“Wow, Niña! Perpekto kaayo nimo ang gown!” (Wow, Niña! The gown looks so perfect on you!) Bulalas ni Mary nang magpakita ako sa kanila suot ang gown na natapos nang tahiin. Pinagtitinginan ako ngayon ng mga kasama ko sa dance troupe.

“Ang imong mga costume nindot tan-awon kanimo usab, nindot tan-awon kaming tanan nga nagpraktis sa kini nga mga costume!” (Your costumes looks good on you too, it’s nice to see all of us practicing with these costumes on!) Their costumes are also beautiful.

Isang linggo bago ang nakatakdang date ng Sinulog sa Carcar, ngayon ay magkakatapusan na ng September. Todo na ang pagpra-practice namin ngayon dahil malapit na ang araw na hinihintay namin.

Today is Saturday, September twenty-nine. The Sinulog sa Carcar will happen on Saturday also, October six. We have a week left of practice, so now we’re giving our all. Ngayon nga rin ay naidala na rito sa Carcar mula sa Minglanilla ang costumes namin. Everyone was very exited to wear those costumes.

Sila Mary na mga babae ay nakasuot ng kulay pink na filipiñana gown na may tahi at burda ring kagaya ng sa ’kin, ang mga lalaki naman ay nakasuot ng sky-blue na long sleeved polo na may mga burdang disenyo rin sa harapan. Ang salawal nila’ya strives na pantalon na kulay dilaw at kulay kahel.

“Andam na ang tanan? Nagsugod kami sa pipila ka minuto.” (Everyone ready? We’re starting in a few minutes.) Narinig ko si Niño, ngayon ay suot niya na rin ang costume niya at inaayos pa niya ang mga maggas nito.

“Andam na kami, naghulat lang kami sa imong tawag.” (We’re ready, we’re just waiting for your call.) Ngiti ng mga kasama namin.

“Yoichii, Penn, andama ang mga props. Ang Padayon Band, pangandam sa pagdula. Mga mananayaw, himoa ang imong mga linya.” (Yoichii, Penn, get the props ready. The Padayon Band, get ready to play. Dancers, form your lines.) Niño commanded all of them, inilibot ko ang tingin ko sa ngayon ay naghahanda nang mga tao rito.

“Dinhi, Niña, abi nakog imo kini.” (Here, Niña, I think this belongs to you.) Muli akong tumingin kay Niño nang tawagin niya ’ko.

He’s currently holding to the image of the holy child, Señor Santo Niño. Nakangiti siya at nakahanda na siyang i-abot sa ’kin ang imahe, malugod ko naman ’yong tinanggap at hinawakan ko ’yon nang mahigpit.

Bagong bihis din ang imahen dahil isa rin ’to sa mga tinahian ni Ate Pla ng bagong damit. The usual red outfit of the Santo Niño with different designs of yellow thread embroidered on to it, napansin ko ring mag kuminang ang korona nito sa ulo at ang muka nito.

They must’ve cleaned and waxed Him, good thing to know.

“Salamat, puwesto na tayo?” yaya ko kay Niño. Nakangiti naman siyang tumango at sabay na nga kaming pumunta sa mga puwesto namin.

Nang makapunta na kami sa mga puwesto namin, hinudyatan na ni Niño na mag-play na ang banda kaya umayos na rin kami ng puwesto. The band started playing while I stand behind the backdrops that Yoichii and Penn is currently holding on to.

Seryoso rin sila Yoichii at Penn sa paggalaw nila ng mga backdrops, at nang dumako na sa oras na kailangan na nilang igalaw ang backdrop sa harap ko. Pareho nila akong tinignan at naghanda na sila.

“Santo Niño ko, oh Ginoo ko.
Sa Imong kalooy gisapnay mo kami. Santo Niño ko, oh Ginoo ko.
Sa imong kalooy may kinabuhi kami.”

(My Santo Niño, oh my Lord.
In Your mercy you have saved us.
My Santo Niño, oh my Lord.
In your mercy we have life.)

Narinig naming kumanta na si Baby Terrence, humawak ang dalawa nang mahigpit sa mga backdrop at ihinanda nila ang kanilang sariling hilahin ’yon. Yoichii and Penn gave me a glad smile as they move the backdrops away from both my right at my left side when Baby Terrence finished singing.

