In the Sinulog sa Carcar, we set foot. Here we are, trying to prove everyone that our troupe will stand ’till the very end. This is the time to show everyone what we’re capable of doing. If we loose to them, at least we know that we did our best.

Suot ko ngayon ang isang kulay dilaw na filipiñana gown na gawa ni Ate Pla, nilalagyan din ng make-up ni Mama ang muka ko at inaayos naman ni Mary ang buhol ng buhok ko habang nakaupo ako sa isang monoblock chair.

The dress I’m wearing is just as detailed and as beautiful like the ones we lost at the fire. This yellow filipiñana gown has more details when it comes to threads and linings. Ang suot naman ng ibang mga dancers ay parehas kulay blue na mga costumes na filipiñana dress at kamiseta. Just like mine, they’re as detailed.

“Ayos! Karon nahuman na kami sa imong make-up, nahuman na ba ang buhok, Mary?” (Okay! Now we’re finished with your make up, is the hair done, Mary?) tanong ni Mama kay Mary na nasa likod ko.

“Opo, Tita La, nahuman na!” (Yes, Tita La, it’s done!) malugod niya namang tugon kay Mama.

Isinuot na nga sa ’kin ang kulay yellow ko ring head dress at inipitan ’to ni Mary ng hair pin para ’di nahulog kapag nagsasayaw na raw kami. Pinatayo nila ako sa kinauupuan ko at inayos pa nila ang damit ko bago nila ako tuluyang pinalakad.

“Niña, andam ka na ba? Sunod namong pasundayag human sa San Antonio Dance Company.” (Niña, are you ready? We’ll be performing next after San Antonio Dance Company.) Nakita ko si Niño na ngayon ay papalapit na sa ’kin, I gave him a smile and I nodded.

“Oo, andam ko. Kumusta ka ug ang uban, andam na ba kamong tanan?” (Yes, I’m ready. How about you and the others, are you all ready?) I asked him back, tumango rin naman siya sa ’kin.

“Dugay na natong gipaabot kini nga kahigayonan, karon... ipakita nato silang tanan kon unsa kita.” (We’ve been waiting for this chance for long, now... let’s show all of them what we’re of.) Ngumisi siya.

“Ang pagbuhat sa atong labing maayo igo na lang, Niño. At least misuway mi, pero kung mapildi, wala nay Bayambang sa sunod tuig.” (Doing our best is just enough, Niño. At least we tried, but if we loose to them, there won’t be any Bayambang for next year.) Napaiwas siya ng tingin.

“Sana nga manalo tayo, kahit na hindi first place, basta maka-place tayo okay na raw kay Ma’am Minerva. It’s enough to clear the reputation of Bayambang. At least, we could strive again next year.” May pait sa tono niyang tugon.

“Let’s just hope for the best, ipasa-Diyos na lang natin ang lahat ng ’to. At sana... ’wag niya tayong biguin dahil alam naman natin sa mga sarili nating pinaghirapan natin ang makatungtong muli sa competition na ’to.” I encouraged Niño.

“Mahimong positibo, kung imong tugutan ang negatibo nga mosulod sa imong kasingkasing, ang imong mga aksyon mahimong labing daotan kaysa labing maayo. Kung nahibal-an nimo sa imong kaugalingon nga nagtrabaho ka pag-ayo alang niini, kinahanglan nimong tagdon ang imong kaugalingon sa usa ka butang nga imong nakab-ot.” (Be positive, if you let negativity enter your heart, your actions will be the worst than best. If you know to yourself that you worked hard enough for this, you should treat yourself of that something that you achieved.) Ngisi ko pa.

Nang huminto ang musikang pinatugtog ng banda ng kalaban namin ay kaagad naming narinig narinig ang palakpakan ng mga tao rito sa buong Carcar City Sports Complex. Muli kaming nagkatinginan ni Niño at tumango kami sa isa’t isa.

“Karon, turno na nato sa pagsidlak.” (Now, it’s our turn to shine.) We both uttered.

Ihinanda na ng mga propsmen naming sila Yoichii, Penn, at iba pang mga taga-orphanage ang mga backdrops na gagamitin para sa performance namin. Hamak namang mas ginandahan pa ng Creatives Club ang kanilang gawa sa bagong set ng backdrops na pinintahan nila.

