Trong mắt Franz, những vấn đề khó khăn thực ra trong thời đại này không phải là vấn đề.

Từ góc độ chi phí xây dựng, sự chênh lệch lớn nhất giữa bốn tiêu chuẩn chỉ khoảng 1,2%. Điều đó có nghĩa là chi phí xây dựng đường sắt không phải là yếu tố chính ảnh hưởng đến quyết định.

Nghĩ cũng đúng, trong thời đại này, khổ đường ray phổ biến đều khá lớn. Đường sắt đầu tiên của Nga có khổ đường ray lên tới 1829mm, sau đó quan lại Nga mới nghe theo lời khuyên của kỹ sư Mỹ và thay đổi thành 1524mm để kiếm lợi.

Từ sáu feet (khoảng 1829mm) giảm xuống năm feet (khoảng 1524mm), tiết kiệm được bao nhiêu chi phí?

Trên ngân sách tiết kiệm được 3%, nhưng với phong cách làm việc của quan lại Nga, cuối cùng chắc chắn sẽ không tiết kiệm được bao nhiêu tiền.

Khổ đường ray tiêu chuẩn (1435mm) là do người Anh quảng bá toàn thế giới. Từ năm 1846, "John Bull" đã ban hành luật, từ thời điểm đó hệ thống 1435mm trở thành tiêu chuẩn cho cả nước Anh và các thuộc địa.

Tuy nhiên, Ấn Độ nhanh chóng trở thành ngoại lệ. Khổ tiêu chuẩn không thể đáp ứng nhu cầu vận tải của họ, vì vậy người Anh, vốn rất thực dụng, đã tăng kích thước lên. Phần lớn đường sắt ở Ấn Độ sử dụng khổ 1676mm, và tất nhiên cũng có nhiều loại khổ khác nhau.

Sau gần một trăm năm nỗ lực của người Anh, đến giữa thế kỷ 20, hệ thống 1435mm mới trở thành tiêu chuẩn quốc tế. Ban đầu, mục đích của "con bò John Bull" là để quảng bá hệ thống công nghệ Anh.

Có hay không ý đồ hạn chế khả năng vận tải hàng hóa của các nước lục địa thì không rõ, nhưng Franz không tin rằng "John Bull" sẽ tốt bụng như vậy.

Với công nghệ của giữa thế kỷ 19, đường sắt khổ rộng có khả năng vận chuyển hàng hóa vượt trội hơn so với đường sắt khổ hẹp, và tính an toàn cũng như tốc độ đều cao hơn nhiều. Điều này hoàn toàn khác biệt so với thế kỷ 21.

Thời hiện đại, nhờ vào công nghệ, vấn đề ổn định của tàu hỏa đã được giải quyết, khả năng vận tải và tốc độ của đường sắt khổ hẹp cũng được cải thiện đáng kể, nhưng thời đại này thì không thể làm được điều đó.

Chi phí bảo trì đường sắt thực tế đều tương đương nhau. Sau khi xây dựng xong, cấu trúc đường sắt hoàn toàn giống nhau, chỉ khác biệt ở chiều dài thanh tà vẹt. Lập luận rằng đường sắt khổ hẹp dễ bảo trì hơn là không có cơ sở.

Vấn đề diện tích chiếm đất thì hoàn toàn là chuyện vô lý. Ai lại không để dải cách ly hai bên đường sắt? Chẳng lẽ còn muốn tận dụng mảnh đất dưới gầm tàu sao?

... (Không bàn nữa, sắp thành bài giảng khoa học rồi).

"Bệ hạ, nếu đã muốn thống nhất tiêu chuẩn, thì không bằng kéo cả Liên minh Thánh chế La Mã vào, triệu tập mọi người lại và cùng nhau đưa ra một tiêu chuẩn chung có lẽ sẽ tốt hơn." Metternich đề xuất.

"Thời gian có kịp không? Đường sắt của chúng ta đã bắt đầu thi công rồi?" Thủ tướng Felix lo lắng hỏi.

"Không vấn đề gì. Việc thi công đường sắt mới chỉ vừa bắt đầu. Chỉ cần đưa ra quyết định trong vòng một năm, sẽ không ảnh hưởng đến tiến độ thi công." Bộ trưởng Đường sắt Stein trả lời.

Xây dựng đường sắt trong thời đại này thực sự rất chậm. Hiện tại mới chỉ bắt đầu phá dỡ, sau đó đào chỗ cần đào, lấp chỗ cần lấp, ít nhất phải mất một đến hai năm mới đến giai đoạn thi công nền đường.

"Vậy thì kéo mọi người cùng làm. Bộ Đường sắt chịu trách nhiệm chọn ra phương án tối ưu nhất làm ý kiến của chúng ta, cố gắng thuyết phục mọi người cùng áp dụng.
Nếu tranh cãi mãi không ngừng, thì cứ lấy mấy bộ tiêu chuẩn này ra, để mọi người bỏ phiếu. Dù sao những phương án này đều phù hợp với Áo." Franz nói một cách thờ ơ.

