Câu 1: Nêu hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ ?

- Năm 1952 Tô Hoài đi cùng với bộ đội vào giải phóng Tây Bắc . Trong chuyến đi này nhà văn đã có dịp sống găn bó với đồng bào các dân tộc thiểu số (Thái , Mường, Mông , Dao ..)nên đã để lại nhiều kỉ niệm, hiểu biết về cuộc sống con người miền núi .Điều này đã thôi thúc Tô Hoài viết " Truyện Tây Bắc" trong đó có " Vợ chồng A Phủ"

- "Vợ chồng A Phủ" in trong tập truyện "Tây Bắc", truyện được giải nhất – giải thưởng Hội Văn Nghệ VN 1954- 1955. Tác phẩm gồm hai phần: phần đầu viết về cuộc đời của Mị và A Phủ ở Hồng Ngài, phần sau viết về cuộc sống nên vợ nên chồng, tham gia cách mạng của Mị và A Phủ ở Phiềng Sa.

Câu 2: Tóm tắt tác phẩm Vợ chồng A Phủ ?

- Ngày xưa, bố Mị lấy mẹ Mị, không đủ tiền cưới phải vay nhà thống lí, bố của thống lí Pá Tra bây giờ. Mẹ Mị mất, bố Mị đã già mà nón nợ mỗi năm phải trả lãi một nương ngô vẫn còn.. Mị là một cô gái xinh đẹp, yêu đời, có khát vọng tự do, hạnh phúc bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho nhà Thống lí Pá Tra. Mị trở thành đày tớ không công, bị bóc lột chà đạp, cam phận cuộc sống tủi nhục, đoạ đày. Lúc đầu Mị phản kháng nhưng dần dần trở nên tê liệt, chỉ "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa".

- Đêm tình mùa xuân đến, Mị muốn đi chơi nhưng bị A Sử (chồng Mị) trói đứng vào cột nhà. Còn A Phủ một thanh niên cường tráng, gan góc do đánh A Sử nên đã bị bắt, bị phạt vạ và trở thành kẻ ở trừ nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Không may A Phủ để hổ vồ mất một con bò, A Phủ đã bị đánh, bị trói đứng vào cọc đến gần chết. Cảm thương cho người cùng cảnh ngộ, Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ.

- Cả hai cùng chạy đến Phiềng Sa và trở thành vợ chồng. Được cán bộ A Châu giáp ngộ cách mạng giúp đỡ, A Phủ tham gia đội du kích cùng bản làng, tham gia kháng chiến chống thực dân pháp và tay sai.

Câu 3: Nêu tư tưởng chủ đề tác phẩm Vợ chồng A Phủ?

- Vợ chồng A Phủ là câu chuyện về những người dân lao động vùng cao Tây Bắc không cam chịu bọn thực dân, chúa đất áp bức, đày đoạ, giam hãm trong cuộc sống tăm tối đã vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do.

- Qua đó, nhà văn tố cáo tội ác của bọn chúa đất và thực dân xâm lược vùng cao, lên án những hủ tục lạc hậu làm hại người dân lương thiện, đồng thời ngợi ca vẻ đẹp thể chất, tâm hồn và sức sống tiềm tàng mãnh liệt của những người dân lao động miền núi và khẳng định chỉ có sự vùng dậy của chính họ, được ánh sáng cách mạng soi đường sẽ dẫn tới cuộc đời tươi sáng.

- Tác phẩm có giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc.

Câu 4. Tìm hiểu những nét đặc sắc về nghệ thuật của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ ?

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật có nhiều điểm dặc sắc ( A Phủ được miêu tả chủ yếu qua hành động; Mị chủ yếu khắc họa tâm tư)

- Trần thuật uyển chuyển linh hoạt , cách giới thiệu nhân vật đầy bất ngờ , tự nhiên mà ấn tượng , kể chuyện ngắn gọn , dẫn dắt tình tiết khéo léo.

- Biệt tài miêu tả thiên nhiên và phong tục tập quán của người dân miền núi.

- Ngôn ngữ sinh động chọn lọc và sáng tạo, câu văn giàu tính tạo hình và thấm đẫm chất thơ,...