Nagsimula na muling tumugtog ang banda at isinuot ko na ang aking ngiti sa labi ko. I raised the image of Señor Santo Niño as my fellow dancers dance in the midst of music played by the percussion instruments of the Padayon Band. I started to walk further to the dancers and my gown gently swayed to the wind.

“Viva! Viva! Viva Pit Señor!” we all shouted as we began our routines. Our turns, and even the outmost twist of our performance.

Pinagmamasdan kong sumayaw ang ibang mga dancers ng troupe namin, pare-pareho silang nakangiti throughout the whole performance. They’re giving their all—maging si Niño.

Sa bawat paggalaw nila ng mga kandila sa kamay nila, sa bawat pag-ikot nila, at sa bawat sigaw nila nang papuri, hindi nawawala sa kanila ang diwa ng isang mananayaw. It all came to life, our presentation is at it’s finest! I feel proud of us, knowing that we’ve all come this far.

***

“Nindot ang among performance, no? Gibati nako nga kami ang modaog niining higayona, dili ko maghulat nga mahitabo kana.” (Our performance is nice, isn’t it? I feel like we’re going to win this time, I can’t wait for that to happen.) Narinig kong nagsalita ang isang dancer namin kaya kaagad akong napalingon sa kanila.

“Ayaw pugsa ang imong paglaom, daghan kaayong mga contingent ang mosalmot alang sa edisyon karong tuiga sa Sinulog sa Carcar. Buhaton lang nato ang atong labing maayo diha, sayaw alang sa Señor Santo Niño, ayawg hunahunaa kon mapildi.” (Don’t keep your hopes up, there’s so many contingents joining for this year’s edition of Sinulog sa Carcar. Let’s just do our best there, dance for Señor Santo Niño, don’t mind if we loose.) Ngiti ko sa kanila.

Kapwa sila tumango sa ’kin at nagpaalam na sila, lumabas na sila ng gymnasium dahil lumalalim na ang gabi. Oo, inabot na kami ng gabi sa practice dahil kahit tapos na namin ang mga steps ay marami pa ring kailangang i-polish pang formations.

Nakabihis na rin ako ng uniform ko at nakasukbit na ang bag ko, isang araw nanaman nga ng practice ang nagtapos. Sa Lunes kami muling magpapatuloy sa practice, everyone has their business tomorrow so we let it slip. Alam naman naming ’di lang dapat sa troupe naka-sentro ang atensiyon namin.

“Paalam, Niña! Magkita ta sa Lunes!” (Goodbye, Niña! See you on Monday!) Napalingon ako kila Mary at Joseph na ngayon ay nagpaalam na rin sa ’kin, I waved them both goodbye.

“Mopauli na, Niña? Magdungan ta sa pagpauli.” (Heading home, Niña? Let’s go home together.) Napangiti naman ako nang marinig ko si Niño sa likod ko. Kaagad akong bumaling ng tingin sa kan’ya at napangiti rin ako.

“Oo, lakaw na.” (Yeah, let’s go.) Sabay naming isinara ni Niño ang pintuan ng covered gymnasium at ikinandado namin ’yon. Nakapatay na ang lahat ng ilaw at chi-neck muna namin ang lahat bago kami umalis.

Nang maisauli na namin ang susi sa faculty room, ay kaagad na rin kaming bumaba ng hallway ni Niño at pinag-uusapan namin ngayon ang mga plano pa ng troupe sa mga susunod na araw. About sa dancers, about sa mga props, sa mga costumes, it’s all on our hands right now.

Palabas na kami ng gate ni Niño nang bigla na lang may humila sa buhok ko, nanlaki ang mga mata ko at kaagad kong ipiniglas ang ulo ko mula sa kamay na ngayo’y nakahawak sa buhok ko. I flinched as I turned around to see who got my hair, only to know that it was Roberta.

“Aray! Bitawan mo ako, animal ka!” I yelled, nahagip nang mata ko na napalingon din si Niño at nabigla sa mga nangyayari. He quickly ran to us and he tried to separate Roberta from my hair but Roberta wouldn’t bulge.