"Vậy thì chọn 1676mm đi. Tiêu chuẩn này đã đủ đáp ứng nhu cầu của chúng ta, tính an toàn cũng được đảm bảo." Stein nhanh chóng đưa ra câu trả lời.

Còn về tiêu chuẩn quốc tế của đường sắt, thời đại này có cái gì gọi là tiêu chuẩn quốc tế không? Ai thừa nhận chứ?

Phải biết rằng, khi người Anh xây dựng tuyến đường sắt phía Tây, vì lý do kỹ thuật, họ phát hiện rằng hệ thống tiêu chuẩn của mình không thể đảm bảo an toàn, nên đã chuyển sang sử dụng khổ rộng. Đến cuối thế kỷ 19, khi công nghệ đạt yêu cầu, họ mới phá bỏ và xây dựng lại.

Một khi Liên minh Thánh chế La Mã thiết lập tiêu chuẩn mới, thì trong tương lai, tiêu chuẩn khổ đường ray quốc tế có thể sẽ phân thành hai hệ thống.

Chưa nói đến việc các bang Nam Đức thống nhất tiêu chuẩn đường sắt, Phổ có theo hay không?

Nếu không theo, thì kinh tế hai bên sẽ bị cắt đứt; nếu theo, thì Trung Âu và Nam Âu sẽ thống nhất hệ thống tiêu chuẩn, sức ảnh hưởng tạo ra chắc chắn là rất lớn.

Là một Hoàng đế, có rất nhiều thứ buộc phải cân nhắc về chính trị và quân sự. Ví dụ như bây giờ, nếu để Đế quốc Áo-Hung và Nga thống nhất tiêu chuẩn đường sắt, Franz ngay lập tức sẽ nhụt chí.

Nguyên nhân thì ai cũng biết. Bất kỳ quốc gia nào làm hàng xóm với "gấu Nga" đều phải cẩn thận. Dù là đồng minh, vẫn cần phải phòng bị.

Thời kỳ này, các cường quốc châu Âu thực chất đều có vẻ ngoài mạnh mẽ nhưng nội lực yếu kém, Áo cũng không ngoại lệ. Cải cách xã hội mới chỉ bắt đầu, chưa kịp chuyển hóa thành sức mạnh quốc gia.

Quốc lực của Anh cũng chưa đạt đỉnh. Ấn Độ chưa hoàn toàn nằm trong tay họ, Australia và New Zealand vẫn còn thế lực thổ dân, Nam Phi chỉ mới thiết lập một số điểm kiểm soát ven biển, thuộc địa Đông Nam Á đang trong quá trình mở rộng, Ai Cập vẫn do Pháp nắm quyền chủ đạo, đế chế thuộc địa lớn chưa hoàn thành bức tranh tổng thể.

Pháp bận rộn với đấu tranh nội bộ, mâu thuẫn nội bộ của Nga chỉ tạm thời bị đè nén, chờ đợi bị khơi mào bởi ngoại lực.

Vương quốc Phổ còn phải dựa vào chiến tranh đối ngoại để chuyển hướng mâu thuẫn xã hội, cải cách nội bộ mới chỉ khởi đầu, bề ngoài quân sự mạnh mẽ nhưng kinh tế trong nước yếu kém.

Tây Ban Nha tiếp tục suy thoái, cải cách xã hội chưa bắt đầu; Mỹ xa xôi bên kia đại dương, thời đại này vẫn chỉ là một quốc gia nông nghiệp với dân số vừa vượt qua 20 triệu, nguồn thu nhập chính là xuất khẩu bông, mâu thuẫn Bắc-Nam đã bắt đầu lộ diện.

Nghĩ đến đây, Franz đột nhiên nảy ra một ý tưởng: Có nên tìm cơ hội để nhúng tay vào Nam Phi không?

Nam Phi rộng lớn như vậy, người Anh chỉ mới thiết lập quyền cai trị thuộc địa ở ven biển, vùng nội địa vẫn là đất vô chủ, ngoại trừ Cape Town, những khu vực khác người Anh hầu như không coi trọng.

Hiện tại người Anh rất bận, chưa kịp chú ý đến nhiều khu vực ở châu Phi. Điểm tiếp cận nhiều như vậy, nếu bây giờ tham gia vào, có khi còn có thể giành được một phần.

Nếu không được thì bắt đầu từ Namibia, sau đó chiếm Botswana, đánh một trận giáp ranh; hoặc bắt đầu từ Tanzania, chiếm Zambia và Zimbabwe, tấn công vào nội địa Nam Phi.

Lý thuyết thì nghe có vẻ không tồi, nhưng thực tế vận hành thì có vẻ không khả thi. Châu Phi thời đại này hoàn toàn không đáng yêu, bệnh tật, côn trùng độc hại và thú dữ đầy rẫy, muốn thuộc địa hóa nơi này trước hết phải chấp nhận tỷ lệ tử vong cực cao.

