Tôi về quê đúng ngày nắng lên, nhưng cái lạnh miền sơn cước vẫn cứ se sắt. Từ ngoài vườn vào, má lẩm bẩm: 'Trời hết mưa lại lạnh, cứ thế chắc mấy trái cà không lớn nổi'.

Năm nào cũng vậy, bên cạnh giàn bầu bí, các loại rau sống, rau thơm, trong vườn nhà không thể thiếu những luống cà tím. Không biết cả đời má đã trồng bao lứa cà rồi mà cứ đến mùa ra quả, tôi vẫn thấy má hồi hộp đón chờ từng trái lớn dần.

Giống cà tím má trồng không to lắm, lớp vỏ ngoài thường loang lổ vài vết sâu đục. Ấy vậy mà đang giữa những ngày tiết trời lạnh, có đĩa cà xào với dầu đã phi tỏi thì không gì bằng. Đấy là chưa kể món cà hấp, trái cà được bổ ra nhiều múi rồi đợi đúng lúc nồi cơm vừa cạn, mở vung, bỏ cà vào, đậy nắp lại. Cà xào, cà hấp là những món ngon phổ biến, nhưng với tôi hấp dẫn nhất vẫn là cà tím nướng.

Dạo một vòng quanh vườn cà, chọn những quả cà không quá già vì sẽ chứa nhiều hạt và vị sẽ không ngon, ngọt. Trước khi nướng, rửa sạch rồi dùng tăm đâm vào toàn thân để cà chín ráo nước hơn. Bao giờ cũng vậy, má luôn đảm nhận công đoạn quạt than. Đôi bàn tay mềm dẻo, thoăn thoắt tạo gió. Thi thoảng, má kê lại mấy viên than cho chóng bắt lửa. Than đỏ lửa đều, vỉ cà được kê trên bếp với khoảng cách vừa đủ, vừa trở cà, vừa quạt nhẹ để khơi than. Cứ như thế tới lúc cà chín. Nếu nóng vội, để lửa đỏ quá, cà sẽ cháy đen lớp vỏ nhưng bên trong lại chưa chín. Cà nướng chừng mươi phút sau đã bốc mùi thơm, lan tỏa vào không khí làm nức mũi bao người. Ngày nhỏ, mỗi khi đang chơi đồ hàng, nghe mùi cà nướng của má, bụng dạ thể nào cũng réo rắt, vậy là chạy vào vây quanh má.

Cà nướng ăn khi còn nóng hổi mới ngon. Nhiều người nội trợ có thói quen chế biến món cà tím nướng thường rưới mỡ hành trước khi chấm với nước mắm cay ngọt. Nhưng các bà, các chị quê tôi lại chuộng kiểu để mộc quả cà nướng rồi lột vỏ, cắt bỏ cuống. Xếp phần ruột ra đĩa chấm cùng mắm cái, nhưng phải là loại mắm cá cơm mới đúng điệu.

Vào những ngày mùa cá cơm rộ lên, giá rẻ hơn ngày thường, nhà nào cũng mua được vài ký về muối mắm ăn dần. Cách muối mắm cũng khá đơn giản. Chọn những con cá thịt chắc, ướp từng lớp cá với muối theo tỷ lệ vừa phải, đựng trong chum hoặc hũ sành, chỉ độ hơn tháng sau là có thể lấy ra ăn được. Cà nướng chấm mắm cái cá cơm chỉ lấy nước, bỏ xác, thêm chút nước đường, bột ngọt và đặc biệt phải nêm thật cay.

Mâm cơm có đĩa cà nướng với mắm cái, chỉ cần nhìn sắc cà hiền hòa và nghe hương vị mắm đậm đà bốc lên cũng đủ thấy khoái khẩu rồi. Cơm gạo mới ăn với cà tím nướng tưởng chừng khó gì sánh bằng, chả thế mà má thường nói vui: "Có cà đổ vạ cho cơm", quả đâu có sai.

Thỉnh thoảng gặp một vài người bạn hữu, ba ngồi nhâm nhi món cà nướng với vài ly rượu gạo đưa cay, đơn giản vậy mà gói ghém nhiều nghĩa tình. Thế nên, mới hiểu vì sao những món đơn giản, rẻ tiền của quê hương lại cứ rưng rức lòng đứa con xa xứ, như một sợi dây thâm tình thôi thúc mãnh liệt người đi phải trở về.

ST.