Okuma Görevi: Margaret ve H. A. Rey'in yazmış olduğu Meraklı Maymun hikayelerinden birini okuyun.

Quentin Tarantino ile Meraklı Maymun'un arasındaki benzerlikler neler?

Pekala, size şaka yaptığımızı sanıyorsunuz ama yapmıyoruz. Şimdi birlikte aralarındaki benzerliklere bakalım.

Tarantino filmini izlemeyenler için genellikle şiddete yatkındırlar, sarhoş Dr. Who gibi geçmişten geleceğe atlayıp dururlar. Ve binlerce ama binlerce diyalog kullanırlar.

Rezervuar Köpekler ve Ucuz Roman piyasaya çıktığında, herkes Tarantino gibi yazmak istedi. Çünkü filmleri oldukça popüler, ilgi çekici, karmaşık ve diyaloglardan oluşuyordu. Daha önce kimse böyle bir şey görmemişti. Hızlı, doğal, zekice yazılmışlardı. Ama sonunda farklı bir şey vardı.

Çok daha küçükken, birkaç Meraklı Maymun kitaplarını okuduğunuzu hatırlıyorsunuzdur. Bunları Margaret Rey yazdığı, kocası Hans Agusto Rey'inde resimlendirdiği muhteşem çocuk kitapları serisiydi. Hikayelerden birinde, Meraklı Maymun birçok kargaşaya neden olan bir durumdan diğerine atlar. Genç bir çocuk için bunlar eğlendirici şeylerdir.

Ama bir yetişkin olarak, Meraklı Maymun serisini pek de eğlenceli bulmayabilirsiniz. Nostalji ortadan kalktıktan sonra, kendinizi kitaba kaşlarınızı çatmış halde, memnunniyetsizlik içinde buluyorsunuz ve hikayelerdeki olayları birbirleriyle bağdaştıramıyorsunuz.

Yazılmış birçok kitap, size dışarı çıkmanızı ve insanların nasıl konuştuklarını görmenizi ister. Neden? Yoksa hepimizin diğer insanlarla hiç konuşamadığımızı mı düşünüyorlar? Hayır! Biz, insanlarla nasıl konuşulacağını bilen insanlarız. Bazı insanların diğerlerinden farklı konuştuğunu biliyoruz ve insanların farklı bir durum içine girdiklerinde de konuşmalarını nasıl değiştirdiklerini fark edebiliyoruz. Gidip insanların nasıl konuştuklarını dinlememiz gerektiği söylemeleri iyi bir tavsiye sayılmaz çünkü bunun hiçbir mantığı yoktur.

Asıl bizler yazar olarak bilmemiz gereken nokta, aklımızda kurguladığımız hedefle kendi sahnemizi yaratmamızdır. Yeni bölüm üzerinde çalışmaya başlarız ve neler olacağını biliriz. Belki de okurumuzun yaklaşmakta olan büyük tehdidin ne olacağını bilmelerine ya da iki karakterin arasındaki farklı görmelerine izin veririz. Hikayemizde neler olduğu önemli değil, önemli olan diyalogların okuyucuya hikayeyi anlatmak için elimizdeki en iyi aracımız olmasıdır.

Asıl sorunumuz şurada. ("okuyucuya anlatmak" derken ne demek istediğimi yakaladınız mı? Hani o bölümü hatırladınız mı?) Görüyorsunuz ki diyalog yazmak tehlikeli maddelerden biridir. Dikkatle kullanmak, karakterlerinizin eşsiz ve ilgi çekici olmasını sağlar. Çok iyi yazılmamışsa, okuyucunuzu sıkıcı olmaktan öldürürsünüz ve en sonunda, sayfaları hızla geçmesine ve başka bir kitabı açıp okumasına neden olursunuz.

Şimdi sorunumuz, kurguya girip, diyalogları belirli bir sebeple kullanarak okuyucuya neler olduğunu anlatmak -ki aslında bu biraz da gerçek hayatımızla alakalıdır. Bir dersi, bir monoloğu ya da başka bir şeyi dinliyorsunuz. Gerçek şu ki bunun doğal hissettirdiği sadece birkaç durum vardır.

Açıkçası, gerçekten derste olduğumuz zamanlar, gerçek hayata nasıl katlanabildiğimizi hissettiğimiz zamandır. Profesörler ve uzmanlar, biraz konuşma akıcılığından uzaklaşsalar da hemen toplayabiliyorlar. Sınıftayken az da olsa bu derslere katlanırız ama başka insanlarla bir partide karşılaştığımızda onlardan kaçmak isteriz.

Toplantıda bir konuşmanın ya da bir sahnenin içine girdiğimizde konuşmaları dinlemekte zorlanırız, bu gerçekten çok kötü bir durumdur. Ve bundan kaçınmak, Tarantino'nun iyi puan aldığı yerlerden biridir. Filmdeki diyalogları her zaman normal konuşma süresinden çok daha fazla zaman almıştır. Aynı zamanda 'Ölüm Geçirmez' filminde tek öğrendiğimiz şeyin karakterlerden birinin harika bir dublör olduğu ve neredeyse her yerden atlayıp ayaklarının üzerine düşebildiği olan oturup konuştuğu 30 dakikalık bir sahnesi vardır. Ağzını açıp açıklamak için tek bir kelime bile kullanmaya çalışmadığını söyleyebilirsiniz -ki bu çok hoş bir şey.

Bu sahnenin sonunda oldukça doğal ama aynı zamanda biraz bozuk olan bir diyalog vardır. Çünkü Tarantino'nun diyalogları tıpkı Meraklı Maymun kitabındakiler gibi. Her diyaloğun küçük bir bölümü filmlerdekilere benziyor, hiçbirinin gerçek hikayeye katkısı yok ya da kitabı ilerletmiyor.

