Phù thủy trong thời kỳ cổ đại (trước Công nguyên) có nhiều hình thái khác nhau tùy vào nền văn minh và khu vực địa lý. 

1. Lưỡng Hà (Sumer, Akkad, Babylon, Assyria)Tên gọi: "Ashipu" (thầy trừ tà) và "Kashipu" (pháp sư phù thủy).Vai trò: Ashipu chuyên xua đuổi tà ma và chữa bệnh, còn Kashipu thường bị xem là phù thủy xấu (hại người).Tài liệu quan trọng: "Malleus Maleficarum" thời Babylon – một bộ luật của vua Hammurabi (thế kỷ 18 TCN) có đề cập đến hình phạt cho phù thủy.Hình phạt: Nếu ai bị buộc tội phù thủy mà không chứng minh được sự vô tội, họ có thể bị ném xuống sông để "thần thánh" phán xét.2. Ai Cập cổ đạiTên gọi: "Heka" – vừa là phép thuật, vừa là vị thần đại diện cho ma thuật.Vai trò: Ma thuật (heka) là một phần quan trọng của tôn giáo và y học, dùng để bảo vệ linh hồn, chữa bệnh, tiên tri và giao tiếp với thần linh.Những phù thủy nổi tiếng:Imhotep (thế kỷ 27 TCN) Hori Sử dụng ma thuật:Bùa hộ mệnh, bùa chú, nghi lễ thần thánh."Sách của người chết" chứa nhiều phép thuật để giúp linh hồn sang thế giới bên kia.3. Hy Lạp cổ đạiTên gọi:"Pharmakis" – người pha chế độc dược và phép thuật."Magos" – pháp sư gốc Ba Tư có ảnh hưởng đến Hy Lạp.Những phù thủy nổi tiếng trong thần thoại:Circe – phù thủy biến người thành động vật.Medea – phù thủy dùng ma thuật để trả thù và chữa bệnh.Thực tế lịch sử: Ma thuật Hy Lạp bị kiểm soát chặt chẽ, nhưng vẫn tồn tại dưới dạng tiên tri (Oracle), bùa chú (Katadesmos), và sách ma thuật (Papyri Graecae Magicae).4. La Mã cổ đạiTên gọi:"Venefica" – phù thủy chuyên dùng độc dược."Saga" – thuật sĩ và phù thủy cổ đại.Luật pháp:"Luật XII Bảng" (thế kỷ 5 TCN) cấm sử dụng phép thuật để gây hại mùa màng hoặc đầu độc người khác.Dưới thời Augustus (thế kỷ 1 TCN), phù thủy bị truy lùng và hành quyết.Những phù thủy nổi tiếng trong văn học:Canidia – nhân vật phù thủy trong thơ của Horace, chuyên dùng xác chết và bùa yêu.Erictho – phù thủy triệu hồi người chết trong tác phẩm của Lucan.5. Do Thái cổ đạiTên gọi:"Kashaph" – phù thủy bị cấm trong Kinh Thánh."Baal Shem" – thầy pháp chuyên dùng phép thuật chữa bệnh.Luật cấm phù thủy:Sách Xuất Hành 22:18 – "Ngươi chớ để phù thủy sống."Sách Lê-vi 20:27 – Phù thủy bị xử tử bằng ném đá.Phép thuật trong thực tế:Dùng bùa hộ mệnh, lời nguyền, và ma thuật Solomon.6. Ba Tư cổ đại (Zoroastrianism)Tên gọi: "Magus" – pháp sư Zoroastrian, sau này ảnh hưởng đến phương Tây.Vai trò: Magus là người truyền đạt tri thức, tiên tri, và thực hiện nghi lễ tôn giáo.Quan niệm: Zoroastrianism lên án phù thủy xấu (Daeva-worshippers) nhưng tôn trọng những pháp sư chân chính.7. Trung Quốc cổ đạiTên gọi: "Wu" (巫) – thầy cúng, pháp sư, phù thủy.Vai trò:Giao tiếp với linh hồn tổ tiên và thần linh.Tiên đoán tương lai, trừ tà, chữa bệnh.Những phù thủy nổi tiếng:Hoàng Đế (Huangdi) – trong truyền thuyết, ông sử dụng phép thuật và y học.Xi Wangmu (Tây Vương Mẫu) – nữ thần có quyền năng phù thủy.Luật cấm: Thời nhà Hán, một số hình thức phù thủy bị coi là tà đạo và bị cấm.8. Ấn Độ cổ đại (Hinduism & Vedas)Tên gọi: "Mantrika" – người dùng thần chú.Vai trò:Sử dụng thần chú (mantra) để chữa bệnh, bảo vệ, hoặc nguyền rủa.Kết hợp với đạo Bà-la-môn và nghi lễ tôn giáo.Sách quan trọng:Atharva Veda – một trong bốn bộ Veda chứa nhiều phép thuật và bùa chú.Hình phạt: Một số loại phù thủy bị xử tử theo luật Manu Smriti.Phù thủy cổ đại không chỉ bị xem là tà ác mà còn có vai trò quan trọng trong tôn giáo, y học và văn hóa.Một số nền văn minh (Ai Cập, Hy Lạp) xem phép thuật như một phần của khoa học, trong khi những nơi khác (Do Thái, La Mã) lại cấm đoán.Ma thuật thời cổ đại có nhiều dạng: tiên tri, chữa bệnh, bùa chú, lời nguyền, triệu hồi linh hồn, và thuật giả kim.

