[(1) Apharéides; con của Apharéc]
Anh em Điôxcuya, như trên đã kể, chỉ có Pônluyx là con của thần Dớt nên mới được các vị thần Ôlanhpơ ban cho sự bất tử, còn Caxtor vẫn phải chịu số kiếp của người trần đoản mệnh. Tuy vậy hai anh em vẫn sống gắn bó khăng khít với nhau và chẳng ai là người suy tị hay lên mặt kiêu căng. Họ là những chàng trai nổi tiếng của đất Hy Lạp, xứng đáng là những bậc anh hùng. Caxtor nổi danh vì tài điều khiển xe ngựa, còn Pônluyx tài quyền thuật. Hai anh em Điôxcuya đã từng tham dự cuộc săn con lợn rừng Caliđông, cuộc viễn chinh của những người Argônôt sang xứ Cônkhiđ để đoạt bộ Lông Cừu Vàng. Sự nghiệp anh hùng của họ tưởng có thể lớn lao và lâu dài hơn nữa, nhưng tiếc thay, trong cuộc giao tranh với anh em Apharêiđ họ đã bị lìa đời. Chuyện xảy ra như sau:

Apharê (Apharée) vua xứ Mexxin có hai người con trai: Linkê (Lyncée) và Iđax (Idas). Kể về huyết thống thì anh em Điôxcuya và anh em Apharê là anh em con cô con cậu. Thế mà giữa họ đã xảy ra mối bất hòa và đẫn đến cuộc giao tranh đẫm máu. Đầu mối là việc phân chia số bò cướp đoạt được. Thuở ấy có một đàn bò không rõ từ đâu lạc về đất Arcađi. Anh em Điôxcuya và Apharêiđ bàn nhau cướp số bò này. Và họ tìm cách lùa được đàn bò ra khỏi vùng Arcađi. Iđax chịu trách nhiệm chia phần. Nuôi sẵn tính tham, Iđax bàn với Linkê chiếm đoạt cả đàn súc vật. Anh ta mổ một con bò làm thịt và chia ra làm bốn phần bằng nhau, rồi nêu lên một cách chia: ăn thi! Đúng, ăn thi để xem ai đoạt giải thì chia bò! Ai ăn hết phần thịt của mình trước tiên thì được chia một nửa số bò, ai ăn hết thứ nhì cũng được chia một nửa số bò. Và thế là hết, gọn gàng chẳng phải bình công hoặc rút thăm lôi thôi, phiền phức. Anh em Điôxcuya bị trúng mưu, Iđax bằng kế hiểm của mình đã làm cho họ không sao ăn nhanh được. Còn mình thì loáng một cái đã chén hết sạch sành sanh khẩu phần. Chén xong khẩu phần của mình, Iđax bèn sang ''chi viện'' cho Linkê. Thế là cuối cùng hai anh em Apharêiđ ăn hết nhất nhì. Họ được cả đàn gia súc. Vô cùng tức giận vì thói gian tham của anh em Apharêiđ, anh em Điôxcuya mưu tính chuyện trả thù. Lợi dụng sơ hở của anh em Apharêiđ, anh em Điôxcuya đột nhập vào lãnh địa Mexxin đoạt lại đàn bò. Hơn nữa, lại còn bắt đi tất cả đàn gia súc của anh em Apharêiđ đã mất công chăn nuôi gây dựng từ trước đến nay. Vẫn chưa hết, anh em Điôxcuya còn bắt đi cả hai người con gái của vua Lơkippôx (Leucippos) là nàng Phoibê (Phoibé) và nàng Hilara (Hilaéra) - những người vợ chưa cưới của anh em Apharêiđ. Anh em Điôxcuya biết thế nào anh em Apharêiđ cũng truy đuổi. Một cuộc giao tranh thế tất phải xảy ra và muốn thắng địch thủ chỉ có cách dùng kế mai phục giáng một đòn bất ngờ. Anh em Điôxcuya bèn trốn nấp vào một gốc cây lớn để chờ cho anh em Apharêiđ đi qua. Bởi vì giao tranh với Iđax, mặt đối mặt, không phải chuyện dễ dàng. Gã này đã từng cá gan giao đấu với thần Apôlông để bảo vệ người yêu của mình là nàng Marpexxa (Marpessa) con gái vua Êvênôx (Événós), vị vua ở xứ Êtôli, Marpexxa còn là cháu gái của thần Chiến tranh Arex. Ta hãy tạm dừng ở đây một chút để nghe về chuyện Marpexxa.

