- Tâu bệ hạ, thần đã trở về rồi ạ.

Trước sân chầu ở thành Cổ Loa, Phù Đổng Thiên Vương quỳ xuống cung kính bái lạy vua Hùng.

- Báo cáo đi, Gióng.

- Vâng.

Phù Đổng Thiên Vương tuân lệnh, chậm rãi chuyển sớ tấu của Mai Lang Vương cho hầu cận. Hầu cận mang sớ tấu dâng lên cho vua Hùng xem. Trong lúc vua lướt mắt qua cuộn sớ, Phù Đổng Thiên Vương cung kính giải thích.

- 'Vì sao lõi' hiện tại chỉ mới tròn mười ba, thật sự rất khó khăn cho Mai Lang Vương. Hắn đề xuất thế này bệ hạ thấy sao ạ?

Hùng Duệ Vương lướt đọc sớ tấu, đôi mắt hiền từ chùng xuống, thở dài.

- Đành thôi, dù gì cũng còn đến một trăm năm.

- Vâng. Thần cũng đồng tình với quyết định của Mai Lang.

Hùng Duệ Vương đứng dậy bước ra ngoài. Thánh Gióng phủ phục theo sau. Các Lạc hầu Lạc tướng cũng cúi đầu, nối gót.

- Sức mạnh của tiên tổ đang tạm thời chống đỡ Thần giới. Mọi chuyện đi đến bước đường này cũng một phần do ta. Các khanh, có phải thời gian qua ta lầm lỡ quá nhiều không?

- Bệ hạ...

- Ta đã sai quá nhiều. Khi còn sống nếu ta không chủ quan thì nước Văn Lang đâu mất? Giờ ở Thần giới này ta cũng không sửa được tính chủ quan biếng lười của mình. Kết quả là khiến cho mọi chuyện trở nên thật tệ hại.

- Bệ hạ.

Thánh Gióng kiên quyết nói.

- Không ai không mắc sai lầm. Quan trọng là thái độ khi đối diện với sai lầm đó. Phải dứt khoát sửa chữa lỗi lầm đến cùng. Chỉ cần ngài kiên quyết thay đổi thì ngài sẽ làm được thôi! Chúng thần mãi theo ngài!

- Gióng...

Vua Hùng hướng sang Thiên Vương, giọng nghẹn lại.

Hồi lâu sau, ngài phẩy tay.

- Được rồi, các khanh lui đi.

- Vâng.

Buổi yết kiến kết thúc, Hùng Duệ Vương trở về phòng làm việc, viết một lá thư gửi cho An Dương Vương.

Thời gian qua ngài đã suy nghĩ rất nhiều. Cuộc đối đấu giữa ngài và An Dương Vương kéo dài như vậy... Thật sự là một điều không hay.

Tại sao cứ phải níu giữ những mối hận đó?

Tại sao cứ sống mãi trong quá khứ?

Mục đích quan trọng nhất của việc tồn tại không phải là đấu đá mà là trở nên tốt hơn ngày hôm qua. Ngài không muốn phí thời gian sức lực vào những chuyện vô bổ nữa. Từ bây giờ ngài muốn cùng An Dương Vương bắt tay hòa bình. Hai người sẽ cùng cai trị Thần giới trong ấm no, thịnh vượng.

Hùng Duệ Vương tin rằng chỉ cần ngài có thiện chí thì An Dương Vương sẽ thấu hiểu thôi. Trước mắt ngài sẽ nói rõ với An Dương Vương về tình hình của 'Vì sao lõi', hi vọng ngài ấy sẽ cùng ngài sửa chữa sai lầm này.

Bên ao sen của Bản Thủ Thành, An Dương Vương ngồi trên bảo tọa, im lặng đọc thư của Hùng Duệ Vương. Trong thư là những lời rất chân tình. Hùng Duệ Vương bảo rằng ân oán bao nhiêu năm giữa hai bên kết thúc được rồi.

An Dương Vương nhìn hoa sen rực rỡ phía xa...

Ngài nào nghĩ Vua Hùng cũng có ngày đề nghị điều này...

Nỗi áy náy lại dâng trào, mỗi lần nhớ đến chuyện của 'Vì sao lõi' là ngài lại cảm thấy bản thân lầm lỗi và nóng vội.

Đáng lý ra ngài không nên làm vậy. Không nên vì chút mâu thuẫn xưa cũ mà gây ra nguy hiểm cho Thần giới. Chuyện ra như thế này hoàn toàn là lỗi của ngài. Hùng Duệ Vương đâu hề có lỗi gì? Chỉ tại ngài mà thôi!