-------------------------

Phù thủy trong thời Trung Cổ (khoảng thế kỷ 5 - 15) có một lịch sử phức tạp, chịu ảnh hưởng từ tôn giáo, văn hóa và quan niệm dân gian. 

1. Tổng quan về phù thủy thời Trung CổTư tưởng chính: Ban đầu, ma thuật và phù thủy không bị cấm hoàn toàn, nhưng dần dần bị Giáo hội Công giáo coi là tà đạo.Nguồn gốc: Niềm tin về phù thủy thời Trung Cổ phát triển từ các tín ngưỡng dân gian, tàn dư của tôn giáo ngoại giáo, và ảnh hưởng của Kitô giáo.Phân loại:Phù thủy dân gian (folk witches): Thầy lang, thầy cúng, pháp sư chữa bệnh.Phù thủy tà ác (diabolic witches): Những người bị buộc tội giao ước với quỷ Satan.2. Phù thủy trong các khu vực khác nhaua) Châu Âu Công giáoQuan điểm của Giáo hội:Ban đầu, Giáo hội chỉ xem phù thủy là mê tín dị đoan, không có thực.Đến thế kỷ 13-15, phù thủy bị xem là người thờ phụng quỷ Satan.Luật chống phù thủy:Công đồng Ancyra (thế kỷ 4): Phù thủy bị cấm nhưng không bị xử tử.Sắc lệnh Canon Episcopi (thế kỷ 10): Phủ nhận sự tồn tại của phù thủy và xem họ là nạn nhân của ảo tưởng.Sắc lệnh Vox in Rama (1233): Giáo hoàng Gregory IX chính thức liên kết phù thủy với thờ quỷ.b) Đế quốc Byzantine (Đông La Mã)Luật pháp Byzantine:Bộ luật Justinian (529-565) cho phép hành quyết phù thủy nếu họ gây hại bằng phép thuật.Phù thủy chủ yếu bị cáo buộc sử dụng bùa yêu và tiên tri trái phép.c) Thế giới Hồi giáoQuan điểm về phù thủy trong Hồi giáo:Phép thuật bị cấm theo kinh Qur'an (Surah Al-Baqarah 2:102).Phù thủy bị trừng phạt nhưng không bị săn lùng hàng loạt như ở châu Âu.d) Các khu vực ngoại giáo (Scandinavia, Celt, Slav, v.v.)Tín ngưỡng ngoại giáo:Bắc Âu có "Seiðr" – một dạng phép thuật liên quan đến nữ thần Freyja.Người Slav có "Vedma" – phù thủy trong thần thoại.Sự xung đột với Kitô giáo:Khi Kitô giáo lan rộng, những người thực hành phép thuật cổ xưa bị đàn áp.3. Săn lùng phù thủyBước ngoặt: Cuối thời Trung Cổ (thế kỷ 14-15), nỗi sợ phù thủy bùng phát.Nguyên nhân:Dịch bệnh (Cái chết Đen 1347-1351) làm gia tăng niềm tin vào tà thuật.Các cuộc chiến tranh tôn giáo và suy thoái kinh tế dẫn đến tâm lý hoang mang.Những tài liệu quan trọng:Malleus Maleficarum ("Cây búa của phù thủy", 1487): Cuốn sách do Heinrich Kramer viết, mô tả phù thủy như kẻ thờ quỷ và kêu gọi đàn áp họ.Sắc lệnh Summis desiderantes affectibus (1484) của Giáo hoàng Innocent VIII: Công nhận sự