2.1 Αναζήτηση και κατηγοριοποίηση ιδεών – Μια βόλτα στο πάρκο

Στα προηγούμενα τρία κεφάλαια μιλήσαμε για το θεωρητικό πλαίσιο της συγγραφής: πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, για ποιο λόγο θέλουμε να γράψουμε και πώς να αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση. Από εδώ και πέρα θα περάσουμε σε περισσότερο 'πρακτικά' ζητήματα και θα δούμε πιο άμεσους τρόπους για να δώσουμε μορφή στο έργο μας. Ας ξεκινήσουμε από την αρχή...

Τι θέλουμε να γράψουμε;

Γνωρίζουμε σε ποιο είδος θα ανήκει το κείμενό μας; Γνωρίζουμε τι μέγεθος θα έχει; Γνωρίζουμε με ποιον τρόπο θα γίνεται η αφήγηση; Ας ρίξουμε μια ματιά στα παραπάνω, έστω με τον τρόπο που τα αντιλαμβάνεται η γράφουσα! (να σημειωθεί εδώ ότι όλα τα παρακάτω δεν παρατίθενται ως αυστηροί κανόνες που πρέπει να αποστηθήσετε και να τηρήσετε κατά γράμμα, αλλά σαν εργαλεία που μπορεί να σας τραβήξουν την προσοχή, να σας φανούν χρήσιμα και να τροφοδοτήσουν τον ενθουσιασμό σας)

1) Λογοτεχνικό είδος:

Η επιλογή του λογοτεχνικού είδους μας βοηθάει να γνωρίζουμε το πλαίσιο στο οποίο θα τοποθετηθεί η ιστορία μας και τους τρόπους με τους οποίους θα γραφτεί και θα προωθηθεί στο αναγνωστικό κοινό. Δεν αποκλείεται, βεβαίως, να συνδυάσουμε δύο ή και παραπάνω είδη, όμως και πάλι είναι καλό να ξέρουμε ποιο είναι το βασικό, ώστε να έχουμε στο νου μας 'ποιο μονοπάτι θα ακολουθήσουμε' για να το εντάξουμε επιτυχώς στην κατηγορία της αρεσκείας μας. Κάποια γνωστά λογοτεχνικά είδη συμπεριλαμβάνονται, αλλά δεν περιορίζονται στα εξής:

Ρομαντικό: ιστορίες που έχουν ως κεντρικό θέμα τον έρωτα και μια ή περισσότερες ιστορίες αγάπης.

Κοινωνικό: ιστορίες που έχουν να κάνουν με την καθημερινότητα του να ζει κανείς σε μία οργανωμένη κοινωνία, καθώς και με διάφορα προβλήματα που αυτή αντιμετωπίζει.

Δράμα: ιστορίες που αφορούν δραματικά-τραγικά γεγονότα και το ύφος τους είναι σοβαρό.

Χιούμορ: ιστορίες για αστείες ή περίεργες καταστάσεις που μπορούν να μας κάνουν να γελάσουμε.

Περιπέτεια: ιστορίες που έχουν να κάνουν πολύ με δράση και την επίτευξη ενός σκοπού, συνήθως μέσω ενός ταξιδιού.

Ιστορικό: ιστορίες που διαδραματίζονται σε κάποια περασμένη εποχή, κοντινή ή μακρινή κι έχουν να κάνουν με ιστορικά γεγονότα ή τον τρόπο ζωής και τη νοοτροπία της εποχής εκείνης.

Μυστηρίου: ιστορίες που έχουν να κάνουν με γεγονότα που χρήζουν έρευνας, όπως δολοφονίες, απαγωγές κλπ.

Φαντασίας: ιστορίες που έχουν να κάνουν με μαγεία, μαγικά πλάσματα κι ίσως άλλους κόσμους.

Επιστημονικής Φαντασίας: ιστορίες που έχουν να κάνουν με επιστημονικά ευρήματα που βγάζουμε από τη φαντασία μας κι ίσως με το μέλλον ή με εξωγήινους λαούς.

Παραμύθι: ιστορίες αλληγορικές που ανήκουν συνήθως στη σφαίρα του φανταστικού και γράφονται για να ψυχαγωγήσουν ή να διδάξουν.

Παιδική Λογοτεχνία: ιστορίες που απευθύνονται σε παιδιά έως δώδεκα ετών κι ενδέχεται να έχουν για πρωταγωνιστές άτομα αυτής της ηλικίας.

