2. Khái quát các điều kiện lịch sử x• hội, nguồn gốc hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh ?

a. Điều kiện lịch sử, x• hội

Tư tưởng Hồ Chí Minh ra đời trong hoàn cảnh lịch sử x• hội nước ta khá đặc biệt: từ năm 1858 đến cuối thế kỷ XIX, các phong trào chống Pháp rầm rộ bùng lên, nhưng đều bị thất bại vì chưa có đường lối chính trị đúng đắn. Điều đó cho thấy sự bất lực của hệ tư tưởng phong kiến trước nhiệm vụ lịch sử

Bước sang đầu thế kỷ XX, với công cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp, cơ cấu giai cấp x• hội có sự chuyển biến và phân hoá mạnh mẽ. Phong trào đấu tranh chống Pháp chuyển dần sang xu hướng dân chủ tư sản...nhưng rồi cũng bị dập tắt. Sự khó khăn, bế tắc và thất bại của phong trào cứu nước đầu thế kỷ XX đ• thôi thúc Hồ Chí Minh phải tìm ra con đường cứu nước.

- Quê hương và gia đình Hồ Chí Minh: Nghệ An là một vùng quê giàu truyền thống yêu nước và cách mạng. Người sinh ra trong một gia đình nhà Nho yêu nước, gần gũi với nhân dân

- Thời đại: Đầu thế kỷ XX chủ nghĩa tư bản từ giai đoạn tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền, chủ nghĩa đế quốc. Chúng đ• xác lập vị trí thống trị trên phạm vi thế giới. Vì vậy cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc lúc này không còn là hành động riêng lẻ của một nước chống lại sự xâm lược mà đ• trở thành cuộc đấu tranh chung của các dân tộc chống chủ nghĩa đế quốc.

Sau một thời gian bôn ba qua nhiều nước trên thế giới, Người đ• hiểu được bản chất của chủ nghĩa đế quốc, nắm được trình độ phát triển của nhiều nước thuộc địa cùng cảnh ngộ. Người đ• nhanh chóng gia nhập Đảng x• hội Pháp - một chính đảng duy hhất ở nước Pháp bênh vực các nước thuiộc địa

Tháng 7 - 1920 Người tiếp cận với luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin. Sau đó tham gia sáng lập ra Đảng Cộng sản Pháp, đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh

b. Nguồn gốc hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh:

Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành và phát triển sựa trên các nguồn gốc sau:

*Tư tưởng và văn hoá truyền thống Việt Nam: Dân tộc Việt Nam trải qua hàng ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước đ• tạo lập cho mình một nền văn hoá riêng, phong phú và bền vững với những truyền thống tốt đẹp và cao quí:

Chủ nghĩa yêu nước và ý chí bất khuất đấu tranh để dựng nước và giữ nước

Tinh thần đoàn kết cộng đồng, gắn kết cá nhân với gia đình, với làng với nước, là lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình đạo lý

Truyền thống lạc quan yêu đời

Việt Nam là một dân tộc cần cù, thông minh, sáng tạo trong sản xuất và chiến đấu ; ham học hỏi, cầu tiến bộ.

* Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự kết tinh tinh hoa văn hoá nhân loại

- Tinh hoa văn hoá phương Đông

+ Trước hết là tư tưởng Nho giáo: Người tiếp thu nhứng tư tưởng tiên bộ như tư tưởng triết lý hành động, tư tưởng nhập thế, hành đạo, giúp đời, lý tưởng về một x• hội bình trị, một thế giới đại đồng; đó là tư tưởng triết lý nhân sinh: tu thân, dưỡng tính; tư tưởng đề cao văn hoá

+ Tư tưởng Phật giáo: Tư tưởng từ bi, cứu khổ, cứu nạn, thương người như thể thương thân; nếp sống có đạo đức, trong sạch, giản dị, chăm lo làm điều thiện

- Tinh hoa văn hoá phương Tây

Tiếp thu tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái trong các cuộc cách mạng tư sản Mỹ, Pháp; phong cách làm việc dân chủ; tư tưởng nhân ái trong các nền văn học Nga, Anh, Pháp...

* Chủ nghĩa Mác - Lênin, nhân tố ảnh hưởng quyết định đến tư tưởng Hồ Chí Minh. Đó là cơ sở hình thành thế giới quan và phương pháp luận của Hồ Chia Minh. Nhờ có thế giới quan và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin. Người đ• hấp thụ và chuyển hoá được những nhân tố tích cực và tiến bộ của truyền thống dân tộc cũng như tư tưởng, văn hoá nhân loại để tạo nên hệ thống tư tưởng của mình.

* Nhứng nhân tố chủ quan thuộc về phẩm chất cá nhân Hồ Chí Minh

- Trước hết đó là tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo cộng với đầu óc phê phán tinh tường, sáng suốt trong việc nghiên cứu, tìm hiểu các cuộc cách mạng tư sản hiện đại

- Sự khổ công học tập nhằm chiếm lĩnh vốn tri thức phong phú của thời đại, vốn kinh nghiệm đấu tranh của dân tộc, phong trào công nhân quốc tế để có thể tiếp cận chủ nghĩa Mác - Lênin

- Tâm hồn của một nhà yêu nước, một chiến sĩ cộng sản nhiệt thành cách mạng, một trái tim yêu nước, thương dân, thương yêu những người cúng khổ, sẵn sàng chịu đựng những hy sinh cao nhất vì độc lập của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.

Chính nhứng phẩm chất cao đẹp này quyết định việc Người tiếp nhận, chọn lọc, chuyển hoá, phát triển những tinh hoa của dân tộc và nhân loại để hình thành và phát triển tư tưởng của mình.