Hiệu ứng con nhím (The Hedgehog's Dilemma) là khái niệm ẩn dụ được các nhà triết học và tâm lý học sử dụng để nói về tình thế tiến thoái lưỡng nan trong các mối quan hệ của con người.

Theo Peach Books định nghĩa: "Xuất phát từ một hiện tượng thực tế trong tự nhiên. Loài nhím thường sống ở trong rừng, đào hang. Khi đêm về trời trở lạnh, chúng chợt nhận ra rằng nếu các con nhím đứng cách xa nhau quá thì chúng sẽ bị lạnh. Theo bản năng tự nhiên, chúng xích lại gần nhau để tỏa hơi ấm cho nhau.

Đúng là khi xích lại sát nhau, chúng nhận được hơi ấm của nhau, thế nhưng có một vấn đề phát sinh xảy ra, đó chính là những sợi lông nhọn và cứng của con nọ lại đâm vào con kia, làm chúng rất đau và khó chịu. Không chịu được, chúng lại tách xa nhau ra. Nhưng tách xa nhau ra, chúng lại thấy lạnh. Và rồi, theo bản năng tự nhiên chúng học được bài học đó là giữ một khoảng cách vừa đủ, đủ gần để nhận được hơi ấm từ nhau và đủ xa để không bị những sợi lông sắc nhọn vô tình làm đau nhau".

Thực chất, nếu bản thân ta là nhím thì có thể chọn yêu một con vật khác "ít tính công kích hơn", như rùa chẳng hạn. Nhưng rùa và nhím khác loài, sự bất đồng giữa hai loài vật là không thể tránh khỏi. Và nếu hai con nhím muốn yêu nhau, chúng buộc phải giữ khoảng cách vừa đủ. Tuy nhiên, ai đã một lần được yêu, được nếm trải hạnh phúc thường sẽ càng sợ hãi cô đơn và có xu hướng cam chịu với bản chất của mối quan hệ. Dù bị gai nhọn đâm lỗ chỗ và rỉ máu đầm đìa, được chết trong ấm áp mà đau đớn vẫn hơn hấp hối rồi lịm đi trong giá lạnh.