'Hé, jij daar,' zegt de schrijver. 'Wist je dat dialoog iets was wat ik vroeger niet kon?'

'Nee?' De lezer trekt hun wenkbrauwen op.

'Nee, maar als onderdeel van mijn karakter ontwikkeling heb ik het geleerd. Dus nu ga ik jou er mee lastig vallen.'

Dialoog, tenzij je naam Oud-Lowa is, kun je er niet omheen. Toch is het een van de lastigste dingen om te schrijven. Je hebt te maken met toon, beschrijvingen, gesproken woorden en ook nog eens een hele hoop regels. Dus daarom is hier een hopelijk grotendeels correcte uitleg van hoe je dialoog schrijft.

In het Nederlands geven we dialoog aan met aanhalingstekens. Dus deze tekens: " of '.
Je mag zelf kiezen welke soort je het leukste vind staan.
In boeken is het gebruikelijk om leestekens als punten, uitroeptekens en vraagtekens binnen de aanhalingstekens te laten vallen. 'Dit is in boeken dus verkeerd'. Er zijn scenario's waarin de punt buiten het aanhalingsteken valt, maar dialogen zijn niet dat scenario.

Als je rebels wilt zijn, mag je na het gebruik van een uitroepteken of vraagteken wel een komma na je aanhalingsteken zetten. Al moet ik hier wel bij zeggen dat ik dat laatste niet aanraad. Het hele idee van leestekens is dat ze je verhaal leesbaarder maken. Als je er drie achter elkaar zet wordt het er in mijn ogen juist onleesbaarder van.

'Je schrijft het dus zo.' De schrijver glimlacht tevreden. 'En niet zo'.

De lezer knikt met lichte tegenzin. "Mag dit wel?", vraagt hen dan.

Nu is het de beurt van de schrijver om met tegenzin te knikken.

Punten, komma's en superschurken
Wanneer je een dialoog schrijf, eindig je het over het algemeen met een punt. De volgende zin begint met een hoofdletter. Dat is ook hoe normale tekst werkt, dus niet heel moeilijk om te onthouden. Helaas zijn er wat uitzonderingen op deze regel en ze hebben allemaal te maken met aanduidingen.

Wat zijn aanduidingen? Ik zou ze de super schurken van dialoog schrijven noemen. Het zijn irritante stukjes tekst als "zegt Lowa", "verzucht hij" of "vraagt ze". Je stopt ze in dialoog om aan te duiden wie er aan het praten is en op wat voor een toon het gezegd wordt.
Als je een aanduiding gebruikt eindig je het dialoog met een komma in plaats van een punt. Maar dat geldt alleen voor punten. Als het dialoog eindigt met een vraagteken of uitroepteken, dan valt de komma weg.
Snap je het nog? Oud-Lowa deed het niet, dus tot de dag van vandaag eindigen sommige vragen in oudere verhalen niet met vraagtekens. Oeps...

'Maat dit is hoe het werkt,' zegt de schrijver tevreden.

'Serieus?' vraagt de lezer.

Dat is niet de enige uitzondering, want aanduidingen hebben het hun levensmissie gemaakt om dialoog onmogelijk te maken. Als je er een gebruikt terwijl de zin die gesproken wordt nog niet af is, gebruik je bij de tweede helft geen nieuwe punt.

'Bijvoorbeeld dit,' zegt de lezer, 'maar dat komt niet vaak voor.'

'Maar wees voorzichtig. Als ik deze zin wel afmaak, eindigt mijn aanduiding gewoon met een punt,' waarschuwt de schrijver. 'De nieuwe zin begint dan ook gewoon met een hoofdletter.'

Simpele regels
Omdat we allemaal klaar zijn met dat ballet van punten en komma's, gaan we nu door naar de simpelere regels. Verrassend genoeg zijn die er ook.

1. Als een nieuwe spreker aan het woord komt, begin je een nieuwe alinea.
Dit is om duidelijk te maken wie er aan het woord is. Het voelt misschien als een hoop alinea's, maar maakt je verhaal een stuk leesbaarder. Omdat Wattpad alinea's niet snapt, zou ik op dit platform zelfs voor een witregels kiezen.

2. Schreeuwen doe je niet met capslock.
Je hebt veel verschillende manieren om de toon aan te geven waarop iets gezegd wordt. Bijvoorbeeld uitroeptekens, maar ook omschrijvingen en aanduidingen. Nu vinden beginners het vaak lastig om emoties met omschrijvingen over te brengen, dus houden ze hun capslock ingedrukt voor nadruk. Begrijpelijk, maar het is beter om het niet te doen. Het staat erg slordig, is lastiger om te lezen en heeft veel minder effect dan een goede beschrijving.