Câu 5: Ý nghĩa của tiếng sáo đối với sự hồi sinh khát vọng sống của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân ở tác phẩm Vợ chồng A Phủ - Tô Hoài?

- Tiếng sáo được đặc tả nhiều lần trong tác phẩm:

+ "Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha, bồi hồi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hỏt của người đang thổi". "Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi... Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị hết núi này sang núi khác".

+ "Tiếng sáo gọi bạn cứ thiết tha, bồi hồi", "ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo", "tai Mị vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng", "mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường", "Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi, những đám chơi", "trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo",...

- Tiếng sáo là một dụng công nghệ thuật của nhà văn Tô Hoài, là một chi tiết giàu ý nghĩa:

+ Tiếng sáo có nhiều cung bậc, sắc thái thẩm mĩ: miêu tả từ xa đến gần, khi thực khi hư. Tiếng sáo từ chỗ là sự việc của thực tại bên ngoài dần dần xâm nhập và thế giới nội tâm của Mị.

+ Tiếng sáo là biểu tượng của mùa xuân, của tình yêu, của khát vọng được yêu thương được sống tự do, hạnh phúc.

+ Tiếng sáo có sức tác động mạnh mẽ, sâu sắc đối với Mị: tiếng sáo đã đưa Mị từ cõi quên đến cõi nhớ, tiếng sáo gợi lên một thời hạnh phúc ngắn ngủi, tiếng sáo đưa tâm hồn Mị trở lại những ngày tháng tươi đẹp, làm thức tỉnh khao khát hạnh phúc trong thực tại tưởng chừng đã bị thực tế phũ phàng làm tê liệt, giúp Mị có ý thức phản kháng quyết liệt với thực tế bi đát.

+ Tiếng sáo là một chi tiết nghệ thuật đặc sắc, giúp tác giả khắc họa chân thật diễn biến tâm lí tinh tế của nhân vật, góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm đồng thời cũng làm nổi bật sắc thái văn hóa tinh thần đặc trưng của Tây Bắc.

Câu 6:Trong truyện có kể, khi bị bắt vào nhà thống lí, Mị đã định tự tử bằng lá ngón, nhưng rồi lại từ bỏ ý định vì thương cha. Nhưng đến lúc cha Mị chết đi rồi, Mị lại không còn ý định tìm đến cái chết nữa. Vì sao vậy?

- Ý muốn ăn lá ngón là một phản ứng trước một cuộc sống không ra cuộc sống. Điều đó cho thấy, phải tha thiết sống lắm thì khi mất nó, người ta mới muốn chết ngay đi. (Cho nên, về sau này, trong một ngày tết đáng nhớ của đời Mị, khi tình xuân bất chợt trở về bừng nở trong lòng thì Mị lại có ngay ý nghĩ: "Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa").

- Còn khi niềm khao khát sống, khao khát hạnh phúc đã băng giá lại thì cũng chẳng còn gì thúc đẩy người ta nghĩ về cái chết. Đấy là lí do cắt nghĩa vì sao khi người cha đã mất rồi, mà ý nghĩ về nắm lá ngón sẽ không trở lại với Mị. Chừng nào Mị còn là một cái bóng vật vờ trôi theo guồng công việc thì không còn nhớ đến cả sự xót thương mình.

- Diễn biến tâm lí của nhân vật này đã được nhà văn phát hiện và miêu tả nhiều góc độ khác nhau theo mạch phát triển rất logic, chân thật không giản đơn, không gượng ép giả tạo.

Câu 7: Trong bức tranh mùa xuân ở Hồng Ngài của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, chi tiết nghệ thuật nào được nhà văn đặc tả nhiều lần? Chi tiết ấy có vai trò gì trong việc thể hiện sức sống tiềm tàng của nhân vật Mỵ?

- Chi tiết nghệ thuật được đặc tả nhiều lần: âm thanh tiếng sáo

- Vai trò của tiếng sáo 

+ Tiếng sáo là biểu tượng đẹp đẽ nhất của mùa xuân, của tình duyên, của tuổi thanh xuân căng đầy sức sống của Mỵ. 

