Ο Ιωάννης, ο όγδοος στην Ιστορία του Βυζαντίου που έφερε αυτό το όνομα, γνώριζε ότι ο κίνδυνος είχε μόνο έναν μονολεκτικό ορισμό· Τούρκοι. Από το 1422, όταν ο πατέρας του, ο Μανουήλ ο Δεύτερος, ο Παλαιολόγος, αρρώστησε κι ήταν ανίκανος να κυβερνήσει, εκείνος είχε επωμιστεί το βάρος της διακυβέρνησης. Επίσημα ανέλαβε το αυτοκρατορικό διάδημα το 1425, σε ηλικία τριάντα δύο ετών. Κι από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησε να κυβερνά, προσπάθησε να σώσει την Αυτοκρατορία από τον κίνδυνο.

1424

Ο Κωνσταντίνος και η Ελένη περίμεναν την αυτοκρατορική πομπή από νωρίς το πρωί. Ο Ιωάννης είχε επιστρέψει από τη Βενετία μετά από έξι μήνες απουσίας του.

Ο διάδοχος του βυζαντινού θρόνου δεν άργησε να φανεί. Η Ελένη έτρεξε και τον προϋπάντησε.

"Καλώς μας γύρισες, γιε μου, πίσω στην πατρίδα σου. Εγώ κι ο αδελφός σου σε περιμέναμε εναγωνίως, από τη στιγμή που μας ανακοίνωσες στο γράμμα σου την επιστροφή."

"Χαίρομαι που γύρισα μητέρα, αν και θλίβομαι που δεν κατόρθωσα τίποτα," είπε με σκοτεινιασμένο βλέμμα ο νεαρός άρχοντας. Κοίταξε φευγαλέα τον μικρό του αδελφό, τον Κωνσταντίνο, ο οποίος τον χαιρέτησε με ένα νεύμα.

"Ώστε οι έξι μήνες της απουσίας σου δεν απέδωσαν όπως περίμενες;" τον ρώτησε.

"Όχι, Κωνσταντίνε," αποκρίθηκε ο Ιωάννης και κατευθύνθηκε στο γραφείο του, με τον αδελφό και τη μητέρα του να τον ακολουθούν.

"Οι άρχοντες της Ουγγαρίας και της Βενετίας με καλωσόρισαν θερμά, μου προσέφεραν το πιο διαλεχτό φαγητό και το καλύτερο κρασί τους, μου παρέθεσαν τον πιο μεγάλο κι άνετο ξενώνα στα παλάτια τους, κανείς όμως δε δέχτηκε να με βοηθήσει στην άμυνα εναντίον των Τούρκων," είπε ο πρίγκιπας, εμφανώς απηυδισμένος από την συμπεριφορά των γειτόνων τους.

"Τουλάχιστον γνώρισες μέρη που δεν είχες ξαναδεί," προσπάθησε να ευθυμήσει την ατμόσφαιρα ο Κωνσταντίνος. "Έχω ακούσει ότι η Βενετία είναι η ομορφότερη πόλη της Δύσης."

Αυτά του τα λόγια εισέπραξαν μια άγρια ματιά από την Αυγούστα Ελένη και έναν κουρασμένο αναστεναγμό από τον μεγάλο του αδελφό.

Είναι δεκαοχτώ χρονών, σκέφτηκε από μέσα του ο διάδοχος. Θα μάθει αργά ή γρήγορα.

"Στα αλήθεια τους έχουμε τόσο μεγάλη ανάγκη τους Λατίνους και τους Βόρειους;" Απόρησε η Αυγούστα Ελένη.