An Dương Vương tựa vào bảo tọa, nhắm mắt lại.

Ngài phải giải quyết chuyện này.

- Phong Xuân.

- Vâng.

Phong Xuân khúm núm quỳ xuống.

- 'Vì sao lõi' đã được Mai Lang Vương đưa về Thần giới, hiện tại nàng chỉ là một đứa trẻ mười ba. Chuyện chúng ta gây ra chúng ta không thể lảng tránh được. Ta ra lệnh cho các ngươi cùng Mai Lang Vương bảo vệ nàng, tuyệt đối giúp đỡ Mai Vương hết sức. Hãy cùng mang nàng trở về bầu trời Phan Xi Păng.

- Tuân lệnh!

Phong Xuân ân hận thốt. Phong Đông, Phong Hạ, Phong Thu cũng quỳ xuống khấu đầu.

An Dương Vương âu sầu thở ra, đứng dậy, bỏ vào trong điện.

Phong Thu ngẩng đầu nhìn bóng lưng uy vũ của ngài, đôi mắt bồ câu sầm xuống, u ám.

oOo

Ở phía nam của dãy Trường Sơn có một khu rừng nguyên sinh thuộc địa phận của bốn tỉnh Gia Lai, Quảng Ngãi, KonTum, Bình Định. Đó là một khu rừng lớn, với độ che phủ cao[1] nhất nước. Tại vùng đệm[2] của khu rừng tại huyện K'Bang tỉnh Gia Lai, có một thác nước tên là Tơkơi Bukjai[3]. Đây là thác nước hùng vĩ nhất của núi rừng Việt Nam.

Người cai quản khu rừng đó là một vị nữ thần, nàng tên là Kon Chư Răng. Trong quá khứ nàng đã từng có nhiều tên khác nhưng do sự mặc định của dân chúng dưới trần hiện tại, tên của nàng được xác định là Kon Chư Răng. Thần cai quản thác Tơkơi Bukjai là em trai nàng. Tên của ngài là tên của dòng thác 'Bukjai'. Hai chị em cai quản vùng đất này từ xưa đến nay, các tiểu thần, lão thần nhờ sự cai trị hiền hòa của họ mà có cuộc sống rất yên bình. Cạnh thác Bukjai có một ngôi đền, nữ thần Kon Chư Răng sống ở đấy. Quanh nơi nữ thần cư ngụ an ninh được thắt chặt và tiên khí luôn dồi dào.

Tại một khu dân cư ven rừng.

- Gì cơ? Tiêu diệt khu rừng?

Tên tiểu tiên cười đểu, tựa lưng vào cây đại thụ phía sau một cách ngạo mạng. Ánh nắng xuyên qua tán rừng rậm rạp, le lói chiếu xuống nền đất phủ lá dày khiến cho cảnh vật càng trở nên âm u hơn.

- Phải.

Đối diện hắn, tên dị hợm trốn trong áo choàng dài thụng cười đáp.

- Bao nhiêu?

Tên tiểu tiên dò xét gã dị hợm từ trên xuống dưới, mắt đảo liên hồi, hiểm độc như rắn rết.

Gã trùm áo choàng không nói gì, chỉ giơ ra một túi tiền to bằng lòng bàn tay. Tên tiểu tiên đón lấy, hắn nhanh chóng sửng sốt vì độ nặng của thứ bên trong. Ánh mắt khinh khi lập tức bị dẹp bỏ, thay vào đó là thái độ niềm nở ngoan ngoãn.

- Ối chà, thế nào? Ngài muốn khu vực nào?

Hắn chu đáo hỏi.

- Cả khu rừng.

Gã trùm áo choàng cười mỉa.

- Đây là phần cho một khu vực nhỏ ở phía bắc. Hủy hoại càng nhiều thì sẽ nhận được càng nhiều. Trong vòng một tuần, hãy làm cho một nửa Kon Chư Răng biến thành đất trống.

- Ha ha.

Tên tiểu tiên tung tung túi tiền trên tay, dùng ánh mắt ra hiệu cho bọn đàn em gần đó. Bọn chúng hiểu ý tiến tới, cả một nhóm tiểu tiên gồm mười tên dần lộ diện ngay sau hắn. Tên thủ lĩnh khoanh tay ngạo nghễ.

- Được. Sau một tuần hãy đem đủ số tiền đã cam kết đến.

- Ừm.

