Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 1/555

Mục lục

Mục lục .....................................................................................................................................................2

GIỚI THIỆU ............................................................................................................................................16

GIÁO TRÌNH LÝ THUYẾT ......................................................................................................................18

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................................................18

Bài 1 GIỚI THIỆU VỀ MẠNG .................................................................................................................19

Tóm tắt....................................................................................................................................................19

Bài 1 GIỚI THIỆU VỀ MẠNG .................................................................................................................20

I. CÁC KIẾN THỨC CƠ SỞ...............................................................................................................20

II. CÁC LOẠI MẠNG MÁY TÍNH..........................................................................................................21

II.1. Mạng cục bộ LAN (Local Area Network) ...............................................................................21

II.2. Mạng đô thị MAN (Metropolitan Area Network).....................................................................21

II.3. Mạng diện rộng WAN (Wide Area Network)..........................................................................21

II.4. Mạng Internet ........................................................................................................................22

III. CÁC MÔ HÌNH XỬ LÝ MẠNG.........................................................................................................22

III.1. Mô hình xử lý mạng tập trung ...............................................................................................22

III.2. Mô hình xử lý mạng phân phối..............................................................................................23

III.3. Mô hình xử lý mạng cộng tác. ...............................................................................................23

IV. CÁC MÔ HÌNH QUẢN LÝ MẠNG....................................................................................................24

IV.1. Workgroup.............................................................................................................................24

IV.2. Domain..................................................................................................................................24

V. CÁC MÔ HÌNH ỨNG DỤNG MẠNG................................................................................................24

V.1. Mạng ngang hàng (peer to peer) ..........................................................................................24

V.2. Mạng khách chủ (client- server) ............................................................................................25

VI. CÁC DỊCH VỤ MẠNG......................................................................................................................25

VI.1. Dịch vụ tập tin (Files Services)..............................................................................................26

VI.2. Dịch vụ in ấn (Print Services) ................................................................................................26

VI.3. Dịch vụ thông điệp (Message Services)................................................................................26

VI.4. Dịch vụ thư mục (Directory Services) ..................................................................................27

VI.5. Dịch vụ ứng dụng (Application Services) ..............................................................................27

VI.6. Dịch vụ cơ sở dữ liệu (Database Services) ..........................................................................27

VI.7. Dịch vụ Web..........................................................................................................................27

VII. CÁC LỢI ÍCH THỰC TẾ CỦA MẠNG..............................................................................................27

VII.1. Tiết kiệm được tài nguyên phần cứng. .................................................................................27

VII.2. Trao đổi dữ liệu trở nên dễ dàng hơn. ..................................................................................28

VII.3. Chia sẻ ứng dụng..................................................................................................................28

VII.4. Tập trung dữ liệu, bảo mật và backup tốt. ............................................................................28

VII.5. Sử dụng các phần mềm ứng dụng trên mạng. .....................................................................28

VII.6. Sử dụng các dịch vụ Internet. ...............................................................................................28

Bài 2 MÔ HÌNH THAM CHIẾU OSI.........................................................................................................29

Tóm tắt....................................................................................................................................................29

I. MÔ HÌNH OSI. .................................................................................................................................30

I.1. Khái niệm giao thức (protocol). .............................................................................................30

I.2. Các tổ chức định chuẩn. ......................................................................................................30

I.3. Mô hình OSI. .........................................................................................................................30

I.4. Chức năng của các lớp trong mô hình tham chiếu OSI ........................................................31

II. QUÁ TRÌNH XỬ LÝ VÀ VẬN CHUYỂN CỦA MỘT GÓI DỮ LIỆU. .................................................33

II.1. Quá trình đóng gói dữ liệu (tại máy gửi) ...............................................................................33

II.2. Quá trình truyền dữ liệu từ máy gửi đến máy nhận. .............................................................34

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 2/555

II.3. Chi tiết quá trình xử lý tại máy nhận .....................................................................................34

III. MÔ HÌNH THAM CHIẾU TCP/IP. ....................................................................................................35

III.1. Vai trò của mô hình tham chiếu TCP/IP. ...............................................................................35

III.2. Các lớp của mô hình tham chiếu TCP/IP..............................................................................35

III.3. Các bước đóng gói dữ liệu trong mô hình TCP/IP................................................................36

III.4. So sánh mô hình OSI và TCP/IP. .........................................................................................36

Bài 3 ĐỊA CHỈ IP.....................................................................................................................................38

Tóm tắt....................................................................................................................................................38

I. TỔNG QUAN VỀ ĐỊA CHỈ IP...........................................................................................................39

II. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ THUẬT NGỮ LIÊN QUAN.......................................................................39

III. GIỚI THIỆU CÁC LỚP ĐỊA CHỈ. .....................................................................................................40

III.1. Lớp A. ...................................................................................................................................40

III.2. Lớp B. ...................................................................................................................................41

III.3. Lớp C. ...................................................................................................................................41

III.4. Lớp D và E. ...........................................................................................................................42

III.5. Bảng tổng kết. .......................................................................................................................42

III.6. Ví dụ cách triển khai đặt địa chỉ IP cho một hệ thống mạng. ................................................42

III.7. Chia mạng con (subnetting). .................................................................................................42

III.8. Địa chỉ riêng (private address) và cơ chế chuyển đổi địa chỉ mạng (Network Address

Translation - NAT)..........................................................................................................................45

III.9. Cơ chế NAT ..........................................................................................................................45

IV. MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG ĐẶT RA KHI LÀM VIỆC VỚI ĐỊA CHỈ IP. .......................................45

IV.1. Ví dụ 1. ..................................................................................................................................45

IV.2. Ví dụ 2. ..................................................................................................................................47

Bài 4 PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN DẪN VÀ CÁC THIẾT BỊ MẠNG...........................................................48

Tóm tắt....................................................................................................................................................48

I. GIỚI THIỆU VỀ MÔI TRƯỜNG TRUYỀN DẪN..............................................................................49

I.1. Khái niệm..............................................................................................................................49

I.2. Tần số truyền thông ..............................................................................................................49

I.3. Các đặc tính của phương tiện truyền dẫn.............................................................................49

I.4. Các kiểu truyền dẫn. .............................................................................................................50

II. CÁC LOẠI CÁP................................................................................................................................51

II.1. Cáp đồng trục (coaxial). ........................................................................................................51

II.2. Cáp xoắn đôi. ........................................................................................................................53

II.3. Cáp quang (Fiber-optic cable)...............................................................................................56

III. ĐƯỜNG TRUYỀN VÔ TUYẾN........................................................................................................58

III.1. Sóng vô tuyến (radio). ...........................................................................................................58

III.2. Sóng viba. .............................................................................................................................59

III.3. Hồng ngoại. ...........................................................................................................................59

IV. CÁC THIẾT BỊ MẠNG......................................................................................................................60

IV.1. Card mạng (NIC hay Adapter). .............................................................................................60

IV.2. Card mạng dùng cáp điện thoại. ...........................................................................................61

IV.3. Modem. .................................................................................................................................62

IV.4. Repeater. ..............................................................................................................................63

