Hà Nội vốn nổi tiếng với những đường phố có các hàng cây xanh cổ thụ đầy bóng mát, trong đó có khá nhiều những con đường, hẻm phố chỉ trồng cây sấu như phố Trần Phú, Phan Ðình Phùng, Tràng Thi, Hàng Khay, Ðinh Tiên Hoàng, khu vực quanh công viên Bách Thảo, quanh Hồ Hoàn Kiếm... Bao năm nay, sự hiện diện của những hàng cây sấu già ven các con phố ở thủ đô vô cùng hữu ích, không chỉ tạo bóng mát mà còn tạo cảnh quan, môi trường sống trong lành cho cư dân đô thị...

Vào Hè, khi những quả sấu xanh non với từng chùm sai trĩu trịt treo trên những vòm cây đại thụ bên đường phố, thì cũng là lúc đi đâu, ở đâu người ta cũng có thể bắt gặp hình ảnh của những trái sấu hoặc thứ đồ uống mát lành chế biến từ loại quả này được bày bán, từ quán cóc lề đường hay trong các nhà hàng sang trọng... Mùa sấu chỉ có trong khoảng bốn tháng là hết nên khi vào mùa, chị em nội trợ thường có thói quen mua dăm ba cân mang về để trữ trong ngăn đá của tủ lạnh, dùng nấu canh chua ăn dần quanh năm. Những người kinh doanh quán hàng giải khát hay hộ gia đình làm ô mai sấu thường mua với số lượng nhiều để chế biến bán dần.

Từ quả sấu xanh, từ xưa người dân Hà Nội nói riêng và ở miền Bắc nói chung thường dùng để chế món nước canh luộc rau muống. Một tô nước luộc rau mà có thêm dăm quả sấu dầm nhuyễn tạo vị chua thanh dịu mát sẽ khiến cho mỗi người cảm thấy ngon miệng hơn. Hay như món canh chua thịt bằm dầm sấu chan ăn với bún vào những buổi trưa Hè oi ả cũng là một món được xem là "khoái khẩu" của nhiều nhà. Rồi nữa, từ bao năm nay, trong danh mục ẩm thực tại các quán hàng ở Hà Nội luôn có thêm một món ăn ngon trứ danh, nếm thử một lần không thể quên, đó là món vịt om sấu! Vâng, vịt làm sạch, chặt miếng lớn, đảo ngấm mắm, muối, gia vị, sau đó đổ nước vào đun sôi, tiếp sau đó bỏ những quả sấu xanh vào cho chín nhừ, dầm nhuyễn ra, đã tạo ra vị nước lèo chua thanh, ngọt ngào. Chỉ có quả sấu với vị chua đặc trưng mới làm nên món ăn tuyệt ngon như thế, chứ me, quả dọc, dẫu cũng có vị chua nhưng độ hấp dẫn không thể bằng. Không ít người từ phương xa tới thăm thủ đô, khi được chiêu đãi món vịt om sấu, đã nức nở khen ngon, thậm chí sau đó còn mua một ít quả sấu để mang về chế biến cho người thân ăn thử.

Quả sấu còn có thể mang cắt nhỏ ngâm nước mắm ớt ăn trong chừng dăm ba ngày, hoặc mấy chị "ốm nghén" thèm chua cứ thế chấm muối ớt ăn tươi... Nhưng có một món mà bất kỳ ai ở Hà Nội cũng đều thấy thân quen, đó là món sấu đá. Không riêng gì trong mùa, mà hầu như quanh năm, món này đều xuất hiện tại các quán hàng và khách vào chỉ cần gọi ly sấu đá là được phục vụ liền. Món giải khát này vô cùng dễ uống, ai cũng có thể dùng. Vị ngọt ngào của đường phèn, vị chua thanh của quả sấu xanh hòa quyện vào nhau, kết hợp với đá lạnh, tạo cảm giác khoan khoái dễ chịu. Uống hớp nước mát lạnh rồi dùng thìa vớt một quả sấu bỏ miệng nhai sẽ cảm nhận vị giòn tan, bùi ngon đến khó tả! Không chỉ người lao động bình thường vẫn uống hằng ngày, mà nhiều khách du lịch nước ngoài cũng thích thú với nó.

Vào mùa sấu, người dân thủ đô đương nhiên được thỏa thích thưởng thức những món ăn, đồ uống từ quả sấu; còn với những người con xa xứ hay khách du lịch đặt chân tới Hà Nội và đã từng nếm qua vị sấu, hẳn cũng sẽ thèm lắm hương vị của loài trái cây "đặc sản" này.

ST.