Bạn sẽ làm gì hay nói gì nếu:

Bạn muốn giáo viên trong lớp lưu ý để nêu câu hỏi?

Bạn nhìn thấy một người bạn ngồi đối diện trong một phòng hòa nhạc đông đúc và muốn mời cô ấy đến ngồi với bạn?

Bạn cần hỏi nhưng cô ấy đang bận đọc báo?

Bạn trông thấy một chiếc xe đang chạy xuống rất nhanh và một cô gái trẻ suýt bước vào phần đường dành riêng cho xe hơi?

Bạn lưu ý thấy khuỷu tay của bạn mình sắp sửa đụng ngã tách cà phê?

Bạn sẽ:

Đưa tay lên vẫy?

La to "Hey!" và gọi tên cô ấy?

Huýt sáo và vỗ tay?

Đụng vào lưng cô ta?

Nhìn vào mắt và cố làm cho cô ấy phải chú ý?

Tóm lấy tay áo cô ta, kéo đi?

Nắm và siết chặt tay cổ?

Đằng hắng và nói "Xin lỗi..."?

La lên "Coi chừng!"?

Nói "Nếu tôi là cô..."?

Dĩ nhiên mỗi tình huống trong 5 ví dụ trên đều khác nhau hoàn toàn nên đòi hỏi phải có phản ứng khác nhau, mười ví dụ để thu hút sự chú ý hay cảnh báo người khác theo sau đó cũng khác. Một số thì tạm chấp nhận được; số còn lại thì không phù hợp. Như thường lệ, cách sử dụng chúng tùy thuộc vào bối cảnh và người trong cuộc. Chương này nhắm vào hai khía cạnh có liên quan mật thiết, đó là : thu hút sự chú ý và cảnh báo.

Attracting Attention: Nonverbal Cues (tín hiệu không lời)

Muốn người khác phải chú ý để có thể nói chuyện với họ, chúng ta thường sử dụng cách liên lạc bằng lời hoặc không lời. Trước hết hãy bàn về cách liên lạc không lời. Có lẽ cách phổ biến nhất để thu hút sự chú ý của người khác là vẫy tay. Ví dụ, nếu chúng ta đang có mặt trong một buổi tiệc ồn ào, nhìn thấy Joan, bạn mình, bước vào cách chỗ ta đứng khoảng 6 hoặc 9m. Chúng ta sẽ giơ tay lên vẫy cô ấy, ra hiệu đã nhìn thấy hoặc muốn cô ấy đến gần.

Nhưng chúng ta sẽ phải vẫy tay cật lực ra sao trong tình huống như thế này? Đây là một vài ví dụ minh họa. Giả sử Lynn đang đứng tại phi trường, trông thấy ông anh bước ra khỏi máy bay và đi về phía mình. Nếu quá hồi hộp, cô ta có lẽ đã nhảy tưng tưng và vẫy tay rối rít để anh ấy thấy mình. Hoặc nếu cậu em của Pat đang tắm biển một mình tít đằng xa, Pat thấy có một con cá mập đang bơi đến gần nên nhảy tưng tưng, vẫy tay điên cuồng và la thật to khiến thằng bé chú ý để báo động về mối nguy hiểm cận kề. Đây là hai ví dụ minh họa khi nào dùng tín hiệu không lời to và r' ràng thì phù hợp.

Nhưng hãy xem một số tình huống trong xã hội và kinh doanh ít "đứng tim" hơn, nơi mà những dấu hiệu lưu ý nhỏ khá thích hợp hơn. Trong nhà hàng nếu chúng ta muốn ra hiệu gọi người phục vụ bàn, có vài cách để ta chọn: chờ khi anh ta đến gần, nhìn và gật đầu nhẹ ra hiệu bảo anh ta đến gần bàn của mình. Hoặc chúng ta có thể giơ tay khẽ ra dấu là cần giúp đỡ. Không huýt sáo, vỗ tay, búng tay tách tách làm người khác phải chú ý, vì sẽ bị coi là bất lịch sự hay thô lỗ.

Trong các tình huống giao tiếp xã hội hay kinh doanh được phép thân mật, khẽ giơ tay hay vẫy tay nhè nhẹ đều được. Ví dụ, nếu bạn đang đi ngang qua khuôn viên trường đại học và trông thấy giáo sư của bạn đến gần, bạn có thể vẫy tay nhẹ thân thiện để ông ấy chú ý. Đây là một trường hợp khác. Nhỡ lúc đang ngồi hay đứng cạnh một người bạn mà có chuyện gì xảy ra mà bạn cần phải báo ngay nhưng lại không thể nói được? Bạn có thể làm một vài cách: nhè nhẹ huých khuỷu tay vào bên hông của anh ta. Hoặc bạn có thể nắm tay anh ấy và bóp nhẹ một cái. (Lưu ý: 2 người đàn ông với nhau có thể không chọn cách thứ hai, nhưng hai phụ nữ hoặc một nam một nữ thì có thể làm theo cách này.) Đây là một tín hiệu ngầm báo rằng "Này! Xem kìa!"

