I.Nguyeân lyù truyeàn ñoäng thuûy löïc:

Truyeàn ñoäng baèng thuûy löïc laø loaïi truyeàn ñoäng maø chaát löu ñöôïc söû duïng laø chaát loûng, thöïc

hieän baèng caùch cung caáp cho daàu moät naêng löôïng döôùi daïng theá naêng vaø ñoäng naêng (bôm neùn daàu vôùi

moät aùp suaát nhaát ñònh), sau ñoù naêng löôïng  cuûa daàu taïo ra löïc taùc ñoäng leân cô caáu chaáp haønh ñeå  hoøan

thaønh moät coâng vieäc nhaát ñònh.

Heä thoáng truyeàn ñoäng thuûy löïc goàm coù caùc phaàn töû chính sau:

 -Cô caáu bieán ñoåi naêng löôïng: bôm daàu (cô caáu taïo naêng löôïng), ñoäng cô daàu - xilanh truyeàn

löïc (cô caáu chaáp haønh).

 -Caùc cô caáu ñieàu khieån, ñieàu chænh: caùc van phaân phoái, caùc van ñieàu chænh aùp suaát, ñieàu

chænh löu löôïng…

-Phaàn töû ñöa tín hieäu ñieàu khieån: nuùt nhaán, coâng taéc haønh trình.

Ngoaøi ra coøn moät soá thieát bò khaùc ñeå ñaûm baûo söï laøm vieäc bình thöôøng cuõng nhö  thoûa maõn yeâu

caàu naøo ñoù cuûa heä thoáng thuûy löïc: boä loïc daàu, boä taûn nhieät, bình tích aùp…

1.Cô caáu bieán ñoåi naêng löôïng: Coù 2 loaïi

-Bôm daàu: laø cô caáu taïo naêng löôïng trong heä thoáng thuûy löïc, duøng ñeå bieán ñoäng naêng töø

chuyeån ñoäng quay cuûa ñoäng cô ñieän thaønh naêng löôïng cuûa daàu (theá naêng vaø ñoäng naêng). Bôm daàu

thöôøng nhaän chuyeån ñoäng töø ñoäng cô ñieän, bôm quay, neùn vaø ñaåy daàu ñi vôùi moät aùp suaát nhaát ñònh,

nghóa laø taïo ra ñoäng naêng vaø theá naêng cho daàu. Ñoäng naêng trong heä thoáng thuûy löïc raát beù so vôùi theá

naêng.

-Ñoäng cô daàu, xilanh truyeàn löïc: caû hai loaïi naøy ñeàu bieán naêng löôïng cuûa daàu thaønh ñoäng

naêng cuûa cô caáu chaáp haønh. Ñoäng cô daàu taïo ra ñoäng naêng  ôû daïng chuyeån ñoäng quay  troøn, xilanh

truyeàn löïc taïo ra ñoäng naêng ôû daïng chuyeån ñoäng thaúng.

2.Cô caáu ñieàu khieån, ñieàu chænh:

-Cô caáu ñieàu khieån bao goàm caùc van ñaûo chieàu. Coù coâng duïng thay ñoåi höôùng chuyeån ñoäng

cuûa cô caáu chaáp haønh.

-Cô caáu ñieàu chænh bao goàm van tieát löu, van an toaøn, van oån toác…Cô caáu ñieàu chænh ñöôïc

duøng ñeå ñieàu chænh löu löôïng, oån ñònh vaän toác vaø ñaûm baûo cho heä thoáng ñöôïc an toøan khi aùp suaát daàu

trong heä thoáng vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp.

3.Caùc thieát bò phuï:

-OÁng daãn, oáng noái: duøng noái lieàn caùc thieát bò cuûa heä thoáng thuûy löïc

-Boä loïc daàu: ñeå ngaên khoâng cho caùc chaát baån thaâm nhaäp vaøo daàu

-Boä taûn nhieät: duøng ñeå giöõ nhieät ñoä oån ñònh khi heä thoáng laøm vieäc

II.Ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng truyeàn ñoäng baèng thuûy löïc:

1.Öu ñieåm:

-Truyeàn ñoäng ñöôïc coâng suaát cao vaø löïc lôùn

-Ñieàu chænh ñöôïc vaän toác laøm vieäc tinh

-Keát caáu goïn nheï, hoïat ñoäng oån ñònh, ít ñoøi hoûi chaêm soùc baûo döôõng

-Ít bò va ñaäp maïnh nhôø quaùn tính nhoû cuûa bôm vaø ñoäng cô thuûy löïc vaø tính chòu neùn cuûa daàu.

-Ñeà phoøng quaù taûi nhôø van an toøan

2.Nhöôïc ñieåm:

-Hieäu suaát thaáp do maát maùt trong oáng daãn vaø roø ræ trong caùc phaàn töû

-Vaän toác ngoõ ra thay ñoåi khi taûi troïng thay ñoåi do tính neùn ñöôïc cuûa chaát loûng vaø tính ñaøn

hoài cuûa ñöôøng oáng daãn

-Khi môùi khôûi ñoäng vaän toác laøm vieäc deã bò thay ñoåi do nhieät ñoä cuûa daàu thay ñoåi

-Gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do löu chaát laø daàu

2.Ñònh luaät veà aùp suaát:

2.1 Ñònh nghóa:

Aùp suaát ñöôïc tính baèng ñoä lôùn cuûa aùp löïc treân moät ñôn vò dieän tính. (Aùp löïc laø löïc eùp coù

phöông vuoâng goùc vôùi maët bò eùp).