tồn tại của phù thủy và khuyến khích săn lùng họ.4. Những phù thủy nổi tiếng thời Trung CổAlice Kyteler (Ireland, thế kỷ 14): Bị buộc tội phù thủy nhưng trốn thoát, người hầu của bà bị thiêu sống.Jeanne d'Arc (Pháp, thế kỷ 15): Bị buộc tội là phù thủy do nghe "tiếng nói thần linh" và bị thiêu năm 1431.Petronilla de Meath (Ireland, 1324): Người đầu tiên bị thiêu sống vì tội phù thủy ở châu Âu.5. Hình phạt dành cho phù thủyTùy theo khu vực:Tây Âu: Thiêu sống (hình phạt phổ biến nhất).Anh: Treo cổ thay vì thiêu.Đông Âu: Chìm thử nghiệm (ném xuống nước, nếu nổi lên thì bị xử tử).Hình thức tra tấn: Dùng ghế phù thủy (witch's chair), kẹp ngón tay, kéo căng cơ thể.6. Phép thuật thời Trung CổLoại ma thuật được chấp nhận:Thuật giả kim: Phép thuật biến kim loại thành vàng, liên quan đến khoa học.Chiêm tinh: Xem bói qua sao trời, được một số nhà thờ chấp nhận.Bùa chú & thuốc: Được sử dụng trong dân gian để chữa bệnh.Loại bị cấm:Lời nguyền hại người, triệu hồi quỷ, tiên tri phi Kitô giáo.Thời Trung Cổ chứng kiến sự thay đổi từ việc coi phù thủy là một phần của dân gian sang coi họ là mối đe dọa lớn.Cuối Trung Cổ, nỗi sợ phù thủy bùng phát dẫn đến các cuộc săn lùng, nhưng giai đoạn đỉnh điểm của săn phù thủy diễn ra vào thời kỳ Phục Hưng (thế kỷ 16-17).

-----------------------------

Phù thủy trong thời kỳ Phục Hưng (thế kỷ 15 - 17)

Thời kỳ Phục Hưng (Renaissance) đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử phù thủy. Nếu như thời Trung Cổ chỉ xem phù thủy là một phần của tín ngưỡng dân gian, thì vào thời Phục Hưng, họ bị coi là mối đe dọa nghiêm trọng đối với xã hội. Đây cũng là giai đoạn đỉnh điểm của các cuộc săn lùng phù thủy, với hàng chục nghìn người bị hành quyết khắp châu Âu và Bắc Mỹ.

1. Tổng quan về phù thủy thời Phục HưngNhận thức xã hội: Phù thủy bị coi là tôi tớ của quỷ Satan, không chỉ là những kẻ hành nghề mê tín dị đoan mà còn là mối nguy hại đối với đạo đức và tôn giáo.Tác động của Cải cách Tin Lành: Sự đối đầu giữa Công giáo và Tin Lành khiến cả hai phe đều coi phù thủy là biểu hiện của tà giáo và cần phải tiêu diệt.Những vụ săn lùng phù thủy quy mô lớn diễn ra khắp châu Âu và lan sang Mỹ.2. Các cuộc săn lùng phù thủya) Châu Âu

Săn lùng phù thủy trở nên khốc liệt nhất vào thế kỷ 16 và 17. Các khu vực bị ảnh hưởng mạnh nhất gồm Đức, Pháp, Anh, Thụy Sĩ và Scandinavia.