Gã trùm áo choàng nhoẻn miệng, kéo áo choàng xuống sâu hơn như thể muốn che kín bản thân thật kĩ dù cho ngay từ ban đầu đã chẳng ai nhìn thấy bất kì góc nhỏ nào trên người hắn.

Trong ngôi nhà Rông lớn, một hội đồng bao gồm các vị già làng đang quây quần bên bếp lửa, vẻ mặt ai cũng sầu não, u uất. Từ chiếc lộng phủ thổ cẩm trang trọng gần đó, tiếng ho của một thiếu nữ cứ không ngừng vẳng ra.

- Nữ thần...

Một vị già làng đau xót.

- Ta... Khụ! Ta... Không sao...

Nữ thần cố gắng trấn an, mặc dù sau lời trấn an đó là một tràng ho không dứt.

- Khu vực phía bắc Kon Chư Răng đang chết dần chết mòn. Ai đó đã giết chết khu rừng! Sức mạnh của nữ thần vì điều đó mà trở nên suy yếu. Nếu chúng ta không làm gì thì nàng sẽ nguy mất!

Một già làng khác nói.

- Dường như kẻ thủ ác đã dùng độc dược giết chết cây rừng. Chúng ta đã đến khu vực đó điều tra, trên thân của những cây bị chết đều xuất hiện một vết đục nhỏ, có lẽ bọn chúng đã đổ độc dược vào cây từ nơi đó. Sau khi cây chết, bọn tiểu tiên cư ngụ quanh đấy cũng chặt cây bỏ đi. Chúng ta không thể ngăn được chúng, chúng làm việc đó quá nhanh.

- Việc hiện tại mà chúng ta nên làm chính là gửi thư cầu cứu đến Hùng Duệ Vương.

- Phải, chỉ có Hùng Duệ Vương mới có thể cứu rỗi nữ thần.

- Được!

Già làng được trọng vọng nhất đứng lên.

- Ta sẽ đến thác Bukjai và gọi ngài Bukjai trở về!

Những già làng khác tán đồng. Họ chia ra hai nhóm, một nhóm ở lại chăm sóc cho nữ thần Kon Chư Răng còn một nhóm khác thì đến thác Tơkơi Bukjai để gọi em trai nàng.

Thác Bukjai nằm trong huyện K'Bang, là một thác nước hùng vĩ với chiều rộng hơn một trăm mét và chiều cao đến hơn năm mươi mét. Tơkơi Bukjai là tên gọi mà người Bana đặt cho thác, nếu dịch ra tiếng Kinh thì có nghĩa là 'Thần chim Én'.

Quanh thác cây xanh bao phủ tốt tươi. Một vẻ đẹp hoang sơ, choáng ngợp và thiêng liêng.

Già làng đứng trên khối đá lớn dưới lòng thác, khắc khoải gọi.

- Hỡi Bukjai! Xin ngài trở về! Chị của ngài - Nữ Thần Kon Chư Răng sắp nguy kịch rồi!

- Gì cơ?

Từ dưới lòng thác sâu một giọng nam trầm ấm cất lên. Nước đổ xuống thác trắng xóa, tung lên lớp bụi mờ. Già làng nheo mắt nhìn, từ trung tâm ngọn thác, một chàng trai mặc trang phục Bana chậm rãi bước ra.

Nước đang đổ lên người chàng. Gió ở trung tâm ngọn thác rất mạnh thế nhưng không có giọt nước nào làm ướt được trang phục của chàng cả. Dải băng trán tinh xảo lả lướt tung bay giữa cơn bão bọt nước.

- Bukjai!

Già làng quỳ xuống khẩn cấp báo tin.

- Nữ thần Kon Chư Răng sắp lâm nguy!

- Chị của ta? Chị của ta làm sao cơ?!

Chàng nóng nảy hỏi lại.

- Khu rừng phía bắc bỗng dưng héo rũ rồi chết dần chết mòn, điều đó gây ra nguy hiểm cho nữ thần. Bukjai, chỉ có ngài mới có thể đại diện Kon Chư Răng gửi thư cầu cứu đến Hùng Duệ Vương!

- Ta biết rồi!

Thần Bukjai nghe vậy, đôi chân trần rắn rỏi lập tức nhích động. Chàng đáp xuống tảng đá mà già làng đang quỳ rồi di chuyển thoăn thoắt qua những tảng đá khác tiến về nhà Rông.

Đôi mày dày rậm nhíu vào nhau, ánh mắt chàng tràn ngập lo lắng.

- Chị!

Chàng thầm cầu nguyện.

