“Niña, asa ka paingon karong gabii?!” (Niña, where are you going this time of night?!) tanong ni Mama nang makababa ako nang hagdan. Nagmamadali kong sinusuot ang jacket ko habang suot ko ang plain t-shirt at jogging pants.

“Niña, asa ka paingon?” (Niña, where are you going?) tanong naman ni Papa. Hindi ako nakasagot dahil nagmamadali kong sinusuot ang rubber shoes ko, kinakabahan ako sa madadatnan ko sa school namin.

“Niña! Nganong wala ka motubag kanamo?!” (Niña! Why aren’t you answering us?!) Narinig ko nang sumigaw ko Mama kaya napatingin ako sa kanilang dalawa ni Papa.

“Dili nako mapasabot nimo ug tarong kay nagdali ko! Kung gusto ka muuban nako, lakaw! Moadto ko sa St. Teresa kay naay sunog sa gym! Naa sa sulod ang among mga costume ug props sa umaabot nga Sinulog sa Carcar!” (I can’t explain to you properly because I’m in a hurry! If you want to come with me, then go! I’m going to St. Teresa because there was a fire at the gym! Our costumes and props for the incoming Sinulog sa Carcar are inside there!) Kaagad ko nang tinalikuran sila Mama at Papa.

Tumatakbo akong lumabas ng bahay papunta sa sakayan ng bus rito, nang makasakay ako at maka-upo sa upuan ay todo ang kabog ng dibdib ko. Malalim ang pag-hinga ko habang tinatanaw ko ang nadadaanan ng bus.

Nang makababa ako sa harap ng school ay dali-dali akong tumatakbo papasok sa loob ng St. Teresa at kasama ko sila Mama at Papa ngayon, halos hingal na hingal na ’ko dahil sa sobrang pagod pero pinipilit ko pa ring tumakbo dahil baka kung ano nang nangyari.

May mga rumeresponde na rin ngayong bumbero at dinig na dinig sa buong school ang ingay ng mga serenang nagsisi-hunihan. I ran towards the location of our gymnasium. Marami na ring mga tao sa loob at halatang nangangamba rin sila dahil sa nangyayari.

I made up my mind, I ran towards the hallway and the corridors only to find the gymnasium engulfed in flames. Nanlaki ang mga mata ko nang makita ko ang kasalukuyang nangyayari, parang nalulusaw ako, nanlalamig ako at nananamlay.

“Niña, salamat kay ania ka! Wala akoy mahimo bahin niini! Pasayloa kaayo! Pasayloa sa tanan!” (Niña, thank goodness you’re here! I couldn’t do anything about this! I’m very sorry! Sorry for everything!) Narinig ko ang isang pamilyar na boses.

Walang kaano-ano’y sinunggaban niya ako nang isang mahigpit na yakap, humihikbi siya, halatang nanghihinayang siya sa mga nangyari. Hindi ko pa alam ang buong sitwasyon pero sa mga inaasta ni Niño ay parang sobrang lala nito.

“Pasayloa ko, pasayloa ko! Pasayloa ko, wala koy mahimo! Pasaylo-a ko!” (I’m sorry, I’m sorry! I’m sorry, I couldn’t do anything! Forgive me!) Mapapaos na si Niño, napapikit na lang ako at yumakap ako pabalik.

“Unsay nahitabo?! Unsa may nahitabo, Niño?! Angayan ko makahibalo ug katin-awan!” (What happened?! What happened, Niño?! I deserve to know an explanation!) Hindi ko na rin mapigilang mapaluha, mas lalo ko pang hinigpitan ang yakap ko.

“Niño! Unsay nahitabo?!” (Niño! What happened?!) I couldn’t stop myself to shout, hindi ko na rin napigilan ang pagbagsak ng luha sa mga mata ko.

