245.. Chàng Kim từ lại thư song,

Nỗi nàng canh cánh trong lòng biếng khuây.

Sầu đong càng lúc càng đầy,

Ba thu dồn lại một ngày dài ghê.

Mây Tần khóa kín song the,

250.. Bụi hồng lẽo đẽo đi về chiêm bao.

Tuần trăng khuyết, đĩa dầu hao,

Mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng.

Buồng văn hơi giá như đồng,

Trúc se ngọn thỏ, tơ chùng phím loan.

255.. Mành Tương phân phất gió đàn,

Hương gây mùi nhớ, trà khan giọng tình.

"Vì chăng duyên nợ ba sinh,

Thì chi đem thói khuynh thành trêu ngươi?"

Bâng khuâng nhớ cảnh, nhớ người,

260.. Nhớ nơi kì ngộ vội dời chân đi.

Một vùng cỏ mọc xanh rì,

Nước ngâm trong vắt thấy gì nữa đâu!

Gió chiều như gợi cơn sầu,

Vi lô hiu hắt như màu khơi trêu.

265.. Nghề riêng nhớ ít tưởng nhiều,

Xăm xăm đè nẻo Lam Kiều lần sang.

Thâm nghiêm kín cổng cao tường,

Cạn dòng lá thắm, dứt đường chim xanh.

Lơ thơ tơ liễu buông mành,

270.. Con oanh học nói trên cành mỉa mai.

Mấy lần cửa đóng then cài,

Đầy thềm hoa rụng, biết người ở đâu?

Tần ngần đứng suốt hồi lâu,

Dạo quanh chợt thấy mé sau có nhà.

275.. Là nhà Ngô Việt thương gia,

Buồng không để đó người xa chưa về.

Lấy điều du học hỏi thuê,

Túi đàn cặp sách đề huề dọn sang.

Có cây, có đá sẵn sàng,

280.. Có hiên Lãm Thúy, nét vàng chưa phai.

Mừng thầm chốn ấy chữ bài:

"Ba sinh âu hẳn duyên trời chi đây!"

Song hồ nửa khép cánh mây,

Tường đông ghé mắt ngày ngày hằng trông.

285.. Tấc gang động khóa nguồn phong,

Tuyệt mù nào thấy bóng hồng vào ra.

*

Nhẫn từ quán khách lân la,

Tuần trăng thấm thoắt nay đà thêm hai.

Cách tường phải buổi êm trời,

290.. Dưới đào đường có bóng người thướt tha.

Buông cầm, xốc áo vội ra,

Hương còn thơm nức, người đà vắng tanh.

Lần theo tường gấm dạo quanh,

Trên đào nhác thấy một cành kim thoa.

295.. Giơ tay cất bước về nhà:

"Này trong khuê các đâu mà đến đây?

Ngẫm xem người ấy báu này,

Chẳng duyên chưa dễ vào tay ai cầm!"

Trên tay ngắm nghía mừng thầm,

300.. Hãy còn thoang thoảng hương trầm chưa phai.

Tan sương đã thấy bóng người,

Quanh tường ra ý tìm tòi ngẩn ngơ.

Sinh đà có ý đợi chờ,

Cách tường lên tiếng xa đưa ướm lòng:

305.. "Thoa đâu bắt được hư không,

Biết đâu Hợp Phố mà mong châu về?"

Tiếng Kiều nghe lọt bên kia:

"Ơn lòng quân tử sá gì của rơi.

Chiếc thoa nào của mấy mươi,

310.. Mà lòng trọng nghĩa khinh tài xiết bao!"

Sinh rằng: "Lân ý ra vào,

Gần đây nào phải người nào xa xôi.

Được rày nhờ chút thơm rơi,

Kể đà thiểu não lòng người bấy nay.

315.. Bấy lâu mới được một ngày,

Dừng chân gạn chút niềm tây gọi là."

Vội về thêm lấy của nhà,

Xuyến vàng đôi chiếc khăn là một vuông.

Bậc mây rón bước ngọn tường,

320.. Phải người hôm nọ rõ ràng chẳng nhe?

Sượng sùng giữ ý rụt rè,

Kẻ nhìn rõ mặt, người e cúi đầu.

Rằng: "Từ ngẫu nhĩ gặp nhau,

Thầm trông trộm nghĩ bấy lâu đã chồn.

325.. Sương mai tính đã rũ mòn,

Lần lừa ai biết hãy còn hôm nay!