- Chị hãy cố gắng chờ em!

Trong lúc chàng nóng lòng muốn trở về nhà Rông thì phía sau chợt vang lên tiếng động lạ. Bukjai giật mình, quay lại, phía sau chàng, già làng cứ ngỡ đang đuổi theo sau lại bỗng dưng gục xuống.

- Già làng!

Bukjai thét lên.

Trước mắt chàng, đoàn người bao gồm những già làng được trọng vọng nhất cứ lần lượt, lần lượt ngã xuống.

- Chuyện gì thế này?!

Chàng trở lại đó.

Bên tai chợt sượt qua một âm thanh sắc lẹm.

Bukjai nhìn theo hướng âm thanh phát ra. Khi chàng cố tìm kiếm vị trí của kẻ tập kích thì một mũi tên đồng bỗng chốc lao tới xuyên qua ngực chàng.

Bukjai ngỡ ngàng.

Chàng cố gắng chống lại mũi tên ấy nhưng sức mạnh toát ra từ mũi tên quá mạnh mẽ. Nó như một cơn cuồng phong mãnh liệt cứ kéo tuột linh hồn chàng xuống. Cuối cùng, nó ghim chặt sức mạnh của chàng dưới lòng thác Bukjai.

Nhóm tiến đến thác bị phục kích, nhóm còn lại ở nhà Rông cũng rơi vào tình cảnh nguy ngập. Ngay khi nhóm già làng kia vừa rời đi, một đội quân phản loạn từ phía bìa rừng đã ập đến bao vây nhà Rông. Những già làng bảo vệ cho nữ thần bị chúng giết chết hết, chỉ còn hai thị nữ theo hầu nàng đang run sợ chắn trước lộng thổ cẩm.

- Ha ha, nữ thần Kon Chư Răng.

Tên cầm đầu lũ phản loạn bước lên, cười thích thú. Hắn chính là tên tiểu tiên cách đây một tuần đã nhận tiền của gã áo đen giết chết cây rừng.

- Ngươi!

Các thị nữ trừng mắt, bọn họ rút đoản đao ra, kiên quyết bảo vệ nữ thần.

- Chỉ cần giam giữ nữ thần thì chúng ta sẽ chiếm được quyền cai trị nơi này. Người đó sẽ cung cấp ngọc trai[4] cho chúng ta duy trì lực lượng. Nữ thần Kon Chư Răng, nàng ngự trên đền thiêng quá lâu rồi. Đã đến lúc nàng trao trả quyền cai trị cho những tiểu thần sống ở bìa rừng chúng ta.

- Hỗn láo!

Một thị nữ lao đến vung đoản đao về phía hắn nhưng chưa kịp làm gì bụng nàng đã bị kiếm của hắn xuyên qua.

- Ực.

Thị nữ đó ngã xuống sàn.

Thị nữ còn lại cũng nhanh chóng bị thuộc hạ của hắn khống chế.

- Ha ha!

Tên thủ lĩnh bước đến lộng thổ cẩm. Hắn được biết nữ thần Kon Chư Răng rất xinh đẹp. Một trong các Quan Lang[5] của Hùng Duệ Vương đã từng say mê sắc đẹp của nàng mà đến tận Kon Chư Răng cầu hôn tuy nhiên không chinh phục được trái tim nàng.

Lần này nhờ giết chết khu rừng khiến thần lực của nàng suy yếu mà hắn có thể đánh vào đây, hắn cũng sẽ nhân cơ hội ấy mà chiếm đoạt nàng.

Tên thủ lĩnh mở bức màn ra.

Ngay lập tức ánh sáng chói gắt từ trong màn bùng nổ, thiêu hắn ra tro.

- Ối!

Những tên phó tướng theo sau thất kinh.

Quanh lộng nữ thần, một lớp kết giới mạnh mẽ bao phủ.

- Kon Chư Răng!

Tên phó tướng thân cận nhất bước lên, nghiến răng ken két. Hắn giẫm lên đám tàn tro của gã thủ lĩnh, quát lớn.

- Người đâu! Mau vây kín nơi này! Ả tuy không còn khả năng làm gì nữa nhưng vẫn rất ngoan cố!

- Vâng!

Phản quân bên ngoài ầm ầm hô vang.

- Chúng ta sẽ thiêu rụi khu rừng! Để xem ả có thể tồn tại được bao lâu!

Tên phó tướng phẫn nộ hạ lệnh.

