Đến bữa cơm, mẹ gắp cho anh em tôi mỗi đứa một con cá bống cát kho quẹt. Chúng tôi chan thêm ít nước cơm chắt, rồi cùng nhau thưởng thức món cá kho quen thuộc. Giờ xa quê nhớ mẹ, nhớ những bữa cơm ngon với món cá bống trong gian bếp nghèo nhưng ấm nghĩa tình và thắm đượm hương quê.

Năm xưa, do nhà tôi ở xa chợ và để cải thiện bữa cơm trong cảnh túng ngặt, mẹ tôi thường đi dọc theo bờ kênh hay xuống mé sông bắt cá, tép để đắp đổi qua ngày. Trong các món ăn mà mẹ tôi thường chế biến từ con tôm con tép, chúng tôi đặc biệt thích món cá bống cát kho quẹt.

Loài bống cát chẳng hiểu vì đâu nhưng ở quê tôi hồi đó rất sẵn. Cá bống cát khá lành tính, chỉ loanh quanh ở nơi mé sông, chọn những gốc cây, rặng dừa để sinh sống nên việc săn bắt chúng cũng dễ dàng.
Nhớ lại những ngày đó ở quê, sáng sớm mẹ tôi lấy cái rổ ra mé sông trước nhà để đi bắt cá bống cát. Vì biết đặc điểm "trú ngụ" của loài cá này nên mẹ tôi bắt cá rất giỏi, chỉ tầm 1 giờ đồng hồ ra mé sông, mẹ tôi đã mang về mớ cá bống tươi ngon, mập ú.

Theo lời mẹ tôi nói, cá bống cát sông quê nặng mùi sông nước, làm món gì cũng đều hấp dẫn, nhưng ngon nhất là kho với sả ớt để thêm mùi thơm. Khi đã có cá, mẹ tôi làm sạch, ướp chút ớt, sả, muối, đường.. rồi bắc lửa lên kho. Bao giờ mẹ tôi cũng cẩn thận bắc bếp, kho cá trong nồi đất, để lửa nhỏ, cho gia vị thẩm thấu từng miếng cá. Khi cá vừa chín tới, mẹ tôi rắc ít hạt tiêu. Chỉ tầm 30 phút là mẹ tôi đã kho xong nồi cá bống cát kho quẹt.

Đến bữa, anh em tôi xem món này là "sát thủ" của cơm. Đặc biệt khi ăn món cá bống kho này có kèm thêm rau sống trong vườn, chén cơm gạo mới trắng tinh, nóng hổi giữa mùa đông giá lạnh thì ngon hết ý.

Mùi vị ngọt lành và hương thơm của cá hòa trong hơi nóng của bát cơm gạo mới thật thú vị vô cùng. Lên bữa cơm, như thường lệ mẹ thường gắp khúc giữa cho chúng tôi dùng. Vì theo mẹ, đoạn này có trứng cá ngon lắm, ăn vừa béo vừa bùi. Mẹ chỉ ăn phần đầu và đuôi cá.

Đã gần hai mươi năm trôi qua tôi vẫn nhớ hoài những bữa cơm nghèo khi ấy. Đối với tôi, món cá bống cát kho quẹt của mẹ năm xưa vẫn còn mãi trong ký ức. Dù hiện tại giờ đây, mẹ tôi đã già yếu, nhưng những gì mà mẹ đã làm cho anh em tôi suốt một đời tần tảo vẫn mãi còn nguyên vẹn, không thể bị phai mờ.

ST.