Nakita ko ring naghahanda na ang Padayon Band sa puwesto kung saan tutugtog ang mga Banda namin. Itinapat ni Julia sa mikropono ang lyre na hawak niya at pinahawak din ng mic ang kapatid niyang si Baby Terrence para sa solo song, magkatabi naman sila Chris, Gio, at Herbert na drummers at trumpeters.

“Now folks, let all give a hand for Bayambang Cultural Dance Troupe of St. Teresa School of Valladolid!” Nang i-anunsiyo ng announcer ang pangalan ng school namin ay marami rin ang mga taong nagsi-palakpak.

“Headed by their school principal, Minerva Sandoval. Choreographer and dance marster; Niño De Jesus. Special thanks to; Plaridel Tayloring Services, The Carmelite Monastery, The Creatives Club of STSV, and Miss Niña Fernano. Instrumenalist; Padayon Drum and Bugle Corps.” We all credited the ones who made this performance possible, isinama pa nila ako sa credits kahit sinabi kong ’wag na pero pinilit talaga nila ako.

Nagsipalakpakan muli ang mga tao, sa palakpak at hiyaw pa lang nila ay alam ko nang kahit paano ay mayro’n pa ring mga taong nagtitiwala sa kakayahan ng Bayambang. Ngayon na nga ang takdang panahon na ipakita sa kanila ang ihinanda namin, at sana’y sa gagawin namin ay ’wag sana naming mabigo ang expectations nila.

“Ladies and gentlemen, once again, contingent number nine, from the St. Teresa School of Valladolid, the Bayambang Cultural Dance Troupe!” Once again, the audience applaud and cheered when the announcer called our dance troupe’s name.

Narinig na nga namin ang hudyat ng banda at hindi kalaunan ay tumugtog na sila, malakas pero kontrolado ang hampas ng nga drummers sa drumset nila habang nangingibabaw ang tunog ng trumpeta at ng lira. From a little vantage of the backdrops that’s blocking me, I saw the dancers at my front exit when the music came to a low-tone.

“Niña, abi nakog imo ni.” (Niña, I think this belongs to you.) Napalingon ako sa gilid ko at nakita ko si Niño na hawak ang imahen ng Señor Santo Niño na ngayon ay bagong bihis at bagong linis muli.

I almost forgot the most important thing of our dance, the image of the holy child itself.

“Oh, salamat kaayo! Hapit ko makalimot!” (Oh, thank you very much! I almost forgot!) Malugod kong tingggap ang imahen.

“Pupuwesto na ’ko, galingan mo ha!” Ngumisi sa ’kin si Niño at tumakbo na nga sa mga kasama naming dancers. Kinuha niya ang dalawang kandilang props sa mga propsmen na may mga hawak nito.

Napangiti na lang ako, I faced forward getting ready for my moment. Hindi nga nagtagal ay mas tumaas ang tono ng musika ng banda at mas naging intense ito katulad ng nasa concept namin. Until finally, the drums stopped and it’s just the lyre playing.

“Santo Niño ko, oh Ginoo ko.
Sa Imong kalooy gisapnay mo kami. Santo Niño ko, oh Ginoo ko.
Sa imong kalooy may kinabuhi kami.”

(My Santo Niño, oh my Lord.
In Your mercy you have saved us.
My Santo Niño, oh my Lord.
In your mercy we have life.)

Kumanta na nga si Baby Terrence, his young voice harmonized with the sound of Julia’s lyre. Nakita ko ring ang mga uma-arte sa harapan para i-depict ang aming concept, after the fight scene was the reconciliation where the two children prayed to Senor Santo Niño after that one family member’s heart attack.

“Gambatte kudasai, Niña-san.” Napalingon ako kay Yoichii nang sabihin niya ’yon, naka-amba na silang igalaw ni Penn ang backdrops na tumatakip sa ’kin dahil malapit na ang hudyat ng pagsayaw ko.

“Kana nagpasabut nga ‘maayong swerte’ sa Hapon.” (That means ‘good luck’ in Japanese.) Ngisi pa sa ’kin ni Yoichii, tumingin naman sa ’kin si Penn at nagsalita rin.

“Buhata ang imong labing maayo, Niña, kaming tanan nangayo kanimo!” (Do your best, Niña, we’re all rooting for you!) ngiti rin ni Penn. I nodded at the both of them and I said thanks.

“Salamat, Yoichii ug Penn. Karon, buhaton nato kini!” (Thank you, Yoichii and Penn. Now, let’s do this.) Tumango rin silang dalawa sa sinabi ko.

