“San Antonio Dance Company of Carcar Christian School Incorporated!” Napanganga ang lahat sa resulta ng kompetisyon, kaagad akong napatingin sa mga katabi kong estudyante na dismayado sa resulta.

I’m sitting in one of the chairs here at the Carcar Sports Complex, I turned my gaze to the dancers of our school. Dismayado rin sila sa resulta ng kompetisyon para mag-qualify sa Sinulog sa Lalawigan.

Tumayo ako sa kinakaupuan ko at dahan-dahan akong naglakad patungo sa mga dancers ng school namin, gusto kong marinig ang mga hinanaing nila. I would be just an ordinary spectator of this competition which is really unbelievable.

My name is Niña Fernando, a sixteen-year-old student of St. Teresa School of Valladolid. I’m an avid watcher of the Sinulog Festival dance competition and for the past three years, I’ve been longing for our school to qualify at the Sinulog sa Lalawigan.

Malapit na sana ngayong taon, nakapagtataka lang na ’di man lang naka-place ang school namin kahit malinis at maganda naman ang presentation ng sayaw nila.

“Bogo kaayo ang mga judges!” (The judges are so stupid!) Narinig kong nagsalita ang isang manonood na taga-ibang lugar din.

“Oo, ang Teresañan literal nga angayan sa unang puwesto apan unsa ang nahitabo?!” (Yeah, Teresañan’s literally deserved the first spot but what just happened?!) saad pa ng isa.

“Matud pa nila nga adunay isyu sulod sa mga eskwelahan mao nga gipasagdan nila nga makadaog og grand slam ang San Antonio aron ihapak kini kang St. Teresa.” (They said that there was an issue within schools so they let San Antonio win a grand slam to slap it on St. Teresa.) Napakunot naman ang noo ko.

Wait, so may issue pala ang mga judges sa school namin kaya kahit ga’no kaganda ’yong entry ng school namin eh ’di binigyan ng place? Why, that’s unfair! ’Di naman kasalanan ng dance troupe ang mga nangyari. Sino nga bang dapat sisihin dito?

“Niña, nag-unsa ka dinhi?” (Niña, what are you doing here?) Napalingon ako sa likod ko at napansin ko ang bestfriend kong si Joseph Sabado, nasa may hagdan siya ’di kalayuan sa kinatatayuan ko.

“Nitan-aw ko sa Sinulog sa Carcar ug di ka motuo sa nahitabo.” (I watched the Sinulog sa Carcar and you wouldn’t believe what just happened.) Muli ay napahinga ako nang malalim, I just can’t believe despite their hard work...

“Napildi na sab sila, ha?” (They lost again, right?) tanong ni Joseph. Basta na lang akong tumango at umupo ako sa tabing upuan.

Umaalis na ang mga tao rito sa Carcar Sports Complex, maraming mga dismayadong manonood sa resulta ng kompetisyon kanina. Napangiti na lang si Joseph at umupo siya sa tabi ko, he leaned his back to the seat and put his hands on her nape while his arms are leaned up.

“Gan’yan talaga ang buhay, sabi nila. Hindi naman palaging panalo ang bawat tao, ’di nila palaging makukuha ang mga hangarin nila.” Ngiti pa ni Joseph at ininat niya ang kan’yang mga kamay, I took a deep breath and I looked at him.

“But this has been happening for the past five years, pangatlong taon na nang maagaw sa school natin ang kampiyunato. Pangatlong taon nang binabawi ng school natin ’yong pagkapanalo, pero ano nang nangyayari?” Bumuntong-hininga muli ako matapos kong magsalita.

“Tingali dili kini atong tuig, tingali sa sunod tuig ang atong eskwelahan maoy makadaog sa titulo. Kinsay nakahibalo?” (Maybe it’s not our year, maybe next year our school will win the title. Who knew?) Joseph put his hand down and he stood up the chair.

“Sandali nga, bakit ba apektadong-apektado ka pa kaysa sa sarili nating dance troupe? ’Di ka naman kasali sa mga mananayaw eh, nawawala ka na yata sa lugar, uy.” Simpleng tumawa si Joseph na ikinahagikgik ko rin naman.

“Yeah, maybe nawawala na nga ’ko sa lugar ko dahil isa lang akong ordenaryong manonood, pero sadyang nakaka-dismaya ’yong results eh.” Tugon ko, pasimple namang umiling-iling si Joseph at pinag-krus niya ang kan’yang mga braso.

“Sa tinuod lang, nalingaw ko sa Sinulog Festival, Joseph. Mas puhunan ko sa maong pista gawas sa Kabkaban ning Syudad, wa ko kahibaw ngano. Kini nakapahimo kanako nga gusto nga mosayaw samtang nagtan-aw ako sa usa ka pasundayag.” (To be true, I’m always fascinated by the Sinulog Festival, Joseph. I’m more invested to that festival other than this City’s Kabkaban, I don’t know why. It makes me want to dance while I’m watching a performance.) Pagtatapat ko sa kaibigan ko.

“Kung nalingaw ka sa maong festival nganong dili ka moapil sa dance troupe? Sigurado ko nga makaya nimo ang bayad aron makaapil sa pista tungod kay lig-on ka sa pinansyal.” (If you’re fascinated by that festival then why don’t you join the dance troupe? I’m sure that you can afford the payment to join at the festival since you’re financially stable.) Nanlaki ang mga mata ko sa sinabi ni Joseph.