Những cư dân sống dưới sự bảo hộ của nữ thần bị bọn phản loạn bắt giữ. Bọn chúng cướp hết tài sản của họ rồi buộc họ phải lao động và phục vụ bọn chúng. Ai không nghe lời thì sẽ bị xử tử hoặc đánh đập rất dã man. Bọn chúng tạo một bức tường bao quanh Kon Chư Răng, hình thành nên một vùng bất khả xâm phạm.

Cư dân bên trong bị nhốt không thể liên lạc với bên ngoài. Cư dân ở vùng khác lai vãng đến cũng bị bọn phản loạn đánh lừa hoặc xử lý. Kon Chư Răng bị biến thành lãnh địa của bọn chúng một cách bí mật, không ai có thể kết nối với bên trong để nắm được tình hình.

- Nữ thần!

Yang run run lau nước mắt, cậu cố gắng chạy sâu vào rừng ngay sau khi nhìn thấy bọn phản loạn giết hại dã man các già làng. Sau lưng cậu tiếng tên, tiếng giáo đang thay phiên đuổi theo.

- Bắt lấy nó!

Bọn lính hét lên.

- Nó định bỏ trốn!

Yang nghiến răng, dừng lại, rút ống xì đồng[6] đeo bên hông ra và thổi ba bốn mũi kim nhọn về phía chúng. Dăm ba tên phản loạn đổ xuống, một toán khác lại tràn lên. Yang cố gắng băng qua đám cỏ cây rậm rạp của khu rừng, lũ vắt[7] bám đầy lên vai lên cổ, Yang không bận tâm, cậu tiếp tục lao đi quả cảm.

Yang nghiến răng, dừng lại, rút ống xì đồng[1] đeo bên hông ra thổi ba bốn mũi kim nhọn về phía chúng. Dăm ba tên phản loạn đổ xuống, một toán khác lại tràn lên. Yang cố gắng băng qua đám cỏ cây rậm rạp của khu rừng, lũ vắt[2] bám đầy lên vai lên cổ, Yang không bận tâm, cậu tiếp tục lao đi quả cảm.

- Chết đi!

Mũi lao mang theo tiếng rít của tên phản loạn xuyên qua cánh tay cậu.

Yang giật nảy người, ngã khuỵu xuống rồi lại cố gắng xiêu vẹo đứng lên.

- Dai như đĩa!

Bọn chúng vây lấy cậu.

Yang nhắm mắt, mồ hôi vắt qua sóng mũi, rơi lên cỏ cây.

Phập phập phập!

Tiếng tên xuyên qua da thịt ngọt lịm vang lên.

Yang dừng lại, vừa thở hổn hển vừa mơ màng nhìn. Khu rừng u tối phía sau chao đảo. Xác của bọn phản loạn nằm ngổn ngang, đổ lên đám rễ cây khổng lồ xù xì.

- Bọn chúng... Tại sao?

Yang gục xuống, ôm lấy cánh tay đang chảy máu, mũi lao vẫn còn nằm trên bắp tay.

Bên góc tối cách chỗ cậu vài bước chân, một người khoác áo choàng đen bí ẩn bước ra, trên tay hắn mang theo một chiếc nỏ.

- Ngươi!

Yang trừng mắt, cảnh giác lùi lại.

- Đừng sợ.

Người đó cười, bước hẳn ra. Yang nhìn thấy trên vai hắn có một con cò trắng.

Cò trắng ngẩng đầu trông về phía xa, bộ lông tinh khôi tỏa sáng, dáng dấp cao ngạo. Người đó quỳ xuống bên cạnh Yang, đặt cò lên vai cậu, lập tức người Yang trở nên lơ lửng, cậu có thể bay lên không trung.

- Đi về hướng Tây Nam.

Người đó cười nhếch.

Yang chẳng hiểu gì cả, máu đang chảy xối xả xuống đất. Trong cơn choáng váng vì bị mất máu, thần trí cậu yếu ớt dần đi. Yang phó mặc số phận mình cho cánh cò trên vai.

------------

Trên bầu trời trăng sáng huyền ảo, một chiếc thuyền độc mộc[8] chậm rãi lướt đi. Trên mũi thuyền tạo tác kì vĩ đậu yên một chú cò với đôi cánh trắng thuần tinh khiết. Hai cánh cò sải rộng, trông như một cánh cung nằm ngang.

Thuyền trôi dập dờn giữa mây mù và ánh trăng, chậm rãi trôi từ Tây Nam về Tây Bắc.

- Diễm Hồng, chị xem phong cảnh bên dưới đẹp chưa kìa!