IV.5. Hub........................................................................................................................................63

IV.6. Bridge (cầu nối). ....................................................................................................................64

IV.7. Switch....................................................................................................................................64

IV.8. Wireless Access Point...........................................................................................................66

IV.9. Router. ..................................................................................................................................67

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 3/555

IV.10. Thiết bị mở rộng. .............................................................................................................68

IV.10.1 Gateway - Proxy:................................................................................................ 68

IV.10.2 Thiết bị truy cập Internet. ................................................................................... 68

Bài 5 CÁC KIẾN TRÚC VÀ CÔNG NGHỆ MẠNG LAN..........................................................................70

Tóm tắt....................................................................................................................................................70

I. CÁC KIẾN TRÚC MẠNG (TOPOLOGY). ........................................................................................71

I.1. Khái niệm. .............................................................................................................................71

I.2. Các kiểu kiến trúc mạng chính. .............................................................................................71

I.3. Các kiến trúc mạng kết hợp. .................................................................................................73

II. CÁC CÔNG NGHỆ MẠNG LAN. .....................................................................................................74

II.1. Khái niệm. .............................................................................................................................74

II.2. Ethernet.................................................................................................................................74

II.2.1 Chuẩn 10Base2...................................................................................................... 75

II.2.2 Chuẩn 10Base5...................................................................................................... 76

II.2.3 Chuẩn 10BaseT. .................................................................................................... 77

II.2.4 Chuẩn 10BaseFL. .................................................................................................. 78

II.2.5 Chuẩn 100VG-AnyLAN. ........................................................................................ 78

II.2.6 Chuẩn 100BaseX. .................................................................................................. 79

II.3. FDDI. .....................................................................................................................................80

Bài 6 KHẢO SÁT CÁC LỚP TRONG MÔ HÌNH OSI..............................................................................83

Tóm tắt....................................................................................................................................................83

I. KHẢO SÁT CHI TIẾT LỚP 2 (DATA LINK). ....................................................................................84

I.1. Lớp con LLC. ........................................................................................................................84

I.2. Lớp con MAC. .......................................................................................................................84

I.3. Quá trình tìm địa chỉ MAC: ....................................................................................................84

I.4. Các phương pháp truy cập đường truyền.............................................................................85

I.4.1 Cảm sóng đa truy (CSMA/CD). .......................................................................... 85

I.4.2 Chuyển thẻ bài (Token-passing): ........................................................................ 86

II. KHẢO SÁT CHI TIẾT LỚP 3 (NETWORK). ....................................................................................86

III. KHẢO SÁT CHI TIẾT LỚP 4 (TRANSPORT)..................................................................................88

III.1. Giao thức TCP (TCP protocol). .............................................................................................88

III.2. Giao thức UDP (UDP protocol). ............................................................................................90

III.3. Khái niệm Port.......................................................................................................................91

IV. CÁC MÔ HÌNH FIREWALL..............................................................................................................92

IV.1. Giới thiệu về Firewall.............................................................................................................92

IV.2. Dual homed host. ..................................................................................................................92

IV.3. Screened Host. .....................................................................................................................92

IV.4. Screened Subnet. .................................................................................................................93

Bài 7 CÁC DỊCH VỤ MẠNG CƠ SỞ ......................................................................................................95

Tóm tắt....................................................................................................................................................95

Bài 7 CÁC DỊCH VỤ MẠNG CƠ SỞ ......................................................................................................96

V. DỊCH VỤ WORLD WIDE WEB. .......................................................................................................96

V.1. Một số khái niệm về Internet. ................................................................................................96

V.2. Giới thiệu mô hình hoạt động của Web.................................................................................99

V.3. Khảo sát web browser Internet Explorer. ............................................................................100

V.4. Search Engine và tìm kiếm thông tin trên Web. ..................................................................113

VI. DỊCH VỤ FTP. ...............................................................................................................................116

VI.1. Mô hình hoạt động của FTP................................................................................................116

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 4/555

VI.2. Tập hợp các lệnh FTP. .......................................................................................................116

VI.3. Dùng FTP trong Windows Commander. .............................................................................119

VII. E-MAIL. ..........................................................................................................................................120

VII.1. Mô hình hoạt động. .............................................................................................................120

VII.2. Các loại mail........................................................................................................................120

VII.3. Sử dụng WebMail. ..............................................................................................................120

VII.4. Sử dụng Outlook Express. ..................................................................................................125

VIII. XÂY DỰNG TRANG WEB. ............................................................................................................136

VIII.1. Giới thiệu ngôn ngữ HTML............................................................................................136

VIII.2. Các thẻ (Tag) trong HTML. ...........................................................................................136

VIII.3. Các ví dụ về HTML........................................................................................................138

VIII.4. Giới thiệu công cụ tạo web FrontPage. .........................................................................142

IX. GIỚI THIỆU VỀ JAVA SCRIPT VÀ VB SCRIPT. ..........................................................................150

IX.1. Giới thiệu về ngôn ngữ script. .............................................................................................150

IX.2. Tổng quan Java Script. .......................................................................................................151

IX.3. Sự kiện trong html và java script. ........................................................................................152

IX.4. VB Script và OLE Controls. .................................................................................................154

Bài 8 GIỚI THIỆU VÀ CÀI ĐẶT WINDOWS SERVER 2003 ................................................................157

Bài 8 GIỚI THIỆU VÀ CÀI ĐẶT WINDOWS SERVER 2003 ................................................................157

Tóm tắt..................................................................................................................................................157

I. TỔNG QUAN VỀ HỌ HỆ ĐIỀU HÀNH WINDOWS SERVER 2003 ..............................................158

II. CHUẨN BỊ CÀI ĐẶT WINDOWS SERVER 2003...........................................................................159

II.1. Yêu cầu phần cứng.............................................................................................................160

II.2. Tương thích phần cứng ......................................................................................................160

II.3. Cài đặt mới hoặc nâng cấp .................................................................................................161

II.4. Phân chia ổ đĩa. ..................................................................................................................161

II.5. Chọn hệ thống tập tin. .........................................................................................................162

II.6. Chọn chế độ sử dụng giấy phép. ........................................................................................162

II.7. Chọn phương án kết nối mạng. ..........................................................................................162

II.7.1 Các giao thức kết nối mạng. .............................................................................. 162

II.7.2 Thành viên trong Workgroup hoặc Domain. .................................................... 162

III. CÀI ĐẶT WINDOWS SERVER 2003.............................................................................................163

III.1. Giai đoạn Preinstallation. ....................................................................................................163

III.1.1 Cài đặt từ hệ điều hành khác. ........................................................................... 163

III.1.2 Cài đặt trực tiếp từ đĩa CD Windows 2003...................................................... 163

III.1.3 Cài đặt Windows 2003 Server từ mạng. .......................................................... 163

III.2. Giai đoạn Text-Based Setup. ..............................................................................................163

III.3. Giai đoạn Graphical-Based Setup.......................................................................................166

IV. TỰ ĐỘNG HÓA QUÁ TRÌNH CÀI ĐẶT. ........................................................................................170