Nang matapos kumanta si Baby Terrence ay tumalikod ako. Nahagip ng mga mata kong itinulak na nila Yoichii at Penn sa magkabilang gilid ko ang mga backdrops na humaharang sa ’kin kaya naman ngayon ay nakikita na ’ko ng mga manonood.

“Viva, Viva, Viva Pit Señor!”

I wore a smile on my mouth as I faced the audience with confidence, I raised the image of the holy child. Nakihalubilo akong sumasayaw sa mga kapwa ko mananayaw. With grace, I handled the routines that Niño thought me.

Those turns, the movements of my feet and my hands, the way I hold the image of the Santo Niño De Cebu, the way how my gown will flutter. He calculated it all, at ngayon nga’y heto na ’ko at ipinapakita sa mga tao ang mga itinuro niya sa ’kin.

Minsan ko pang itinaas ang imahen ng Santo Niño at umikot-ikot ako bago iluhod ang isa kong tuhod. Huminto muli ang tunog ng drums at nangibanaw ang tunog ng lyre. Sinundan muli ito ng boses ng pagkanta ni Baby Terrence.

“Santo Niño, Santo Niño,
Señor Santo Niño.
O daghang salamat sa kaayo Mo.
Daygon sa kanunay ug,
Simbahon ka gayud.
Santo Niño, Santo Niño, gugma ko.”

(Santo Niño, Santo Niño,
Señor Santo Niño.
Thank you very much for your kindness.
Praise be always and,
You are truly worshiped.
Santo Niño, Santo Niño, my love.)

Bumukas ang backdrop na may mural ng Basilica Minore, pagbukas no’n ay bumungad ang isang actor ng dance troupe namin na isa sa mga propsmen. Nakasuot siya ng damit na pang-pari at may hawak siya ng isang pekeng bote ng agua bendida.

Habang nakaluhod ako ay itinaas ko muli ang imahen ng Señor Santo Niño at kasabay nito ang mga dancers na naglabas ng puting panyo mula sa mga bulsa ng suot nilang costumes. Iwinagaywag nila ito habang tumutugtog ang lira, at isinama nila ito sa hawak nilang kandila nang matapos ang step na ’yon sa sayaw.

Nang tumayo ako sa pagkakaluhod ay pumagitna ako sa mga dancers, I did my turns a couple of times while the other dancers does the wave routine using their candles. Habang umiikot ako ay dahan-dahan ko muling itinaas ang imahen, at nang huminto ang musika ay huminto rin ako sa pag-ikot at itinapat ko ang imahen sa ’king dibdib.

“Salamat, Señor!” we all chanted. Nagpatuloy muli sa pagtugtog ang banda, my fellow girl dancers formed a circle with me on the center of it while the boys lined up to from a square at line at the side of the stage.

We did the finale pose as the music played, the backdrops turned to a splash of colors and there was a giant mural of Señor Santo Niño displayed on our back. There’s also this rays-styled backdrop placed on the sides of the giant mural.

Say ibaba namin ay sumabog ang makukulay na confetti at sinundan ito ng masigarbong palakpakan ng mga taong nanonood sa ’min, nakikita kong ang ibang mga tao ay napatayo pa sa kanilang kinauupuan.

Ginawa namin ang aming exit routine na istilong-pursisyon habang iwinawagayway ng mga dancers sa ere ang mga puting panyong hawak nila. Sinundan nito ng lahat ng mga nag-perfrom sa umpisa at pinaka-huki akong sumunod sa kanila.

I waved my hands to the people watching us, masayang-masaya ako dahil naging matagumpay ang naging sayaw namin. Masayang-masaya ako dahil pinalakpakan kami ng nga taong nanood sa ’min, na sa aming presentasyon ay namangha sila.

And now... it’s time to see the reason of our efforts.

***

“For the fifth Placer... Maragundong Dance Company of Eastside Christian Academy!” Napapikit ako nang i-anunsiyo ang nagkamit ng pang-limang puwesto.

Out of fifteen contingents from different schools, lima lang ang kukunin para manalo. Nakakakaba dahil parang sungkit sa buwan at swertihan lang ang pamimili, hindi ko nga alam kung aabot ba kami dahil ang galing din ng mga nakalaban namin.