“Gitawagan ko ni Ma'am Minerva dinhi aron lang mahibal-an nga kini nahitabo. Wala silay maluwas bisan unsa, among mga costume, among props, mga instrumento sa banda—tanan... bisan ang imahe ni Señor Santo Niño. Ang tanan nahulog sa kalayo.” (Ma’am Minerva called me out here only to find out that this happened. They couldn’t save anything, our costumes, our props, the band’s instruments—all of it... even the image of Señor Santo Niño. It all came down with the fire.) He grieved bitterly.

Nanlaki ang mga mata ko sa narinig ko, dito na nga bumagsak nang bumagsak ang luha ko. It’s all so sudden, kahapon lang ay nagpra-practice kami eh, kahapon lang suot-suot namin ’yong mga costumes namin, kahapon lang masaya kami kasi ang ganda ng production ng sayaw namin!

Then, bigla na lang nagkagan’to.

“Pasayloa ko, wala koy maluwas bisan unsa. Sa makausa pa, napakyas ko ang tanan. Once again, I failed everyone.) Mas humigpit pa ang yakap sa ’kin ni Niño, this is not happening... panaginip lang ang lahat nang ’to, please!

“No, Niño, wala kang kasalanan sa mga nangyari. Wala kang kasalanan, ’wag mong sisihin ang sarili mo.” I comforted him, mula sa likod niya ay pumunta ang mga kamay ko sa ulo niya at hinaplos ko ’yon.

“Dili nako mapasaylo ang akong kaugalingon, Niña, dili nako mapasaylo ang akong kaugalingon.” (I couldn’t forgive myself, Niña, I couldn’t forgive myself.) Habang hinahaplos ang buhok ni Niño ay tumingin ako sa gymnasium na kasalukuyang nasusunog ngayon.

Kailangan ko na lang sigurong tanggapin, wala na kaming magagawa. Natupok na ang lahat dito, walang naisalba ang dance troupe namin kahit isa.

***

“Dili gihapon ko makatuo nga magsugod ang sunog ug naa sa covered gymnasium. Dili lang nako maproseso ang tanan, unsa ang mahimong hinungdan sa sunog?!” (I couldn’t still believe that a fire would start and it’s in the covered gymnasium. I just couldn’t process everything, what can be the reason behind the fire?!) Mary exclaimed in madness as she ranted about what happened.

Nandito kami sa clubroom namin ngayon, nanlulumo pa rin kami sa mga nangyari kahapon. Ngayong umaga lang din nalaman ng iba naming members ang nangyaring sunog kagabi. Lahat sila’y nanghihinayang at nanlulumo.

“Wala kami kahibalo, kinsa ang katapusang tawo nga mibiya sa gymnasium?” (We don’t know, who’s the last person to leave the gymnasium?) tanong naman ni Joseph.

“Si Niño ug ako ang kataposang nanggawas, ug giseguro namo nga maayo ang tanan.” (Niño and I were the last to go out, and we made sure that everything’s fine.) I told them all.

“Apan mahimo bang magsugod ang sunog sa usa ka covered gymnasium? Ang gusali dako kaayo, ang kalayo dili makasugod gawas kung adunay usa nga nagbutang niini.” (But could a fire start at a covered gymnasium? The building was huge, a fire couldn’t start unless there’s someone setting it up.) Bigla akong napatingin kay Rej.

“Buot ipasabot, adunay makasunog?!” (You mean, someone could’ve set the fire?!) bulalas pa ng iba.

“Morag, dili ko motuo nga natural nga nagsugod ang sunog. Adunay makahimo niini, ug nahibal-an nimo kung kinsa?” (Looks like it, I don’t believe that the fire started naturally. Someone could’ve done it, and you know who?) Napalingon naman kami kay Faust.

“Maghulat, dili... dili kami makaakusar ni bisan kinsa sa nahitabo. Dili kita ang balaod, wala kitay katungod nga akusahan ang usa ka tawo.” (Wait, no... we couldn’t accuse anyone of what happened. We’re not the law, we don’t have the right accuse someone.) Hindi naman sumang-ayon si Mira.

