Thời sinh viên, tôi ở nhờ nhà ngoại đi học. Nhà ngoại gần đường tàu. Những đêm thức khuya, nghe tiếng tàu nghiến trên đường ray xình xịch xình xịch, chợt thấy mông lung những ý nghĩ xa xôi. Như hai chị em cô bé ở vùng quê tăm tối chờ chuyến tàu đêm trong câu chuyện của nhà văn Thạch Lam thuở nào, tôi cũng thao thức nhiều buổi tối, chờ nghe tiếng còi tàu hụ, lòng mơ màng về cuộc sống ngày mai rộng mở, về những chuyến đi, những vùng đất lạ chưa từng...

Nhà ngoại ở trong một căn hẻm nhỏ trong xóm lao động. Xung quanh, là những căn nhà vừa để ở, vừa là nơi để sản xuất, đa phần là gia công giày dép, may đồ thun. Những đêm vắng, từng âm thanh của cuộc sống vọng lên, mồn một. Đêm Sài Gòn đặc trưng bởi những tiếng gõ rao hàng quen thuộc, mà người nào từng sống trong những con phố bình dân đều biết. Tôi nhớ mình cứ thầm thắc mắc, người thành phố có ngủ đêm hay không, tại sao cứ làm việc, bán buôn liên tục, liên tục thế này.

Tôi hồi đó, lạ lẫm với tiếng tắc xực cam chịu của người đàn ông làm nghề tẩm quất, một công việc mà mãi nhiều năm sau này, tôi mới hiểu, nghĩa là gì. Thầm thương tiếng bước chân rảo qua mọi ngõ ngách của mấy đứa trẻ nhà xe hủ tiếu gõ những tối trời mưa gió. Hủ tiếu gõ dường như là một điều không thể thiếu được trong những đêm thành phố quen thuộc, trong những mùa giá lạnh, trong những lúc đói bụng vì thức khuya, làm việc trễ. Rồi thì, đâu đó vang lên tiếng rao bánh chưng bánh gai, bánh giò. Đa phần là giọng Bắc, kẽo kẹt tiếng xe đạp, đều đặn qua bao mùa mưa nắng. Nằm trên căn gác gỗ, tôi vẫn luôn dễ dàng hình dung ra chiếc xe đạp đang ngoằn ngoèo trong hẻm, phía sau là cái thúng lớn được ủ trong chiếc bao tải mềm để giữ ấm. Những chiếc bánh nóng hôi hổi luôn là quà đêm một thời...

Rồi thì tôi cũng học xong, rời nhà ngoại. Những đêm thành phố thời mộng mơ đó trở thành quá khứ khi tôi xa khỏi hẻm cụt, trở thành cư dân của một quận vùng ven khác. Ngạc nhiên đến bất ngờ khi nhận ra, thành phố cũng có những đêm lộng gió, tiếng côn trùng đâu kia vọng lại. Đời sống vất vả bận rộn, người ta dường như cũng không còn thời gian để lắng nghe và trăn trở với những âm thanh của đêm nữa rồi.

Ngoại mất. Đêm cuối ngoại còn ở trong căn nhà cũ ngày nào, mọi người tụ tập, nhưng hầu như không ai ngủ. Mai sáng, là phải đưa ngoại đi rồi... Nằm bên cạnh những anh chị em khác trong căn phòng nhỏ, lắng nghe thời gian trôi, những tiếng rao đêm, vòng bánh xe cũ..., mọi thứ gợi lên cảm giác rằng, cuộc sống vẫn bình yên, dù mất mát. Tôi thấy mình bỗng khắc khoải chờ chuyến tàu Bắc Nam chạy ngang qua hẻm nhỏ, những chuyến rời xa, những đợi chờ, những nối tiếp bất tận của cuộc sống...

Thổn thức tiếng còi hụ trong đêm vắng, lặng chờ ngày mới, dù biết sau đêm nay, khi những âm thanh quen thuộc của đêm chìm khuất, ngoại sẽ rời khỏi căn nhà ấm áp quen thuộc, đi về nơi nào đó xa xôi rồi...

ST.