"Οι Τούρκοι είναι πλέον ανεξέλεγκτοι," της εξήγησε ο Ιωάννης. "Οποιαδήποτε προσπάθεια να τους αναχαιτίσουμε μόνοι, θα στεφθεί με απόλυτη αποτυχία. Χρειαζόμαστε τους στρατούς των Δυτικών. Τους προσέφερα όλο το χρυσάφι που απέμεινε κι επιμένουν να αρνούνται! Ακόμη κι αν δεν αισθάνονται την ανάγκη να μας βοηθήσουν, δεν μπορούν να καταλάβουν ότι ήμαστε το τελευταίο προπύργιο; Αν η Αυτοκρατορία πέσει κι υποταχτεί σε αυτούς, η λύσσα τους θα στραφεί στη Δύση. Βοηθώντας μας βοηθούν τους εαυτούς τους!"

"Έχεις δίκιο αγόρι μου," τον καθησύχασε η μητέρα του. "Για αυτό, κάνε υπομονή και πίστευε. Ίσως αλλάξουν γνώμη και δουν την κατάσταση όπως την περιγράφεις."

"Όμως ο χρόνος περνά," είπε ο Ιωάννης ανήσυχα. "Δεν μπορούμε να περιμένουμε για πάντα. Οι Οθωμανοί δεν το έχουν σε τίποτα να επιτεθούν. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι."

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

1425

"Είσαι κι επίσημα αυτοκράτορας," άκουσε τον μικρό Κωνσταντίνο να λέει, μόλις μπήκε στο γραφείο του, λίγες ώρες μετά τη στέψη του στην Αγία Σοφία.

"Τι να σου πω, Κωνσταντίνε; Ζηλεύω τους αδελφούς μας, τον Θεόδωρο και τον Ανδρόνικο."

"Γιατί;" Απόρησε ο νεαρός. "Ο Θεόδωρος διοικεί το υπερβολικά μικρό Δεσποτάτο του Μυστρά κι ο Ανδρόνικος το Δεσποτάτο της Θεσσαλονίκης, που οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να κατακτηθεί."

"Αυτοί ακολούθησαν τον δρόμο του Θεού," επισήμανε ο Ιωάννης. "Ο Θεόδωρος σκέφτεται να μονάσει κι ο Ανδρόνικος θα το κάνει σίγουρα, μια που η αρρώστια τον έχει καταβάλει. Το ίδιο έκανε κι η μητέρα."

"Η μητέρα δεν έχει τίποτα άλλο να προσφέρει στην Αυτοκρατορία," αντιτάχθηκε ο Κωνσταντίνος. "Μόνασε, γιατί πάντα αυτό ήθελε να κάνει. Εσύ όμως μόλις τώρα ξεκινάς κι είμαι βέβαιος ότι θα καταφέρεις πολλά."

"Σε ευχαριστώ για την πίστη σου σε εμένα, όμως δεν είναι αρκετό," επέμεινε ο Ιωάννης. "Χρειάζεται να γίνουν σημαντικές αλλαγές. Θα κάνω κατι που ίσως δε σου αρέσει, ωστόσο θα σώσει ένα μεγάλο κομμάτι της Αυτοκρατορίας. Θα παραχωρήσω οικειοθελώς τη Θεσσαλονίκη στους Ενετούς."

Ο Κωνσταντίνος άθελα του γούρλωσε τα μάτια στο άκουσμα της απόφασης του αδελφού του.

"Ιωάννη, δεν μπορείς-"

"Κι όμως, είναι ο μόνος τρόπος να σωθεί η πόλη από την Τουρκιά. Το είπες και μόνος σου· ανά πάσα στιγμή μπορεί να κατακτηθεί. Θα την παραχωρήσω ειρηνικά σε συμμάχους μας που θα την προστατεύσουν."

"Πώς είσαι τόσο σίγουρος για αυτό;"

"Θα το κάνουν, επειδή τους συμφέρει! Για όνομα του Θεού, τους παραχωρώ χωρίς κανένα αντάλλαγμα ένα εμπορικό σταυροδρόμι και θα το αφήσουν αφύλαχτο;"

"Μακάρι να είναι όπως τα λες," υποχώρησε διστακτικά ο Κωνσταντίνος. "Και μιας και βλέπω ότι δε σου είμαι χρήσιμος εδώ, σκεφτόμουν να φύγω για τον Μυστρά."