+ Trong đêm tình xuân , tiếng sáo ấy làm Mỵ "thiết tha , bồi hồi", là tác nhân quan trọng làm thức dậy trong Mị khát vọng tình yêu và hạnh phúc - dấu hiệu đầu tiên của sự hồi tỉnh là Mị sống lại với những kỉ niệm ngày trước. Nếu như trước đây, Mị tồn tại trong trạng thái vô hồn, vô cảm, với cảm thức phi thời gian, thì bây giờ Mị đã có ý thức về thời gian, trái tim đã đập những nhịp bồi hồi, xao xuyến, thôi thúc Mỵ bất chấp cảnh ngộ, muốn đi chơi. 

+ Tiếng sáo đã làm sống dậy sức sống tiềm tàng nhưng mãnh liệt ở nhân vật Mị. 

 Câu 8: Chỉ ra giá trị hiện thực và nhân đạo của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ ? 

a Giá trị hiện thực 

- Tác phẩm cho thấy cuộc sống cơ cự bị đè nén áp bức nặng nề của người dân miền núi vùng Tây Bắc dưới ách thống trị hà khắc của bọn địa chủ và phong kiến cấu kết với thực dân Pháp. - Giá trị hiện thực của thiên truyện còn thể hiện ở chỗ người đọc thấy hiện lên ở đây rất sinh động bộ mặt tàn bạo và những hủ tục thối nát của chế độ phong kiến ở miền núi trước CM. Điều này thể hiện tập trung ở cha con thống lí: 

 - Phần sau của chuyện hé mở cho người đọc thấy sự đổi đời của "vợ chồng A Phủ". Dưới ánh sáng của cách mạng, A Phủ và Mị đã tham gia du kích, chuẩn bị cùng dân làng đánh Pháp sống cuộc sống của những con người tự do.

b Giá trị nhân đạo: 

- Bênh vực và cảm thông sâu sắc với những con người có số phận bất hạnh như Mị, A Phủ. -Tố cáo sự tàn bạo của giai cấp thống trị miền núi (tiêu biểu là cha con thống lí Pá Tra). - Trân trọng khát vọng tự do, hạnh phúc và phẩm chất tốt đẹp của người lao động nghèo miền núi trong xã hội cũ. 

- Đồng tình với tinh thần phản kháng, đấu tranh của những người bị áp bức và vạch ra con đường giải phóng cho họ. 

 Câu 9: Chỉ ra sự giống và khác nhau về số phận và tính cách của Mị và A Phủ: 

 - Giống nhau : Mỵ và A Phủ đều là nạn nhân của chế độ thực dân phong kiến bấy giờ và cả hai đều có khát vọng về đời sống tự do. Sức sống của Mỵ và A Phủ không bị hoàn cảnh đen tối tiêu diệt mà vẫn tiềm ẩn và cuối cùng bùng lên mãnh liệt. 

- Khác nhau : Mị bị giam cầm trong nhà Thống lí Pá Tra rất lâu nên Mị có tính cách cam phận, chịu đựng. Còn A Phủ mồ côi từ nhỏ, sống tự lập từ nhỏ, do đó, sự phản kháng của A Phủ mãnh liệt hơn, táo bạo hơn.

Câu 10:Trong tác phẩm Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài (Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam, 2011), việc Mị nhìn thấy "dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại" của A Phủ diễn ra trong hoàn cảnh nào? Sự việc ấy có ý nghĩa gì đối với tâm lí của nhân vật Mị?

- Hoàn cảnh diễn ra sự việc Mị nhìn thấy dòng nước mắt của A Phủ 

+ Do sơ ý để hổ bắt mất bò, A Phủ bị thống lí Pá Tra trói đứng, bỏ mặc cho đói rét suốt mấy đêm liền giữa kì sương muối khắc nghiệt ở Hồng Ngài; còn Mị sau bao năm bị đày đọa cùng cực cũng đã trở nên chai lì. Những đêm trước, tuy vẫn trở dậy thổi lửa, hơ tay, nhìn thấy A Phủ bị trói nhưng Mị chỉ dửng dưng, vô cảm. 