Εφηβική Λογοτεχνία: ιστορίες που απευθύνονται σε ηλικίες από δεκατριών έως εικοσιενός ετών κι έχουν να κάνουν με τη ζωή των εφήβων.

Νεανική Λογοτεχνία: ιστορίες που απευθύνονται σε ηλικίες από δεκαοχτώ έως σαραντατεσσάρων ετών κι έχουν ως θέμα τη νεανική ζωή, τη ζωή στο πανεπιστήμιο ή κι έπειτα.

Θρίλερ: ιστορίες που μπορούν να εντάσσονται ή να μην εντάσσονται στο μεταφυσικό στοιχείο και έχουν σκοπό να μας κρατήσουν σε ένταση και να μας τρομάξουν.

Ερωτικό: ιστορίες των οποίων η θεματολογία αφορά σε μέγιστο βαθμό την ερωτική έλξη και την σεξουαλική επαφή.

Βιογραφικό: ιστορίες που, αν και γραμμένες με λογοτεχνικό ύφος, δεν αποτελούν προϊόντα μυθοπλασίας, αλλά αληθινά γεγονότα της ζωής της δικής μας ή ενός άλλου υπαρκτού προσώπου.

FanFiction: ιστορίες οπαδογραφικές που τις γράφουν οι θαυμαστές κι έχουν να κάνουν όχι με κάτι δικό τους, αλλά με τον κόσμο ενός αγαπημένου τους έργου (μίας τηλεοπτικής σειράς, ενός βιβλίου, μίας ταινίας κ. α.)

Σημείωση: όλα τα προαναφερόμενα διαθέτουν υποκατηγορίες κι εναλλαγές. Επίσης, μιας κι εδώ ασχολούμαστε με τον πεζό λόγο, δεν έχω συμπεριλάβει τις κατηγορίες της ποίησης, του θεατρικού έργου και του σεναρίου.

Ποιο λογοτεχνικό είδος είναι το αγαπημένο σας; Ποιο διαβάζετε περισσότερο; Ποιο σας ενθουσιάζει και θα θέλατε να γράψετε ή γράφετε ήδη; Μήπως είναι κάποιο που δεν βρίσκεται στην παραπάνω λίστα; Πείτε μου με ένα σχόλιο εδώ!

2) Μέγεθος:

Τι αριθμό λέξεων θα έχει η ιστορία μας; Θα είναι μεγάλη; Θα είναι μικρή; Θα είναι κάπου στη μέση; Ας ρίξουμε μία ματιά σε μία χονδρική κατηγοριοποίηση αυτών:

Διήγημα: μία αυτοτελής ιστορία μικρού μεγέθους, η οποία μπορεί να είναι από χίλιες μέχρι και δέκα χιλιάδες λέξεις (1.000-10.000).

Νουβέλα: μία ιστορία λίγων κεφαλαίων, που μπορεί να αποτελείται από δέκα χιλιάδες μέχρι σαράντα χιλιάδες λέξεις (10.000-40.000).

Μυθιστόρημα: μία ιστορία με πολλά κεφάλαια, αποτελούμενη από σαράντα χιλιάδες μέχρι διακόσιες χιλιάδες λέξεις (40.000-200.000).

Σημείωση: υπάρχουν και μεγέθη μικρότερα και μεγαλύτερα από τα παραπάνω σε ό,τι έχει να κάνει με αριθμό λέξεων, αλλά αυτά είναι τα πιο βασικά.

3) Είδη αφήγησης κι αφηγητή:

Στον τρόπο γραφής μας θα έχει τη μέγιστη σημασία το είδος της αφήγησης κι ο αφηγητής, αφού καθορίζουν πώς θα γράψουμε και σε ποιο ύφος. Η αφήγησή μας μπορεί να είναι πρωτοπρόσωπη, δευτεροπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη και να γράφεται σε χρόνο παρελθόντα, ενεστώτα ή και μέλλοντα. Όσο για τα είδη των αφηγητών, είναι τα εξής:

Παντογνώστης αφηγητής: ένας αφηγητής που δεν είναι πρόσωπο της ιστορίας και γνωρίζει τα πάντα, ακόμα και τις σκέψεις όλων των χαρακτήρων. Είναι συνήθως τριτοπρόσωπος. Χαρακτηρίζεται επίσης ως ετεροδιηγητικός αφηγητής.