"Όχι, αδελφέ μου, περίμενε," τον σταμάτησε ο Αυτοκράτορας. "Μετά την τακτοποίηση του θέματος της Θεσσαλονίκης, θέλω να ταξιδέψω σε ολα τα παλάτια της Δύσης. Ίσως μπορέσω να παρακινήσω μια νέα, Πέμπτη Σταυροφορία, κατά των Οθωμανών. Σε χρειάζομαι εδώ, για να φροντίζεις τη Βασιλεύουσα όσο θα λείπω. Δεν εμπιστεύομαι ούτε τον Λάσκαρη, ούτε τον Νοταρά για αυτό."

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

1430

Ο Ιωάννης έλαβε το γράμμα από τη Βόρειο Ελλάδα που περίμενε να μη λάβει ποτέ.

Αύγουστε, η Θεσσαλονίκη έπεσε. Οι Τούρκοι τη λεηλάτησαν κι έσφαξαν σχεδόν τους μίσους κατοίκους. Οι Ενετοί την εγκατέλειψαν την ύστατη στιγμή. Τώρα οι εχθροί έχουν ακόμα ένα σημείο πιο κοντά στη Βασιλεύουσα.

Δεν θρήνησε την πόλη που χάθηκε, ούτε τους ανθρώπους που πέθαναν. Μόνο ορκίστηκε να μη λαθέψει ξανά, διότι κάθε λάθος θα κόστιζε στην Αυτοκρατορία, που όλο και συρρικνωνόταν.

Κάλεσε τον Κωνσταντίνο πίσω από τον Μυστρά, όπου τώρα πια ήταν Δεσπότης, κι έφυγε για τη Δύση. Ταξίδεψε στην αυλή του νεογνού βασιλιά Ερρίκου του Έκτου στην Αγγλία και συζήτησε με τους Αντιβασιλείς του. Ύστερα, πέρασε ξανά από την αυλή του Αυτοκράτορα Σιγισμόνδου της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ζήτησε να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να νικήσουν μια για πάντα τους αλλόθρησκους. Και οι δυο του έδωσαν την ίδια απάντηση.

Θα χαίρονταν πολύ να τον βοηθήσουν, όμως δεν μπορούσαν να εναντιωθούν στον Πάπα, του οποίου οι σχέσεις με το Βυζάντιο είχαν ψυχρανθεί μετά το Σχίσμα των εκκλησιών το 1054. Έτσι, ο Ιωάννης γύρισε με άδεια χέρια στην Κωνσταντινούπολη και σκεφτόταν πώς θα έπειθε τον Πάπα να τους βοηθήσει.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

1439

Ο Ιωάννης γύρισε ευτυχισμένος και θλιμμένος ταυτόχρονα από το ταξίδι του στην Ιταλία. Η συνάντησή του με τον Πάπα είχε αποδώσει καρπούς. Αμέσως, συγκαλέστηκε σύνοδος στη Φερράρα και διακόπηκε, γιατί έπεσε πανούκλα στην πόλη. Για αυτό, μεταφέρθηκε στη Φλωρεντία, όπου ο Λορέντσο των Μεδίκων προθυμοποιήθηκε να τους καλύψει τα έξοδα της στέγης.

Μετά από μια σειρά μακρών και βασανιστικών διαβουλεύσεων, επιδημιών και συνεχών διαμαρτυριών των Ορθοδόξων για περιφρόνηση και χείριστες συνθήκες σίτισης και διαβίωσης, ακούστηκε το ποθητό Laetentur Coeli. Ας αγαλλιάσουν οι Ουρανοί.

Επιτέλους ο Ιωάννης είχε πείσει τον Πάπα να τους παραχωρήσει στρατιωτική βοήθεια από όλα τα καθολικά κράτη. Επιτέλους υπήρχε ελπίδα για την Αυτοκρατορία. Μόνο που δεν ήταν σίγουρος κατά πόσο το Συμβούλιο θα αποφάσιζε να δεχθεί το αντάλλαγμα.