“Husto si Mira, tanan, dili ta angay magpasangil sa nahitabo kay dili kita ang balaod. Gawas pa, wala miy pruweba nga makapasangil nga dunay nagsunog sa gym.” (Mira is right, everyone, we shouldn’t accuse someone of what happened because we’re not the law. Besides, we don’t have proof to accuse someone of burning the gym.) Tumayo ako sa kinauupuan kong armchair.

“Akong atimanon ang mga butang ni Niño, pasayloa ko.” (I’m going to handle things up with Niño, excuse me.) Lumakad ako palabas ng clubroom namin at nagpunta ako sa ruins ng nasunog na gymnasium.

Namataan ko ro’n si Niño na nakatayo lang at pinagmamasdan ang gym namin na ngayon ay nangingitim na dahil sa kapag ng uling na bumalot dito. Malabo na talaga, malababo na talagang may maisasalba pa man kami. Tupok na lahat eh, wala na talagang pag-asa.

“Niño, kumusta ang tanan?” (Niño, how’s everything going on?) panimula ko nang makalapit ako sa kan’ya. Lumingon si Niño sa ’kin at nang humarap siya ay namataan ko ang isang bagay na hawak niya.

“Kini si Señor Santo Niño!” (It’s Señor Santo Niño!) bulalas ko. Mas lumapit pa ako kay Niño para tignan ang imahe na parang ’di man lang nasunog. Malinis pa rin siya, pati ang damit niya at nakasuot pa rin ang korona nito sa ulo.

“Mao ra ni ang naluwas sa sunog, milagroso gyud si Señor Santo Niño.” (This is the only thing that survived the fire, Señor Santo Niño is indeed miraculous.) He gave me the image as he wipe the tears flowing down from her eyes.

“Salamat sa Dios, maayo nga naluwas kini nga imahe. Kini usa ka simbolo sa paglaum, ang atong away wala pa mahuman.” (Thank God, good thing that this image survived. It’s a symbol of hope, our fight is not over yet.) I encouraged him, nakita ko naman siyang tumango at ngumiti siya sa ’kin.

“Niña, sugyot ko nga mag-back out na lang ta. Wala kami’y lain gawas sa among kaugalingon, wala kami. Ang tanan nahulog, ang maong imahe mao lamang ang usa nga naluwas sa sunog.” (Niña, I suggest that let’s just back out. We don’t have anything but ourselves, we have none. Everything went down, that image was the only one that survived the fire.) Suhestiyon ni Niño na ikinalaki ng mga mata ko.

“Hulat... dili! Dili mi nag back out! Mahimo pa namon ang usa ka butang, mahimo pa namon nga makigkompetensya ug makab-ot ang usa ka butang! We could still do something, we could still compete and achieve something!) I opposed Niño’s suggestion, napaiwas na lang siya ng tingin sa ’kin.

“I’ve talked to everyone else, Niña. Sinabi nilang kung magba-back out daw tayo’y ako at ikaw na lang daw ang magdesisyon, hindi na sila humihingi ng refund sa costume nila kasi... nasunog lahat ng gamit natin.” Umiling ako.

“Dili, wala pa mahuman ang among laban!” (No, our fight is not over yet!) Kapwa kami napalingon ni Niño sa gilid namin at namataan namin si Ma’am Minerva na kasama ang mga taga-orphanage.

“Tama, di pa nga tapos! Anaa pa ang atong kaugalingon ug igo na kana!” (Right, it’s not over yet! We still have ourselves and that’s enough!) Narinig namin si Yoichii.

“Mahimo natong buhion kini nga dance troupe alang sa kaayohan! Kinahanglan natong ipadayon kini nga panaw ug kinahanglan nga dili kita mohunong tungod lang kay ang tanan natong mga costume ug props gikuha sa kalayo!” (We could revive this dance troupe for good! We should continue this journey and we must never stop just because all our costumes and props were taken away by the fire!) We turned to the other side and we noticed Mary, Joseph, and the DoReMiFaSo stood upon them.