“Dili man ko, gusto ko siyempre, apan dili ko sigurado kung ingon niana ko ka maayo sa pagsayaw.” (I don’t either, I want to of course, but I’m not sure if I’m that good at dancing.) I replied to him, he just took a breath and he prepared to walk away.

“It’s your choice naman. Kung gusto mong sumayaw at sumali sa dance troupe, susuportahan kita at tiyak kong susuportahan ka rin ng parents mo. Supportive sila Tita La at Tito El.” Ngisi niya, ngumiti na lang naman din ako.

“Pag-iisipan ko na lang muna, kapag napag-isip-isip ko nang gusto ko, eh ’di susubukan kong sumali.” Ngiti ko, Minsan pa niya ’kong nginisian bago siya tuluyang umalis. I waved goodbye at him and so he is to me.

Tumayo ako sa kinakaupuan ko, marami pa ’kong gagawing assignments nanamyang gabi kaya kailangan ko nang umuwi. Baka magalit din sa ’kin ang mga magulang kapag late akong nakauwi ng bahay.

Akma na ’kong bababa sa exit nitong sports complex nang mapadaan ako sa grupo ng mga dancers na nagpupulong-pulong sa isang tabi, mga dancers sila ng school namin at halatang nanghihiyang talaga sila sila sa resulta.

“Puno kaayo ka sa garbo sa imong kaugalingon!” (You’re so full of pride to yourself!) Nanlaki ang mga mata ko nang narinig ko ang isang lalaking sumigaw.

“Oo, kung wala nimo sila gihagit dili kami mabalhin! Sala nimo nga magbuwag mi!” (Yeah, if you hadn’t challenged them we’re not going to be unplaced! It’s your fault that we’ll be disbanded!) Napalingon ako sa kanila, nanlaki ang mga mata ko nang makita ko ang sinasabihan nila no’n.

It’s their leader, the head of their dance troupe...

“Ikaw lang ang dapat sisihin sa pagkatalo ng dance troupe natin, kung ’di mo sana sila hinamon eh ’di sana naka-place man lang tayo kahit paano?!” saad pa ng isang member.

“Ano ngayong sasabihin ng principal sa dance troupe natin?” tanong naman ng isang babaeng may-hawak ng imahen ni Señor Santo Niño, siya ang queen ng dance troupe, si Roberta Gonzalez.

“Pangatlong taon na natin ’tong natatalo tayo, at bawat taong nagdaang simula no’ng umalis si Kuya Zach na dati nating leader eh nagkanda-malas-malas na ’tong dance troupe natin!” sisi pa ng isa.

“Mahiya ka naman sa sarili mo, you’re bringing all of us down. Pati kaming mga miyembro ng banda eh nadadamay because of your stupidity!” saad din ng isa pang lalaki. I believe that it was Reiner Cruz, the head of the drum and bugle band.

“Nganong sige ko nimo itandi ni Kuya Zach? Kanang bastardo ug wala nay labot sa atong dance troupe, gibiyaan mi niya sa dihang nanginahanglan mi, di ba?” (Why do you keep comparing me to Kuya Zach? That bastard has nothing to do with our dance troupe anymore, he left us when we needed him, right?) Nanlaki ang mga mata nilang lahat nang tumugon ang lalaking sinisisi nila.

“Bakit niyo siya kinukumpara sa ’kin kung akong sumalo ng responsibidad ng dance troupe na ’to! Ako ang nagtiyaga para turuan kayo at i-angat tayo, pero ngayon bakit parang ako pa ang masama, ha?!” reklamo no’ng lalaki.

“Kay ikaw! Tungod sa imong pride, tungod anang kabuang nimo!” (Because you are! Because of your pride, because of that stupid ego of yours!) sigaw muli ni Roberta.

“Dili ko gusto nga mahimong bahin niini nga dance troupe, dili ko gusto nga makig-uban sa ingon nga mga pildi!” (I don’t want to be a part of this dance troupe anymore, I don’t want to be associated with such losers!) Ipinasa niya ang imahen ng Santo Niño sa isang babaeng dancer at tumakbo siya palayo.

“Ako usab, dili ko makaagwanta sa pagpakaulaw.” (Me neither, I can’t stand the humiliation.) Saad naman ni Reiner at tinalikuran niya ang leader ng dance troupe nila.

“Our band will not be associated with this dance troupe either, humanap kayo ng ibang bandang tutugtog para sa inyo.” Saad pa niya bago siya umalis, nagtinginan naman ang mga iba pang naiwan do’n at nagdesisyon na rin silang lumayo.

Sa huli, naiwang mag-isa ang leader nila habang nakayuko, he’s holding to his hair tightly because of what I think is anger.

He stood up on his seat and he proceeded to exit the sports complex too, namataan kong papunta siya sa gawi ko kaya umarte na lang ako na parang wala akong nakita at narinig. He just passed towards me, ignoring what’s on his way or so...

I can sense the disappointment he’s currently feeling.

Naaawa ako para sa kan’ya, naaawa ako dahil alam kong nagbuhos din naman siya ng hirap para itaguyod ang dance troupe ng school namin.

But it ended up falling apart.

I’ve made up my mind...

I wanna join the troupe.