IV. TÂM HẠNH CỦA ĐẤT

Sau mùa an cư kiết hạ, Tôn giả Xá Lợi Phất cùng một nhóm các vị Tỳ kheo xin Đức Phật đi hóa độ ở một nơi khác. Ngài đắp y ngay ngắn và mang bình bát đến chào từ biệt mọi người. Ngài cẩn thận gặp từng vị, khiêm cung chắp tay cúi chào rồi mới trở gót bước đi. Thế nhưng, chư Tăng ra tiễn quá đông khiến Ngài vô tình chào thiếu một vị. Vị Tỳ kheo ấy đùng đùng nổi giận, lấy đó làm cái cớ để thưa lên với Đức Phật rằng:

_ Bạch Thế Tôn, Ngài Xá Lợi Phật ỷ mình là lãnh đạo Tăng đoàn, không coi người khác ra gì cả.

Đức Phật nghe xong, từ tốn bảo: Ông có hiểu lầm gì không? Xá Lợi Phất không phải là một con người như thế.

Tuy nhiên, vị Tỳ kheo này vẫn một mực kết tội Ngài nặng nề, ông còn chạy đi kể với các Tỳ kheo khác. Câu chuyện trong phút chốc đã lan ra cả Tăng chúng. Những vị đã đắc đạo chỉ mỉm cười rồi nhẹ nhàng khuyên bảo nhưng một số vị Tỳ kheo mới xuất gia thì bắt đầu thấy hoang mang. Lúc đó Ngài Đại Ca Diếp (Maha Kassapa), Ngài Đại Ca Chiên Diên (Maha Kaccayana), Ngài A Nan (Ananda) đã nhanh chóng mời Tôn giả Xá Lợi Phất quay trở về, hy vọng rằng sự có mặt của Ngài mọi sự hiểu lầm sẽ bị đập tan Khi Ngài về, Đức Phật hỏi :

_ Này, Xá Lợi Phất. Có một vị Tỳ kheo đây không bằng lòng với Thầy bởi vì Thầy coi thường mọi người, không trọn vẹn với trách nhiệm mình được giao. Thầy hãy nói ra quan điểm của mình để cho đại chúng được biết.

Ngài Xá Lợi Phất trả lời thế này:

_ Bạch Thế Tôn, xin cho con được nói lên ý niệm về quán thân mà con tu tập giữ gìn, cũng là món quà tinh thần mà con kính tặng các huynh đệ của con.

_ Bạch Thế Tôn! Lúc nào con cũng xem mình là đất. Đất bình an hoan hỷ khi được người giẫm đạp đi lên. Cũng vậy, con xin được bình an hoan hỷ khi có người xem thường, giẫm đạp. Đất sẽ rộng lòng đón nhận những rác rưởi bẩn thỉu mà người vứt bỏ, con cũng xin được rộng lòng đón nhận những ý nghĩ xấu cho con hay những lời nhục mạ nặng nề.

_ Bạch Thế Tôn! Cũng như đất chịu đựng sự cày xới để mọc lên những vườn cây trái ngọt hay ruộng lúa thơm ngon, con cũng xin chịu đựng sự tổn thương để vững bước mang cho đời những niềm vui hạnh phúc, Cũng như đất nâng niu đỡ đần cuộc sống mọi loài trên đất, con cũng xin tôn trọng đỡ đần bất cứ ai tìm đến con trong cuộc sống này.

Bạch Thế Tôn! Con xem mình như thanh niên Chiên đà la làm những việc hèn mọn nhất trong đời là đổ rác hay gánh phân, vui vẻ chịu người sai bảo. Con cũng xin vui vẻ làm những việc hèn mọn nhất, để được làm vui lòng mọi người.

_ Bạch Thế Tôn! Con xem mình như cái giẻ lau, xóa đi dơ bẩn của đời và nhận lấy sự dơ bẩn đó về mình. Con cũng xin nhận lấy mọi điều xấu xa, bẩn thỉu để cho đời được thơm sạch mát lành.

_ Bạch Thế Tôn! Con xem mình như nước, để rửa sạch cho đời rồi phần mình chảy ra cống rãnh. Con xin được phụng sự cho đời và còn lại mình trôi vào quên lãng mà thôi.

_Bạch Thế Tôn! Con xem mình như củi lửa thắp lên ánh sáng và đun nấu thức ăn giúp ích cho đời rồi phần mình xin trở về tro bụi bay xa.

Bạch Thế Tôn! Con xem mình như gió thổi mát lòng người trong những buổi trưa hè, đem đến cho đời những cơn mưa phơi phới rồi phần mình tan vào cõi vắng hư vô.

_ Bạch Thế Tôn! Con xem thân này là vô thường ngày nào thành đất bụi bên đường, từng ngày sống là sự đòi hỏi của ăn uống, thở và đủ mọi thứ cung phụng vất vả.

_ Bạch Thế Tôn! Với suy nghĩ như vậy lòng con không hề xem thường hay có ác ý với bất cứ ai, với bất cứ một chúng sinh nào. Lòng con chỉ có tình thương tràn ngập đến muôn loài, mong cho mọi loài thương yêu nhau và tu theo Thánh đạo giải thoát.

