Khái niệm YTPL: YTPL là tổng thể những tư tưởng, học thuyết, quan điểm, thái độ, tình cảm, sự đánh giá của con người về pháp luật trên các phương diện, tiêu chí cơ bản như: về sự cần thiết (hay không cần thiết), về vai trò, chức năng của PL, về tính công bằng hay không công bằng, đúng đắn hay không đúng đắn của các quy định PL hiện hành, PL đã qua trong quá khứ, PL cần phải có, về tính hợp pháp hay không hợp pháp trong hành vi của các cá nhân, nhà nước, các tổ chức xã hội.

Các đặc điểm cơ bản của YTPL

Đặc điểm 1: YTPL chịu sự quy định của tồn tại XH

Đặc điểm 2: Tính độc lập tương đối của YTPL: là sự phản ánh tồn tại xh, YTPL chịu sự quy định của tồn tại xh nhưng YTPL cũng có tính độc lập tương đối đối với tồn tại xh

+ YTPL thường lạc hậu hơn tồn tại XH: lịch sử đã cho thấy, khi tồn tại xh cũ đã mất đi nhưng YT xã hội do nó sản sinh ra vẫn còn tồn tại dai dẳng, nhất là trong lĩnh vực tâm lý xh. Đối với YTPL cũng vậy, khi những điều kiện xh đã thay đổi, song những tàn dư của YTPL cũ vẫn lưu giữ lại ở mức độ này hay mức độ khác

+ YTPL trong những điều kiện nhất định có thể vượt lên trước tồn tại XH: trong những điều kiện xh nhất định, tư tưởng của con người, đặc biệt là những tư tưởng khoa học tiên tiến có thể vượt lên trước sự phát triển của tồn tại xh

+ Tính kế thừa của YTPL trong quá trình phát triển: những quan điểm, tư tưởng, học thuyết nói chung, về chính trị - pháp lý nói riêng không xuất hiện từ hư vô, không từ những mảnh đất trống không mà luôn được kế thừa các học thuyết, tư tưởng từ trước đó

+ Sự tác động trở lại của YTPL đối với tồn tại XH: YTPL có tác động mạnh mẽ đến mọi mặt đời sống xh theo cả chiều hướng tích cực và tiêu cực.

Đặc điểm 3: Tính giai cấp của YTPL: về nguyên tắc, YTPL của giai cấp thống trị xh mới được thể hiện trong PL.

Mối quan hệ giữa YTPL và PL

Tác động của YTPL đối với PL

- trong hoạt động xây dựng PL: YTPL là tiền đề trực tiếp cho hoạt động xây dựng PL. Chất lượng của các công đoạn trong quá trình xây dựng PL phụ thuộc vào YTPL trước hết là của những nhà làm luật và của tất cả những người tham gia vào hoạt động này.

- trong hoạt động thực hiện PL: các quy định PL có đi vào cuộc sống được hay không, phần lớn phụ thuộc vào YTPL của con người. Tất nhiên, nguyên nhân cá nhân vi phạm PL không chỉ do YTPL sai lệch, thấp kém của họ mà còn do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan khác

Sự tác động trở lại của PL đối với YTPL: Sự tác động trở lại của PL đối với YTPL được thể hiện theo hướng tích cực, tiêu cực đến YTPL tùy thuộc vào chất lượng, tính đúng đắn của PL

Các biện pháp xây dựng ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật ở nước ta hiện nay

+ hoàn thiện hệ thống pháp luật, pháp luật phải nhân đạo, công bằng, tất cả vì lợi ích chính đáng của con người, PL phải bám sát thực tiễn, thể hiện và có cơ chế bảo đảm thực hiện các quyền và lợi ích chính đáng của người dân, PL phải minh bạch, công khai, dễ tiếp cận, PL phải quy định trách nhiệm của cá nhân công quyền (cán bộ công chức, những người có chức có quyền), cơ quan nhà nước phải bảo vệ, bảo đảm các quyền con người

+ phát triển kinh tế - xã hội: đảm bảo cho người dân có một cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, đảm bảo công ăn việc làm, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần

+ giáo dục pháp luật bằng những hình thức, phương pháp hữu hiệu, kết hợp đa dạng các hình thức, phương pháp  phổ biến, giáo dục PL phù hợp với các đối tượng dân cư, môi trường và điều kiện sống của họ

+ kết hợp giáo dục pháp luật với giáo dục đạo đức

+ giáo dục văn hóa, kỹ năng sống, kỹ năng thực hành PL, biết cách bảo vệ mình để tránh bị xâm hại, giáo dục các kiến thức khác

+ xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật đặc biệt là những hành vi vi phạm pháp luật từ phía các cơ quan công quyền, cán bộ nhà nước

+ thanh tra, kiểm tra giám sát thường xuyên để phòng ngừa những vi phạm pháp luật

+ đảm bảo các hoạt động áp dụng pháp luật của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền

+ xây dựng đạo đức công vụ, đặc biệt là đạo đức của những người áp dụng pháp luật

+ tạo ra dư luận xã hội để lên án những hành vi vi phạm pháp luật

+ nâng cao vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội