10. Nêu tên và phân biệt các công cụ lưu thông trên thị trường tiền tệ.

1. Các công cụ của thị trường tiền tệ:

Do có kỳ hạn thanh toán ngắn nên những công cụ được mua bán trên thị trường tiền tệ chỉ chịu mức dao động giá tối thiểu và vì thế nó là loại đầu tư ít rủi ro nhất.

1.1 Tín phiếu kho bạc Nhà nước (treasury bill)Tín phiếu kho bạc Nhà nước là công cụ vay nợ ngắn hạn của chính phủ do kho bạc phát hành để bù đắp những thiếu hụt tạm thời của NSNN. Tín phiếu Kho bạc Nhà nước có các kỳ hạn 3; 6; và 12 tháng

Đặc điểm:
+Tín phiếu KBNN thuộc loại chứng khoán chiết khấuNghĩa là nó không được nhà phát hành trả lãi mà được bán ra ngoài với giá chiết khấu (thấp hơn mệnh giá), như vậy khi tín phiếu đáo hạn nhà đầu tư nhận được đủ mệnh giá và phần chênh lệch giữa giá chiết khấu và mệnh giá chính là lãi của nhà đầu tư.
+ Độ rủi ro thấp nhất trong các loại chứng khoánCó độ rủi ro thấp nhất trên thị trường tiền tệ là do khả năng vỡ nợ của nhà phát hành là rất khó xảy ra. Bởi đến kỳ thanh toán của tín phiếu, nếu chưa có tiền trả nợ, Chính phủ hoàn toàn có thể tăng thuế hoặc vay thêm tiền để trả nợ.Vì lí do này nên nó được xem như là công cụ có tính lỏng cao nhất và mức lãi suất áp dụng cho loại công cụ này thường thấp hơn so với các công cụ khác trên thị trường tiền tệ.
+ Được phát hành theo từng lô và bằng phương pháp đấu giáChủ thể tham gia đấu giá chủ yếu là các ngân hàng, ngoài ra còn có các công ty và các trung gian tài chính khác. Các cuộc đấu giá trái phiếu ngắn hạn 91 ngày và 182 ngày được thực hiện hàng tuần và người ta theo dõi chặt chẽ hoa lợi của nó trong thị trường tiền tệ để biết các dấu hiệu của chiều hướng lãi suất. KBNN cũng mở đấu thầu loại trái phiếu kho bạc ngắn hạn 52 tuần, 4 tuần một lần. Thỉnh thoảng KBNN cũng phát hành trái phiếu kho bạc quản lý tiền mặt ngắn hạn, trái phiếu kho bạc ngắn hạn trả thuế trước (tax anticipation bills - trái phiếu kho bạc ngắn hạn dự phòng thuế) và chứng chỉ nợ ngân khố (treasury certificates of indebtedness). Cá nhân nhà đầu tư không đệ trình giá đặt mua có cạnh tranh (Competitive bid) sẽ được bán trái phiếu kho bạc ngắn hạn theo giá trung bình của giá đặt mua có cạnh tranh đã trúng thầu.Thực tế ở Việt nam công cụ này khá phát triển. Thị trường đấu thầu tín phiếu kho bạc qua NHNN được đưa vào hoạt động từ năm 1994 đã trở thành một kênh huy động vốn rất quan trọng đáp ứng kịp thời vốn cho NSNN và nền kinh tế. Sau hơn 14 năm hoạt động, thị trường đấu thầu tín phiếu kho bạc đã có gần 50 thành viên . Tuy vậy trong thời gian qua hầu như chỉ có các NHTM Nhà nước tham gia đấu thầu và trúng thầu. Nguyên nhân là khối ngân hàng còn lại có nguồn vốn nhỏ, vốn khả dụng hạn chế và vẫn còn đó một số hạn chế trong cách thức tổ chức đấu thầu nên các ngân hàng quy mô nhỏ hơn không có điều kiện tham gia và trúng thầu.
Một điểm cần lưu ý là các tín phiếu do kho bạc phát hành là nhằm bù đắp cho bội chi ngân sách nhà nước trong ngắn hạn, bù đắp bội chi tạm thời. Còn đối với tín phiếu được phát hành bởi Ngân hàng Nhà nước thì lại có mục đích chống lạm pháp thông qua hấp thụ lượng tiền đã phải bỏ ra để hấp thụ lượng ngoại tệ quá dư thừa trong nền kinh tế.

1.2 Các chứng chỉ tiền gửi có thể chuyển nhượng được
- Chứng chỉ tiền gửi là một công cụ nợ do các ngân hàng phát hành, cam kết trả lãi định kỳ cho khoản tiền gửi và sẽ hoàn trả cả vốn gốc cho người gửi tiền khi đáo hạn.
- chứng chỉ tiền gửi có thể chuyển nhượng được, có thể được bán lại ở thị trường cấp 2.
- Đối với các khoản tiền dân cư gửi tiết kiệm vào ngân hàng cũng được coi là chứng chỉ tiền gửi, cùng bản chất là khoản tiền gửi vào ngân hàng và được ngân hàng cam kết trả lãi định kỳ cho khoản tiền gửi, trả gốc khi đáo hạn nhưng chứng chỉ cho khoản tiết kiệm lại không chuyển nhượng được.