Tháng tròn như gửi cung mây,

Trần trần một phận ấy cây đã liều.

Tiện đây xin một, hai điều,

330.. Đài gương soi đến dấu bèo cho chăng?"

Ngần ngừ nàng mới thưa rằng:

"Thói nhà băng tuyết chất hằng phỉ phong.

Dù khi lá thắm chỉ hồng,

Nên chăng thì cũng tại lòng mẹ cha.

335.. Nặng lòng xót liễu vì hoa,

Trẻ thơ đã biết đâu mà dám thưa!"

Sinh rằng: "Rày gió mai mưa,

Ngày xuân đã dễ tình cờ mấy khi!

Dù chăng xét tấm tình si,

340.. Thiệt đây mà có ích gì đến ai!

Chút chi gắn bó một hai,

Cho đành rồi sẽ lựa bài mối manh.

Khuôn thiêng dù phụ tấc thành,

Cũng liều bỏ quá xuân xanh một đời.

345.. Lượng xuân dù quyết hẹp hòi,

Công theo đuổi chẳng thiệt thòi lắm ru!"

Lặng nghe lời nói như ru,

Chiều xuân dễ khiến nét thu ngại ngùng.

Rằng: "Trong buổi mới lạ lùng,

350.. Nể lòng có lẽ cầm lòng cho đang!

Đã lòng quân tử đa mang,

Một lời vàng tạc đá vàng thủy chung!"

Được lời như cởi tấm lòng,

Giờ kim thoa với khăn hồng trao tay.

355.. Rằng: "Trăm năm cũng từ đây,

Của tin gọi một chút này làm ghi."

Sẵn tay khăn gấm quạt quỳ,

Với cành thoa ấy tức thì đổi trao.

Một lời vừa gắn tất giao,

360.. Mái sau dường có xôn xao tiếng người.

Vội vàng lá rụng hoa rơi,

Chàng về viện sách, nàng dời lầu trang.

Từ phen đá biết tuổi vàng,

Tình càng thấm thía, dạ càng ngẩn ngơ.

365.. Sông Tương một dải nông sờ,

Bên trông đầu nọ, bên chờ cuối kia.

Một tường tuyết trở sương che,

Tin xuân đâu dễ đi về cho năng.

*

Lần lần ngày gió đêm trăng,

370.. Thưa hồng rậm lục đã chừng xuân qua.

Ngày vừa sinh nhật ngoại gia,

Trên song đường dưới nữa là anh em.

Tưng bừng sắm sửa áo xiêm,

Biện dâng một lễ, xa đem tấc thành.

375.. Nhà lan thanh vắng một mình,

Ngẫm cơ hội ngộ đã dành hôm nay.

Thời trân thức thức sẵn bày,

Gót sen thoăn thoắt dạo ngay mái tường.

Cách hoa sẽ dặng tiếng vàng,

380.. Dưới hoa đã thấy có chàng đứng trông:

"Trách lòng hờ hững với lòng,

Lửa hương chốc để lạnh lùng bấy lâu.

Những là đắp nhớ đổi sầu,

Tuyết sương nhuốm nửa mái đầu hoa râm."

385.. Nàng rằng: "Gió bắt mưa cầm,

Đã cam lệ với tri âm bấy chầy.

Vắng nhà được buổi hôm nay,

Lấy lòng gọi chút ra đây tạ lòng!"

Lần theo núi giả đi vòng,

390.. Cuối tường dường có nẻo thông mới rào.

Xắn tay mở khóa động đào,

Rẽ mây trông tỏ lối vào Thiên Thai.

Mặt nhìn mặt, càng thêm tươi,

Bên lời vạn phúc, bên lời hàn huyên.

395.. Sánh vai về chốn thư hiên,

Góp lời phong nguyệt, nặng nguyền non sông.

Trên yên, bút giá thi đồng,

Đạm thanh một bức tranh tùng treo trên.

Phong sương được vẻ thiên nhiên,

400.. Mặt khen nét bút càng nhìn càng tươi,

Sinh rằng: "Phác họa vừa rồi,

Phẩm đề xin một vài lời thêm hoa."

Tay tiên gió táp mưa sa,

Khoảng trên dừng bút thảo và bốn câu.

405.. Khen: "Tài nhả ngọc phun châu,

Nàng Ban, ả Tạ cũng đâu thế này !