Lý thuyết thì cũng không quá cao, chỉ cần cẩn thận một chút, kiểm soát tỷ lệ tử vong dưới 10% thì có lẽ không có vấn đề gì.

Nói thì dễ, nhưng khi thực hiện thì sẽ thấy rằng mọi người thực ra không dũng cảm như vậy. Sống tốt đẹp, ai lại muốn mạo hiểm?

Trừ khi có lợi ích thúc đẩy. Ví dụ như khi mỏ vàng ở Nam Phi được phát hiện, mọi người bỗng nhiên trở nên dũng cảm, bệnh tật, côn trùng, thú dữ đều không còn là vấn đề.

Điều đáng tiếc là, khi vàng được phát hiện, thì đã không còn phần cho Áo. Trừ khi chiếm trước và liên minh với người Boer, nếu không sẽ không thể cạnh tranh nổi với Anh.

Dù lý trí thì vẫn là lý trí, nhưng ý tưởng này một khi đã nảy sinh, Franz không thể gạt bỏ nó ra khỏi đầu.

Dù sao thì còn lâu nữa vàng ở Nam Phi mới được phát hiện, chẳng qua là ủng hộ phe thuộc địa châu Phi trong nước, để họ đi trước thiết lập điểm tựa.

Khi chiến tranh Anh-Boer bùng nổ, có lẽ Áo đã mạnh mẽ hơn, lúc đó dù là hỗ trợ người Boer gây rối cho "John Bull", hay tham gia vào để chia một phần, đều cần có điểm tựa.

Thời điểm hành động phải chọn thật kỹ, tốt nhất là khi người Anh bận rộn không kịp lo chuyện khác, đột ngột hành động để tạo ra sự thật đã rồi.

Luật quốc tế thời đại này, đất vô chủ, ai chiếm trước thì thuộc về người đó, điều kiện tiên quyết là phải giữ được.

Thời gian còn dài, không cần vội vàng hành động. Franz không phải người hành động mù quang, hiện tại xem ra vẫn cần thúc đẩy việc xây dựng kênh đào Suez.

Độc chiếm kênh đào này, Áo không có khả năng, nhưng cổ vũ một chút để biến nó thành kênh đào quốc tế quản lý chung thì có thể làm được.

Trong lịch sử, khi đào kênh Suez, chính phủ Anh đã phản đối mạnh mẽ, họ cho rằng kênh đào này sẽ đe dọa vị thế bá chủ hàng hải của họ.

Người dân Anh cho rằng kênh đào này không thể thông hành tàu lớn, cổ phiếu của công ty kênh đào ở Anh hầu như không ai mua.

Ngược lại, ở Pháp bán rất chạy. Công ty kênh đào từng gặp tình trạng thiếu hụt vốn và phải ngừng thi công, suýt nữa trở thành công trình dang dở, cuối cùng nhờ sự vận động của gia tộc Rothschild mới hoàn thành thuận lợi.

Trong lịch sử, kênh đào thông thuyền đã là năm 1869. Thời gian dài như vậy, hải quân Áo cũng đã có chút trọng lượng.

Không dám đảm bảo điều gì khác, nhưng trở thành cổ đông của kênh đào thì có thể làm được.

Trong lịch sử, Pháp không chịu nổi áp lực từ Anh và gặp vấn đề tài chính nên buộc phải từ bỏ. Nếu biến thành Pháp-Áo cùng dẫn đầu kênh đào Suez, thì kết quả sẽ khác.

Cụ thể làm thế nào, Franz lại đau đầu. Mối quan hệ giữa các cường quốc rất phức tạp, vừa hợp tác vừa đâm sau lưng nhau.

Hôm nay liên thủ ở đây, ngày mai lại đổi chỗ và đánh nhau.

Muốn giảm mâu thuẫn, trừ phi như Hiệp ước mật Nga-Áo, mỗi bên thỏa mãn nhu cầu riêng, trước đó đã xác định rõ phạm vi ảnh hưởng.

Chỉ cần tưởng tượng thì biết là không thể. Áo có thể nhượng bộ Nga, vì chiến lược cốt lõi của hai bên không xung đột.

Franz còn biết rằng, khi chiến lược của Nga bắt đầu, họ sẽ bị Anh-Pháp-Ottoman ba nước vây công. Quốc lực của Nga không đủ để duy trì cuộc chiến tiêu hao lâu dài này, thất bại là điều tất yếu.

Trừ khi Anh-Pháp chủ động xâm lược Nga, Áo mới bị ràng buộc bởi hiệp ước và bị kéo vào chiến tranh. Nhưng chỉ cần nhìn vào bản đồ, trừ khi Nga chủ động tấn công ra ngoài, nếu không Anh-Pháp muốn tấn công Nga cũng khó.

Rõ ràng, điều này không thể xảy ra lần thứ hai. Áo chỉ có thể chọn một cường quốc làm đồng minh, kẻ dao động hai lòng rất dễ bị tiêu diệt.