Sáng dậy, đang loay hoay dắt xe ra khỏi phòng trọ để mua đồ ăn sáng thì đứa em phòng kế bên gọi lại rồi dí vào tay tôi một túi ni lon lớn, gồm bó rau ngót, nải chuối xanh, trái bí đao cùng hai quả đu đủ và bảo: "Ba em mới gửi xe về, nhiều thứ rau trái quá nên em đưa qua cho chị ít để nấu ăn". Nhận túi quà quê mà em san sẻ, tôi lại rưng rưng xúc cảm.

Nào rau ngót nấu canh, chuối xanh để xào, bí đao bóp lạc... vậy là cũng đã có kha khá món ăn rồi. Riêng hai quả đu đủ to, có lẽ tôi sẽ để dành làm món đu đủ khô xào thịt vịt chiêu đãi mấy đứa trong trọ, để gợi nhắc hương vị đã nhiều năm rồi chưa được nếm thử lại. Ngày xưa, nếu như không được mạ bày cho món này, có lẽ tôi cũng chẳng biết quả đu đủ xanh ngoài làm món xào hay hầm canh, làm dưa giá, dưa chua và dưa món, có thể phơi khô để chế biến món ăn rất ngon.

Dạo ấy, trước khoảng sân nhà tôi trồng một hàng cây đu đủ. Giống đu đủ này được chị tôi gửi trong miền Nam ra, cho quả vừa to, lại giòn thơm và sai trái quanh năm. Chỉ dăm bữa nửa tháng mạ lại khèo vào cả rổ đu đủ xanh lẫn chín. Số đu đủ xanh phần để làm thức ăn, phần biếu bà con lối xóm. Thỉnh thoảng, mạ tôi có chở ra chợ bán nhưng thời buổi nông sản giá cả bèo bọt nên cũng chẳng được mấy đồng. Cuối cùng, để "giải cứu" lượng đu đủ tồn đọng và khắc phục tình trạng khan hiếm nguồn thức ăn vào mùa mưa rét, mạ tôi mới nghĩ ra cách phơi khô đu đủ để cất trữ xào nấu khi cần. Mạ lựa những quả đu đủ còn xanh, gọt vỏ, rửa sạch mủ, rồi bào sợi và đem phơi nắng. Đến khi nào toàn sợi đu đủ khô queo quắt thì mới cho vào túi ni lon gói chặt rồi bỏ trong chum cất trữ. Mạ dặn rằng, muốn đu đủ khô vừa trắng và thơm phải chọn những hôm trời nắng to, thời gian nắng kéo dài mới cắt phơi và phải đảo lật để khô đều các mặt.

Mùa mưa rét, rau củ trồng trong vườn chẳng đủ để chế biến món ăn, lúc này mạ mới mở chum lấy đu đủ khô ra chế biến. Nếu như lúc trước tôi luôn ngán với món đu đủ tươi xào hay nấu canh thì nay mấy món ăn từ đu đủ khô lại dễ dàng "hạ gục" dạ dày của mình. Nào đu đủ khô kho với cá đồng, đu đủ khô xào tóp mỡ hay thịt ba chỉ và đu đủ khô xào thịt vịt... món nào cũng thơm ngon, lạ miệng.

Trong những món ăn trên của mạ, tôi đặc biệt thích món đu đủ khô xào với thịt vịt. Cách chế biến món này cũng rất đơn giản. Đu đủ khô sau khi ngâm trong nước lạnh vài phút cho mềm thì rửa sạch và vắt ráo nước. Thịt vịt được chặt nhỏ rồi ướp các gia vị muối, mắm... cùng tiêu, củ nén dã dập và để trong vòng nửa tiếng cho thấm. Tiếp đến, mạ bắc chảo lên bếp, phi ớt bột nổi màu thì cho thịt vịt vào xào chín tới, rồi đổ đu đủ khô vào, sau đó thêm ít nước và đảo đều. Khi lượng nước trong chảo cạn sít cho lá ném xắt vào rồi tắt bếp.

Miếng thịt vịt giờ đã giảm đi độ béo, còn đu đủ khô nhận vào vị béo, nhưng vẫn giữ được độ giòn dai và thơm ngọt đặc trưng. Nghĩ thế thôi, lại nhớ hương vị cơm ngày cũ nao lòng.

ST.