1.3 Thương phiếu (commercial paper)
- Thương phiếu là giấy nhận nợ mà các công ty uy tín hoặc ngân hàng phát hành để vay vốn ngắn hạn từ thị trường tài chính.

Đặc điểm:
+ Được phát hành theo hình thức chiết khấu. Thương phiếu là loại trái phiếu doanh nghiệp ngắn hạn nhất với thời gian từ 30 đến 270 ngày. Nó thường được chào bán bởi các công ty phát hành hoặc các hãng môi giới, và thường được bán theo lô. Thương phiếu có độ rủi ro cao hơn tín phiếu kho bạc nên mức chiết khấu của nó cũng vì thế mà cao hơn.
+ Thương phiếu nguyên thuỷ xuất hiện trong các hoạt động mua bán chịu hàng hoá giữa các công ty. Ngày nay thương phiếu còn được dùng để vay vốn trên thị trường tiền tệ.
+ Trong các hoạt động thương mại quốc tế của bên phía các chủ thể kinh tế Việt Nam, thương phiếu được sử dụng qua 2 kênh:
- Hoạt động xuất nhập khẩu
- Hoạt động vay nợ nước ngoài

1.4. Chấp phiếu ngân hàng (banker’s acceptance)
- Chấp phiếu ngân hàng là các hối phiếu kỳ hạn do các công ty ký phát và được ngân hàng đảm bảo thanh toán bằng cách đóng dấu “chấp nhận” lên tờ hối phiếu.
- Đặc điểm:
+ Ngân hàng đứng ra bảo lãnh thanh toán
+ Người sở hữu chấp phiếu có thể bán lại trên thị trường tiền tệ với giá chiết khấu

1.5. Hợp đồng mua lại (REPO)Hợp đồng mua lại là hợp đồng trong đó ngân hàng bán một lượng tín phiếu kho bạc mà nó đang nắm giữ kèm theo điều khoản cam kết rằng sẽ mua lại số tín phiếu đó sau một khoảng thời gian nhất định với mức giá cao hơn.
Đặc điểm
+ Repo là một công cụ vay nợ ngắn hạn của các ngân hàng (thường không quá 2 tuần)
+Tín phiếu kho bạc là vật thế chấp.

1.6. Dự trữ vượt mức
Mỗi ngân hàng khi nhận được một khoản tiền gửi sẽ phải trích một tỷ lệ phần trăm nhất định gửi lên NHTW làm khoản dự trữ bắt buộc. Phần dự trũ bắt buộc này sẽ một phần giúp cho các ngân hàng đảm bảo khả năng thanh toán.Lượng tiền vượt quá số tiền dự trữ bắt buộc thì được gọi là dự trữ vượt mức. Có số tiền này là do số lượng tiền được gửi và ngân hàng mỗi ngày không như nhau và do đó lượng dự trữ bắt buộc của ngày trước đó tính cho ngày hôm nay là thừa hoặc đôi khi một số ngân hàng cần tăng mức dự trữ để gia tăng hệ số an toàn cho khả năng thanh toán, hoặc do thị trường tài chính biến động ở mức khó dự báo,…Khi một ngân hàng nào đó chưa đủ lượng dự trữ bắt buộc tại NHTW, trường hợp để đảm bảo yêu cầu đủ lượng dự trữ vượt mức theo luật định thì ngân hàng này sẽ vay ngắn hạn lượng dự trữ vượt mức của ngân hàng khác bù vào số thiếu hụt đó.

1.7 Euro dollars Euro dollars là những đồng dollar Mỹ do các ngân hàng ngoại quốc ở bên ngoài nước Mỹ hoặc do những chi nhánh ngân hàng Mỹ ở ngoại quốc nắm giữ.
+ Thời hạn giao dịch
Khi cần vốn, các ngân hàng của Mỹ có thể huy động dollar từ nguồn cung như trên. Các giao dịch của đồng euro dolllar rất phổ biến và linh hoạt, đặc biệt thời hạn có thể từ một ngày đến 6 tháng (hiếm các giao dịch kéo dài hơn 5 năm).
+ Lãi suất
Mặc dù được nắm giữ ở nhiều nơi trên thế giới nhưng lãi suất của euro dolllar lại chủ yếu bị ảnh hưởng bởi tình hình nền kinh tế Mỹ. Nhìn chung khi FED có dấu hiệu sẽ tiến hành quản lý hoặc thực hiện quản lý chặt chẽ các tài khoản tiền gửi thì lãi suất euro dolllar sẽ tăng và ngược lại. Mức lãi suất này cũng thay đổi tuỳ theo từng thời điểm trong ngày và tuân theo quan hệ cung cầu, do đó nếu sử dụng lãi suất này làm điểm tham chiếu sẽ là không phù hợp,thay vào đó có thể sử dụng lãi suất LIBOR và các lãi suất khác