Αφηγητής–πρόσωπο: ένα πρόσωπο της ιστορίας, το οποίο γνωρίζει μόνο όσα μπορεί να αντιληφθεί με βάση τη δική του οπτική γωνία και τα δικά του συναισθήματα, που δεν αποκλείεται να την επηρεάσουν. Είναι συνήθως πρωτοπρόσωπος. Χαρακτηρίζεται επίσης ως ομοδιηγητικός αφηγητής.

Πολύ πιο αναλυτικές πληροφορίες για όλα τα παραπάνω, μπορείτε να αντλήσετε από ιστότοπους λογοτεχνικού περιεχομένου στα ελληνικά και στα αγγλικά, καθώς και στα βιβλία των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και του Λεξικού Λογοτεχνικών Όρων για Γυμνάσιο και Λύκειο. Μπορείτε να τα βρείτε όλα δωρεάν στην ιστοσελίδα του 'Φωτόδεντρου'.

Τώρα όμως που μάθαμε πώς θα κατηγοριοποιήσουμε την ιδέα για την ιστορία μας... τι κάνουμε αν δεν έχουμε ιδέα; Ναι, μπορεί να μην έχουμε ακόμα κάτι κατά νου, αλλά μη στενοχωριέστε. Θα βρούμε άμεσα! Πώς; Κλείστε τον υπολογιστή κι ελάτε να πάμε μια βόλτα στο πάρκο!

ΑΣΚΗΣΗ: Μια βόλτα στο πάρκο

Όπου κι αν μένετε, είτε σε χωριό, είτε σε πόλη, φαντάζομαι θα έχετε κοντά σας ένα πάρκο ή κάτι παρεμφερές. Πηγαίνετε μέχρι εκεί, καθίστε σ' ένα παγκάκι κι αρχίστε να ακούτε προσεκτικά τους ήχους γύρω σας... Τι ακούτε; Το θρόισμα των φύλλων στον αέρα; Το νερό που κυλάει στο συντριβάνι; Κάποια παιδάκια που παίζουν μπάλα; Μια συζήτηση; Συνεχίστε να ακούτε και παρατηρήστε πώς σας κάνουν να νιώθετε οι ήχοι. Ευχάριστα; Δυσάρεστα; Ουδέτερα; Κατόπιν κάντε το ίδιο με τις μυρωδιές, τις εικόνες κι όσα αγγίζετε. Φέρτε στο μυαλό σας έναν ήρωα, τον ήρωά σας. Δε χρειάζεται να σκεφτείτε ακόμα πώς μοιάζει ή πώς είναι. Αρκεστείτε στο πώς αισθάνεται με έναν ή περισσότερους από αυτούς τους ήχους, με τα χρώματα, τις υφές, τις μυρωδιές και τι θα μπορούσε να του θυμίζει. Γράψτε μία παράγραφο μεταξύ εκατό και διακοσίων λέξεων με τριτοπρόσωπη αφήγηση, περιγράφοντας τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις του. Αυτή η παράγραφος θα μπορούσε άνετα να είναι η αρχή της ιστορίας σας και να σας δώσει έναν μπούσουλα για να συνεχίσετε!

Bonus tip: αν έχετε ήδη ιδέες στην άκρη, προτείνω να μην ξεκινήσετε αμέσως με την αγαπημένη σας. Προτιμήστε τη δεύτερη ή την τρίτη αγαπημένη σας, ή κάτι καινούριο, όπως υποδεικνύει η επεξήγηση της άσκησης, ούτως ώστε να κάνετε τα πρώτα σας βήματα χωρίς περιττό άγχος. Η πρώτη αγαπημένη ιδέα είναι λογικό να θέλετε να βγει άψογη, όπως είναι επίσης λογικό αν πάτε κατευθείαν να τη γράψετε χωρίς καθόλου πείρα, να σας ζορίσει παραπάνω και να μην βγει κι ακριβώς όπως τη θέλετε. Η δεύτερη από την άλλη, θα σας βοηθήσει να εξασκηθείτε και να πάρετε το 'κολάι' δίχως περιττή ανησυχία για το πώς θα βγει. Μόλις πάρετε την επιβεβαίωση ότι τα έχετε καταφέρει με αυτή την απόπειρα, θα προχωρήσετε πολύ πιο άνετα στην αγαπημένη σας ιδέα!