IV.1. Giới thiệu kịch bản cài đặt...................................................................................................170

IV.2. Tự động hóa dùng tham biến dòng lệnh. ............................................................................170

IV.3. Sử dụng Setup Manager để tạo ra tập tin trả lời.................................................................171

IV.4. Sử dụng tập tin trả lời .........................................................................................................178

IV.4.1 Sử dụng đĩa CD Windows 2003 Server có thể khởi động được................. 178

IV.4.2 Sử dụng một bộ nguồn cài đặt Windows 2003 Server ................................. 178

Bài 9 ACTIVE DIRECTORY..................................................................................................................179

Tóm tắt..................................................................................................................................................179

I. CÁC MÔ HÌNH MẠNG TRONG MÔI TRƯỜNG MICROSOFT. ....................................................180

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 5/555

I.1. Mô hình Workgroup.............................................................................................................180

I.2. Mô hình Domain. .................................................................................................................180

II. ACTIVE DIRECTORY....................................................................................................................181

II.1. Giới thiệu Active Directory. .................................................................................................181

II.2. Chức năng của Active Directory. ........................................................................................181

II.3. Directory Services. ..............................................................................................................182

II.3.1 Giới thiệu Directory Services.............................................................................. 182

II.3.2 Các thành phần trong Directory Services. ....................................................... 182

II.4. Kiến trúc của Active Directory. ............................................................................................183

II.4.1 Objects. .................................................................................................................. 184

II.4.2 Organizational Units. ........................................................................................... 184

II.4.3 Domain................................................................................................................... 185

II.4.4 Domain Tree. ........................................................................................................ 186

II.4.5 Forest. .................................................................................................................... 186

III. CÀI ĐẶT VÀ CẤU HÌNH ACTIVE DIRECTORY. ...........................................................................187

III.1. Nâng cấp Server thành Domain Controller. ........................................................................187

III.1.1 Giới thiệu............................................................................................................... 187

III.1.2 Các bước cài đặt. ................................................................................................ 187

III.2. Gia nhập máy trạm vào Domain. ........................................................................................194

III.2.1 Giới thiệu............................................................................................................... 194

III.2.2 Các bước cài đặt. ................................................................................................ 195

III.3. Xây dựng các Domain Controller đồng hành. .....................................................................196

III.3.1 Giới thiệu............................................................................................................... 196

III.3.2 Các bước cài đặt. ................................................................................................ 196

III.4. Xây dựng Subdomain. ........................................................................................................200

III.5. Xây dựng Organizational Unit. ............................................................................................203

III.6. Công cụ quản trị các đối tượng trong Active Directory. ......................................................206

Bài 10 QUẢN LÝ TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ NHÓM....................................................................208

Tóm tắt..................................................................................................................................................208

I. ĐỊNH NGHĨA TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ TÀI KHOẢN NHÓM. .............................................209

I.1. Tài khoản người dùng. ........................................................................................................209

I.1.1 Tài khoản người dùng cục bộ. ........................................................................... 209

I.1.2 Tài khoản người dùng miền. .............................................................................. 209

I.1.3 Yêu cầu về tài khoản người dùng. .................................................................... 210

I.2. Tài khoản nhóm. .................................................................................................................210

I.2.1 Nhóm bảo mật. ..................................................................................................... 210

I.2.2 Nhóm phân phối. .................................................................................................. 211

I.2.3 Qui tắc gia nhập nhóm. ....................................................................................... 211

II. CHỨNG THỰC VÀ KIỂM SOÁT TRUY CẬP. ...............................................................................212

II.1. Các giao thức chứng thực. .................................................................................................212

II.2. Số nhận diện bảo mật SID. .................................................................................................212

II.3. Kiểm soát hoạt động truy cập của đối tượng. .....................................................................213

III. CÁC TÀI KHOẢN TẠO SẴN. .........................................................................................................213

III.1. Tài khoản người dùng tạo sẵn. ...........................................................................................213

III.2. Tài khoản nhóm Domain Local tạo sẵn...............................................................................214

III.3. Tài khoản nhóm Global tạo sẵn. .........................................................................................216

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 6/555

III.4. Các nhóm tạo sẵn đặc biệt. ................................................................................................217

IV. QUẢN LÝ TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ NHÓM CỤC BỘ. ........................................................217

IV.1. Công cụ quản lý tài khoản người dùng cục bộ....................................................................217

IV.2. Các thao tác cơ bản trên tài khoản người dùng cục bộ. .....................................................219

IV.2.1 Tạo tài khoản mới. .............................................................................................. 219

IV.2.2 Xóa tài khoản. ...................................................................................................... 219

IV.2.3 Khóa tài khoản..................................................................................................... 220

IV.2.4 Đổi tên tài khoản. ................................................................................................ 221

IV.2.5 Thay đổi mật khẩu. ............................................................................................. 221

V. QUẢN LÝ TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ NHÓM TRÊN ACTIVE DIRECTORY. ........................221

V.1. Tạo mới tài khoản người dùng. ...........................................................................................221

V.2. Các thuộc tính của tài khoản người dùng ...........................................................................223

V.2.1 Các thông tin mở rộng của người dùng ........................................................... 224

V.2.2 Tab Account. ......................................................................................................... 226

V.2.3 Tab Profile. ............................................................................................................ 228

V.2.4 Tab Member Of. ................................................................................................... 230

V.2.5 Tab Dial-in. ............................................................................................................ 231

V.3. Tạo mới tài khoản nhóm. ....................................................................................................232

V.4. Các tiện ích dòng lệnh quản lý tài khoản người dùng và tài khoản nhóm. .........................232

V.4.1 Lệnh net user. ....................................................................................................... 232

V.4.2 Lệnh net group. .................................................................................................... 233

V.4.3 Lệnh net localgroup. ............................................................................................ 234

V.4.4 Các lệnh hỗ trợ dịch vụ Active Driectory trong môi trường Windows Server

2003. 234

Bài 11 CHÍNH SÁCH HỆ THỐNG ........................................................................................................236

Tóm tắt..................................................................................................................................................236

I. CHÍNH SÁCH TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG. ..................................................................................237

I.1. Chính sách mật khẩu. .........................................................................................................237

I.2. Chính sách khóa tài khoản..................................................................................................238

II. CHÍNH SÁCH CỤC BỘ. ................................................................................................................238

II.1. Chính sách kiểm toán. ........................................................................................................239

II.2. Quyền hệ thống của người dùng. .......................................................................................240

II.3. Các lựa chọn bảo mật. ........................................................................................................243

III. IPSec. ............................................................................................................................................244

III.1. Các tác động bảo mật. ........................................................................................................244

III.2. Các bộ lọc IPSec.................................................................................................................245

III.3. Triển khai IPSec trên Windows Server 2003. .....................................................................245

III.3.1 Các chính sách IPSec tạo sẵn. ......................................................................... 246

III.3.2 Ví dụ tạo chính sách IPSec đảm bảo một kết nối được mã hóa. ................ 246

Bài 12 CHÍNH SÁCH NHÓM ................................................................................................................251