“Coming in fourth placer is none other than... Liwayway Group of Dancers of Ocaña National High School!” Nagsipalakpak muli ang lahat, mas humigpit pa ang hawak ko sa imahen ng Señor.

“Kahit maka-place lang, hindi na po namin hinahangad abg mag-champion. Basta maka-place lang. Please, Lord... pagbigyan niyo na kami!” pabulong kong dasal.

“Third placer... Guindaruan Dance Troupe of Carcar City National High School!” Mas lalo pa akong nanginig dahil dalawang puwesto na lang ang natitira, tumingin ako sa mga kasama kong dancers at maging sila sa nangangamba na na baka hindi kami makapasok sa top five.

“For our second placer we have... San Antonio Dance Company of Carcar Christian School Incorporated!” Kapwa nanlaki ang mga mata namin at nagkatinginan kaming lahat.

I looked at Niño, nangangamba na rin siya na baka ’di kami matawag dahil may sampo pang contingents ang nag-perfrom bukod sa ’min. He turned his head at me and he gave me a gentle smile, walang kaano-ano’y hinawakan niya ang kaliwang kamay ko habang nanatili lang na nakahawak sa imahen ang kanang kamay ko.

“Gisulayan namo ang among pinakamaayo. Kung dili kita, ayos ra.” (We tried our best. If it isn’t us, it’s okay.) Saad niya habang nakahawak siya sa kamay ko.

“Ayos ra, gibuhat namo ang among pinakamaayo ug igo na kana. Dili kinahanglan nga pamatud-an ang bisan kinsa nga sayup, nagsayaw kami sa katapusan nga higayon ug kini ingon ka tam-is sa bisan unsang higayon.” (It’s okay, we did our best and that’s enough. We don’t need to prove anyone wrong, we danced for the last time and it’s just as sweet as any chances.) Tugon ko rin.

Magkahawak pa rin ang mga kamay namin ay hinarap namin ang madla, isinuot namin ang aming mga ngiti kahit kami’y nangangamba na baka mauwi lang sa wala ang lahat ng pinag-hirapan namin. Pero kahit na gano’n, alam naming sinubukan namin at sa huling pagkakataon ay nakasayaw kami rito.

“Now, the announcement that everyone has been waiting for... our Sinulog sa Carcar Grand Champion and the contingent who’s going to represent our city at the Sinulog sa Lalawigan and the Sinulog Mardi Gras!” everyone applauded when it was said.

“Our Sinulog sa Carcar Grand Champion is...”

Pumikit ako at sa pagpilit ko’y nadama ko ang tensiyon, parang bumagal ang takbo ng mundo ko at ang pagtibok ng puso ko. With that, I asked myself... did our performance reached the hearts of the people?

“Bayambang Cultural Bance Troupe of St. Teresa School of Valladolid!”

Dahan-dahang bumalik sa kamalayan ang mundo ko, nang maproseso ng utak ko ang mga nangyayari ay nakita kong nagsistalon na ang mga kasama kong dancers. Dahil sa pagkabigla ko ay ’di ako nakapag-react kaagad.

Napatingin ako kay Niño na ngayon ay nakatakip ang kaliwang kamay niya sa kaniyang bibig habang mahigpit naman ang pagkakahawak niya sa kaliwang kamay ko gamit ang kan’yang kanang kamay. Unti-unting namuo ang luha ng kasiyahan mula sa mga mata niya at nang tumulo ’yon ay napatingin siya sa ’kin.

Once again, he gave me that gentle smile.

Walang kaano-ano, naramdaman kong muli ang mahigpit niyang yakap. Nanatili naman akong nahawak sa imahen ni Señor Santo Niño na ngayon ay nakapuwesto sa gilid ni Niño. Ginantihan ko ang mahigpit niyang yakap at hawak pa rin nga ang imahen ay ipinuwento ko ang kamay ko sa kan’yang likuran.

Hindi ko na rin mapigilang ang pag-bugso ng luha ko, I’m happy... way happy than I expected to be. We could’ve have asked more, but we just asked Him for our dance troupe to place. But instead, God gave us the greatest placement.

This is just the first battle we’ve won on the war we entered, and this victory gave us great opportunities to showcase the talent we got. And until our next dance, we will continue to reach everyone’s hearts!

One beat...

One dance...

One vision...

We all dedicate this dance to Him... and it will forever be dedicated for Him.

Sa balaang bata... Señor Santo Niño.

---end---