Thuở ấy có biết bao chàng trai say mê sắc đẹp của Marpexxa. Và như chúng ta đã biết, trong tình thế có nhiều chàng trai đến cầu hôn như thế thì nhà vua chỉ có cách dùng tỉ thí để đấu loại rồi lựa chọn. Nhưng cuộc tuyển chọn này lại khá khắc nghiệt. Chàng trai cầu hôn phải đua xe ngựa với người đẹp. Nếu thắng thì không nói làm gì rồi. Đương nhiên Marpexxa và của anh ta. Còn nếu bại, chao ôi, quả và căng thẳng quái. Cái giá phải trả cho chiến bại là đầu mình! Tóm lại là vừa không được người đẹp mà lại vừa mất đầu. Ấy thế mà khá nhiều chàng trai sẵn sàng coi cái chết nhẹ tựa lông hồng, quyết lao vào cuộc tỉ thí. Và họ đã bị mất đầu vì trái tim quá nóng bỏng vì khát vọng muốn chiếm đoạt được người đẹp. Đây chẳng phải là một chuyện "ngoại lệ" gì. Từ thuở khai thiên lập địa đến nay biết hao chuyện lôi thôi, phiền toái, lâm ly, thống thiết đã xảy ra giữa thế giới thần thánh và thế giới loài người kể từ đấng phụ vương Dớt chí tôn chí kính trở đi, cũng chỉ vì... Người đẹp.

Iđax quyết định chấp nhận cuộc thử thách ngàn cân treo sợi tóc. Gã cầu thần Pôdêiđông, người cha đẻ của mình xin thần ban cho gã một cỗ xe ngựa có phép thần hành. Những con ngựa trong cỗ xe này chạy nhanh như gió và không hề biết đến mỏi mệt. Và nhờ đó gã đã giành được thắng lợi, đoạt được Marpexxa: Nhưng trớ trêu thay, thần Apôlông cũng đem lòng yêu mến Marpexxa từ lâu vì thế thần mưu cướp tay trên Marpexxa của Iđax. Iđax giận sôi máu, rút gươm lao vào quyết giành giữ người đẹp. Cuộc giao đấu diễn ra quyết liệt. Iđax bất chấp thần thánh, quyết bảo vệ phần thưởng vinh quang của mình. Còn Apôlông thì cũng bừng bừng lửa giận vì tên tiểu tốt vô danh dám cứng đầu cứng cổ với thần thánh. Thần Dớt biết chuyện, bèn giáng ngay một đòn sét đánh đầy khói mù xuống tách hai địch thủ ra khỏi cuộc tử chiến và phân xử vụ tranh chấp này bằng cách: giao toàn quyền quyết định cho Marpexxa. Marpexxa quyết định ai thì người đó được hưởng vinh quang sống với người đẹp. Còn kẻ bị thua thì không được giở trò ''càn quấy''.

