İstanbul Radyosu'nda bir konuşma.

Sorular: Nevin Akkaya

Nevin Akkaya:

Sayın Özdemir Asaf,
Servet-i Fünun'da öteki adıyla Uyanış'ta 1940'larda şiirleriniz görülmeye başlıyor. Ne var ki ilk kitabınız "Dünya Kaçtı Gözüme" 15 yıl sonra 1955'te yayınlandı.

Kitabınızı çıkarmak için koyduğunuz bu uzun arayı gerektiren nedenler nelerdir?

Özdemir Asaf:

Efendim, ilk gençliğimde akademik kariyer ile sanatçı mizacım arasında çok çekiştim. Yazardım, çalışarak yazardım ve bunu bile bile yapardım. İlk duyguların sıcaklığını çekinirdim. Onlar soğuyup uzaklaşıncaya ya da uzaklaşıp soğuyuncaya kadar ardlarında ne kalacak diye beklerdim.

Birçok kitap hazırladım, yayınlamadım, memnunum şimdi. Sonra ilerde de hep arada birkaç yıllık susma dönemleri yaşadım.

Çok değişik konularda okurum hâlâ. Bir şairin olağan ilgili alanlarının dışında okumayı severim. Tarihten antropolojiye, teknolojiden elektroniğe, teorik fiziğe kadar... Çok gezmiş olmam da bunun bir sonucu olsa gerektir.

Bütün bu yaşantılar, düşünceler ve duygular içinde acaba daha iyi bir şey yapabilir miyim, yazmış olduğumdan ilerde de aynı ilgiyle, güzellikle ilgilenebilir miyim diye düşünürdüm.

Birkaç kitabım vardı hazırlamış olduğum, bir gün onları yayınlamaya karar verdim, ondan sonra yazdıklarımı, onları attım, ondan sonra yazdıklarımı toplamaya başladım ve bu 1955 yılında ilk kitabımı yayınlanmasına kadar vardı.

Nevin Akkaya:

Sizin için sözcüklerin anlam yükünü arttıran, değiştiren, şiirin sınırlarını zorlayan şair diyorlar, bu konuda neler derdiniz?

Özdemir Asaf:

Ben şiiri dil ile kuruyorum, dolayısıyla düşünceyle. Duygular onun amacı olmuyor, aracı oluyor. Doğadan da az çok esinlenirim. Bu da kavramlar ardında bir şiir, şiirin ardında bir kavramlar dizisi izlediğimden olsa gerektir. Dilde duruluğu tutarım.

Müzikalite konusuna değineyim, konumuzla ilgili olsa gerek. Burada alışılmış ses akımlarına karşılık kendiliğinden bir tutumum var. Onun için eski alışkanlıklarımdan kurtulamıyorum. Benden bekledikleri sesleri bulamayınca, vurgularıma ve duraklarıma pek eğilmezler. Oysa ben kelimelerin kendi içlerindeki ses ve anlam vurgularıyla sözcükleri sıralarken, dizerken onların aralarındaki kaynaşımlarıma ve duraklarıma pek eğilmezler. Oysa ben kelimelerin kendi içlerindeki ses ve anlam vurgularıyla sözcükleri sıralarken, dizerken onların aralarındaki kaynaşımları ve durakları da kendimce senfonileştirdiğimi sanırım. Ama hiçbir zaman, dışarıdaki bir başka kalıba göre önceden hazırlanmış kurgular değildir bunlar. Konularım ve sözcüklerimin kendilerine özgü yaşamlarını, amacımda belirtmek isterim.

Nevin Akkaya:

Bu arada sırası gelmişken şunu da soralım. Az sözle çok şey anlatma eğilimi nereden geldi?

Özdemir Asaf:

İlk yazmaya başladığımda olsa gerek. Yazardım çok yazardım ve bilerek az yayınlardım. Yazdıklarımın beğeniden çok, yazdıklarımın içinde bulunduğu çağdaki durumlarını merak edişimden ileri gelirdi.
Bu çağ kaygısı, onun verileri beni hep ilgilendirir hâlâ, bunlar hep kafamda oluşur. Bir sözden öte olanı ararım doğrusu. Bunun içindir ki dörtlük ve benzeri şiirlerim çoğunluğu tutar. Hatta epirama kadar uzanmaktan çekinmem. İsterim ki sözlerin arasında bir söz, sözden öte bir söz olsun.

Nevin Akkaya:

Size son sorumuz Sayın Özdemir Asaf.

Şiirlerinizde ikinci kişi problemini koyuyorsunuz, bu ikinci kişiyle aranızdaki ilişkiler nelerdir?

Özdemir Asaf

Ben duygudan çok hep düşünceyle alışveriş ettiğimi sanıyorum, bu bundan olsa gerektir. Bunda benim çocukluğumun anı izleriyle ilintili kalıntıları da olsa gerektir. Babamın erken ölmesinden tutun da dört büyükanneli bir çocukluktan sonra, on dört teyze, dört dayılı bir ailenin erkek çocuğu olmamın da bunda bir etkisi olsa gerektir.
Sonra ikiz kız kardeş eşi olmam, on iki sene yatılı okumam, başkalarının sözlerini unutmaları ya da zamanla değiştirmeleri beni bu konuya, bu ikinci kişi konusuna yöneltmiştir. Bu ikinci kişi, yalnız duygular açısından değil, bende anılar, kavramlar açısından da devamlı olarak bulunuyor ve bundan çıkacağımı ya da bunu bırakacağımı artık bu yaşta pek de sanmıyorum.