Kiếp tu xưa ví chưa dày,

Phúc nào nhắc được giá này cho ngang."

Nàng rằng: "Trộm liếc dung quang,

410.. Chẳng sân Ngọc Bội, cũng phường Kim Môn.

Nghĩ mình phận mỏng cánh chuồn,

Khuôn xanh biết có vuông tròn mà hay?

Nhớ từ năm hãy thơ ngây,

Có người tướng sĩ đoán ngay một lời:

415.." Anh hoa phát tiết ra ngoài,

Nghìn thu bạc mệnh một đời tài hoa.

Trông người lại ngẫm đến ta,

Một dày một mỏng biết là có nên?"

Sinh rằng: "Giải cấu là duyên,

420.. Xưa nay nhân định thắng thiên cũng nhiều.

Ví dù giải kết đến điều,

Thì đem vàng đá mà liều với thân."

Đủ điều trung khúc ân cần,

Lòng xuân phơi phới chén xuân tàng tàng.

425.. Ngày vui ngắn chẳng đầy gang,

Trông ra ác đã ngậm gương non đoài.

Vắng nhà chẳng tiện ngồi dài,

Giã chàng, nàng mới kíp dời song sa.

Đến nhà vừa thấy tin nhà,

430.. Hai thân còn dở tiệc hoa chưa về.

Cửa ngoài vội rủ rèm the,

Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình.

Nhặt thưa gương giọi đầu cành,

Ngọn đèn trông lọt trướng huỳnh hắt hiu.

435.. Sinh vừa tựa án thiu thiu,

Dở chiều như tỉnh, dở chiều như mê.

Tiếng sen sẽ động giấc hòe,

Bóng trăng đã xế hoa lê lại gần.

Bâng khuâng đỉnh Giáp non Thần,

440.. Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ màng.

Nàng rằng: "Khoảng vắng đêm trường,

Vì hoa nên phải đánh đường tìm hoa.

Bây giờ rõ mặt đôi ta,

Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?"

445.. Vội mừng làm lễ rước vào,

Đài sen nối sáp song đào thêm hương.

Tiên thề cùng thảo một chương,

Tóc mây một món, dao vàng chia đôi.

Vầng trăng vằng vặc giữa trời,

450.. Đinh ninh hai mặt một lời song song.

Tóc tơ căn vặn tấc lòng,

Trăm năm tạc một chữ đồng đến xương.

Chén hà sánh giọng quỳnh tương,

Dải là hương lộn, bình gương bóng lồng.

455.. Sinh rằng: "Gió mát trăng trong,

Bấy lâu nay một chút lòng chưa cam.

Chày sương chưa nện cầu Lam,

Sợ lần khân quá ra sàm sỡ chăng?"

Nàng rằng: "Hồng diệp xích thằng,

460.. Một lời cũng đã tiếng rằng tương tri.

Đừng điều nguyệt nọ hoa kia,

Ngoài ra ai lại tiếc gì với ai."

Rằng: "Nghe nổi tiếng cầm đài,

Nước non luống những lắng tai Chung Kỳ."

465.. Thưa rằng: "Tiện kỹ xá chi,

Đã lòng dạy đến, dạy thì phải vâng."

Hiên sau treo sẵn cầm trăng,

Vội vàng Sinh đã tay nâng ngang mày.

Nàng rằng: "Nghề mọn riêng tay,

470.. Làm chi cho bận lòng này lắm thân!"

So dần dây vũ dây văn,

Bốn dây to nhỏ theo vần cung thương.

Khúc đâu Hán, Sở chiến trường,

Nghe ra tiếng sắt tiếng vàng chen nhau.

475.. Khúc đâu Tư mã "Phượng cầu",

Nghe ra như oán như sầu phải chăng?

Kê Khang này khúc "Quảng lăng",

Một rằng lưu thủy, hai rằng hành vân.

"Quá quan" này khúc Chiêu Quân,

480.. Nửa phần luyến chúa, nửa phần tư gia.

Trong như tiếng hạc bay qua,

Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.

Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,

Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.

485.. Ngọn đèn khi tỏ khi mờ,

Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu.

Khi tựa gối, khi cúi đầu,

Khi vò chín khúc, khi chau đôi mày.

Rằng: "Hay thì thật là hay,

490.. Nghe ra ngậm đắng nuốt cay thế nào!

Lựa chi những khúc tiêu dao,

Dột lòng, mình cũng nao nao lòng người?"