Marpexxa quyết định ai? Apôlông hay Iđax? Chắc hẳn nhiều người đoán Marpexxa quyết định Apôlông. Không Marpexxa không quyết định Apôlông mà quyết định Iđax. Chẳng phải nàng tuân thủ điều kiện đã ban bố của cha về cuộc tỉ thí mà vì nàng suy nghĩ hết mọi đường mọi nẻo, thấy rằng, quyết định Iđax là chồng mình là hơn hết, là đúng đắn. Làm vợ một vị thần có nhiều quyền thế giàu sang phú quý dễ có mấy ai bì được, lại được nhiều người trọng vọng nể vì, được hưởng lộc của những lễ hiến tế hậu hĩ theo Marpexxa nghĩ, nhìn qua thì tưởng là hơn nhưng xét kỹ ra thì có nhiều điều không ổn. Nàng chỉ là một người thiếu nữ trần tục, đoản mệnh mà thần thì lại bất tử, muôn đời trẻ mãi. Thời gian sẽ làm cho nàng già đi, sắc đẹp tàn phai, khi ấy với Apôlông chắc rằng sắc tàn ắt tình cạn. Với tính tình ''vi vu'' của các vị thần, kể cả thần Dớt trở đi, chắc rằng Apôlông sẽ bỏ nàng mà đi tìm một thiếu nữ khác. Chuyện đó chẳng phải là hiếm hoi gì trong thế giới thần thánh, nhất là thần Dớt, vị thần phụ vương của các thần và những người trần thế. Ấy là chưa kể đến còn nhiều chuyện phiền toái khác chẳng hạn như muốn đi thăm chồng đâu phải dễ dàng. Thần Apôlông thì ở trên đỉnh Ôlanhpơ cao ngất bơn mùa mây phủ. Ra vào nơi chốn của các vị thần đâu có phải dễ dàng như người trần ta đi thăm nhau. Vậy thì, thôi thì... ''trâu ta ăn cỏ đồng ta...'' người trần đoản mệnh lấy người trần đoản mệnh, hà tất chi phải tới chốn cao xa cho phiền hà rắc rối. Nghĩ thế nên Marpexxa chọn Iđax. Vì chuyện lựa chọn này mà Marpexxa được người đời sau ca tụng, coi nàng là biểu tượng của lý trí, lẽ phải, sự thận trọng, sáng suốt; khôn ngoan.

Đó là chuyện Marpexxa là như thế. Qua chuyện này ta thấy Iđax chặng phải tầm thường đâu. Thắng được gã không phải là dễ dàng. Những sự tính toán của anh em Điôxcuya trở nên vô dụng. Bởi vì họ chỉ đối phó được với Iđax bằng cách ấy thôi, còn đối với Linkê mưu kế ấy chỉ là trò trẻ. Linkê về tài năng võ nghệ chẳng giỏi giang gì nhưng bẩm sinh được thần thánh ban cho một đôi mắt tinh tường hết sức. Gã có thể nhìn vào trong đêm tối như bưng mà vẫn tỏ tường như ta nhìn vào lúc ban ngày ban mặt. Còn hơn thế nữa gã có thể nhìn thấu qua mặt đất, xuyên vào trong núi đá vì thế chẳng có gì thoát khỏi con mắt sắc sảo của gã. Từ trên đỉnh núi Tayghet xa xa, Linkê đã nhìn thấy anh em Điôxcuya chui vào núp trong một hốc cây. Và Linkê lập tức gọi Iđax tới. Hai anh em lên ngựa xuất trận. Bọn họ phóng ngựa qua nơi hốc cây anh em Điôxcuya nấp. Một mũi lao của Iđax phóng vào thân cây. Mũi lao xuyên qua lớp vỏ cây cứng rắn, xuyên qua cả những thớ gỗ dày và săn như những bắp thịt của một đôi cánh tay gân guốc rồi thọc mạnh vào đâm thủng ngực Caxtor. Máu từ ngực người anh hùng trào tuôn ra giống như nhựa cây trào ra từ vết thương do ngọn lao xuyên thủng. Pônluyx thấy vậy vội chạy bổ ra ngoài giao đấu với anh em Linkê, Iđax. Đánh nhau được một lúc thì hai anh em Apharêiđ núng thế bỏ chạy. Pônluyx lập tức đuổi đến cùng. Chàng đuổi theo địch thủ đến ngôi mộ người thân sinh ra chúng thì lập được chiến công. Bằng một nhát gươm hiểm độc Pônluyx kết thúc gọn cuộc đời danh tướng Linkê, kẻ có đôi mắt tinh tường nhìn thấu suốt đất dày, đá rắn. Còn lại một mình Iđax, Pônluyx quyết không tha mạng tên này. Chàng lao ngay tới hắn. Không phải là một kẻ nhát gan, Iđax chấp nhận cuộc giao tranh với hy vọng trả thù được cho người em ruột của mình. Nhưng thần Dớt xót thương người con của mình, không muốn để nó phải mệt mỏi trong cuộc đọ sức nên đã can thiệp để kết thúc cuộc giao đấu. Thần liền giáng một đòn sét đánh đầy khói mù sương thiêu chết Iđax và thiêu luôn cả thi hài Linkê ra tro.

