Tadeusz Różewicz "Unde malum"

Skąd się bierze zło?

jak to skąd

z człowieka

zawsze z człowieka

i tylko z człowieka

człowiek jest wypadkiem

przy pracy

natury

jest

błędem

jeśli rodzaj ludzki

wyczesze się

własnoręcznie

z fauny i flory

ziemia odzyska

swój blask i urok

natura swą czystość

i nie-winność

żadne stworzenie poza

człowiekiem

nie posługuje się słowem

które może być narzędziem

zbrodni

słowem które kłamie

kaleczy zaraża

zło nie bierze się z braku

ani z nicości

zło bierze się z człowieka

i tylko z człowieka

jesteśmy w myśli jak

powiada Kant

a tym samym odtąd w bycie

inni niż czysta natura

Czesław Miłosz  "Unde malum"

Niestety panie Tadeuszu

dobra natura i zły człowiek

to romantyczny wynalazek

gdyby tak było

można by wytrzymać

ukazuje pan w ten sposób głębię

swego optymizmu

wystarczy pozwolić człowiekowi

wytruć swój rodzaj

a nastąpią niewinne wschody słońca

nad florą i fauną wyzwoloną

na pofabrycznych pustkowiach

wyrosną dębowe lasy

krew rozszarpanego przez wilki jelenia

nie będzie przez nikogo widziana

jastrząb będzie spadać na zająca

bez świadków

zniknie ze świata zło

kiedy zniknie świadomość

rzeczywiście panie Tadeuszu

zło (i dobro) bierze się z człowieka