“Ikaw ang hinungdan sa tanan! Buwag na unta sila kung dili tungod nimo! Animal ka sa among duha, bitaw ka!” (You’re the reason behind it all! They should’ve been disbanded if not for you! You’re the animal among the two of us, you bitch!) I heard her shouted with a raging tone.

Kaagad kong hinawakan ang muka niya at piniga ko ’yon, hindi pa ’ko nagkuko ngayon kaya pinabayaan kong bumaon ang mga kuko ko sa muka niya. I bet she couldn’t handle the pain so she voluntarily separated herself from me, nagawa naman siyang ilayo ni Niño sa ’kin.

“Unsa imong problema ato nga oras?! Kanunay ka sa among dalan sa matag higayon nga ang among dance troupe mosulay sa pag-uswag?! Kanunay nimo akong gibasol sa imong kabuang! Unsay naa kanimo!” (What’s your problem this time?! You’re always on our way whenever our dance troupe tries to progress?! You’re always blaming me for your crap! What’s up with you?!) Hindi ko na siya napigilang sigawan din.

“Roberta! Salamat kay nakit-an tika!” (Roberta! Thank goodness I found you!) Mula sa ’di kalayuan ay nakita namin si Reiner na tumatakbo.

“Oh Dios ko! Unsay nahitabo dinhi? Naa bay kagubot?!” (Oh my God! What happened here? Is there any commotion?!) nabibigla niyang tanong nang makita niya kami. Hindi ko na napigilan ang sarili kong bulyawan maging si Reiner dahil sa sobrang inis ko.

“Giatake kuno ko sa imong amigo nga si Roberta nga walay hinungdan! Unsay naa sa iya?! Sakit na sad ko makadungog sa iyang mga rason ug sa iyang pagbasol nako!” (Your friend, Roberta, allegedly attacked me for no reason! What’s with her?! I’m already sick of hearing her reasons and her blames on me!) sigaw ko.

“Niña, hinaya imong tingog! Bisan kinsa nga makadungog kanamo gikan dinhi, kini hinungdan sa usa ka eskandalo sa makausa pa!” (Niña, keep your voice down! Anyone might hear us from here, this will cause a scandal once again!) Sinaway ako ni Niño pero ’di ako nakinig.

“Hindi, Hindi ako tatahimik. Palagi na lang siyang gan’to! Maski no’ng unang pagkikita namin, hanggang sa eksena do’n sa practice, and until now! Bakit ba ang laki ng galit sa ’kin ng taong ’yan!” sigaw ko.

“Gusto ko lang naman malinis ang pangalan ng dance troupe, gusto ko lang naman sumayaw eh! Gusto ko lang maranasang sumayaw sa Sinulog Festival kaya tinulungan ko si Niño na i-revive ang reputasyon ng dance troupe ng St. Teresa!” Napayuko ako, napahinga ako nang malalim.

Is just that? O may iba pang rason kung bakit?

No, it’s not about that when it comes to now.

“Pero si Roberta nga! Kanunay siyang magpakita ug kanunay niyang ilabay ang bisan unsang butang batok kanako! Tungod kay gisayangan nimo siya! Tungod kay wala pa siya ka move on! Tungod kay imong gibuak ang iyang kasingkasing, Niño!” (But that Roberta! She’s always showing up and she’s always throwing anything against me! It’s because you wasted her! It’s because she hadn’t moved on! It’s because you broke her heart, Niño!) Hindi ko na napigilan ang sarili kong sabihin ’yon dahil sa sobrang inis.

“Ni-Niña, diin ka nakahibalo niana?” (Ni-Niña, where did you learn about that?) Nanlaki na lang ang mga mga mata ko nang marinig ko ’yon mula kay Niño.

No, hindi ko p’wedeng sabihin narinig ko ang pinag-usapan nila no’n sa clinic. Napaiwas ako ng tingin sa kanilang lahat at kaagad akong kumaripas nang takbo.

“Niña, hulat!” (Niña, wait!) Nahagip pa ng paningin kong binitawan ni Niño si Roberta para habulin ako.