"Ο Πάπας δέχτηκε να μας υποστηρίξει ενάντια των Τούρκων," ανακοίνωσε στους συμβούλους του κι όλοι έμοιαζαν να χαίρονται. "Ωστόσο, όλα έχουν μια τιμή κι αυτό δεν εξαιρείται. Ο Πάπας ζητά να αναγνωριστεί το Filioque· να πιστέψουμε κι εμείς ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται κι από τον Υιό και να δεχτούμε την κυριαρχία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Αν κάνουμε μόνο αυτό, θα έχουμε στρατιωτική υποστήριξη όποτε τη χρειαστούμε, μαζί με δύο τριήρεις και τριακόσιους ιππότες που θα μας παραχωρηθούν, αφού υπογραφεί η συμφωνία."

Οι Άρχοντες αρνήθηκαν σθεναρά την πρόταση του Πάπα, και ξεσήκωσαν τον λαό. Ένας εμφύλιος πολεμος ξέσπασε κατά μήκος της Αυτοκρατορίας, που χωρίστηκε σε Ενωτικούς και σε Ανθενωτικούς.

Πολύ σύντομα, ο Κωνσταντίνος επέστρεψε ξανά από τον Μυστρά.

"Αδελφέ, είναι δυνατόν να λαμβάνεις τέτοια απόφαση; Το μόνο που έχει μείνει πια είναι η πίστη μας κι εσύ θες να την ξεπουλήσεις κι αυτή;"

"Μη γίνεσαι κι εσύ σαν τους στενόμυαλους συμβούλους μου!" Τον επέπληξε ο Ιωάννης. "Ο Πάπας θέλει να κυριαρχήσει στη θρησκεία. Είμαι διατεθειμένος να τον αφήσω, γιατί θα σώσω την Αυτοκρατορία μας από τον ζυγό των Τούρκων! Οι ανίδεοι όμως δεν το καταλαβαίνουν. Διάβασα ένα σύγγραμμα πριν λίγες μέρες που έγραφε ότι καλύτερα να φανεί στην Αγία Σοφία το τουρμπάνι του Τουρκού, παρά το κράνος του Ενετού! Το πιστεύεις ότι προτιμούν τους Οθωμανούς από τους συμμάχους μας;"

"Η Ενετοκρατία είναι ακόμα νωπή στις μνήμες όλων," προσπάθησε να τον ηρεμήσει ο Κωνσταντίνος. "Δε θέλουν να ζήσουν ξανά τα γεγονότα πριν από διακόσια χρόνια. Οι Σταυροφόροι διέλυσαν σχεδόν τα πάντα."

"Ο στρατός του Πάπα θα μας προστατεύσει!" Επέμεινε ο Αυτοκράτορας Ιωάννης.

Εκείνη τη στιγμή ο Κωνσταντίνος τη χρησιμοποίησε για να παρατηρήσει με προσοχή τον αδελφό του. Ήταν απίστευτα κουρασμένος, τα μάτια του είχαν μαυρίσει, το πρόσωπό του είχε σκληρύνει κι έμοιαζε σχεδόν γέροντας, αν και ήταν μόλις σαράντα έξι ετών. Αμέσως, μαλάκωσε το αγριεμένο πρόσωπό του και τον κοίταξε με κατανόηση.

"Περνάς πολύ χρόνο ξύπνιος. Προσπάθησε να κοιμάσαι λίγο περισσότερο. Η Αυτοκρατορία σε χρειάζεται."

Ο Ιωάννης γέλασε ειρωνικά.

"Κάποτε μου είχες πει ότι θα καταφέρω πολλά," ξεκίνησε μελαγχολικά. "Κι όμως δεν έχω καταφέρει τίποτα. Απλά καθυστερώ το αναπόφευκτο. Οι Λατίνοι είναι η τελευταία μας ελπίδα και χάρη στην ξεροκεφαλιά του λαού θα τη χάσουμε." Πήρε μια βαθιά ανάσα και εξέπνευσε, σαν να έχανε ένα κομμάτι της ψυχής του. "Μου λείπει ο πατέρας μας. Αυτός ήταν δυναμικός, μπορούσε να πείσει τους πάντες και να βρει λύση ακόμα και στα πιο δυσεπίλυτα προβλήματα. Εγώ είμαι αδύναμος. Ούτε εσένα δεν κατάφερα να πείσω."

