BÀI 1: QUYÊN TÝ THANG

(Y học tâm ngộ)

* Cấu trúc bài thuốc:

Khương hoạt 12g    Độc hoạt          12g

Quế chi          8-12g   Nhũ hương 4-8g

Tần giao         12g      Đương qui      12g

Xuyên khung 8-12g             Bắc mộc hương         6-12g

Chích cam thảo         4g        Hải phong đằng 30g

Tang chi         30g

* Cách dùng: Mỗi ngày 1 thang, sắc uống chia 2 lần.

* Tác dụng: Trừ phong thấp, chỉ tý thống.

* Chỉ định: Chứng phong hàn thấp tý. Tay, chân và các khớp đau nhức, có cảm giác nặng nề, tế, được ủ ấm thì đau đỡ đi, gặp thời tiết lạnh, ẩm thì đau tăng lên. Tại chỗ các khớp, không có sưng, nóng, đỏ.

* Phân tích bài thuốc:

Trong bài thuốc này đã sử dụng nhiều vị thuốc có tác dụng trừ phong hàn thấp làm chủ dược như : Khương hoạt, Độc hoạt, Quế chi, Tần giao, Hải phong đằng, Tang chi. Các vị thuốc hỗ trợ làm thần dược có : Đương qui, Xuyên khung, Bắc mộc hương, Nhũ hương với tác dụng lý khí, hoạt huyết, chỉ thống. Cam thảo điều hoà các vị thuốc. Bài thuốc này lấy trừ tà làm chủ, trợ giúp có dưỡng huyết, hoạt huyết. Thường dùng đối với chứng tý trong giai đoạn khởi đầu.

BÀI 2: ĐỘC HOẠT TANG KÝ SINH THANG

(Thiên kim phương)

* Cấu trúc bài thuốc:

Độc hoạt        12g      Tang ký sinh             16-50g

Tần giao         12g      Phòng phong             12g

Đỗ trọng         12g      Nhân sâm (Đảng sâm)         12g

Tế tân             4-8g    Ngưu tất                     12g

Phục linh        12g      Quế chi          6g

Chích cam thảo         4-12g Đương qui      12g

Xích thược     12g      Xuyên khung 8-12g

Địa hoàng      16-24g            Can địa hoàng   12g

* Cách dùng: Tất cả làm thang sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.

* Tác dụng: Trừ phong thấp, bổ khí huyết, ích can thận, chỉ thống tý.

* Chỉ định: Chứng phong hàn thấp tý, các khớp đau, lưng gối đau mỏi.

* Phân tích bài thuốc: Bài thuốc này cấu trúc từ 2 nhóm thuốc. Một nhóm thuốc lấy trừ tà làm chủ, bao gồm các vị Độc hoạt, Tế tân, Phòng phong, Tần giao... có tác dụng trừ phong thấp mà chỉ thống. Một nhóm thuốc lấy phục chính làm chủ: Nhân sâm, Phục linh, Cam thảo, Can địa hoàng và thay Bạch thược bằng Xích thược, Đương qui, Xuyên khung thực chất là bài “Bát trân thang” bỏ đi Bạch truật, nên có tác dụng song bổ khí huyết. Trong đó đủ bài “Tứ vật” còn có tác dụng hoạt huyết với ý nghĩa: Trị phong tiên trị huyết, huyết hành phong tự diệt. Bài thuốc còn có: Tang ký sinh, Đỗ trọng, Ngưu tất để bổ can thận, làm khoẻ lưng gối và cân cốt. Do vậy bài thuốc này dùng điều trị chứng phong thấp của ngừơi cơ thể suy nhược là thích hợp.

* Chú ý: Bài thuốc này bỏ Tang ký sính đi, gia thêm Hoàng kỳ, Tục đoạn thì gọi là bài “Tam tý thang” về chỉ định cũng giống như bài trên, nhưng tác dụng bổ hư sẽ mạnh hơn.

BÀI 3: THIÊN MA CÂU ĐẰNG ẨM

(Tạp bệnh chính trị tâm nghĩa)

* Cấu trúc bài thuốc:

Thiên ma        8g        Câu đằng        16g

Sinh thạch quyết minh        20g      Phục thần       16g

Tang ký sinh 12g      Đỗ trọng         16g

Ngưu tất         12g       Dạ  giao đằng           20g

Chi tử             12g      Hoàng cầm    12g

ích mẫu          12g                             

* Cách dùng: Tất cả làm thang sắc uống, ngày 1 thang, chia 2 lần.

* Tác dụng: Bình can, tức phong.

* Chỉ định: Hoa mắt, chóng mặt, đau dầu, nặng đầu mất ngủ do can dương thượng cang, dẫn đến can phong nội đông.

* Phân tích bài thuốc: Trong bài này  dùng Thiên ma, Câu đằng, Thạch quyết minh để bình can tức phong (Quân). Chi tử, Hoàng cầm tiết can hoả (Thần), Tang ký sinh, Đỗ trọng, Ngưu tất bổ thận âm, dưỡng can huyết. Có tác dụng thông lạc khi sử dụng thêm ích mẫu là vị thuốc hoạt huyết, thông lạc. Dạ giao đằng và Phục thần có tác dụng dưỡng huyết, an thần (Tá, Sứ).

Qua các công trình nghiên cứu khoa học đã minh chứng được bài thuốc này có tác dụng hạ huyết áp, nên trên lâm sàng thường đựơc chỉ định điều trị tăng huyết áp mức độ nhẹ và vừa.