Tóm tắt..................................................................................................................................................251

I. GIỚI THIỆU. ..................................................................................................................................252

I.1. So sánh giữa System Policy và Group Policy. ....................................................................252

I.2. Chức năng của Group Policy. .............................................................................................252

II. TRIỂN KHAI MỘT CHÍNH SÁCH NHÓM TRÊN MIỀN..................................................................253

II.1. Xem chính sách cục bộ của một máy tính ở xa. .................................................................253

II.2. Tạo các chính sách trên miền. ............................................................................................254

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 7/555

III. MỘT SỐ MINH HỌA GPO TRÊN NGƯỜI DÙNG VÀ CẤU HÌNH MÁY. .......................................256

III.1. Khai báo một logon script dùng chính sách nhóm. .............................................................256

III.2. Hạn chế chức năng của Internet Explorer. .........................................................................258

III.3. Chỉ cho phép một số ứng dụng được thi hành. ..................................................................258

Bài 13 QUẢN LÝ ĐĨA............................................................................................................................260

Tóm tắt..................................................................................................................................................260

I. CẤU HÌNH HỆ THỐNG TẬP TIN...................................................................................................261

II. CẤU HÌNH ĐĨA LƯU TRỮ. ............................................................................................................261

II.1. Basic storage. .....................................................................................................................261

II.2. Dynamic storage .................................................................................................................262

II.2.1 Volume simple. ..................................................................................................... 262

II.2.2 Volume spanned. ................................................................................................. 262

II.2.3 Volume striped...................................................................................................... 262

II.2.4 Volume mirrored. .................................................................................................. 263

II.2.5 Volume RAID-5..................................................................................................... 264

III. SỬ DỤNG CHƯƠNG TRÌNH DISK MANAGER. ..........................................................................264

III.1. Xem thuộc tính của đĩa. ......................................................................................................265

III.2. Xem thuộc tính của volume hoặc đĩa cục bộ. .....................................................................265

III.2.1 Tab General.......................................................................................................... 266

III.2.2 Tab Tools. ............................................................................................................. 266

III.2.3 Tab Hardware. ..................................................................................................... 266

III.2.4 Tab Sharing. ......................................................................................................... 267

III.2.5 Tab Security. ........................................................................................................ 267

III.2.6 Tab Quota. ............................................................................................................ 268

III.2.7 Shadow Copies. ................................................................................................... 268

III.3. Bổ sung thêm một ổ đĩa mới. ..............................................................................................268

III.3.1 Máy tính không hỗ trợ tính năng "hot swap". .................................................. 268

III.3.2 Máy tính hỗ trợ "hot swap". ................................................................................ 269

III.4. Tạo partition/volume mới. ...................................................................................................269

III.5. Thay đổi ký tự ổ đĩa hoặc đường dẫn. ................................................................................272

III.6. Xoá partition/volume. ..........................................................................................................273

III.7. Cấu hình Dynamic Storage. ................................................................................................273

III.7.1 Chuyển chế độ lưu trữ. ....................................................................................... 273

III.7.2 Tạo Volume Spanned. ........................................................................................ 274

III.7.3 Tạo Volume Striped. ........................................................................................... 276

III.7.4 Tạo Volume Mirror............................................................................................... 277

III.7.5 Tạo Volume Raid-5. ............................................................................................ 277

IV. QUẢN LÝ VIỆC NÉN DỮ LIỆU. ....................................................................................................278

V. THIẾT LẬP HẠN NGẠCH ĐĨA (DISK QUOTA). ............................................................................279

V.1. Cấu hình hạn ngạch đĩa. .....................................................................................................279

V.2. Thiết lập hạn ngạch mặc định. ............................................................................................280

V.3. Chỉ định hạn ngạch cho từng cá nhân. ...............................................................................281

VI. MÃ HOÁ DỮ LIỆU BẰNG EFS. .....................................................................................................282

Bài 14 TẠO VÀ QUẢN LÝ THƯ MỤC DÙNG CHUNG.........................................................................283

Tóm tắt..................................................................................................................................................283

I. TẠO CÁC THƯ MỤC DÙNG CHUNG. ..........................................................................................284

I.1. Chia sẻ thư mục dùng chung. .............................................................................................284

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 8/555

I.2. Cấu hình Share Permissions. .............................................................................................285

I.3. Chia sẻ thư mục dùng lệnh netshare. .................................................................................286

II. QUẢN LÝ CÁC THƯ MỤC DÙNG CHUNG...................................................................................287

II.1. Xem các thư mục dùng chung. ...........................................................................................287

II.2. Xem các phiên làm việc trên thư mục dùng chung. ............................................................287

II.3. Xem các tập tin đang mở trong các thư mục dùng chung. .................................................288

III. QUYỀN TRUY CẬP NTFS. ...........................................................................................................288

III.1. Các quyền truy cập của NTFS. ...........................................................................................289

III.2. Các mức quyền truy cập được dùng trong NTFS. ..............................................................290

III.3. Gán quyền truy cập NTFS trên thư mục dùng chung. ........................................................290

III.4. Kế thừa và thay thế quyền của đối tượng con. ...................................................................292

III.5. Thay đổi quyền khi di chuyển thư mục và tập tin. ...............................................................293

III.6. Giám sát người dùng truy cập thư mục. .............................................................................294

III.7. Thay đổi người sở hữu thư mục. ........................................................................................294

IV. DFS................................................................................................................................................295

IV.1. So sánh hai loại DFS. .........................................................................................................295

IV.2. Cài đặt Fault-tolerant DFS. .................................................................................................296

Bài 15 DỊCH VỤ DHCP.........................................................................................................................300

Tóm tắt..................................................................................................................................................300

I. GIỚI THIỆU DỊCH VỤ DHCP. .......................................................................................................301

II. HOẠT ĐỘNG CỦA GIAO THỨC DHCP. .......................................................................................301

III. CÀI ĐẶT DỊCH VỤ DHCP..............................................................................................................301

IV. CHỨNG THỰC DỊCH VỤ DHCP TRONG ACTIVE DIRECTORY.................................................303

V. CẤU HÌNH DỊCH VỤ DHCP. .........................................................................................................304

VI. CẤU HÌNH CÁC TUỲ CHỌN DHCP. .............................................................................................308

VII. CẤU HÌNH DÀNH RIÊNG ĐỊA CHỈ................................................................................................309

Bài 16 QUẢN LÝ IN ẤN ........................................................................................................................311

Tóm tắt..................................................................................................................................................311

I. CÀI ĐẶT MÁY IN. ..........................................................................................................................312

II. QUẢN LÝ THUỘC TÍNH MÁY IN. .................................................................................................313

II.1. Cấu hình Layout. .................................................................................................................313

II.2. Giấy và chất lượng in. .........................................................................................................313

II.3. Các thông số mở rộng. .......................................................................................................314

III. CẤU HÌNH CHIA SẺ MÁY IN.........................................................................................................314

IV. CẤU HÌNH THÔNG SỐ PORT. .....................................................................................................316

IV.1. Cấu hình các thông số trong Tab Port. ...............................................................................316