Tuy nhiên khi bạn của bạn bắt đầu chú ý, không nên chỉ thẳng vào người hoặc vật mà bạn muốn anh ta lưu ý. Chỉ cần gật đầu nhẹ hoặc nói một từ ngắn gọn là đủ. Chỉ thẳng vào ai đó thường coi là vô phép. Dĩ nhiên cũng có lúc chỉ thẳng được hoàn toàn chấp nhận. Chẳng hạn nếu muốn một học sinh nào đó trong lớp phải chú ý, thường cô giáo sẽ chỉ thẳng vào học sinh đó và nói: ỌAhmed, would you read the next sentence, please?Ú Trong trường hợp này, phương pháp dùng tay để chỉ không phải là bất lịch sự, đơn giản đó là một cách buộc ai đó phải chú ý hoặc chỉ đúng người được gọi tên.

Những cách này không phải là toàn bộ tất cả các cách thu hút sự chú ý không cần dùng lời mà đó là những cách thông dụng nhất. Thỉnh thoảng chúng ta dùng giọng nói mà không cần từ, ví dụ ỌUmmm...Ú hay tằng hắng để lưu ý người khác. Bạn có thể nghĩ ra cách nào khác không? Tín hiệu không lời có lệ thuộc vào ngữ cảnh không? Nếu có thì lệ thuộc như thế nào? Bạn có nhiều cách lưu ý không lời khác không? Các cách đó ra sao, có thể chấp nhận ở đây không? Tại sao được và tại sao không?

PRACTICE 1

Choose a partner from a different country. Now look at each situation and describe ways that people in your country use nonverbal signals to attract attention. Discuss these with your partner and try to discover if people use the same gestures and signals or if they are different and why.

What would someone in your country do to

1. get the attention of a forgetful waiter or waitress?

2. attract the attention of someone standing in line in front of him or her at a theater?

3. attract the attention of a manager leading a business meeting?

4. get the attention of a friend who is across the room at a noisy crowded party?

5. attract the attention of someone standing next to him or her in a crowd of people, wanting to see a famous rock group come out of their hotel?

Attracting Attention: Verbal Cues

Những tín hiệu không lời để lưu ý người khác thường đi kèm với tín hiệu bằng lời. Hãy xem xét một số tình huống mẫu và một vài thành ngữ cố định để gợi chú ý

Trong khung cảnh trang trọng, một buổi họp kinh doanh, một buổi thảo luận của lớp hay một buổi dạ tiệc chẳng hạn. Khi một người đang nói (ví dụ: ngài giám đốc, bạn cùng lớp hay chủ nhà), tốt nhất là chờ người đó nói xong hoặc ngừng một chút để chuẩn bị nói tiếp, rồi mới ra dấu lưu ý họ. Trong những khung cảnh khác, nếu ai đó có vẻ bận rộn, bạn lại cần nói chuyện với họ, đầu tiên phải làm sao để họ chú ý. Như đã được đề cập trước, bạn có thể đằng hắng ỌUmmm...Ú như để báo cho người kia biết là bạn muốn họ lưu ý. Hay bạn có thể nói:

Uh, excuse me, but...

Pardon me, Mr. Jenkins...

Um Harold/Sir/Ma'am?....

Trong khung cảnh thân mật như ở một buổi tiệc, lúc dùng cơm trưa với vài người bạn, hoặc lúc trò chuyện, bạn có thể sử dụng những câu mở đầu đã nói trước đó, hoặc tự nhiên hơn: ỌHey, Joan?Ú hoặc chỉ cần gọi tên người đó. Nếu họ đang ở khá xa, chúng ta có thể hét to lên, gọi tên họ ỌYoo hoo! Laura!Ú (nữ dùng nhiều hơn), hoặc ỌHey! Tom!Ú (nam dùng nhiều hơn). Nếu đang trong tình huống cần giữ yên lặng, bạn có thể gọi khe khẽ ỌPssst, Jose!Ú nhưng chỉ nên dùng trong các khung cảnh thân mật.

PRACTICE 2

Read each situation and tell what kind of verbal and/or nonverbal signals you might use to attract the person's attention. Be ready to support your answers with reasons, and discuss them with a partner.

1. You're I the Miami airport, and you see your tennis coach several hundred feet ahead of you, getting ready to board a plane.

(Verbal)

(Nonverbal)

2. You're in the library and see your classmate going into the elevator.

(Verbal)

(Nonverbal)

3. You're in an airplane, and you need a blanket. All the flight attendants are busy.

(Verbal)

(Nonverbal)

4. You're in a business meeting, and your boss is talking about the project you have been working on. You have something important to say about it.

(Verbal)

(Nonverbal)

5. The cashier at a restaurant is reading a magazine and doesn't see that you are standing there, ready to pay your check.

