Myśleliście już, że zapomniałam o Waszych prośbach o notkę o biesie? Nic bardziej mylnego, cytując klasyka. Oto przed państwem parę słów o biesach.

Czym był bies?

Przystojniak, nie? Bies jest prawdopodobnie najstarszym znanym nam dziś demonem pochodzącym z mitologii słowiańskiej, jednak mimo tego na jego temat nie zachowało się zbyt wiele informacji, w dodatku bardzo często jest mylony z czartem, który, mimo pewnych podobieństw, znacząco różnił się od biesa i stanowił podwalinę dla znanego nam dzisiaj wizerunku diabła. Jego nazwa pochodzi z języka prasłowiańskiego i oznacza mniej więcej „powodującego strach, przerażenie", niektórzy doszukują się również podobieństwa do litewskiego słowa „baisu(s)" - „potworny, straszny". Wierzono, że biesy zamieszkują lasy i bagna, gdzie miały strzec ogromnych skarbów. Demony te uznawano za uosobienie wszelkiego zła, według ludowych wierzeń stworzenia te były złe do szpiku kości. Zsyłały na ludzi nieszczęścia, plagi i zarazy, niszczyły uprawy i pożerały zwierzęta. Były również zdolne do „opętywania" ludzi - potrafiły przejmować kontrolę nad ich umysłami i skłaniać ich w ten sposób do popełniania złych czynów. Stąd właśnie wzięło się określenie zbiesić się na osobę, która nagle „zeszła na złą drogę". Trafiłam również na informację (jednak to znowu wyłącznie w ramach niepotwierdzonej ciekawostki, bo widziałam to tylko na jednej stronie, na której nie było żadnego odnośnika do źródła tej konkretnej informacji), że bies zsyłał na ludzi szaleństwo, choroby psychiczne, a także schorzenia w rodzaju padaczki, ponieważ atakował przede wszystkim ciało ofiary, co miało objawiać się konwulsjami.

Wyobrażenia biesa

Biesy zazwyczaj opisywano jako wielkie, kudłate stworzenia z rogami i kopytami u tylnych nóg oraz długimi pazurami u przednich łap. Zazwyczaj również, ze względu na bardzo masywny kark, bestię opisywano jako nieposiadającą szyi, z czego wynikała charakterystyczna, przygarbiona postawa. W dodatku - to jest element wspólny dla czartów i biesów - stworzenia te utożsamiano z wiatrem i wierzono, że mogą one przybrać postać niszczącej wichury. Mała ciekawostka: ze skrzyżowania czarta i biesa powstał m.in. słynny diabeł Boruta (chcecie notkę o tym panu? Połowę życia spędziłam w mieście, z którego ów diabeł się wywodzi, więc mam o nim parę opowieści i lokalnych legend :D).

Sposoby na biesy

Biesy były chyba najpotężniejszymi demonami w całej mitologii słowiańskiej, w związku z czym obronienie się przed nimi było praktycznie niemożliwe. Inaczej sprawa miała się z ich bliskimi kuzynami, czartami, na których odpędzenie istniały (podobno) skuteczne metody; czartom jednak zamierzam poświęcić osobną notkę. W przypadku biesów uznawano, że najlepiej będzie po prostu zapobiegać spotkaniom z nimi, przez co wszelkie wyprawy do ich siedzib w poszukiwaniu mitycznych skarbów były, delikatnie mówiąc, niewskazane.