Hôm đó, Tôn giả Xá Lợi Phất đã cất lên tiếng rống của con sư tử để khẳng định chân lý, lời của Ngài vang xa đến cả các tầng trời rộng lớn. Khi bài Pháp vừa kết thúc, quả đất rúng động như một cơn địa chấn. Tất cả những người có mặt đã khóc, vị Tỳ kheo vu khống Ngài cũng không cầm được nước mắt, vội quỳ xuống xin Ngài tha thứ. Lúc ấy, Đức Phật mới bảo rằng:

Này Xá Lợi Phất, Thầy hãy chấp nhận lời hối lỗi của vị Tỳ kheo này, vì nếu Thầy không chấp nhận, ông ấy sẽ phải nhận quả báo thê thảm.

Tôn giả từ tốn chắp tay, bạch rằng:

_ Bạch Thế Tôn, con sẵn lòng tha lỗi cho Tôn giả đây và cũng xin Tôn giả tha thứ cho con, vì con đã làm phiền lòng ông.

Cả đại chúng chứng kiến sự việc đều chứa chan xúc động. Nhân đó, Đức Phật đọc lên bài kệ để ca ngợi Thánh hạnh cao quý tột cùng của Ngài:

Như đất không hiềm hận
Như trụ đá kiên trì
Như hồ trong thanh tịnh
Như bậc Thánh bay cao.

V. NHẬP NIẾT BÀN

Một ngày cuối mùa an cư kiết hạ, Tôn giả Xá Lợi Phất xả thiền và quét dọn sạch sẽ, ngăn nắp tịnh cốc của mình. Trong tinh xá Kỳ Viên, nắng đã nhạt màu và những cây cổ thụ bắt đầu trút lá. Tôn giả đứng lặng người ngắm nhìn cảnh vật nơi đây một lần cuối như tri ân biết bao ngày gắn bó, che chở nắng mưa, rồi Ngài bước đến giảng đường, quỳ xuống đảnh lễ dưới chân Đức Bổn Sư:

_ Kính bạch Thế Tôn, thời khắc của con đã đến, tấm thân tứ đại đang giục giã, xin Thế Tôn cho con được nhập Niết Bàn tịch diệt, con sẽ không quay trở lại luân hồi này nữa.

Cả không gian bỗng chốc im ắng như tờ, như lắng nghe từng hơi thở, từng dòng lệ trào ra ướt đẫm trên gương mặt của đại chúng. Đức Thế Tôn trìu mến nhìn người trưởng tử của mình, Ngài cất giọng đầm ấm:

_ Này Xá Lợi Phất, con hãy làm điều con cho là phải thời. Nhưng từ đây đại chúng sẽ không còn được trông thấy con, vị Thượng Thủ Tăng đoàn mẫu mực nữa. Con hãy để lại một thời Pháp cuối cho chư Tăng.

Vâng lời, Tôn giả bước lên một bảo tòa thấp hơn, ngồi trang nghiêm cất lời pháp âm. Thời Pháp như một khúc hát ngân nga đẹp vô ngần.

Bài Pháp thoáng hiện lại hình ảnh của cả trăm ngàn đại kiếp trước, Tôn giả đã phát nguyện để được quỳ xuống trước đôi chân của Thế Tôn như bây giờ. Và trong suốt hàng triệu lần xác thân tái hợp trong luân hồi, Ngài đã luôn là một người đệ tử trung thành và vâng lời Thế Tôn. Rồi trong kiếp sống cuối cùng, Thế Tôn đã đến với trần gian gióng tiếng trống bất tử xóa tan mây mờ u tối, tiếng hải triều âm vang đem lại chân lý nhiệm màu cho chư Thiên và nhân loại, Ngài vẫn luôn âm thầm ở bên hỗ trợ Người.

Khi dừng lời, Tôn giả quỳ xuống ôm chân Đức Bổn Sư thật lâu. Rồi Ngài chắp tay khải sám:

_ Bạch Thế Tôn, trong đời sống vừa qua hoặc trong vô lượng kiếp trước, nếu con có làm gì không vừa ý Thế Tôn, xin Người tha thứ cho con.

_ Này Xá Lợi Phất, không một lời nói hay hành vi nào mà Như Lai có thể quở trách con được. Con là một Tỳ kheo có trí tuệ và tấm lòng quảng đại. Như Lai cho phép con bước đi.

Tôn giả Xá Lợi Phất lạy tạ, đảnh lễ Đức Bổn Sư lần cuối, rồi Ngài từ từ rời khỏi đôi chân của Thế Tôn. Ngay lúc đó, địa cầu rúng chuyển như muốn tiễn biệt Ngài, một vị Thánh Tăng vĩ đại.

Sau cùng, bằng một cử chỉ chắp tay cao tôn kính, Tôn giả trở gót lui dần, Ngài cứ lui ngược như thế cho đến khi hình ảnh của Thế Tôn xa mờ...

