Vị ngọt thơm của xơ mít chín hòa cùng vị béo giòn của tóp mỡ, quện với mùi sả ớt thơm nồng, cay cay. Tất cả như tấu nên một bản hòa âm của hương vị khiến cái lưỡi phải xoắn xít liên hồi.

Hôm rồi đi ngang Đàn Nam Giao, thấy mấy o bán mít cứ chào mời ríu rít. Mùi mít chín thơm muốn điếc cả mũi khiến tôi chẳng nỡ bỏ đi. Mít mua về ăn hết múi, nhìn tảng xơ vàng ươm nhỏ em bảo, hay làm món xơ mít xào cay, ăn cho đã ghiền.

Cũng chừng ấy gia vị, nhưng nêm nếm cách nào vẫn không thấy ngon bằng mạ nấu. Tại mít ở đây không ngon bằng mít ba trồng trong vườn nhà, hay tại thiếu bàn tay gầy guộc
thân thương của mạ nêm nếm...

Nhớ ngày trước, cứ mỗi mùa mít chín, lần nào cắt mít ăn mạ cũng cẩn thận ngồi tách từng múi ra, rồi giữ lại phần xơ để dành chế biến món ăn. Hôm nào bận quá, mạ mới cắt cho mỗi đứa một miếng, tự gỡ lấy mà ăn. Chị em tôi cầm miếng mít đi quanh xóm vừa ăn vừa chơi. Đến lúc ăn hết múi rồi vẫn không quên đem miếng xơ về "trả" cho mạ. Không phải vì nhớ lời mạ đã dặn đi dặn lại: "Ăn xong nhớ đem xơ về đây cho mạ nghe bây", mà bởi vì "ghiền" mấy món ăn mạ làm từ xơ mít.

Lạ lắm nghe, cái thứ xơ mít tưởng chỉ có vứt đi nhưng qua bàn tay khéo léo của mạ lại biến hóa thành vô vàn món ăn trong những bữa cơm đạm bạc thuở nghèo khó ấy.

Xơ mít mạ muối chua rồi nấu canh, có khi lại kho với cá. Ăn ngán thì mạ chuyển qua xào, không thì bóp chua ngọt. Nhưng có lẽ, "gây nghiện" nhất vẫn là món xơ mít xào cay. Vào mùa mít, lâu lâu không thấy món này, ba lại "nhắc khéo" một câu, y như rằng hôm sau, trên mâm cơm lại có món mà cả nhà "thương nhớ".

Món xơ mít xào cay của mạ đơn giản lắm. Mít ăn hết múi, mạ lọc lấy cả đợn lẫn xơ, sau đó cắt bỏ bớt phần "đọt" màu trắng của xơ rồi xắt từng miếng nhỏ. Sả ba trồng sẵn nơi góc vườn, mạ ra nhổ mấy tép rửa sạch, rồi băm thật nhuyễn cùng hành, ớt sau đó phi qua dầu. Khi sả, ớt, hành đều chuyển sang màu vàng ươm, mạ cho xơ mít đã rửa sạch để ráo vào đảo đến khi săn mềm thì nêm chút muối cho vừa ăn, bỏ thêm ít hành ngò cắt nhỏ vào là dùng được. Những hôm nào "sang chảnh" một tí, mạ sẽ cho thêm thịt ba chỉ vào xào cùng. Nếu không chỉ cần ít tóp mỡ cũng khiến chị em tôi khua đũa mãi không dừng.

Tùy vào sở thích ăn cay của mỗi người mà cho vào ít hay nhiều ớt. Còn mạ tôi, lúc nào cũng phải băm chừng chục quả ớt chỉ thiên mới vừa miệng. Mạ nói món xơ mít xào cay không cần phải thêm bột ngọt, bột nêm gì cả, bởi mít đã có sẵn vị ngọt thanh dìu dịu. Vị ngọt thơm của xơ mít hòa cùng vị béo giòn của tóp mỡ, quyện với mùi sả ớt thơm nồng, cay cay, chưa nếm mà miệng đã xuýt xoa vì cay. Hôm nào đi làm đồng về, mâm cơm có thêm món xơ mít xào cay là ba sẽ ăn liền một mạch mấy chén, khiến mạ ngồi một bên bới cơm mỏi tay nhưng miệng cười như không khép lại được.

Bây giờ, giữa ê hề những món ngon, nhưng vào mùa mít, mạ tôi vẫn không quên cái món dân dã thuở nào. Giống như chiều nay vậy. Ba gọi điện bảo cây mít mật nơi góc vườn đã chín. Mau mau ghé lên nhà ăn mít, để mạ bây còn lấy xơ làm món xào cay, may ra đến bữa cơm mới đơm thêm được mấy lượt.

ST.