Dự trữ bắt buộc là số tiền mà các tổ chức tín dụng phải giữ lại mà ko đc dùng để cho vay hoặc đầu tư.Dự trữ bắt buộc, hay tỷ lệ dự trữ bắt buộc là một quy định của ngân hàng trung ương về về tỷ lệ giữa tiền mặt và tiền gửi mà các ngân hàng thương mại bắt buộc phải tuân thủ để đảm bảo tính thanh khoản. Các ngân hàng có thể giữ tiền mặt cao hơn hoặc bằng tỷ lệ dữ trữ bắt buộc nhưng không được phép giữ tiền mặt ít hơn tỷ lệ này. Nếu thiếu hụt tiền mặt các ngân hàng thương mại phải vay thêm tiền mặt, thường là từ ngân hàng trung ương để đảm bảo tỷ lệ dự trữ bắt buộc.Dự trữ bắt buộc đc giữ ở NHTW và ko đc hưởng lãi Đây là một trong những công cụ của ngân hàng trung ương nhằm thực hiện chính sách tiền tệ bằng cách làm thay đổi số nhân tiền tệ.

Tác động của dự trữ bắt buộc

+Tác động đến lượng tiền cung ứng

  -Trong điều kiện các yếu tố khác không đổi nếu:

·     NHTW giảm các yêu cầu về dự trữ bắt buộc (giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc)-> vốn khả dụng của các TCTD tăng -> hệ số nhân tiền tăng, cơ sở tiền tệ không thay đổi -> lượng tiền cung ứng tăng.

·     NHTW tăng các yêu cầu về dự trữ bắt buộc (tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc) -> vốn khả dụng của các TCTD giảm -> hệ số nhân tiền giảm, cơ số tiền tệ không thay đổi -> lượng tiền cung ứng cũng giảm.

 -Tác động đến lãi suất thị trường tiền tệ:trong điều kiện các yếu tố khác ko đổi,nếu:

·    NHTW tăng tỉ lệ dữ trữ bắt buộcàvốn khả dụng của các TCTD giảmàcung vốn giảmà MS giảmàlãi suất tt tăng.

·    NHTW giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộcàvốn khả dụng của các TCTD tăngàcung vốn tăng,MS tăngàlãi suất thị trường giảm.

Hiện nay công cụ này có vai trò kém quan trọng trong thực thi c/s tiền tệ của NHTW bởi nó phức tạp,kém linh hoạt…

*Việt Nam:Tỉ lệ dự trữ bắt buộc ở Việt Nam đc quy định áp dụng cho các tổ chức tài chính doanh nghiệp bằng quy chế dự trữ bắt buộc đối với Các TCTD ban hành theo quyết định số 581/QĐ - NHNN ra ngày 9/9/2003 của Thống đốc NHNN

 Sau đó đc bổ sung bằng QĐ số 1130/2005/QĐ - NHNN của Thống đốc NHNN ngày 1/8/2005 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của quy chế dự trữ bắt buộc.

 Và theo quyết định số 379/QĐ-NHNN của Thống đốc NHNN Việt Nam ngày 24/02/2009 về việc điều chỉnh tỷ lệ dự trữ bắt buộc của Các TCTD, tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi bằng đồng Việt Nam của Các TCTD là 1% - 3% , đối với tiền gửi bằng ngoại tệ là 2% - 7% trên tổng số dư tiền gửi phải dự trữ bắt buộc.

 Việt Nam cũng như các nước đang phát triển khác công cụ dự trữ bắt buộc đc sử dụng còn nhiều hạn chế.

Ưu điểm:-Tác động nhanh chóng đến MS

-Đảm bảo khả năng thanh toán cho NHTM

-Tăng cường quyền lực của NHTW

Nhược điểm:-Gây khó khăn cho các NHTM trong việc hoạch định chiến lược kinh doanh

-Tác động quá “nhạy cảm”đến MS

-Tốn kém chi phí quan lý.