Trong cuộc sống, chúng ta thường phải đối mặt với nhiều chuyện không như ý. Từ những việc nhỏ như bài kiểm tra bị điểm thấp, cãi nhau với bạn bè, bị người khác trách mắng... cho đến những chuyện lớn hơn như tình yêu tan vỡ hay người thân qua đời. Khi ấy cảm giác buồn bã, mệt mỏi mất năng lượng và hứng thú là bình thường. Tình trạng này có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tháng tùy theo mức độ sự kiện. Sau đó, bạn sẽ dần cảm thấy tốt hơn. Tuy nhiên, khi nỗi buồn và cảm xúc đau khổ kéo dài và lớn dần theo thời gian mà không có sự thuyên giảm thì đó không còn là cảm xúc đơn thuần nữa. Sinh hoạt thường ngày, công việc và đời sống cá nhân của bạn sẽ bị ảnh hưởng theo chiều hướng tiêu cực. Bạn không thể cảm nhận và tận hưởng cuộc sống. Những cảm xúc tiêu cực ấy đã trở thành một loại bệnh lí về tinh thần.

Có một câu chuyện liên quan đến những cảm xúc tiêu cực đó như sau:

Thanh Vân, 14 tuổi, là một cô bé vui vẻ, hòa đồng và thân thiện với mọi người. Đạt danh hiệu học sinh giỏi nhiều năm liền, tham gia tích cực các hoạt động trường lớp nên Vân được thầy cô và bạn bè yêu mến.

Một ngày nọ, Vân và bố trải qua một cuộc cãi vã. Trong lúc giận dữ, bố cô bé đã quăng một nồi nước nóng về phía Vân. Vết bỏng không nặng, được điều trị ngay sau đó, nhưng Vân bỗng rơi vào trạng thái buồn bã dai dẳng.

Cô bé chia sẻ:

" Sau sự kiện ấy mọi thứ đã thay đổi, em luôn suy nghĩ và tự trách bản thân. Em đã ngang bướng cãi nhau với bố và đáng bị trừng phạt. Em không được phép cảm thấy vui vẻ, không xứng đáng được hưởng những điều tốt đẹp. Em không còn hứng thú gì với các hoạt động ở trường nữa. Bài tập hay điểm số chẳng còn ý nghĩ gì. Lúc nào em cũng cảm thấy mệt mỏi nên ngủ li bì sau khi học về. Tối đến em lại khó ngủ và sáng hôm sau không thể rời giường."

Từ đó, Thanh Vân trở nên lặng lẽ, tự cách ly bản thân ra khỏi gia đình và bạn bè. Tình trạng này kéo dài suốt hai năm liền, đến khi mẹ cô nhận ra bất ổn và đưa cô bé đến phòng khám tâm lý.

Những triệu chứng Thanh Vân trải qua là điển hình của rối loạn trầm cảm, hay gọi là trầm cảm.

Vậy thế nào là trầm cảm?

Trầm cảm là một chứng rối loạn cảm xúc (*), gây ra cảm giác buồn và mất hứng thú kéo dài. Chứng trầm cảm sẽ ảnh hưởng đến cách bạn cảm nhận, suy nghĩ, hành xử và có thể dẫn đến các vấn đề khác về tinh thần lẫn thể chất. Nếu nỗi buồn kéo dài trong nhiều ngày hoặc nhiều tuần, nó có thể khiến bạn khó làm việc hoặc cảm thấy vui vẻ trở lại. Thậm chí trong các trường hợp nghiêm trọng, chứng trầm cảm có thể dẫn đến ý định tự tử.

(*) Rối loạn cảm xúc là hội chứng các trạng thái cảm xúc bị trầm trọng quá mức, trong đó con người it có khả năng kiểm soát, làm suy yếu khả năng học tập, làm việc, và giao tiếp với những người khác. Có nhiều chứng rối loạn cảm xúc, nhưng phổ biến nhất là Trầm cảm và Rối loạn lưỡng cực.

Trầm cảm không phải là nỗi buồn.

Có một câu chuyện kể về sự nhầm tưởng tai hại này như sau:

Soo Jae, 22 tuổi, du học sinh tại Mĩ. đã không biết mình mắc trầm cảm những ngày đầu nơi đất lạ. Bạn chia sẻ:

"Đó là những ngày mới qua, mình mất ngủ mấy tuần liền. Đêm đến, mình ngồi bên giường và nhìn chăm chăm ra ngoài cửa sổ. đầu óc trống rỗng. Lúc ấy mình chỉ nghĩ là do chưa quen giờ giấc, trường mới và nỗi buồn phải xa nhà. Với tâm trạng như thế. điểm bài kiểm tra đầu tiên của mình rất tệ. Sau đó là một chuỗi ngày tự trách và dần vặt bản thân tại sao mình yếu đuối đến vậy.

Đỉnh điểm một lần mình cảm thấy áp lực nặng nề và bật khóc với giáo viên. Thầy khuyên mình đến phòng khám của trường và kiểm tra. Khi đó mình mới biết rằng những cảm xúc ấy không phải bình thường mà là triệu chứng bệnh lí."

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa trầm cảm với các cảm xúc như buồn bã hay bị thương. Sự thật, dù cùng là trạng thái tâm lí, chúng rất khác nhau về bản chất.

• Nỗi buồn:
- Cảm xúc bình thường của con người.
- Ai cũng trải qua và lặp lại nhiều lần.
- Gây ra bởi một sự kiện bất trắc, khó khăn, đau khổ.
- Biến mất sau một thời gian ngắn.
- Không để lại hậu quả nghiêm trọng.

• Trầm cảm:
- Trạng thái bất thường của con người.
- Không phải ai cũng trải qua và kéo dài không dứt.
- Không nhất thiết phải qua một sự kiện.
- Không biến mất nếu không được chữa trị.
- Để lại hậu quả nghiêm trọng.

Trầm cảm là một căn bệnh và cần được chữa trị y tế. Nó có đầy đủ các triệu chứng về tinh thần và thể lí, ảnh hưởng đến cuộc sống con người không khác gì bệnh tim mạch hay tiểu đường. Bệnh nhân không thể tự chữa khỏi trầm cảm bằng ý chí. Cộng đồng y bác sĩ toàn thế giới đều công nhận tính nghiêm trọng của trầm cảm và xem là bệnh lí cần điều trị.