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΣΚΗΣΗΣ:

Ξανάρθε στο πάρκο και κάθισε στο ίδιο παγκάκι. Η αίσθηση των ξύλινων καδρονιών στην πλάτη της την κάνει να νιώθει άβολα. Της θυμίζει το βράδυ που κοιμήθηκε εκεί, πριν από τρία χρόνια. Τότε είχε πιαστεί, είχε ξυπνήσει με την πλάτη της πονεμένη και τη μέση της ανήμπορη να υπακούσει στην εντολή του μυαλού της να επανέλθει σε ίσια θέση. Αναστενάζει κουρασμένα στη θύμιση κι εισπνέει τη μυρωδιά του φρεσκοκουρεμένου γκαζόν. Ίδια ακριβώς μ' εκείνη που μύριζε στην αυλή του πατρικού της στα προάστεια. Πόσο της είχε λείψει, όταν τη θέση της πήρε η βρώμα απ' τα καυσαέρια στη νέα της γειτονιά, στο νέο της σπίτι. Όταν εκείνος την έδιωξε, αναζήτησε το πάρκο ως καταφύγιο, μόνο και μόνο για να έχει στη μύτη της αυτό το οικείο άρωμα του γκαζόν. Είχε ανάγκη από κάτι οικείο! Κάτι που να την παρηγορεί, αφού γνώριζε καλά πως οι γονείς της δεν θα τη δεχόντουσαν στο πατρικό της. «Μην τον παντρευτείς», τους θυμόταν να της λένε παρακλητικά, αλλά δεν τους άκουσε. Η ζωή με τον άντρα της δεν εξελίχθηκε όπως την ονειρευόταν. Ο Μάκης έκανε το ένα λάθος μετά το άλλο κι όταν εκείνη αρνήθηκε να του δώσει τις οικονομίες της, την πέταξε έξω απ' το μικρό τους διαμέρισμα. Έτσι βρέθηκε στο πάρκο. Σ' αυτό το πάρκο... Τώρα ξέρει ότι έκανε λάθος. Τώρα ξέρει επίσης ότι είναι ελεύθερη και το παγκάκι με τα ξύλινα καδρόνια της φέρνει μόνο μια άσχημη ανάμνηση. Είναι πια ελεύθερη να φτιάξει τη ζωή της από την αρχή!

Βλέπετε; Χωρίς κανένα στοιχείο, ούτε καν το όνομα της ηρωίδας, έχουμε μία παράγραφο που μόνο με τις αισθήσεις του ξύλινου παγκακιού στην πλάτη, της μυρωδιάς του γκαζόν και τις αναμνήσεις που θα μπορούσαν να προκύψουν από αυτά, μας βάζει μέσα στην ιστορία! Δεν το σκέφτηκα πολύ, έγραψα ό,τι μου κατέβηκε κι αυτή η ιστορία έτυχε να εντάσσεται στο κοινωνικό. Να αναφέρω εδώ ότι δεν είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε το πάρκο σαν αναφορά, να πείτε δηλαδή τη λέξη 'πάρκο' μέσα στην παράγραφό σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μόνο τις αισθήσεις, ούτως ώστε αυτό που θα γράψετε να προσαρμοστεί σε όλα τα λογοτεχνικά είδη κι όλες τις εποχές. Αν, παραδείγματος χάρη, θελήσετε να γράψετε μία παράγραφο του φανταστικού, κάλλιστα ο ήρωάς σας θα μπορούσε να λάβει τα παραπάνω ερεθίσματα από την κορυφή ενός βουνού ή την πλάτη ενός δράκου. Μία ακόμη ιδέα είναι να μην συγκεντρωθείτε στο πώς κάνουν εσάς να νιώθετε τα συγκεκριμένα ερεθίσματα, αλλά αντ' αυτού να βάλετε τον ήρωα να νιώθει ακριβώς τα αντίθετα από αυτά που νιώθετε εσείς. Οι πιθανότητες είναι ατελείωτες κι η επιλογή δική σας! Πηγαίνετε στο πάρκο και δοκιμάστε το! Είμαι σίγουρη ότι θα σας φέρει πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα!

📚✍️📚✍️📚✍️📚✍️📚✍️

Μην ξεχάσετε να προσθέσετε το βιβλίο αυτό στη βιβλιοθήκη σας, για να ενημερώνεστε κάθε φορά που ανεβαίνει καινούργιο κεφάλαιο! Κι αν έχετε σχόλια, απορίες ή συγκεκριμένα ζητήματα που θα θέλατε να λύσετε, γράψτε τα μου και θα προσπαθήσω να σας βοηθήσω σε ένα μελλοντικό κεφάλαιο!

Μέχρι τότε, παραμείνετε δημιουργικοί!!! 💜