IV.2. Printer Pooling.....................................................................................................................317

IV.3. Điều hướng tác vụ in đến một máy in khác.........................................................................318

V. CẤU HÌNH TAB ADVANCED. .......................................................................................................319

V.1. Các thông số của Tab Advanced. .......................................................................................319

V.2. Khả năng sẵn sàng phục vụ của máy in. ............................................................................319

V.3. Độ ưu tiên (Printer Priority). ................................................................................................320

V.4. Print Driver. .........................................................................................................................320

V.5. Spooling. .............................................................................................................................320

V.6. Print Options. ......................................................................................................................320

V.7. Printing Defaults. .................................................................................................................321

V.8. Print Processor....................................................................................................................321

V.9. Separator Pages. ................................................................................................................322

VI. CẤU HÌNH TAB SECURITY. .........................................................................................................323

VI.1. Giới thiệu Tab Security. ......................................................................................................323

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 9/555

VI.2. Cấp quyền in cho người dùng/nhóm người dùng. ..............................................................324

VII. CẤU HÌNH TAB DEVICES.............................................................................................................325

VIII. QUẢN LÝ PRINT SERVER. ..........................................................................................................325

VIII.1. Hộp thoại quản lý Print Server. .....................................................................................325

VIII.2. Cấu hình các thuộc tính của biểu mẫu in. .....................................................................326

VIII.3. Cấu hình các thuộc tính Port của Print Server. .............................................................327

VIII.4. Cấu hình Tab Driver. .....................................................................................................328

IX. GIÁM SÁT TRẠNG THÁI HÀNG ĐỢI MÁY IN. .............................................................................329

Bài 17 DỊCH VỤ TRUY CẬP TỪ XA.....................................................................................................332

Tóm tắt..................................................................................................................................................332

I. XÂY DỰNG MỘT REMOTE ACCESS SERVER...........................................................................333

I.1. Cấu hình RAS server. .........................................................................................................333

I.2. Cấu hình RAS client. ...........................................................................................................338

II. XÂY DỰNG MỘT INTERNET CONNECTION SERVER...............................................................340

II.1. Cấu hình trên server. ..........................................................................................................340

II.2. Cấu hình trên máy trạm. .....................................................................................................344

Bài 18 DỊCH VỤ DNS ...........................................................................................................................346

Tóm tắt..................................................................................................................................................346

I. Tổng quan về DNS. .......................................................................................................................347

I.1. Giới thiệu DNS. ...................................................................................................................347

I.2. Đặt điểm của DNS trong Windows 2003.............................................................................349

II. Cách phân bổ dữ liệu quản lý domain name. ................................................................................350

III. Cơ chế phân giải tên. ....................................................................................................................351

III.1. Phân giải tên thành IP. ........................................................................................................351

III.2. Phân giải IP thành tên máy tính. .........................................................................................353

IV. Một số Khái niệm cơ bản. ..............................................................................................................354

IV.1. Domain name và zone. .......................................................................................................354

IV.2. Fully Qualified Domain Name (FQDN). ...............................................................................355

IV.3. Sự ủy quyền(Delegation). ...................................................................................................355

IV.4. Forwarders. .........................................................................................................................355

IV.5. Stub zone. ...........................................................................................................................356

IV.6. Dynamic DNS......................................................................................................................356

IV.7. Active Directory-integrated zone. ........................................................................................357

V. Phân loại Domain Name Server. ...................................................................................................358

V.1. Primary Name Server..........................................................................................................358

V.2. Secondary Name Server. ....................................................................................................358

V.3. Caching Name Server. ........................................................................................................359

VI. Resource Record (RR). .................................................................................................................359

VI.1. SOA(Start of Authority). ......................................................................................................360

VI.2. NS (Name Server)...............................................................................................................361

VI.3. A (Address) và CNAME (Canonical Name). .......................................................................361

VI.4. AAAA...................................................................................................................................361

VI.5. SRV. ....................................................................................................................................362

VI.6. MX (Mail Exchange). ...........................................................................................................362

VI.7. PTR (Pointer). .....................................................................................................................363

VII. Cài đặt và cấu hình dịch vụ DNS. ..................................................................................................363

VII.1. Các bước cài đặt dịch vụ DNS............................................................................................363

VII.2. Cấu hình dịch vụ DNS.........................................................................................................364

VII.2.1 Tạo Forward Lookup Zones. ............................................................................ 365

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 10/555

VII.2.2 Tạo Reverse Lookup Zone............................................................................... 366

VII.2.3 Tạo Resource Record(RR)............................................................................... 367

VII.2.4 Kiểm tra hoạt động dịch vụ DNS. .................................................................... 370

VII.2.5 Tạo miền con(Subdomain). .............................................................................. 374

VII.2.6 Ủy quyền cho miền con. ................................................................................... 375

VII.2.7 Tạo Secondary Zone. ........................................................................................ 376

VII.2.8 Tạo zone tích hợp với Active Directory. ......................................................... 378

VII.2.9 Thay đổi một số tùy chọn trên Name Server................................................. 380

VII.2.10 Theo dõi sự kiện log trong DNS.................................................................... 384

Bài 19 DỊCH VỤ FTP ............................................................................................................................385

Tóm tắt..................................................................................................................................................385

I. Giới thiệu về FTP...........................................................................................................................386

I.1. Giao thức FTP.....................................................................................................................386

I.1.1 Active FTP. ............................................................................................................ 386

I.1.2 Passive FTP.......................................................................................................... 387

I.1.3 Một số lưu ý khi truyền dữ liệu qua FTP. ......................................................... 389

I.1.4 Cô lập người dùng truy xuất FTP Server (FTP User Isolation). ................... 389

II. Chương trình FTP client. ...............................................................................................................390

III. Giới thiệu FTP Server. ...................................................................................................................392

III.1. Cài đặt dịch vụ FTP.............................................................................................................392

III.2. Cấu hình dịch vụ FTP. ........................................................................................................393

III.2.1 Tạo mới FTP site. ................................................................................................ 394

III.2.2 Tạo và xóa FTP Site bằng dòng lệnh............................................................... 395

III.2.3 Theo dõi các user login vào FTP Server. ........................................................ 396

III.2.4 Điều khiển truy xuất đến FTP Site. ................................................................... 396

III.2.5 Tạo Virtual Directory. .......................................................................................... 398

III.2.6 Tạo nhiều FTP Site. ............................................................................................ 399

III.2.7 Cấu hình FTP User Isolate................................................................................. 400

III.2.8 Theo dõi và cấu hình nhật ký cho FTP. ........................................................... 402

III.2.9 Khởi động và tắt dịch vụ FTP. ........................................................................... 404

III.2.10 Lưu trữ và phục hồi thông tin cấu hình.......................................................... 404

Bài 20 DỊCH VỤ WEB...........................................................................................................................406

Tóm tắt..................................................................................................................................................406

I. Giao thức HTTP.............................................................................................................................407

II. Nguyên tắc hoạt động của Web Server. ........................................................................................407