Ñôn vò ño aùp suaát:

Pascal (Pa) 1Pa = 1 N/m2

1Pa = 1 kg.m/s2/m2 = 1kg/ms2

Bar: 1Bar = 105Pa

Kp/cm2, 1kp/cm2 = 0.981 bar

Atmosphere (atm) 1atm= 1 bar

Milimet thuûy ngaân: 1bar = 760mmHg

Pound(0.45kg) per quare inch (6.45cm2): 1bar = 14.5psi

2.2 Aùp suaát thuûy tónh:

Ñaây laø aùp suaát xuaát hieän döôùi taùc duïng cuûa troïng löïc.

p= .p .g h          (Pa)

p : khoái löôïng rieâng chaát loûng 

(kg cm

g: gia toác troïng tröôøng (g=9.81 m/s2)

h: ñoä cao chaát loûng so vôùi maët phaúng ñang xeùt (m)

Töø coâng thöùc ta nhaän thaáy aùp suaát phuï thuoäc vaøo:

-Loaïi chaát loûng.

-Löïc huùt troïng tröôøng taïi nôi tính toaùn.

-Ñoä cao cuûa chaát loûng.

Vaäy aùp suaát khoâng phuï thuoäc vaøo hình daïng cuûa bình chöùa. Trong heä thoáng thuûy löïc, aùp suaát

thuûy tónh ñöôïc boû qua.

Ví duï:  Moät coät nöôùc cao 300m taïo ra moät aùp suaát ôû maët ñaát laø: 

            P=300m.1000kg/m3.10m/s2 = 3000000 Pa= 30 bar

2.3.Phaân loaïi aùp suaát:

-Töø 0  ñeán 35 bar : aùp suaát thaáp.

-Töø 35  ñeán 100 bar : aùp suaát trung bình.

-Töø 100 ñeán 350 bar : aùp suaát cao.

-Treân 350 bar : aùp suaát raát cao.

2.4.Ñònh luaät Pascal:

Neáu ta taùc ñoäng 1 löïc leân 1 doøng chaát loûng ôû traïng thaùi tónh noù seõ sinh ra trong chaát loûng 1 aùp

suaát. AÙp suaát naøy taùc ñoäng vuoâng goùc vôùi taát caû caùc thaønh cuûa bình chöùa

Cho d1 = 0.2m, d2 = 3m, M=300Kg. Hoûi löïc F1 phaûi baèng bao nhieâu ñeå giöõ xe ñöôïc caân baèng.

Giaûi:

A1= p.d12/4 = p*0.04/4 = 0.0314 (m2)

A2 = p.d22/4 = p*9/4 = 7.065 (m2)

F2 = M.g = 300 * 10 = 3000 (N)

AÙp suaát: p = F2 / A2 = 3000/7.065 = 424.62 (N/m2)

Nhö vaäy: F1 = p* A1 = 424.62 * 0.0314 = 13.33 (N)

Nhaän xeùt:

* Löïc do aùp suaát sinh ra tæ leä thuaän vôùi dieän tích taùc ñoäng.

F =p.A11

F =p.A22

Ta söû duïng tính chaát naøy trong nhaân aùp (p2 = p1.A1/A2)

3.Ñònh luaät veà löu löôïng:

Löu löôïng laø theå tích löu chaát dòch chuyeån qua 1 tieát dieän ñöôøng oáng trong moät ñôn vò thôøi gian

Q=V/t

Q: löu löôïng (m3/s)

V: theå tích (m3)

 t : thôøi gian (s

Ta söû duïng tính chaát naøy ñeå truyeàn löïc (F2 = F1.A2/A1)

* AÙp suaát sinh ra do löïc thì tæ leä nghòch vôùi dieän tích taùc ñoäng.

- 4 -

A

1

A

2



p2

p1

.

V

Trong oáng daãn coù tieát dieän thay ñoåi nhö hình 5 , löu löôïng taïi caùc tieát dieän A1, A2, A3 laø

nhö nhau nhöng vaän toác doøng chaûy cuûa chuùng khaùc nhau.

-Quan heä giöõa löu löôïng vaø vaän toác :

Q=A.v

Q: löu löôïng (m3/s)

A: tieát dieän (m2)

v: vaän toác doøng chaûy (m/s)

-Coâng thöùc tính löu löôïng maùy bôm, ñoäng cô thuûy löïc:

Q=q.n

Q: löu löôïng (lít/ph)

(l/p)

q: theå tích rieâng cuûa bôm (l/voøng)  

n: soá voøng quay (voøng/phuùt)

IV.Keát caáu cuûa moät heä thoáng thuûy löïc:

Moät heä thoáng thuûy löïc thöôøng coù nhöõng boä phaän ñeå thöïc hieän nhöõng chöùc naêng cô baûn nhö:

-Bieån ñoåi naêng löôïng ñieän thaønh naêng löôïng thuûy löïc: ñoäng cô ñieän vaø bôm daàu.

-Truyeàn taûi naêng löôïng: oáng daãn.

-Thay ñoåi höôùng cuûa doøng chaûy: van phaân phoái.

-Ñieàu chænh löïc: van aùp suaát.

-Ñieàu chænh vaän toác: van löu löôïng.

-Giöõ cho daàu ôû traïng thaùi laøm vieäc toát: thuøng chöùa, boä loïc, boä taûn nhieät…

-Bieán ñoåi naêng löôïng thuûy löïc thaønh naêng löôïng cô: Piston_xilanh, ñoäng cô thuûy löïc.

-Xem ñöôïc caùc thoâng soá:  aùp keá, löu löôïng keá, nhieät keá…