(Verbal)

(Nonverbal)

Warning

Đôi khi chúng ta ở vào trường hợp phải báo động cho ai đó về một chuyện nguy hiểm hoặc không may sắp xảy ra. Lẽ đương nhiên, cách báo động sẽ tùy vào mức độ nguy hiểm, đe dọa của tình huống sắp xảy đến. Trong tình huống cực kỳ nguy hiểm như khi một chiếc xe hơi đang trờ tới gần một người khách bộ hành không để ý, chúng ta sẽ hét to:

Hey! Look out!

Watch out! There's a car coming!

Get out of the way! Quick!

Cùng với những thán từ báo động là một vài điệu bộ như vẫy tay, nhảy, chỉ vào chiếc xe đang trờ tới (chúng ta không nghĩ đến phép lịch sự vào thời điểm đó), và thậm chí còn kéo sệt người đó ra khỏi nơi nguy hiểm. Trong bất kỳ một tình huống đáng sợ nào, lời báo động thông dụng nhất thường là các khẩu lệnh ỌMove!Ú ỌLook out!Ú ỌBe carefulÚ ỌGet out of the way!Ú ỌRun!Ú ỌDuck!Ú (cúi người xuống tránh đụng phải một vật). Chúng ta không cần phí thời gian cho những câu yêu cầu lịch sự đúng phép tắc. Phải la lớn báo cho họ biết tình huống nguy cấp.

PRACTICE 3

Read each situation and with a partner, discuss how you would make an appropriate warning. You will want to include verbal and nonverbal signals.

1. An old man is just about to walk into an uncovered manhole in the street.

2. A little girl is chasing her ball and is about to run into a fence.

3. An angry dog is just about to bite the leg of a woman at the bus stop.

4. A large, powerful wave is about to knock down a man as he stands waist-deep in the ocean, looking back toward the shore.

5. Some construction workers are dropping roof tiles and bricks to the ground, and an elderly woman is walking very near the site.

Nếu tình huống không nguy hiểm đến tính mạng như các ví dụ trước, không cần phải nói trực tiếp hoặc dùng các câu lệnh khô khan. Giả sử, một anh bạn đã uống say mèm phải lái xe về nhà. Bạn có thể nói ỌAndy, you'd better not drink any more. You have to drive home, remember?Ú hay ỌAndy, if I were you, I'd slow down on the beer drinking. You've got a long drive homeÚ Sau đây là một vài cách cảnh cáo trong những tình huống ít nguy hiểm hơn, từ lời cảnh cáo thẳng, trực tiếp đến những lời khuyên nhẹ nhàng hơn.

You must stop smoking so much.

You ought to eat less sugar and less red meat

You need to think twice about spending all that money on a stereo.

You'd better not drive so fast

You should study harder or you might not pass

If I were you, I would not waste my time on that.

If I were in your shoes, I would not waste my time on that.

If I were in your situation, I would not waste my time on that.

I think it would be a good idea if you exercised more.

Don't you think you had better unplug the toaster before fixing it?

Don't you think you ought to unplug the toaster before fixing it?

Don't you think you should unplug the toaster before fixing it?

Perhaps you should think about studying more and playing video games less.

Maybe you ought to drive more carefully at night.

Lưu ý số động từ khiếm khuyết (must, ought to, should, had better) được sử dụng để làm dấu cảnh cáo.

Hiển nhiên, người có quyền cao có thể dùng những câu cảnh cáo nghiêm khắc hơn đối với những người làm việc dưới quyền. Ví dụ, một bà giám đốc có thể nói với người bán hàng ỌJoe, your sales are slow this month. You need to get out there and hustle more!Ú. Một ông phó chủ tịch nói với nhân viên dưới quyền ỌHenry this is just a warning, but you need to shape up if you expect to stay in your position!Ú Hay một người mẹ nói với cô con gái ỌLaura, you had better study harder, or I'm going to have to ground you during the weekÚ.

Chú ý trong ví dụ hai và ba, kèm theo lời cảnh cáo người nói đưa ra hậu quả sẽ hoặc có thể xảy ra nếu không tuân lời. Ông phó chủ tịch cảnh cáo nhân viên về nguy cơ bị mất chức, và người mẹ đe sẽ "giam lỏng" cô con gái trong nhà suốt tuần vì không nghe lời. Trong ví dụ đầu tiên không hề có đe dọa hay hậu quả nào được nhắc đến, nhưng anh nhân viên vẫn có thể lường trước được điều gì sẽ xảy ra nếu không biểu hiện khá hơn.

PRACTICE 4

Give each person some kind of direct or friendly warning and state a possible consequence (if appropriate) if the warning is not followed.

1. It's dark and raining, and your sister is driving very fast

You:

2. Paula, a good friend, is thinking about investing a lot of money in a house that you don't think is worth the money.

You:

3. Your dinner companion is getting ready to put salt on the meat. You've already tasted it, and it has a lot of salt.

You:

4. Steven, your employee, has writing poor reports during the last few months.

You:

5. A neighborhood boy is playing dangerously close to a very busy highway. You don't see his parents anywhere.

You:

TOPICS