Đức: Được xem là trung tâm của các vụ săn phù thủy, với hàng nghìn vụ xử tử. Thành phố Würzburg và Bamberg nổi tiếng với những cuộc thanh trừng quy mô lớn.Anh: Luật pháp Anh cấm thiêu sống, nhưng hàng nghìn người bị treo cổ. Matthew Hopkins, "Thợ săn phù thủy", đã dẫn đầu hàng loạt vụ hành quyết vào thế kỷ 17.Pháp: Nhiều vụ xử tử diễn ra, đặc biệt dưới thời vua Louis XIV.Thụy Sĩ & Scandinavia: Nhiều vụ án lớn diễn ra, đặc biệt là ở Thụy Điển với phiên tòa phù thủy Torsåker (1675).b) Bắc Mỹ - Phiên tòa phù thủy Salem (1692)Salem, Massachusetts, là nơi diễn ra một trong những cuộc săn lùng phù thủy khét tiếng nhất lịch sử Mỹ.Hơn 200 người bị buộc tội, 19 người bị treo cổ, 1 người bị tra tấn đến chết.3. Những tài liệu quan trọngMalleus Maleficarum ("Cây búa của phù thủy", 1487)Viết bởi Heinrich Kramer, một linh mục dòng Đa Minh.Xác nhận rằng phù thủy có thật, họ thờ quỷ Satan và cần bị tiêu diệt.Trở thành cẩm nang chính của các cuộc săn lùng phù thủy.Demonology (1597) của Vua James I (Anh)Vua James I tin rằng phù thủy đang đe dọa vương quốc và viết sách này để hợp pháp hóa việc truy bắt.4. Hình phạt dành cho phù thủyThiêu sống: Hình thức phổ biến nhất ở Đức, Pháp, và Tây Ban Nha.Treo cổ: Phương pháp phổ biến ở Anh và Mỹ.Chìm thử nghiệm (Trial by Water): Người bị buộc vào ghế và thả xuống nước. Nếu nổi, bị xem là phù thủy và bị hành quyết; nếu chìm, họ "vô tội" nhưng có thể chết đuối.Tra tấn: Kẹp ngón tay, kéo giãn cơ thể, dùng ghế phù thủy (witch's chair).5. Những phù thủy nổi tiếng thời kỳ nàyUrsula Kemp (Anh, 1582): Bị buộc tội nguyền rủa hàng xóm và bị treo cổ.Agnes Sampson (Scotland, 1591): Bị buộc tội gây bão để giết vua James I, bị tra tấn và thiêu sống.Merga Bien (Đức, 1603): Một phụ nữ giàu có bị buộc tội phù thủy và bị thiêu sống.6. Phép thuật thời Phục HưngChấp nhận:Thuật giả kim: Vẫn được nghiên cứu rộng rãi.Chiêm tinh học: Được hoàng gia và quý tộc tin dùng.Bị cấm:Giao kèo với quỷ, bùa chú hại người, triệu hồi linh hồn.

Thời kỳ Phục Hưng không chỉ là giai đoạn của khoa học và nghệ thuật, mà còn là thời kỳ khốc liệt nhất đối với phù thủy. Sự hoang tưởng và nỗi sợ hãi khiến hàng chục nghìn người vô tội bị giết. Những cuộc săn lùng này dần suy giảm vào cuối thế kỷ 17 khi tư duy khoa học phát triển.

--------------------

Phù thủy trong thời kỳ Cận Đại (thế kỷ 18 - 19)

Thời kỳ Cận Đại đánh dấu sự suy giảm dần của các cuộc săn lùng phù thủy nhưng không có nghĩa là niềm tin về phù thủy biến mất hoàn toàn. Đây là giai đoạn chuyển giao quan trọng khi chủ nghĩa duy lý và khoa học bắt đầu thay thế mê tín, đồng thời các thực hành huyền bí cũng dần thay đổi.