“Ipadayon ninyong tanan ang pagsayaw, dili lang para sa eskwelahan, kon dili para sa Señor Santo Niño. Sayang kung mu-back out kaayo, ang imong pag-uswag mahuman sa kanal.” (You should all continue dancing, not just for the school, but for Señor Santo Niño. It’s a waste if you back out, your progress will end up down the drain.) Ngiti naman ni Sister Josephine.

Napangiti na lang din ako at tumingin ako kay Niño, dito pa siya mas tuluyang napaiyak nang dahil sa saya. Everyone of us trusts him, we will never let what happened last year happen again. We wouldn’t make our efforts go to waste.

“Daghang salamat sa inyong pagsalig kanako, kamong tanan. Ipanumpa ko, Buhaton nako ang akong labing maayo para sa atong Bayambang.” (Thank you very much for trusting me, everyone of you. I promise, I’m going to do my best for our Bayambang.) Napalitan na rin ng saya ang lungkot sa mga mata ni Niño.

“Wala ka nag-inusara niana, anaa kanimo ang tanan!” (You’re not alone on that, you have all of us!) We all heard not so far from where we are, a familiar voice of a young man.

Tama nga kami, si Kuya Zachary ang nagsalita at kasama niya ngayon ang iba pang members ng Creatives Club. Huminto sila sa paglalakad nang makalapit sila sa ’min, they proudly presented their idea.

“We’ve decided to put a special project regarding to this matter. Sasagutin na namin ang paggawa ng bagong mga backdrops na gagamitin ng dance troupe niyo. May tiwala kami sa inyong lahat, at alam naming kayang-kaya niyo!” Ngiti ni Kuya Zachary.

“Ayaw ko kalimti, ang imong bugtong sastre!” (Don’t forget me, your one and only taylor!) Napalingon naman kami sa kabilang gilid at namataan namin si Ate Pla, she also wears a smile on her face as she walked to us presenting her plan.

“Naa koy mga back-up nga costume nga magamit nimo, ibilin ko nimo ug kung makadaog ka, ako ang mohimo sa imong costume para sa Sinulog sa Lalawigan!” (I have some back-up costumes that you can use, I’ll let you have it and if you win, I will be the one making your costumes for the Sinulog sa Lalawigan!) Ate Pla felt proud of her statement.

“Andam usab ang Music Club nga magpahulam og mga instrumento sa percussion nga magamit namo aron maayo ang kahimtang sa Padayon Band. Makaduwa pa mi, basta magkugi mi para sa dance troupe!” (The Music Club is also willing to lend us some percussion instruments that we could use so the Padayon Band is in good shape. We can still play, as long as we work hard for the dance troupe.) Lumingon naman kami sa gawi nila Julia nang sabihin nila ’yon.

Muli kong pinagmasdan si Niño, sa sobrang sayang nararamdaman niya’y muli siyang napaluha. Nagsipalakpakan kaming lahat dahil sa dami ng mga tumulong sa ’min, hindi namin maipaliwanag ang sayang nararamdaman namin sa ’ming mga puso.

“Salamat kaninyong tanan. Salamat sa pagsalig nako. Salamat sa imong tanan sa inyong tabang, ang tanan kaninyo mao ang usa ka panalangin gikan sa itaas!” (Thank you, all of you. Thanks for trusting me. Thank you all for your help, everyone of you is a blessing from above.) He exclaimed while he’s still shedding tears of joy.

“Ug kitang tanan utang niini ngadto Kaniya.” (And we all owe this to Him.) Sumabad ako at itinaas ko ang imahen ng Santo Niño na hawak ko.

“From the Bayambang Cultural Dance Troupe, Viva Pit Señor!” We all chanted as we thank the God for this second chance.

Sa pagkakataong ito, sapat na ang lakas namin.

We’re going to dance, I’m sure of it.