Vũ Lan háo hức nói. Đây là lần đầu tiên nàng rời khỏi Khau Phạ. Vũ Lan là một trong các Hoa tiên trẻ tuổi nhất Hoa giới, sau bao năm học việc miệt mài nàng mới được Diễm Hồng đưa đến Mai Viện một lần.

- Oh, đó là Kon Chư Răng.

Diễm Hồng cười nói, tà áo tứ thân màu đỏ được trang trí bởi những dải lụa xanh lả lướt trong gió.

- Đó là gì vậy ạ?

Vũ Lan trỏ tay về phía một vùng đá lớn hùng vĩ được bao bọc bởi cây rừng, ngạc nhiên.

- Đó là thác 'Thần chim Én'

Diễm Hồng đáp.

- Chị biết nhiều thật đấy!

Vũ Lan ngưỡng mộ suýt xoa.

- Ai da...

Diễm Hồng cười gượng, gãi gãi má.

- Cái này... Do đi qua đây nhiều lần nên biết thôi.

Cuộc trò chuyện của hai nàng kết thúc trong nụ cười êm đềm. Vũ Lan tiếp tục theo đuổi phong cảnh mê hoặc bên dưới mạn thuyền còn Diễm Hồng thì hướng mắt về phía Tây Bắc xa xôi.

- Crottttt

Đột nhiên, chú cò trắng đậu trên mũi thuyền cất tiếng kêu vang.

- Crotttttt

Đâu đó từ trong mây mù cũng vang lên tiếng đáp trả tương tự.

Diễm Hồng và Vũ Lan bước đến gần trụ cò, quan sát. Từ trong áng mây lớn bất ngờ lao đến một cánh cò vội vã. Dưới chân cò cắp theo một đứa bé.

- Ối!

Vũ Lan hoảng sợ hét lên.

Diễm Hồng bình tĩnh hơn Vũ Lan, nàng nhanh chóng dùng tay ra ám hiệu điều khiển cò thần đậu trên trụ thuyền. Cò thần trao đổi với con cò lạ kia, nó liền mang cậu bé thả lên thuyền. Khi thân hình nhỏ bé với cánh tay ướt đẫm máu vừa tiếp đất, con cò lạ cũng đập cánh quay đầu, bay về vùng trời xa xăm.

- Bị thương rồi.

Diễm Hồng ngồi xuống bên cạnh cậu nhóc thoạt tiên kiểm tra vết thương.

- Chúng ta không có dụng cụ sơ cứu.

Vũ Lan run rẩy đứng một bên thỏ thẻ.

- Quay về Mai Viện thôi.

Diễm Hồng quả quyết.

Cò thần đậu trên mũi thuyền từ tốn vỗ cánh, chiếc thuyền to lớn cũng theo sự chuyển động của đôi cánh đó mà từ từ đổi hướng, quay ngoắt về núi Sam.

oOo

Chú thích:

[1] Độ che phủ rừng: Tỷ lệ phần trăm giữa diện tích rừng so với tổng diện tích đất tự nhiên trên một phạm vi địa lý nhất định. Tỷ lệ che phủ rừng của Kon Chư Răng xấp xỉ 99%, là một nơi có sự đa dạng sinh học vượt trội, có giá trị đặc biệt về khoa học.
[2] Vùng đệm: khu vực giáp ranh với các vườn quốc gia, các khu bảo tồn tự nhiên.
[3] Còn gọi là thác K50.
[4] Tiền tệ ở Thần giới. Một viên ngọc trai bằng một trăm quan tiền. Đây không phải là ngọc trai bình thường mà là ngọc của trai thần được tắm qua nước giếng ngọc ở Cổ Loa. Ngọc trai là một loại tiền tệ cao cấp chỉ dùng để giao dịch những mặt hàng có giá trị.
[5] Hoàng tử của nước Văn Lang.
[6] Một loại vũ khí hình trụ, trông như ống trúc, bên trong chứa tên hoặc kim châm, khi sử dụng thì kề miệng vào đầu ống và thổi mạnh. Ống xì đồng có nhiều kích thước, riêng ống xì đồng của Yang thì dài chừng 30 - 35 cm và bắn kim châm.
[7] Một loại động vật hút máu sống trong rừng, trông như đỉa hoặc giun nhưng chỉ dài 3 - 5 cm.
[8] Loại thuyền được chế tác từ một thân cây duy nhất. Người ta dùng một thân cây cổ thụ lớn, nguyên vẹn rồi đục rỗng phần ruột cây để tạo thành thuyền.