II.1. Cơ chế nhận kết nối. ...........................................................................................................408

II.2. Web Client...........................................................................................................................408

II.3. Web động. ...........................................................................................................................409

III. Đặc điểm của IIS 6.0. ....................................................................................................................409

III.1. Các thành phần chính trong IIS. .........................................................................................409

III.2. IIS Isolation mode. ..............................................................................................................410

III.3. Chế độ Worker process isolation. .......................................................................................410

III.3.1 IIS 5.0 Isolation Mode. ........................................................................................ 411

III.3.2 So sánh các chức năng trong IIS 6.0 mode.................................................... 411

III.4. Nâng cao tính năng bảo mật. ..............................................................................................412

III.5. Hỗ trợ ứng dụng và các công cụ quản trị............................................................................413

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 11/555

IV. Cài đặt và cấu hình IIS 6.0. ...........................................................................................................414

IV.1. Cài đặt IIS 6.0 Web Service. ...............................................................................................414

IV.2. Cấu hình IIS 6.0 Web service. ............................................................................................417

IV.2.1 Một số thuộc tính cơ bản. .................................................................................. 418

IV.2.2 Tạo mới một Web site. ....................................................................................... 420

IV.2.3 Tạo Virtual Directory. .......................................................................................... 422

IV.2.4 Cấu hình bảo mật cho Web Site....................................................................... 423

IV.2.5 Cấu hình Web Service Extensions................................................................... 425

IV.2.6 Cấu hình Web Hosting. ...................................................................................... 426

IV.2.7 Cấu hình IIS qua mạng (Web Interface for Remote Administration). ......... 428

IV.2.8 Quản lý Web site bằng dòng lệnh. ................................................................... 430

IV.2.9 Sao lưu và phục hồi cấu hình Web Site. ......................................................... 431

IV.2.10 Cấu hình Forum cho Web Site. ...................................................................... 432

Bài 21 DỊCH VỤ MAIL...........................................................................................................................435

Tóm tắt..................................................................................................................................................435

I. Các giao thức được sử dụng trong hệ thống Mail. ........................................................................436

I.1. SMTP(Simple Mail Transfer Protocol).................................................................................436

I.2. Post Office Protocol. ...........................................................................................................438

I.3. Internet Message Access Protocol......................................................................................439

I.4. MIME. ..................................................................................................................................439

I.5. X.400. ..................................................................................................................................439

II. Giới thiệu về hệ thống mail. ...........................................................................................................440

II.1. Mail gateway. ......................................................................................................................440

II.2. Mail Host. ............................................................................................................................440

II.3. Mail Server. .........................................................................................................................440

II.4. Mail Client. ..........................................................................................................................441

II.5. Một số sơ đồ hệ thống mail thường dùng. ..........................................................................441

II.5.1 Hệ thống mail cục bộ. .......................................................................................... 441

II.5.2 Hệ thống mail cục bộ có kết nối ra ngoài. ........................................................ 441

II.5.3 Hệ thống hai domain và một gateway. ............................................................. 442

III. Một số khái niệm............................................................................................................................442

III.1. Mail User Agent (MUA). ......................................................................................................442

III.2. Mail Transfer Agent (MTA). .................................................................................................442

III.3. Mailbox. ...............................................................................................................................443

III.4. Hàng đợi mail (mail queue). ................................................................................................443

III.5. Alias mail. ............................................................................................................................443

IV. Mối liên hệ giữa DNS và Mail Server.............................................................................................443

V. Giới thiệu các chương trình Mail Server. .......................................................................................444

VI. Cài đặt Exchange 2003 Server. .....................................................................................................444

VI.1. Một số phiên bản chính của Exchange. ..............................................................................444

VI.2. Yêu cầu cài đặt. ..................................................................................................................444

VI.3. Kiểm tra Active directory. ....................................................................................................445

VI.4. Cài đặt Microsoft Exchange 2003 Server............................................................................445

VII. Cấu hình Microsoft Exchange 2003...............................................................................................447

VII.1. Khởi động các dịch vụ trong Exchange 2003......................................................................447

VII.2. Quản lý tài khoản mail.........................................................................................................448

VII.2.1 Tạo tài khoản mail. ............................................................................................ 448

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 12/555

VII.2.2 Truy cập thuộc tính của tài khoản mail........................................................... 449

VII.2.3 Một số tác vụ về tài khoản................................................................................ 453

VII.3. Administrative và routing group...........................................................................................454

VII.3.1 Administrative group.......................................................................................... 454

VII.3.2 Routing group. .................................................................................................... 455

VII.4. Microsoft Outlook Web Access. ..........................................................................................457

VII.4.1 Kiến trúc của OWA. ........................................................................................... 457

VII.4.2 Thư mục lưu trữ và Virtual Directory của OWA. ........................................... 458

VII.4.3 Quản trị OWA. .................................................................................................... 458

VII.4.4 Sử dụng OWA. ................................................................................................... 459

VII.5. Thiết lập một số luật phân phối message. ..........................................................................461

VII.5.1 Thiết lập bộ lọc thư. ........................................................................................... 461

VII.5.2 Sử dụng mail thông qua điện thoại di động................................................... 463

VII.5.3 Relay mail. .......................................................................................................... 463

VII.5.4 Chỉ định smart host............................................................................................ 465

VII.5.5 Định kích thước của message. ........................................................................ 466

VII.6. Public Folder. ......................................................................................................................466

VII.6.1 Các thành phần trong Public Folders. ............................................................ 466

VII.6.2 Quản lý Public Folder. ....................................................................................... 467

VII.7. Một số thao tác quản lý Exchange server. ..........................................................................469

VII.7.1 Lập chính sách nhận thư. ................................................................................. 469

VII.7.2 Quản lý Storage group. ..................................................................................... 472

VIII. Một số tiện ích cần thiết của Exchange Server. ............................................................................473

VIII.1. GFI MailEssentials. .......................................................................................................473

VIII.2. GFI MailSecurity. ...........................................................................................................474

Bài 22 DỊCH VỤ PROXY ......................................................................................................................476

Tóm tắt..................................................................................................................................................476

I. Firewall. .........................................................................................................................................477

I.1. Giới thiệu về Firewall...........................................................................................................477

I.2. Kiến Trúc Của Firewall. .......................................................................................................477

I.2.1 Kiến trúc Dual-homed host. ................................................................................ 477

I.2.2 Kiến trúc Screened Host. .................................................................................... 478

I.2.3 Sreened Subnet. .................................................................................................. 479

I.3. Các loại firewall và cách hoạt động.....................................................................................480

I.3.1 Packet filtering (Bộ lọc gói tin)............................................................................ 480

I.3.2 Application gateway. ............................................................................................ 480

II. Giới Thiệu ISA 2004. .....................................................................................................................482

III. Đặc Điểm Của ISA 2004................................................................................................................482

IV. Cài Đặt ISA 2004. ..........................................................................................................................483

IV.1. Yêu cầu cài đặt. ..................................................................................................................483

IV.2. Quá trình cài đặt ISA 2004. .................................................................................................483