Rằng: "Quen mất nết đi rồi,

Tẻ, vui thôi cũng tính trời biết sao!

495.. Lời vàng âm lĩnh ý cao,

Họa dần dần, bớt chút nào được không."

Hoa hương càng tỏ thức hồng,

Đầu mày cuối mắt càng nồng tấm yêu.

Sóng tình dường đã xiêu xiêu,

500.. Xem trong âu yếm có chiều lả lơi.

Thưa rằng: "Đừng lấy làm chơi,

Dẽ cho thưa hết một lời đã nao.

Vẻ chi một đóa yêu đào,

Vườn hồng chi dám ngăn rào chim xanh.

505.. Đã cho vào bậc bố kinh,

Đạo tòng phu, lấy chữ trinh làm đầu.

Ra tuồng trên Bộc trong dâu,

Thì con người ấy ai cầu làm chi.

Phải điều ăn xổi ở thì,

510.. Tiết trăm năm, nỡ bỏ đi một ngày!

Ngẫm duyên kỳ ngộ xưa nay,

Lứa đôi ai đẹp lại tày Thôi, Trương.

Mây mưa đánh đổ đá vàng,

Quá chiều nên đã chán chường yến anh.

515.. Trong khi chắp cánh liền cành,

Mà lòng rẻ rúng đã dành một bên.

Mái tây để lạnh hương nguyền,

Cho duyên đằm thắm ra duyên bẽ bàng.

Gieo thoi trước chẳng giữ giàng,

520.. Để sau nên thẹn cùng chàng bởi ai?

Vội chi liễu ép hoa nài,

Còn thân ắt lại đền bồi có khi!"

Thấy lời đoan chính dễ nghe,

Chàng càng thêm nể thêm vì mười phân.

525.. Bóng tàu vừa lạt vẻ ngân,

Tin đâu đã thấy cửa ngăn gọi vào.

Nàng thì vội trở buồng thêu,

Sinh thì dạo gót sân đào bước ra.

*

Cửa sài vừa ngỏ then hoa,

530.. Gia đồng vào gửi thư nhà mới sang.

Đem tin thúc phụ từ đường,

Bơ vơ lữ thấn tha hương đề huề.

Liêu Dương cách trở sơn khê,

Xuân đường kíp gọi  Sinh về hộ tang.

535.. Mảng tin xiết nỗi kinh hoàng,

Băng mình lẻn trước đài trang tự tình.

Gót đầu mọi nỗi đinh ninh,

Nỗi nhà tang tóc, nỗi mình xa xôi.

"Sự đâu chưa kịp đôi hồi,

540.. Duyên đâu chưa kịp một lời trao tơ!

Trăng thề còn đó trơ trơ,

Dám xa xôi mặt mà thưa thớt lòng.

Ngoài nghìn dặm chốc ba đông,

Mối sầu khi gỡ cho xong còn chầy.

545.. Gìn vàng giữ ngọc cho hay,

Cho đành lòng kẻ chân mây cuối trời!"

Tai nghe ruột rối bời bời,

Ngập ngừng nàng mới giãi lòng trước sau:

"Ông tơ ghét bỏ chi nhau,

550.. Chưa vui sum họp đã sầu chia phôi!

Cùng nhau trót đã nặng lời,

Dẫu thay mái tóc dám dời lòng tơ!

Quản bao tháng đợi năm chờ,

Nghĩ người ăn gió nằm mưa xót thầm.

555.. Đã nguyền hai chữ đồng tâm,

Trăm năm thề chẳng ôm cầm thuyền ai.

Còn non còn nước còn dài,

Còn về còn nhớ đến người hôm nay!"

Dùng dằng chưa nỡ rời tay,

560.. Vầng đông trông đã đứng ngay nóc nhà.

Ngại ngùng một bước một xa,

Một lời trân trọng châu sa mấy hàng.

Buộc yên quảy gánh vội vàng,

Mối sầu xẻ nửa, bước đường chia hai.

565.. Buồn trông phong cảnh quê người,

Đầu cành quyên nhặt, cuối trời nhạn thưa.

Não người cữ gió tuần mưa,

Một ngày gánh tương tư một ngày.

Nàng còn đứng tựa hiên tây,

570.. Chín hồi vấn vít như vầy mối tơ.

Trông chừng khói ngất song thưa,

Hoa trôi giạt thắm, liễu xơ xác vàng.