Tây Thi có tên thật là Thi Di Quang, con gái của một người kiếm củi họ Thi ở núi Trữ La, Gia Lãm, thời Xuân Thu. Giai thoại về nàng là một trong những điển tích được nhắc tới nhiều nhất trong lịch sử Trung Hoa.

Dù quanh năm chỉ biết lấy công việc dệt vải làm thú vui mỗi ngày, đôi khi còn nhăn mặt vì quá mệt mỏi song nhan sắc kiều diễm mà nàng đang sở hữu vẫn chẳng hề thay đổi.

Theo sử sách ghi chép: "Tây Thi đẹp tới mức 'chim sa cá lặn', chỉ cần hiện diện ở đâu là cây cối nghiêng ngả còn vạn vật thì dường như đắm chìm bởi dung nhan quá đỗi hoàn hảo từ nàng - người đứng đầu trong hàng Tứ đại Mỹ nhân thời bấy giờ".
Nhưng cuộc đời của nàng Tây Thi lại bắt đầu gặp sóng gió khi Câu Tiễn, vua của nước Việt thời Xuân Thu chiến quốc bị Ngô Phù Sai đánh cho mất nước do không nghe lời can ngăn của tướng tài Phạm Lãi và Văn Chủng.

Trước khi Câu Tiễn bị bắt sang làm nô lệ cho quân địch, Văn Chủng đã nói ông hãy dùng mỹ nhân kế, hiến hai người đẹp "nghiêng nước nghiêng thành" là Tây Thi cùng Trịnh Đán vào tay vua Ngô để làm gian tế.

Nước Việt còn cống nạp thêm vàng bạc châu báu, ngoài mặt tỏ ý phục tùng nhưng bên trong lại ẩn chứa hàng loạt mưu kế sâu xa. Bởi nếu Ngô vương lao vào ăn chơi, đắm chìm trong tửu sắc thì việc phục thù của họ sẽ trở nên dễ dàng hơn.
Vốn háo sắc, vua Ngô lập tức tiếp nhận khi được cống tiến hai mỹ nữ với nhan sắc tuyệt vời, đồng thời khen nước Việt rất có lòng trung thành với bậc Vương quyền nên ra lệnh ban thưởng.

Tuy nhiên, trước lời nói hào sảng mà bề trên dành cho kẻ chiến bại thì Ngũ Tử Tư lại vội vàng khuyên rằng: "Đại vương không được nhận. Hiền sĩ là báu vật quốc gia, mỹ nữ là họa quốc gia. Hạ diệt vọng vì Muội Hỉ, Thương diệt vong vì Đắc Kỷ, Chu diệt vong vì Bao Tự".
Phù Sai đã hạ lệnh cho xây đài Cô Tô và cung Xuân Tiêu làm chốn hưởng lạc cùng các mỹ nhân. Ngoài ra, do Tây Thi rất giỏi điệu múa "gõ guốc" nên ông bèn dựng thêm một cái đài lớn để nàng trình diễn mỗi ngày.

Thấy vua Ngô quá chìm đắm vào tửu sắc mà quên chuyện triều chính, vị vua chiến bại Câu Tiễn đã nhanh chóng lên kế hoạch trả thù cho riêng mình. Tương truyền: "Vì mải mê với mỹ nhân mà Phù Sai mất nước, nước Ngô bị quân Việt xâm lấn và đánh bại. Cuối cùng, vua phải Ngô sai sứ giả mang nhiều của cải sai sang giảng hòa khiến nước Việt không ngừng lớn mạnh.

Cuối cùng, hối hận vì không nghe lời Ngũ Viên từng nói nên Phù Sai liền dùng dao cắt cổ mà chết. Ông được Câu Tiễn sai người mang chôn cất và trở thành vị vua cuối cùng của nước Ngô".

Theo người xưa kể lại, khi cuộc chiến tranh Ngô Việt kết thúc, mỹ nhân Tây Thi đã trở về quê nhà ở suối Nhã Na dưới chân núi Trữ La, sống những ngày tháng còn lại của cuộc đời một cách hạnh phúc.

Song cũng có điển tích cho rằng, nàng bị người Việt kéo ra sông, cho vào bao rồi dìm xuống nước tới chết.