Bir yandan monologlarınızı gerekli ama çok sıkıcı ve garip bilgilerle dolduruyorsunuz ama diğer yandan da zekice yazılmış, espirili ama hiç konuşma olmayan diyaloglarınız var. Bu iki örnek de iyi birer yardımcı olabilirler ama aynı zaman da çok tehlikeli de olabilirler. Dengeyi nasıl sağlayacaksınız? Bu sorunla nasıl baş edeceksiniz? Diğer insanlarla konuşurken dinlemenin yanı sıra başka neler yapabilirsiniz? Cevap aslında çok basit.

Alt metin dünya üzerinde binlerce farklı anlam çıkaracak bir veya birden fazla şeyi kast ediyorken, karakterlerinizin tek bir şey söylemesidir.

Başka bir senaryo düşünün, yaptığı şeyin farkında olmayan bir arkadaşınız var ve henüz ne yaptığının farkında bile değil. Şimdi sevgili yazarlar ve okurlar, bir varsayımda bulunacağım. Yüz yüze konuşma nezaketinde bulunduğunuzu ve bunu arkadaşınızı küçümsemek için yapmadığınızı varsayıyorum. Bunun yerine, dürüst bir insan gibi konuşmaya girip gerçeği söylemeden neler olduğunu anlatmaya çalışıyorsunuz. Yaptığını anlaması için arkadaşınıza ipuçları veriyorsunuz. İşte bu alt metin kullanımıdır ve diyaloglarınıza hayat verir. Tıpkı arkadaşlık ilişkilerinizde olduğu gibi.

Daha önce hiç alt metin içermeyen hikayeleri okumuştuk. Her zaman karakterler neler hissettiğini ve düşündüğünü açıkça söylerlerdi. Ama kim böyle konuşmalar yapardı ki? Konuşurken yalan söyleriz, paçamızı kurtarmaya çalışırız ya da kaçmaya çalışırız. Aynı şeyi karakterleriniz de yapar. Böyle kulağa daha hoş gelmiyor mu sizce de? Ayrıca alt metin kullanmanızda fayda sağlayacak önemli bir şey daha var.

Size göstermek ve anlatmak bölümünde bahsettiklerimi hatırlıyor musunuz? Alt metin bu konuda en iyi arkadaşınızdır. Kullandığınızda, yani karakteriniz aklından geçenleri ya da önemli olayları açıkça SÖYLEMİYORSA o zaman hikayeye dalmak neredeyse imkansızdır. Diğer yolları kullanmaya zorlanılırsınız ve sonra diyalogların arkasında aslında neler olduğunu okuyucularınıza gösterirsiniz.

Bunu nasıl yaparsınız? Yazdığınız bir peri masalı hikayesini yeniden düzenleyelim ama bu sefer sonunu ters köşe yapalım. Hemen itiraz etmeyin! Eğer büyük sürpriziniz Kırmızı Başlıklı Kız'ın büyükannesinin aslında kurt adam olduğunu açığa çıkarmaksa diyaloglardan yararlanmayın. Mesela "Ben bir kurt adamım!" yazmayın. Lütfen yapmayın bunu. Onun yerine, bundan yavaşça uzaklaşın ve küçücük ipuçları bırakın. Büyükannesi kıza, "Ne kadar tatlısının sen, keşke seni tek lokmada yutabilsem." diyebilir. Sonra da kadın iri, sivri dişlerini göstererek kızın çığlık çığlığa kalmasına sebep olur! Bu tür yazılar, olayı ve altında yatan anlamı gösterip okuyucuyu tatmin etmek için kullanılır.

Dikkat etmeniz gereken bir diğer husussa kullandığınız diyalogların gittikçe Tarantino'nunkilere benzeyen diyaloglar olmamasından emin olmanızdır. Unutmayın, alt metinlerde bile karakterimizin diyalogları hikayedeki konunun yörüngesinden dışarı çıkmamalıdır. Konu dışına çıkmak yerine karakterlerinizin hikayeyle ilgili konuşması gerekir. Mesela, büyükanne kızın ne kadar lezzetli göründüğünden bahsediyor, Madonna'nın şarkılarının sözlerinden değil. (Ve evet, bu da bir Tarantino espirisi.)

Kötü haber ise tıpkı kitaplardaki kötü haberler gibi bunun için sıkı çalışmanız gerektiğidir. Kelimelerin arasına gizli anlamlar yüklemek ve diyaloglarla monologlar arasındaki dengeyi sağlamak pratik yapmayı gerektirir. Ama kilit nokta kolaydır; kendinizi zorlayın. Birçok diyalogtan oluşan bir senaryoyu bitirdiğinizde, yazdıklarınızı sesli okuyun. Eğer bir şey garip ya da kasıntı gibi geliyorsa hemen düzeltin. İçinize sinmeyen diyaloglar kullanmayın. Eğer ortaya dökülmesi gereken bir şey varsa birden söylemek yerine olayı göstermeye çalışın. Karakterlerinizin uzun uzun öğüt vermelerine izin vermeyin. Ve lütfen, diyaloglarınızı gereksiz uzatmayın ve konudan saptırmayın.

Meraklı Maymun ile bağlantınızın kesilmeyeceğini umuyoruz. O sadece bir maymun. Tarantino'ya gelirsek belki o da garip insan kostümü giymiş bir maymundur ve biz onunla da bağlantınızın kesilmeyeceğini umuyoruz. Bundan sonra okuyucularınız sizi daha da çok sevecekler çünkü mükemmel diyaloglar yazmak için daha fazla emek harcıyor olacaksınız.