Thế rồi Tôn giả lên đường trở về quê hương Nalaka, thăm lại mái nhà xưa, nơi đã nâng gót những bước chân của Ngài suốt những tháng ngày thơ ấu. Mẫu thân Ngài, bà Rupasari là một người phụ nữ quý phái, tuy đã lớn tuổi nhưng gương mặt bà vẫn ngời sáng những đường nét sang trọng. Cả bảy người con của bà đã xuất gia theo Thế Tôn và chứng đắc đạo quả, riêng bà vẫn coi đó là một nỗi hậm hực. Mẹ của Ngài Xá Lợi Phất không tin Đức Phật. Bà đem lòng kính ngưỡng, tôn thờ các đấng Phạm Thiên. Theo bà, chỉ có các vị này mới là vĩ đại nhất. Vì thế, Tôn giả Xá Lợi Phất về đây là để hóa độ cho thân mẫu trước khi nhập vào cõi Niết Bàn tịch diệt.

Hôm ấy, vào nửa đêm, tại căn phòng Ngài Xá Lợi Phất đang nghỉ, hương thơm tinh khiết bỗng tỏa ra ngào ngạt khắp không gian. Từ trên các tầng trời, những vầng ánh sáng ngũ sắc liên tiếp đáp xuống như những cánh sao bay, làm sáng rực cả căn phòng. Lúc này, bà Rupasari không cầm lòng được mới bước vào hỏi Tôn giả . Ngài kể cho bà rằng đó là chư Thiên các cõi trời Tứ Thiên Vương, vua trời Đế Thích, các đại Phạm Thiên đến để đảnh lễ Ngài. Bà Rupasari xúc động nghẹn ngào, hóa ra con trai bà còn cao quý hơn cả những đấng thần linh mà suốt bao nhiêu năm qua bà vẫn thờ phụng. Rồi bà nghĩ tưởng đến ân đức của Bậc Đạo Sư, Thế Tôn còn bao la và tôn quý biết nhường nào. Trong giờ phút ấy, niềm tin kính tột cùng với Tam Bảo bừng sáng, bà chứng Thánh quả Dự Lưu.

Tôn giả Xá Lợi Phất ngắm nhìn bà rồi nở một nụ cười hiền hậu. Hiếu hạnh đã hoàn thành viên mãn, những nghĩa tình thế gian đã đền đáp vẹn toàn, Ngài nhắm mắt nhập dần vào trong các tầng thiền rồi nhẹ nhàng xả bỏ tấm thân, an trú vào Niết Bàn tịch diệt. Bên ngoài, vầng dương vừa ló dạng phía đằng đông, những cánh hoa trời rơi rơi...

VII. THƠ TỤNG

Thành tâm xin đảnh lễ Ngài
Bậc Thánh vô ngã vượt ngoài thế gian
Thượng Thủ Thống Lĩnh Tăng Đoàn
Tướng Quân Chánh Pháp muôn vàn uy nghi

Tột cùng khiêm hạ từ bi
Trí Tuệ Đệ Nhất không gì sánh ngang
Núi cao, biển rộng, mây ngàn
Khắp nơi vang động lời Ngài dạy răn

Tiếng sư tử rống gầm vang
Phá tan đêm tối, thênh thang con đường
Hướng về giác ngộ phi thường
Niết Bàn tịch diệt muôn phương không lời

Lặng lẽ tận tuy không ngơi
Xin được làm đất cho đời nở hoa
Cho người giẫm bước chân qua
Bình an thanh thản hiền hòa bao dung

Vững như trụ đá kiên trung
Niềm tin kính Phật nghìn trùng không phai
Chúng con nguyện bước theo Ngài
Tâm hồn đẹp tựa sao mai bên trời

Hạnh phúc đem tặng cuộc đời
Hy sinh phụng sự cho người an vui
Thân này giả tạm mà thôi
Tham sân si mãi chôn vùi tâm linh

Xin nguyện sống rất nghĩa tình
Trước sau trọn vẹn giữ gìn thâm ân
Bước qua cuộc sống thế nhân
Cho con cúi xuống biết ơn vạn loài

Tiếng ru bên võng đêm dài
Vòng tay ẵm bế những ngày ấu thơ
Bài học từ thuở ban sơ
Tán cây che chở ước mơ yên bình

Ơn Phật trải khắp chúng sinh
Thắp nguồn chân lý bình minh soi đường
Biết ơn chiến sĩ dặm trường
Biết ơn Tổ quốc quê hương anh hùng

Xin nguyện lòng rất khiêm cung
Gửi tình thương lớn muôn trùng biển khơi
Lan xa chánh Pháp đẹp ngời
Tâm hồn yên lắng là nơi trở về
Đường thiền gian khó chẳng nề
Bến bờ giải thoát hướng về mai sau...

Nam Mô Đệ Nhất Trí Tuệ Thống Lĩnh Tăng Đoàn Xá Lợi Phất Tôn Giả (3 lần)

Trích Thánh Độ Mệnh TÔN GIẢ XÁ LỢI PHẤT (SARIPUTTA) - Tiến sĩ luật học TT THÍCH CHÂN QUANG chủ  biên