1. Sự suy giảm của các cuộc săn phù thủyThế kỷ 18: Các vụ án phù thủy giảm đáng kể do sự phát triển của tư duy khoa học và phong trào Khai Sáng.Thế kỷ 19: Các niềm tin về phù thủy vẫn tồn tại trong dân gian, nhưng hầu hết không còn bị trừng phạt như trước.

Nguyên nhân suy giảm:

Chủ nghĩa duy lý và khoa học phát triển

Các nhà triết học như Voltaire, Locke, Rousseau chỉ trích niềm tin vào phù thủy.Sự phát triển của y học giúp giải thích các bệnh tâm thần mà trước đó bị cho là do phù thủy gây ra.

Chính phủ dần bãi bỏ luật chống phù thủy

Anh: Luật cấm phù thủy bị hủy bỏ năm 1736.Pháp: Các vụ án phù thủy không còn được pháp luật công nhận.Mỹ: Sau vụ phù thủy Salem, các cuộc săn phù thủy gần như biến mất.

Công giáo và Tin Lành bớt cực đoan hơn

Giáo hội không còn xem phù thủy là mối đe dọa lớn.Tuy nhiên, các thực hành huyền bí như triệu hồi linh hồn vẫn bị cấm.2. Phù thủy trong văn hóa dân gian thế kỷ 18 - 19

Dù không còn bị săn đuổi, hình ảnh phù thủy vẫn tồn tại trong văn hóa:

Truyện dân gian và thần thoại

Các phù thủy xuất hiện trong truyện cổ tích như "Hansel và Gretel" (1812).Ở Đông Âu, phù thủy Baba Yaga vẫn là nhân vật đáng sợ.

Hội kín và thực hành huyền bí

Hội Tam Điểm (Freemasonry) và Hội Thần Bí Rosicrucianism phát triển.Thuật giả kim dần nhường chỗ cho hóa học hiện đại.

Niềm tin về phù thủy ở nông thôn

Ở các làng quê châu Âu, người dân vẫn tin vào phù thủy.Một số phụ nữ bị nghi là phù thủy vẫn bị hành hung hoặc giết hại.3. Sự phát triển của Chủ nghĩa Huyền Bí (Occultism)

Từ giữa thế kỷ 19, phong trào huyền bí (Occultism) nổi lên với nhiều tổ chức và nhân vật quan trọng:

Helena Blavatsky (1831-1891): Người sáng lập Thần học Hội (Theosophy), một hệ thống tín ngưỡng huyền bí kết hợp phương Đông và phương Tây.Aleister Crowley (1875-1947): Nhà huyền bí học người Anh, người sáng lập giáo phái Thelema.4. Những vụ án phù thủy cuối cùng

Dù các vụ xử tử không còn phổ biến, vẫn có một số trường hợp đáng chú ý:

Janet Horne (Scotland, 1727): Người phụ nữ cuối cùng ở Anh bị thiêu sống vì tội phù thủy.Anna Göldi (Thụy Sĩ, 1782): Bị xử tử dù không có bằng chứng. Đây được coi là vụ án phù thủy cuối cùng ở châu Âu.5. Phù thủy trong thế kỷ 19 - Bước đệm cho hiện đạiNiềm tin vào phù thủy dần trở thành một phần của văn hóa dân gian thay vì một mối đe dọa thực sự.Hình ảnh phù thủy xuất hiện trong tiểu thuyết, tranh vẽ và sân khấu.Chủ nghĩa huyền bí mở đường cho sự ra đời của Wicca và các tôn giáo phù thủy hiện đại vào thế kỷ 20.

Thời kỳ Cận Đại chứng kiến sự kết thúc của các cuộc săn lùng phù thủy và sự phát triển của chủ nghĩa huyền bí. Tuy nhiên, phù thủy không biến mất mà dần được nhìn nhận theo hướng văn hóa và huyền bí hơn.