+ Đêm ấy, trong nỗi bất lực, bế tắc và hoàn toàn tuyệt vọng, A Phủ đã khóc; đúng lúc đó, Mị nhìn sang và bắt gặp dòng nước mắt của A Phủ. 

- Ý nghĩa của sự việc ấy đối với tâm lí của nhân vật Mị 

+ Việc nhìn thấy dòng nước mắt của A Phủ là khởi đầu cho sự thay đổi lớn trong tâm lí của Mị; Mị nhớ lại lần cũng bị hành hạ như thế, mà xót xa thương mình; từ đó đồng cảm với nỗi đơn độc và tuyệt vọng của A Phủ. 

+ Từ mối đồng cảm ấy, Mị càng hiểu sâu sắc hơn sự độc ác của cha con thống lí Pá Tra, thấy rõ sự nguy khốn vô lí đang ập xuống A Phủ; lòng trắc ẩn của người phụ nữ phút chốc thức dậy đã đem lại sức mạnh cho Mị, khiến Mị dám liều mình cứu A Phủ. 

Câu 11: Nói về việc sáng tác Truyện Tây Bắc, Tô Hoài cho biết ông đã đưa "những ý thơ" vào trong tác phẩm. Chỉ ra "những ý thơ" ấy trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ ? 

- Ý thơ được biểu hiện qua: 

+ Không khí của thiên nhiên đất trời mùa xuân; những tập tục sinh hoạt giàu tính nhân văn của con người Tây Bắc trong việc đón tết, vui xuân ở Hồng Ngài 

+Tâm hồn trong sáng và giàu khao khát của Mị; tính cách ngang tàng, táo bạo, phóng khoáng của A Phủ. 

+ Những chi tiết đặc sắc: âm thanh tiếng sáo, khúc ca gọi bạn tình, trạng thái bay bổng của tâm hồn Mị... 

- Ý nghĩa: Những ý thơ như thế góp phần nâng cao giá trị tác phẩm, tô đậm thêm phong cách văn xuôi Tô Hoài, gieo vào lòng người đọc tình yêu và những rung cảm lành mạnh đối với núi rừng và con người Tây Bắc. 

 Câu 12: Phong vị Tây Bắc trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ? 

- Bức tranh cuộc sống, con người miền núi. 

- Hành vi ứng xử và tâm lý nhân vật của người Tây Bắc. 

- Phong cảnh thiên nhiên, sinh hoạt miền Tây Bắc. 

- Ngôn ngữ đậm chất Tây Bắc. 

Câu 13: Chỉ ra nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật Mị trong "đêm tình mùa xuân" của Tô Hoài trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ? 

- Diễn biến tâm lý của Mị trong trong "đêm tình mùa xuân" thực chất là quá trình sống dậy của sức sống thanh xuân và khát vọng tự do, hạnh phúc. 

- Quá trình ấy được Tô Hoài khám phá, miêu tả một cách tự nhiên, sinh động rất hợp với qui luật tâm lý, quy luật đời sống tình cảm của con người. Đặc biệt, nhà văn đã sử dụng ba tác nhân hỗ trợ việc miêu tả tâm lý rất thành công: không khí mùa xuân, hơi rượu và tiếng sáo. 

- Quá trình sống dậy của sức sống thanh xuân và khát vọng tự do, hạnh phúc của Mị là bằng chứng về sức sống tiềm tàng nhưng mãnh liệt của nhân vật này. Tô Hoài miêu tả và khám phá nó không chỉ bằng cảm quan nghệ sĩ mà còn bằng cả tấm lòng mình. 

 Câu 14: Cảm hứng sáng tác của truyện ngắn Vợ chồng A Phủ? 

- " Đất nước và con người miền Tây đã để thương để nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không thể bao giờ quên....Vì thế tôi viết Truyện Tây Bắc" Lời tâm sự thiết tha của Tô Hoài đã khẳng định : truyện ngắn Vợ chồng A Phủ được viết từ suối nguồn tình cảm yêu đất nước, yêu con người Tây Bắc sâu nặng. 

-Tuy vậy, nếu nhìn xuyên suốt tác phẩm thì cảm hứng sáng tác là cảm hứng hồi sinh, cảm hứng hiện thực, cảm hứng nhân đạo.