IV.2.1 Cài đặt ISA trên máy chủ 1 card mạng............................................................ 483

IV.2.2 Cài đặt ISA trên máy chủ có nhiều card mạng............................................... 484

V. Cấu hình ISA Server. .....................................................................................................................487

V.1. Một số thông tin cấu hình mặc định. ...................................................................................487

V.2. Một số chính sách mặc định của hệ thống..........................................................................488

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 13/555

V.3. Cấu hình Web proxy cho ISA. .............................................................................................493

V.4. Tạo Và Sử Dụng Firewall Access Policy.............................................................................496

V.4.1 Tạo một Access Rule. ......................................................................................... 496

V.4.2 Thay đổi thuộc tính của Access Rule................................................................ 498

V.5. Publishing Network Services...............................................................................................499

V.5.1 Web Publishing and Server Publishing. ........................................................... 499

V.5.2 Publish Web server.............................................................................................. 500

V.5.3 Publish Mail Server. ............................................................................................. 502

V.5.4 Tạo luật để publish Server.................................................................................. 504

V.6. Kiểm tra trạng thái và bộ lọc ứng dụng. ..............................................................................506

V.6.1 Lập bộ lọc ứng dụng............................................................................................ 506

V.6.2 Thiết lập bộ lọc Web. ........................................................................................... 508

V.6.3 Phát Hiện Và Ngăn Ngừa Tấn Công. ............................................................... 510

V.7. Một số công cụ bảo mật. .....................................................................................................512

V.7.1 Download Security. .............................................................................................. 512

V.7.2 Surfcontrol Web Filter.......................................................................................... 514

V.8. Thiết lập Network Rule. .......................................................................................................515

V.8.1 Thay đổi thuộc tính của một Network Rule. ..................................................... 515

V.8.2 Tạo Network Rule. ............................................................................................... 515

V.9. Thiết lập Cache, quản lý và theo dõi traffic. ........................................................................516

V.9.1 Thiết lập Cache. ................................................................................................... 516

V.9.2 Thay đổi tùy chọn về vùng Cache. .................................................................... 517

V.9.3 Tạo Cache Rule.................................................................................................... 517

V.9.4 Quản lý và theo dõi traffic. .................................................................................. 520

Bài 23 PHỤ LỤC...................................................................................................................................524

Tóm tắt..................................................................................................................................................524

QUẢN TRỊ MAIL SERVER- MDAEMON...............................................................................................525

I. Cài Đặt Mdaemon. .........................................................................................................................525

II. Cấu hình Mail Server. ....................................................................................................................526

II.1. Cấu hình Domain/ISP. ........................................................................................................527

II.2. Cấu hình Ports. ...................................................................................................................527

III. Cấu hình lịch kết nối và dịch vụ quay số. ......................................................................................528

III.1. Lập lịch kết nối. ...................................................................................................................528

III.2. Cấu hình Quay số. ..............................................................................................................529

III.2.1 Dialup Settings. .................................................................................................... 529

III.2.2 ISP Logon Settings.............................................................................................. 530

III.2.3 LAN Domains. ...................................................................................................... 530

IV. Cấu hình DomainPOP Mail............................................................................................................531

V. WorldClient Server.........................................................................................................................532

V.1. Cách Cấu Hình WorldClient server. ....................................................................................532

V.2. Sử dụng WorldClient. ..........................................................................................................534

VI. Quản trị người dùng. .....................................................................................................................535

VI.1. Tạo và thay đổi thuộc tính người dùng. ..............................................................................535

VI.1.1 Thông tin của Account........................................................................................ 536

VI.1.2 Thông tin của Mailbox. ....................................................................................... 536

VI.1.3 Forwarding. .......................................................................................................... 537

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 14/555

VI.1.4 Thiết lập hạn ngạch cho mailbox...................................................................... 537

VI.1.5 Webmail cho tài khoản. ...................................................................................... 538

VI.1.6 MultiPOP. ............................................................................................................. 539

VI.2. Tạo bí danh cho tài khoản...................................................................................................540

VI.3. Tạo Mailing List cho tài khoản.............................................................................................541

QUẢN TRỊ PROXY SERVER - WINGATE...........................................................................................542

Giới thiệu WinGate Proxy. ....................................................................................................................542

I. Cài đặt Wingate. ............................................................................................................................542

I.1. Yêu cầu phần cứng. ............................................................................................................542

I.2. Cài đặt Wingate proxy. ........................................................................................................542

I.3. Khởi động/tạm ngưng WinGate. .........................................................................................544

II. Cấu hình Wingate. .........................................................................................................................544

II.1. Khảo sát các thông tin chung. .............................................................................................544

III. Cấu Hình Các Dịch Vụ Hệ Thống. .................................................................................................547

III.1. Cấu hình Caching. ..............................................................................................................547

III.2. Extended Network Support (ENS): .....................................................................................549

III.3. Cấu hình các dịch vụ proxy. ................................................................................................551

III.3.1 Cấu hình FTP Proxy............................................................................................ 551

III.3.2 Cấu Hình Dịch Vụ WWW Proxy. ....................................................................... 553

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 15/555

GIỚI THIỆU

Sau khi hoàn tất khoá học, học viên có khả năng:

ƒ Hiểu được các khái niệm, lý thuyết về mạng máy tính như: OSI, TCP/IP.

ƒ Hiểu được các chức năng và mô hình hoạt động của các thiết bị mạng như: Hub, Switch,

Router, Modem, Network Card...

ƒ Sử dụng được các tiện ích mạng thông dụng như: web, mail, ftp...

ƒ Cài đặt và quản trị hệ điều hành Windows Server 2003.

ƒ Tổ chức và quản lý người dùng trên môi trường Windows Server 2003.

ƒ Tổ chức phân quyền NTFS và quản lý tài nguyên dùng chung trên mạng như: thư mục, máy in,

tập tin...

ƒ Quản lý đĩa theo công nghệ Dynamic Storage.

ƒ Xây dựng được hệ thống mạng kết nối từ xa (Remote Access Services).

ƒ Xây dựng và quản trị được các dịch vụ cơ sở như: DNS, FTP, Web, Mail...

ƒ Chia sẻ kết nối internet thông qua các kỹ thuật như: ICS, NAT, Proxy trên môi trường Windows

Server 2003.

ƒ Bảo mật hệ thống mạng thông qua phần mềm ISA 2004.