Pônluyx trở về nơi hốc cây Caxtor bị trúng lao. Vết thương quá nặng, máu chảy mất nhiều khiến cho khi Pônluyx về trông thấy thì em chỉ còn là một cái xác lạnh ngắt, cứng đờ. Chàng khóc than thảm thiết oán trách thần Chết đã chia lìa tình anh em máu mủ ruột thịt của mình. Khóc than hồi lâu, Pônluyx cầu xin người cha vĩ đại của mình là thần Dớt cho mình được chết theo em, người em ruột đã gắn bó với Pônluyx như bóng với hình trong tất em mọi sự nghiệp. Thần Dớt nghe thấy lời cầu xin tha thiết của đứa con trai yêu quý bèn hiện lên. Thần cho phép con mình được lựa chọn hai đặc ân: trở về thế giới Ôlanhpơ sống cuộc đời bất tử, vĩnh hằng của các vị thần; hai là chỉ sống được nửa cuộc đời bất tử, một ngày sống dưới vương quốc tối tăm của thần Hađex, còn một ngày sống trên thế giới Ôlanhpơ sáng láng, trong lành. Pônluyx chẳng muốn xa rời người em xấu số. Chàng chọn đặc ân thứ hai mà thần Dớt, người cha vĩ đại đã ban cho mình. Chàng chia sẻ với em nửa cuộc đời bất tử của mình. Thế là từ đó trở đi người ta thấy hai anh em Điôxcuya sống bên nhau, một ngày dưới âm phủ đi lang thang trên những cánh đồng hoang mờ ảo hay đi trên bờ sông Xtích mù mịt khói xám, còn ngày hôm sau lại sống huy hoàng, tươi trẻ trong cung điện của các vị thần Ôlanhpơ bên những bàn tiệc đầy ắp những thức ăn thần và rượu thánh vang rộn tiếng đàn ca.

Tục thờ cúng anh em Điôxcuya phát triển khá rộng trong nhiều địa phương trên đất Hy Lạp. Huyền thoại về anh em Điôxcuya theo các nhà nghiên cứu, phản ánh tượng trưng cho sự thay đổi của cuộc sống và cái chết, ánh sáng và bóng tối. Ra đời ở Xpart, cho nên huyền thoại này cũng đồng thời phản ánh tượng trưng cho sự tranh chấp, thù địch lâu đời giữa vùng Lacôni và vùng Attich. Những người Xpart coi Điôxcuya như một vị thần bảo hộ cho nhà nước của họ, bảo hộ cho nghệ thuật thể dục thể thao. Caxtor là vị thần của nghệ thuật điều khiển ngựa. Pônluyx vị thần của võ nghệ quyền thuật. Những chức năng mới ngày càng phát triển thêm: Điôxcuya bảo vệ cho các chiến binh, cho những cuộc hành trình trên biển, là những người khơi nguồn cảm hứng cho các nhà thơ trong những ngày lễ hội. Trong cuộc chiến tranh Pêlôpônedơ, anh em Điôxcuya đã biến hóa thành hai ngọn lửa bay quanh bánh lái con thuyền do tướng Lidăngđrơ chỉ huy, để biểu lộ sự quan tâm của mình, sự che chở cho quân Xpart. Tục thờ cúng Điôxcuya phát triển sang tới những bộ lạc trên bán đảo Italia. Năm 484 tr.C.N. ở đô thành Rôma xây dựng một ngôi đền thờ anh em Điôxcuya.

Ngày nay Điôxcuya chuyển nghĩa trở thành một biểu tượng cho tình anh em gắn bó keo sơn, tình bạn chân thành và chung thủy. Còn Linkê trở thành đồng nghĩa với "Người có đôi mắt tinh tường" hoặc "Người canh gác sắc sảo".