3. Deze plek is gereserveerd voor de regel die ik ben vergeten.
Dialogen zijn ingewikkeld. Ik denk niet dat ik alle interpunctie regels heb genoemd, dus deze plek is voor de regel die ik ben vergeten. Misschien komt hier later een nuttige tekst te staan.

Afwisseling

Gefeliciteerd, je hebt het saaie gedeelte van dit hoofdstuk overleefd. Nu we alle regels hebben gehad, kunnen we het hebben over hoe je dialoog gebruikt. Je hebt namelijk veel opties, maar als je te veel van hetzelfde doet, krijg je een hele houterige tekst. Misschien heb je het wel gemerkt in mijn stuk over aanduidingen. Als mensen de hele tijd dingen "zeggen" vragen of "verzuchten." Voelt elke zin hetzelfde.
Daarom is het belangrijk om af te wisselen tussen de soort zinnen die je gebruikt.

'Een aanduiding is een goede manier om te vertellen wie er spreekt,' zegt de schrijver.
De lezer ploft in hun stoel. 'Maar soms kan een actie in dezelfde alinea ook aangeven wie er spreekt.'
'Precies. Als er twee mensen aan het woord zijn hoef je soms niet eens iets achter een dialoog te zetten.'
'Dat klopt. De lezer weet al lang dat ik de ware lezer ben.'
'Is dat zo?' vraagt een zware stem. Een schaduw strekt zich uit over de pagina. 'Wie zegt dat ik het niet ben?'
De lezer kijkt met verschrikte ogen naar de schrijver. 'Wie is dat?'
'Een aanduiding.' De schrijver grinnikt zacht. 'Ik zei je toch dat het superschurken zijn.

De beste manier om afwisseling onder de knie te krijgen is simpelweg oefenen. Hier kan ik je dus geen hele wilde tips over geven, want er bestaan geen harde regels over. Wel kan het helpen om in de boeken uit je kast te spieken, gewoon om inspiratie op te doen.

Toon en toonverschil
Nu komen we bij iets waar ik zelf nog lang niet alles over weet. Normaal gesproken zou je geen advies moeten geven over dingen die je niet begrijpt, maar ik geloof dat we mijn bevoegdheid al in hoofdstuk een in twijfel hebben getrokken.

Het is je vast wel opgevallen dat mensen niet netjes praten. Ze gebruiken halve zinnen, mompelen onverstaanbare dingen, haperen en stotteren. Gesprekken hebben lange pauzes en elke persoon gaat anders met zulke momenten om. En dan hebben we het nog niet eens over dat verschillende mensen andere soorten woorden gebruiken.

Hier kun je als schrijver allemaal mee spelen. Sommige getalenteerde schrijvers kunnen twee verschillende karakters hetzelfde dialoog anders laten zeggen. Niet door de beschrijvingen er omheen, maar simpelweg door de woordkeuze in het dialoog zelf.

Daar ben ik zelf nog niet zo goed in, maar je hoeft niet een ster in dialoog schrijven te zijn om het wat leven te geven. Soms kun je veel zeggen door een stilte te laten vallen of een karakter een onderwerp te laten ontwijken. Kleine details zullen je ver brengen. 

Soms is geen dialoog beter
Tot slot, niet elk dialoog hoef je uit te schrijven. Hoewel ik over het algemeen aanraad om gesprekken zoveel mogelijk uit te schrijven, moet er natuurlijk wel een functie zijn. Een karakter dat het andere vraagt wat ze in de koffie willen is meestal niet heel interessant. 

Nu gaat dialoog niet altijd over wat er gezegd wordt. Soms zegt de manier waarop er gesproken wordt veel over de karakters of is de discussie over stinkende draken gewoon te grappig. In dat geval mag het blijven. Maar als er echt geen functie is, kun je soms beter iets als "Ik staarde verveeld voor me uit, terwijl mijn vrienden over wiskunde discuteerden." neerzetten.  

Je hoeft het niet allemaal direct te onthouden
Poe, dat was veel informatie. Misschien voelde dit hoofdstuk wat overweldigend en lijkt het alsof je beter geen dialoog kunt schrijven. In dat geval wil ik je graag voorstellen aan Oud-Lowa.

Geloof het of niet, ik was echt vreselijk in het schrijven van dialoog. Toch heb ik het redelijk geleerd, gewoon door het te doen en fouten te maken. En ik ben nog steeds niet foutloos, maar dat is oké. Soms moet je gewoon domweg schrijven en af en toe van iemand een tip krijgen over hoe het eigenlijk hoort te gaan.

Zelfs ervaren schrijvers maken hier nog fouten mee, dus jij mag het ook doen. Dus weet niet bang om de aanhalingstekens, komma's of punten op de verkeerde plek te zetten. Zij zullen je geen pijn doen, alleen aanduidingen zijn daartoe in staat.