Câu 8. Cơ sở khách quan và những tác dụng của quy luật giá trị trong

nền sản xuất hàng hóa.

1. Cơ sở khách quan và yêu cầu của quy luật giá trị.

Quy luật giá trị là quy luật kinh tế của nền sản xuất hàng hóa.

Ở đâu có sản xuất hàng hóa thì ở đó có quy luật giá trị hoạt động

một cách khách quan.

Quy luật giá trị đòi hỏi việc sản xuất và trao đổi hàng hóa, phải

dựa trên cơ sở hao phí lao động xã hội cần thiết, có nghĩa là:

- Trong sản xuất, nó đòi hỏi người sản xuất luôn luôn có ý thức

tìm cách hạ thấp hao phí lao động cá biệt xuống nhỏ hơn, hoặc

bằng hao phí lao động xã hội cần thiết.

- Trong lưu thông, nó đòi hỏi việc trao đổi hàng hóa phải dựa

trên nguyên tắc ngang giá.

Quy luật giá trị hoạt động thông qua sự lên xuống của giá cả

trên thị trường. Nó có mối quan hệ hữu cơ với quy luật cung - cầu.

Khi cung lớn hơn cầu thì giá cả nhỏ hơn giá trị. Khi cung nhỏ hơn

cầu thì giá cả lớn hơn giá trị.

2. Tác dụng của quy luật giá trị.

Quy luật giá trị hoạt động ở trong mọi phương thức sản xuất có

sản xuất hàng hóa, nhưng đặc điểm hoạt động, vai trò và tác dụng

của nó khác nhau, vì nó bị các quy luật kinh tế đặc thù của

phương thức sản xuất đó chi phối.

Trong điều kiện nền sản xuất hàng hóa dựa trên cơ sở chế độ tư

hữu giữ vai trò thống trị, quy luật giá trị hoạt động một cách tự

phát và có bốn tác dụng chủ yếu sau:

- Tự phát điều tiết các yếu tố sản xuất (tư liệu sản xuất và sức

lao động) vào các ngành, các khu vực khác nhau của nền sản xuất

xã hội, thông qua sự biến động của cung - cầu thể hiện qua giá cả

trên thị trường.

- Tự phát điều tiết lưu thông hàng hóa. Thông qua sự biến động

(chênh lệch) của giá cả, hàng hóa từ nơi có giá cả thấp sẽ được di

chuyển về nơi có giá cả cao.

- Tự phát kích thích cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, tăng

năng suất lao động, làm cho lực lượng sản xuất phát triển.

- Tự phát làm phân hóa người sản xuất thành giàu và nghèo.

Trong điều kiện chủ nghĩa xã hội có nền kinh tế nhiều thành

phần trong đó thành phần kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể làm

nền tảng, còn thành phần kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo thì

vai trò của quy luật giá trị về cơ bản không còn như trước. Tuy

nhiên nó vẫn thực hiện chức năng điều tiết, kích thích và đào thải

vốn có của nó.

Trong điều kiện quá độ lên chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế còn

nhiều thành phần, còn nhiều loại quy luật đặc thù hoạt động đan

xen vào nhau, làm cho sự hoạt động của quy luật giá trị vừa có

tính tự phát vừa có tính tự giác, tuy vẫn có đầy đủ các tác dụng

trên.

Vấn đề quan trọng là phải nhận thức và vận dụng quy luật giá

trị bằng các chính sách kinh tế phù hợp trên cơ sở khoa học, nhằm

thực hiện có hiệu quả những mục tiêu kinh tế - xã hội.