Ο Κωνσταντίνος ακούμπησε με σεβασμό το χέρι του στον ώμο του αδελφού του και κοίταξε το Στέμμα στο κεφάλι του. Έμοιαζε να τον βαραίνει τόσο πολύ. Περισσότερο με κατάρα έμοιαζε παρά με ευλογία.

"Αδελφέ μου, αν πιστεύεις ότι η Αυτοκρατορία μπορεί να σωθεί από την ένωση των Εκκλησιών, τότε κι εγώ το πιστεύω και θα κανω τα αδύνατα δυνατά ώστε όλοι να το πιστέψουν."

Ο Ιωάννης τον αγκάλιασε συγκινημένος και δεν είπε κουβέντα. Δεν ήταν απαραίτητο.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

1448

Η συμφωνία της Φερράρας-Φλωρεντίας έγινε επισήμως δεκτή από τον Αυτοκράτορα, αν και ο ευρύτερος κλήρος και ο λαός την καταδίκασαν. Ως ένδειξη καλής θέλησης, ο Πάπας Ευγένιος ο Τέταρτος διοργάνωσε μια σταυροφορική εκστρατεία στην Ανατολή, κατά των Τούρκων με επικεφαλής Λατίνους και Ούγγρους Άρχοντες. Οι Άγγλοι και οι Φράγκοι ακόμα αλληλοσφάζονταν στον Εκατονταετή Πόλεμο.

Προς μεγάλη χαρά του Ιωάννη και του Κωνσταντίνου, ο στρατός των ευγενών σημείωσε νίκες υπέρ των εχθρών. Όμως, ακολούθησαν δύο τραγικές και υπερβολικά σοβαρές ήττες. Η πρώτη ήταν στη Βάρνα το 1444 και τώρα έρχονταν κι η επόμενη και τελευταία στο Κόσοβο.

Μόλις ο Ιωάννης έλαβε το γράμμα που του ανακοίνωναν την καταστροφή των στρατευμάτων, ήξερε ότι αυτή ήταν η διάλυση της τελευταίας ελπίδας της Αυτοκρατορίας. Τώρα πλέον ήταν έρμαιο των Οθωμανών και κανένας δε θα ερχόταν να τους βοηθήσει, αν δεν υπέγραφαν τη συνθήκη της Ένωσης, που δε θα γινόταν ποτέ.

Συντετριμμένος κι απελπισμένος από την ήττα κάθε ελπίδας και πιθανότητας σωτηρίας, ο Ιωάννης πέθανε ξαφνικά σε ηλικία πενήντα έξι ετών.

Διάδοχος του έπρεπε να ήταν ο επόμενος αδερφός τους, ο Θεόδωρος, ο οποίος όμως είχε πεθάνει τέσσερις μήνες πριν από εκείνον. Έτσι, Αυτοκράτορας στέφθηκε στον Μυστρά ο Κωνσταντίνος, σε ηλικία σαράντα ενός έτους κι ήταν ο ενδέκατος στο Βυζάντιο που έφερε αυτό το όνομα.

Λίγο αργότερα, το 1453, ο Κωνσταντίνος μαρμάρωσε και μαζί του ολόκληρη η Βυζαντινή Αυτοκρατορία έπεσε για πάντα και υποδουλώθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Καλό μήνα!

Πώς σας φάνηκε; Μήπως σας φάνηκε μικρό;

Μπορεί να ξεκίνησα από το τέλος, όμως στο επόμενο διήγημα θα δούμε δύο πολύ ισχυρές γυναίκες, από τις οποίες η μία φέρει το όνομα Αθηναΐς.

Περιμένω γνώμες στα σχόλια. Καλό Σαββατοκύριακο <3