I. Tìm hiểu chung:

1. Tác giả:

a. Cuộc đời:

- Được mệnh danh là "Bà chú thơ Nôm".

- Tình duyên cơ nhiều éo le, ngang trái.

b. Sự nghiệp sáng tác:

- Sáng tác cả chữ Hán và chữ Nôm nhưng thành công ở chữ Nôm.

- Tác phẩm: tập lưu hương kí (24 bà chữ Hán và 26 bài chữ Nôm).

2. Tác phẩm:

- Tự tình II nằm trong chùm thơ tự tình gồm 3 bài.

- Thể loại: Thất ngôn bát cú Đường luật.

II. Đọc – hiểu văn bản:

1. Hai câu đề: nhận thức về thân phận.

- Thời gian: đêm khuya

- Không gian: hiu quạnh,
vắng vẻ với bước đi dồn dập của thời gian "tiếng trống canh dồn".

- Âm thanh: tiếng trống canh dồn.

→ Tâm trạng rối bời, cô đơn, tủi hổ của Hồ Xuân Hương.

- Đối lập:

Cái hồng nhan >< nước non.

- "Cái": thể hiện thân phận rẻ rúng, sự mỉa mai cho thân phận người phụ nữ.

=> Đau xót, chua chát của HXH.

2. Hai câu thực: nỗi cô đơn, tuyệt vọng.

- “ say lại tỉnh ":  nhận thức được nổi đau của thân phận, tỉnh lại thì càng buồn hơn.

- Hình ảnh người phụ nữ uống rượu một mình giữa đêm trăng, đem chính cái hồng nhan của mình ra làm thức nhấm, để rồi sững sờ phát hiện ra rằng trong cuộc đời mình không có cái gì là viên mãn cả, đều dang dở, muộn màng.

- Trăng khuyết chưa tròn, hình ảnh trăng lại phản chiếu nỗi niềm thân phận.

=> tâm trạng buồn, cô đơn, tuyệt vọng.

- Hai câu đối thanh nghịch ý:

Người say lại tỉnh >< trăng khuyết vẫn khuyết

3. Hai câu luận: sự phản kháng trước số phận.

– Rêu: nhỏ bé, yếu ớt

– Động từ mạnh: Xiên ngang, đâm toạc-> Tả cảnh thiên nhiên kì lạ phi thường, đầy sức sống: Muốn phá phách, tung hoành

=> sự phản kháng mạnh mẽ.

– Đối lập: Mặt đất >< Chân Mây

–  Đảo ngữ: rêu từng đám. Đá mấy hồi.

Nghệ thuật đối-> sự phẫn uất, phản kháng của tâm trạng nhân vật trữ tình.

=> Sự vươn lên để dành lấy hạnh phúc —> muốn "vạch trời xé đất" để vượt lên trên số phận.

4. Hai câu kết: khát vọng sống hạnh phúc.

- Xuân: tuổi xuân ngày một qua đi còn mùa xuân của đất trời thì vẫn cứ tuần hoàn.

=> Đây là ý thức về thời gian của con người khong được hưởng hạnh phúc trọn vẹn.

- Cách nói giảm dần: mảnh tình - san sẻ - tí - con con.

=> Nổi lòng của người phụ nữ ngày xưa khi hạnh phúc của học chỉ là chiếc chăn bông quá hẹp.

III. Tổng kết:

Qua bài thơ ta thấy được bản lĩnh HXH được thể hiện qua tâm trạng đầy bi kịch: vừa buồn tủi vừa phẫn uất trước tình cảnh éo le, vừa cháy bỏng khao khát được hạnh phúc và tài năng đọc đáo của” Bà Chúa Thơ Nôm” trong nghệ thuật sử sụng từ ngữ và xây dựng hình tượng.

Chúc các bạn học tốt văn ^^ !