“I tell you, Niña! Hindi na kayo aabot sa Sinulog sa Carcar! Hindi ako papayag na makaabot kayo ro’n!” I disregarded it when I heard Roberta.

Tumakbo ako nang tumakbo hanggang sa makarating ako sa highway, nakakita ako ng isang bus kaya naman kaagad akong tumakbo papunta ro’n at kaagad akong sumakay. Hindi na ako nahabol pa ni Niño dahil umalis na rin ang bus na sinakyan ko.

Pagkaupo ko sa isa sa mga upuan sa bus ay dito na tumulo ang nagbabadyang luha sa mga mata ko. Hindi ko alam kung anong rason kung bakit ako umiiyak, but my years continuously dropped from my eyes.

Isinantabi ko na lang muna ang nangyari dahil kailangan ko munang magpahinga, I’ll deal with these on Monday. Sasabihin ko kay Niño nang maayos ang lahat ng mga nalaman ko, gusto ko na lang munang magpahinga. Ang daming nangyari ngayong araw na ’to.

Pagbaba ko ng bus at pagkauwi ko sa bahay namin ay sinalubong ako nila Mama at Papa, pero wala akong ganang makipag-usap sa kanila dahil halo-halo ang nararamdaman kong emosyon ngayon sa loob ko.

“Niña! Kumusta imong adlaw—wait, naghilak ka?!” (Niña! How’s your day—wait, are you crying?!) pambungad sa ’kin ni Mama pero ’di ko siya pinansin.

“Teka, naghilak akong Niña?! Unsay nahitabo, sweetie?!” (Wait, my Niña is crying?! What happened, sweetie?!) Narinig ko rin si Papa, pero hindi ko talaga sila tinapunan ng tingin.

“’Ma, ’Pa, palihog... pasagdi ko sa pagkakaron.” (Ma, ’Pa, please... leave me alone for now.) Tanging tugon ko at umakyat na ’ko sa kuwarto. Isinara ko ang pintuan ng kuwarto ko at ikinandado ’yon.

Ihinandusay ko ang sarili ko sa kama at hindi na rin ako nagkaro’n ng oras pang magbihis sa pambahay kong damit. There’s so many things that happened today, gusto ko na lang talagang magpahinga.

***

Ipipikit ko na sana ang mga mata ko nang maramdaman kong nag-vibrate ang cellphone ko mula sa bulsa ko. Kaagad ko ’yong kinuha at napansin kong isang tawag ’yon mula sa isang unknown number.

Linggo nang gabi ngayon at pagod na pagod ako dahil ang dami kong ginawa ngayon, isinantabi ko muna ang mga nangyari kahapon at ihinahanda ko pa ang sarili ko sa mga sasabihin ko kay Niño para bukas. In my curiosity, I picked up the call and I was shocked of the voice I heard.

“Niña, kini si Niño! Wala ko kabalo unsaon pagbutang sa tanan pero palihog, moanhi diri sa St. Teresa!” (Niña, this is Niño! I don’t know how to put everything in but please, come here at St. Teresa!) pakiusap niya.

“Niño, wala koy panahon niini. Giputol ko ang tawag—” (Niño, I don’t have time for this. I’m hanging up the call—) hindi ako pinatuloy ni Niño sa pagsasalita ko.

“Niña! Adunay usa ka importante nga panghitabo dinhi! Palihog lang diri! hangyo ko nimo! Gitawagan nako ang tanan, gitawagan nako sila ug ang uban kanila naa dinhi! Palihug! Halika nga Nina! Wala ko kabalo unsa akong buhaton!” (Niña! There’s something important happening here! Please just come here! I beg you! I called everyone, I called them and some of them are here! Please! Come here Nina! I don’t know what to do!) Mapapaos na siya at sa tono ng pananalita niya ay aligagang-aligaga at takot na takot siya...

Anong nangyayari sa kabilang linya?

“Ni-Niño, unsay nahitabo ana?” (Ni-Niño, what’s happening there?) I asked him with a worried tone. Nagsmimulang manginig ang mga kamay ko.

“Niña, ang gymnasium... nagdilaab na ang tanan!” (Niña, the gymnasium... it’s all burning to ashes!)