1.Trên cơ sở một bản thảo cũ viết từ sau CM8 đến sau năm 1945 "Vợ nhặt" được Kim Lân xây dựng hoàn chỉnh vào năm 1954. Gần mười năm trăn trở thể hiện tư tưởng của mình Kim Lân đã làm cho tác phẩm trở thành truyện ngắn đặc sắc. Đọc"Vợ Nhặt" trước tiên người đọc thấy ám ảnh ngay về những mảng hiện thực khắc nghiệt trần trụi. Nhưng nếu chiêm nghiệm kỹ càng chúng ta sẽ tìm thấy một mạch ngầm khác chảy suốt chiều dài những trang truyện. Dòng chảy ấy là giá trị nhân đạo của tác phẩm và chính nó đã góp phần quan trọng tạo nên giá trị tuyệt vời của tác phẩm và nâng cao vị thế nhà văn trong đội ngũ những cây bút truyện ngắn Việt Nam hiện đại.

2. Giá trị nhân đạo của tác phẩm "Vợ nhặt".

Tóm tắt cốt truyện: Vợ Nhặt là câu chuyện được Kim Lân xây dựng trong bối cảnh nạn đói khủng khiếp năm 1945; Tràng một người dân nghèo ngụ cư lấy được vợ, khiến cả xóm nghèo và người mẹ - bà cụ Tứ ngạc nhiên, lo âu và vừa vui chen lẫn buồn. Trong bữa cơm gia đình đạm bạc kham khổ, giữa những ngày đói u ám, trong óc Tràng hiện lên những cảnh người nghèo đói kéo nhau trên đê sộp, đằng trước có lá cờ đỏ to lắm...

2.1. Cái nhìn sâu sắc và tấm lòng nhân hậu trước khát vọng của con người.

Tác phẩm mở ra với bối cảnh đổi thay to lớn đầy nghịêt ngã của cuộc sống con người khi nạn đói lịch sử vào năm 1945 tràn tới. Nó trở thành một hội chứng can thiệp vào cuộc sống, đập vỡ biết bao nhiêu mái ấm, xô đẩy con người đến thế giới tử thần, thay đổi nếp sống cách nghĩ, vốn văn hoá thuần phác trong sáng của người Việt.

Nhân vật Tràng xuất hiện với sự biến đổi lớn, từ Tràng vui tính được trẻ con yêu mến giờ câm lặng tiều tuỵ kiệt sức "đi từng bước mệt mỏi ... đầu chúi về phía trước" và cô gái (Vợ Tràng sau này) vì đói mà mất tính cách với hành động bê tha và hình dáng tiều tụy lam lũ. Thế giới người đói hiện lên dưới ngòi bút nhà văn "Cái lều chợ đầy những người bồng bế dắt díu nhau xanh xám như những bóng ma, sáng nào cũng thấy ba bốn cái xác người chết nằm ngổn ngang".

Nạn đói xoá đi cái sinh khí của xóm làng, biến cái trù phú nhộn nhịp thành cái xơ xác, tiêu điều và đặc biệt thế giới con người sống mang đầy hơi thở tử khí của nghĩa địa, làng xóm không nhà nào có ánh đèn lửa khi đêm về, tiếng quạ kêu hoà với tiếng hờ khóc của người chết... là âm thanh ghê rợn buốt nhói vỗ động không gian. Giữa khung cảnh thê lương ấy ngòi bút Kim Lân đã dựng dậy câu chuyện hôn nhân: Tràng "nhặt" người đàn bà xa lạ mà cái đói đã làm biến dạng tính cách về làm vợ và đưa cô về làng.