Cre: Yuu_za

Nguồn: Wattpad

------------

CÁCH TÍNH TUỔI Ở CỔ ĐẠI

+Cập kê: [及笄], 15 tuổi----->[là chỉ cổ đại nữ tử đủ 15 tuổi có thể kết tóc(lấy chồng), dùng kê quán chi, nhân xưng nữ tử mãn 15 tuổi vì cập kê . Cũng chỉ đã đến kết hôn tuổi, như "Năm đã gần kê"]

+Nhị bát niên hoa: [二八年华], 16 tuổi----->[ Cách nói văn vẻ của thi nhân cổ đại, ý chỉ người tối mỹ hảo thanh xuân thời đại (2x8=16 ý tứ)]

+Nhược quán chi năm: nhược quan chi niên [弱冠之年], khoảng 20 tuổi---->["Nhân sinh mười năm gọi là ấu, học; hai mươi gọi là nhược, quan." Cổ đại nam tử 20 tuổi cử hành quan lễ, tỏ vẻ đã trưởng thành. Sử dụng sau này "Nhược quán" chỉ nam tử 20 tuổi tả hữu tuổi]

+Nhi lập chi niên: [而立之年], 30 tuổi----->[ Hình dung người tới ba mươi tuổi cần phải tự lập sinh sống ý tứ]

+Bất hoặc chi niên: [不惑之年], 40 tuổi---->[Hình dung người đến bốn mươi tuổi có thể minh phân biệt lí lẽ ý tứ]

+Thiên mệnh chi niên: [天命之年], 50 tuổi ----->[Là cổ nhân hình dung người tới năm mươi sự tình, phong nhã tự thuật phương pháp."Tri thiên mệnh" không phải mặc cho số phận, không đạt được gì, mà là mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên, nỗ lực làm nhưng không hi vọng kết quả. Cho nên, "Năm mươi tri thiên mệnh", là nói năm mươi tuổi sau đó, biết rồi lý tưởng thực hiện chi gian nan, vì vậy làm việc không hề truy cầu kết quả]

+Hoa giáp: [花甲], 60 tuổi----->[Sáu mươi tuổi tức một một giáp. Do Thiên can, chi tổ hợp, mỗi một can chi đại biểu một năm, sáu mươi năm vì một tuần hoàn. Nhân can chi danh hiệu phức tạp tham hỗ, cố xưng Hoa giáp tử. Sau xưng niên mãn sáu mươi vì "Hoa giáp"]

+Cổ lai hi: [古来稀], 70 tuổi----->[cổ ngữ, Bảy mươi tuổi cao linh nhân từ cổ tới nay liền không nhiều thấy. Chỉ đắc hưởng thọ không dễ. Bởi vì ở cổ đại mọi người sinh hoạt trình độ rất thấp, chữa bệnh điều kiện vệ sinh trạng huống đều không phải thực tốt, cho nên người bình thường rất khó sống đến 70 tuổi niên linh, cho nên sẽ có "nhân sinh thất thập cổ lai hy" Cổ Ngữ xuất hiện]

+Mạo điệt: [耄耋], 80/90 tuổi----->[Tách ra giải thích: "Mạo": Tuổi già, tám chín mươi tuổi niên kỉ; "Điệt": Tuổi già, bảy tám mươi tuổi niên kỉ =>"Mạo điệt" là chỉ tuổi tác rất lớn người ý tứ ]

----------------------------------------------------

1- Ngô Thập Hữu Ngũ Nhi Chí Vu Học (吾十有五而志于学)

Trong sách Luận ngữ, thiên Vi Chính, Khổng Tử nói: "Ngô thập hữu ngũ nhi chí vu học" có nghĩa là khi 15 tuổi, ta (Khổng Tử) lập chí (xác định, quyết tâm) chuyên tâm vào việc học hành.

2- Tam Thập Nhi Lập (三十而立)

Do 15 tuổi đã coi chuyện đèn sách là một việc hệ trong trong đời (lập chí) bởi vậy, sau 15 năm trui rèn, nỗ lực phấn đấu... ta đã có đủ kiến thức lại kinh qua trải nghiệm thực tế nên đến năm 30 tuổi (tam thập) có thể tự thân lập định chí hướng cho riêng mình (nên hiểu ý của toàn văn câu này là trình độ nhận thức về bản thân (Khổng Tử), về gia đình, xã hội, thế thời... đã đủ độ, đạt tới sự chín chắn, vững vàng).

3- Tứ Thập Nhi Bất Hoặc (四十而不惑)

Có nghĩa là khi người ta tới 40 tuổi (tứ thập) thì lúc bấy giờ đã có thể hiểu thấu đáo mọi lý lẽ trong đời sống như Tam cương, Ngũ thường, tham sân si, đã biết cách điều tiết các mối quan hệ trong gia đình hoặc ngoài xã hội (Tề gia trị quốc); phân biệt được việc phải hay trái, đúng sai, biết được cái gì nên làm, cái gì không nên...

4- Ngũ Thập Nhi Tri Thiên Mệnh (五十而知天命)

Phàm là người, nếu tính từ khi trưởng thành đến khi 50 tuổi (ngũ thập), chí ít cũng có đến 25, 30 năm trải nghiệm với cuộc sống đời thường, trực tiếp trải nghiệm và chứng kiến những nhân tình thế thái... ; 50 tuổi, nếu là quan thì nhận thức một cách thấu đáo về mọi nhẽ, đã hiểu thế nào là "quan hoạn", thế nào là sĩ đồ ? Đã hiểu thế nào là chốn "quan trường", thể nào là chính trị...; biết được sự vận chuyển của càn khôn, quy luật sinh tồn của tạo hóa, biết được vận số, kiếp nạn... Và đương nhiên, sẽ nhận thức một cách sâu sắc về thời đại, về hiện tại, tương lai, về "mệnh trời" (tri thiên mệnh).

5- Lục Thập Nhi Nhĩ Thuận (六十而耳順)

"Lục thập nhi nhĩ thuận" có nghĩa khi người ta tới 60 tuổi thì đạt đến mức độ hoàn hảo về mọi mặt, kể cả lý thuyết và phần thực hành. Từ "nhĩ thuận" có nghĩa là nghe ai đó nói, nhận xét, bình phẩm, đề xuất... thì có thể biết ngay được sự đúng sai mà chẳng cần phải mất công hao tâm tổn trí (sự chín chắn trong tư duy, nhận thức đạt đến độ sắc xảo), không bị dụ dỗ, mê hoặc.

6- Thất Thập Nhi Tùng Tâm Sở Dục, Bất Du Củ (七 十 而 從 心 欲， 不 踰 矩).

Toàn câu "Thất thập nhi tùng tâm sở dục, bất du củ" có nghĩa là khi ta (con người ta nói chung và Khổng Tử nói riêng) tới ngưỡng của tuổi 70 (thất thập) thì con người sẽ đạt đến trình độ hoàn hảo. Hoàn hảo ở đây có nghĩa là hoàn hảo về tất cả các mặt, về mọi lĩnh vực (... bởi vậy trong dân gian ta hay có câu "Khôn chi khôn trẻ" chính là nói về vấn đề này. Do hoàn hảo về mọi vấn đề nên trong cách ứng xử đều hợp với nhân tình thế thái, hợp với "Phép nước lệ làng" hợp với quy luật xã hội.

_oOo_