--------------------

Phù thủy trong thời hiện đại (Thế kỷ 20 - 21)

Trong thời kỳ hiện đại, phù thủy không còn bị coi là một mối đe dọa như trước mà dần trở thành một hiện tượng văn hóa, tôn giáo và thậm chí là một phong trào tinh thần. Tuy nhiên, vẫn có những nơi trên thế giới vẫn tồn tại niềm tin mê tín về phù thủy, dẫn đến các vụ bạo lực.

1. Sự ra đời của Wicca và các tôn giáo phù thủy hiện đạiWicca – Tôn giáo phù thủy hiện đạiRa đời vào những năm 1950 do Gerald Gardner (1884-1964), một nhà huyền bí học người Anh, sáng lập.Kết hợp các yếu tố của phù thủy dân gian, nghi lễ huyền bí và tôn giáo thiên nhiên.Đặc điểm:Thờ cúng Nữ thần và Thần Sừng (Horned God).Thực hành phép thuật nhưng chủ yếu theo hướng tích cực.Theo "Luật Ba" (Law of Threefold Return): bất cứ hành động nào cũng sẽ quay lại gấp ba lần.Các nhánh tôn giáo huyền bí khácDruidry: Tập trung vào phép thuật thiên nhiên, có nguồn gốc từ các pháp sư Celtic cổ đại.Satanism (Chủ nghĩa Satan): Một số nhóm tự nhận là phù thủy thờ quỷ Satan, nhưng hầu hết chỉ theo chủ nghĩa vô thần và triết học cá nhân.2. Phù thủy trong văn hóa đại chúng

Hình ảnh phù thủy đã trở thành biểu tượng trong phim ảnh, tiểu thuyết và truyện tranh, thay đổi từ hình ảnh tà ác sang nhiều dạng khác nhau:

Phù thủy trong phim ảnh và truyền hình"The Wizard of Oz" (1939): Có cả phù thủy tốt (Glinda) và phù thủy xấu (Wicked Witch of the West)."Harry Potter" (1997-2007): Mở ra thế giới phù thủy hiện đại với hệ thống phép thuật riêng biệt."Chilling Adventures of Sabrina" (2018-2020): Khai thác phù thủy theo phong cách kinh dị.Marvel & DC: Các nhân vật như Scarlet Witch, Doctor Strange thể hiện hình ảnh phù thủy siêu nhiên.Phù thủy trong văn học"Harry Potter" của J.K. Rowling: Loạt truyện phù thủy nổi tiếng nhất thế giới."The Crucible" (Arthur Miller, 1953): Vở kịch về cuộc săn phù thủy Salem."The Witcher" (Andrzej Sapkowski, 1990s): Một thế giới fantasy đầy rẫy phù thủy mạnh mẽ.3. Các cộng đồng phù thủy hiện đạiWitchcraft TikTok (#WitchTok)Một phong trào trên mạng xã hội, nơi những người trẻ chia sẻ kiến thức về phép thuật, tarot, pha lê và nghi thức phù thủy.Các hội nhóm huyền bíHội Thần Bí (Occult Orders) như Golden Dawn vẫn có người theo.Nhóm Wicca, Druid, Pagan tổ chức lễ hội và nghi lễ cộng đồng.4. Các vụ săn phù thủy hiện đại

Dù thế giới đã thay đổi, ở một số nơi, niềm tin vào phù thủy vẫn dẫn đến các hành động bạo lực:

Châu Phi & Nam Á: Một số phụ nữ vẫn bị buộc tội phù thủy và bị hành hình.Papua New Guinea: Các vụ giết người vì nghi ngờ phù thủy vẫn xảy ra.

Phù thủy trong thời hiện đại đã thay đổi rất nhiều:

Trở thành một phần của văn hóa đại chúng.Phát triển thành một tôn giáo và phong trào huyền bí hợp pháp.Vẫn còn bị kỳ thị ở một số nơi.

(thông tin có thể sai.bạn có thể góp ý để chủ tus sửa ạ)