Với thời lượng 108 tiết LT và 180 tiết TH được phân bổ như sau :

STT Bài học Số tiết LT Số tiết TH

1 Giới thiệu về mạng 4 5

2 Mô hình tham chiếu OSI 4 0

3 Địa chỉ IP 5 5

4 Phương tiện truyền dẫn và các thiết bị mạng 6 10

5 Các kiến trúc và công nghệ mạng LAN 5 10

6 Khảo sát các lớp trong mô hình OSI 6 10

7 Các dịch vụ mạng cơ sở 6 20

8 Giới thiệu và cài đặt Windows Server 2003 4 3

9 Active Directory 4 8

10 Quản lý tài khoản người dùng và nhóm 4 10

11 Chính sách hệ thống 5 6

12 Chính sách nhóm 3 3

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 16/555

13 Quản lý đĩa 3 5

14 Tạo và quản lý thư mục dùng chung 4 10

15 Dịch vụ DHCP 2 3

16 Quản lý in ấn 2 2

17 Dịch vụ truy cập từ xa 5 10

18 Dịch vụ DNS 6 12

19 Dịch vụ FTP 3 6

20 Dịch vụ WEB 5 10

21 Dịch vụ MAIL 8 16

22 Dịch vụ Proxy 8 16

23 Giới thiệu về hai phần mềm Mdaemon và Wingate 6 0

Tổng số tiết : 108 180

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 17/555

GIÁO TRÌNH LÝ THUYẾT

Sử dụng giáo trình Mạng Máy Tính của tác giả Trần Văn Thành, tái bản lần thứ 2, nhà xuất bản Đại

Học Quốc Gia Tp.HCM.

Sử dụng giáo trình Quản trị Windows Server 2003 của tác giả Trần Văn Thành, tái bản lần thứ 2, nhà

xuất bản Đại Học Quốc Gia Tp.HCM.

Sử dụng giáo trình Dịch Vụ Mạng Windows 2003 của tác giả Tiêu Đông Nhơn tái bản lần thứ 2, nhà

xuất bản Đại Học Quốc Gia Tp.HCM.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Giáo Trình Windows Server 2003 của Sybex.

Các giáo trình MCSE của Microsoft.

Các tài liệu trên website http://support.microsoft.com/winsrv2003

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 18/555

HƯỚNG DẪN PHẦN LÝ THYẾT

Bài 1

GIỚI THIỆU VỀ MẠNG

Tóm tắt

Lý thuyết 4 tiết - Thực hành 5 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức

tổng quát về mạng máy

tính, các loại mạng, các

mô hình xử lý mạng...

I. Các kiến thức cơ sở.

II. Các loại mạng máy tính.

III. Các mô hình xử lý mạng.

IV. Các mô hình ứng dụng mạng.

V. Các lợi ích thực tế của mạng

Dựa vào bài tập

môn mạng máy

tính.

Dựa vào bài

tập môn mạng

máy tính.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 19/555

Bài 1

GIỚI THIỆU VỀ MẠNG

I. CÁC KIẾN THỨC CƠ SỞ

Mạng máy tính là một nhóm các máy tính, thiết bị ngoại vi được nối kết với nhau thông qua các

phương tiện truyền dẫn như cáp, sóng điện từ, tia hồng ngoại... giúp cho các thiết bị này có thể trao đổi

dữ liệu với nhau một cách dễ dàng.

Các thành phần cơ bản cấu thành nên mạng máy tính:

- Các loại máy tính: Palm, Laptop, PC, MainFrame...

- Các thiết bị giao tiếp: Card mạng (NIC hay Adapter), Hub, Switch, Router...

- Môi trường truyền dẫn: cáp, sóng điện từ, sóng vi ba, tia hồng ngoại...

- Các protocol: TCP/IP, NetBeui, Apple Talk, IPX/SPX...

- Các hệ điều hành mạng: WinNT, Win2000, Win2003, Novell Netware, Unix...

- Các tài nguyên: file, thư mục

- Các thiết bị ngoại vi: máy in, máy fax, Modem, Scanner...

- Các ứng dụng mạng: phần mềm quản lý kho bãi, phần mềm bán vé tàu...

Server (máy phục vụ): là máy tính được cài đặt các phần mềm chuyên dụng làm chức năng cung cấp

các dịch vụ cho các máy tính khác. Tùy theo dịch vụ mà các máy này cung cấp, người ta chia thành

các loại server như sau: File server (cung cấp các dịch vụ về file và thư mục), Print server (cung cấp

các dịch vụ về in ấn). Do làm chức năng phục vụ cho các máy tính khác nên cấu hình máy server phải

mạnh, thông thường là máy chuyên dụng của các hãng như: Compaq, Intel, IBM...

Client (máy trạm): là máy tính sử dụng các dịch vụ mà các máy server cung cấp. Do xử lý số công việc

không lớn nên thông thường các máy này không yêu cầu có cấu hình mạnh.

Peer: là những máy tính vừa đóng vai trò là máy sử dụng vừa là máy cung cấp các dịch vụ. Máy peer

thường sử dụng các hệ điều hành như: DOS, WinNT Workstation, Win9X, Win Me, Win2K

Professional, WinXP...

Media (phương tiện truyền dẫn): là cách thức và vật liệu nối kết các máy lại với nhau.

Shared data (dữ liệu dùng chung): là tập hợp các tập tin, thư mục mà các máy tính chia sẻ để các máy

tính khác truy cập sử dụng chúng thông qua mạng.

Resource (tài nguyên): là tập tin, thư mục, máy in, máy Fax, Modem, ổ CDROM và các thành phần

khác mà người dùng mạng sử dụng.

User (người dùng): là người sử dụng máy trạm (client) để truy xuất các tài nguyên mạng. Thông

thường một user sẽ có một username (account) và một password. Hệ thống mạng sẽ dựa vào

username và password để biết bạn là ai, có quyền vào mạng hay không và có quyền sử dụng những

tài nguyên nào trên mạng.

Administrator: là nhà quản trị hệ thống mạng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 20/555

II. CÁC LOẠI MẠNG MÁY TÍNH

II.1. Mạng cục bộ LAN (Local Area Network)

Mạng LAN là một nhóm máy tính và các thiết bị truyền thông mạng được nối kết với nhau trong một

khu vực nhỏ như một toà nhà cao ốc, khuôn viên trường đại học, khu giải trí ...

Các mạng LAN thường có đặc điểm sau:

- Băng thông lớn, có khả năng chạy các ứng dụng trực tuyến như xem phim, hội thảo qua mạng.

- Kích thước mạng bị giới hạn bởi các thiết bị.

- Chi phí các thiết bị mạng LAN tương đối rẻ.

- Quản trị đơn giản.

Hình 1.1 - Mô hình mạng cục bộ (LAN)

II.2. Mạng đô thị MAN (Metropolitan Area Network)

Mạng MAN gần giống như mạng LAN nhưng giới hạn của nó là một thành phố hay một quốc gia. Mạng

MAN nối kết các mạng LAN lại với nhau thông qua các phương tiện truyền dẫn khác nhau (cáp quang,

cáp đồng, sóng...) và các phương thức truyền thông khác nhau.

Đặc điểm của mạng MAN:

- Băng thông mức trung bình, đủ để phục vụ các ứng dụng cấp thành phố hay quốc gia như chính

phủ điện tử, thương mại điện tử, các ứng dụng của các ngân hàng...

- Do MAN nối kết nhiều LAN với nhau nên độ phức tạp cũng tăng đồng thời công tác quản trị sẽ khó

khăn hơn.

- Chi phí các thiết bị mạng MAN tương đối đắt tiền.

II.3. Mạng diện rộng WAN (Wide Area Network)

Mạng WAN bao phủ vùng địa lý rộng lớn có thể là một quốc gia, một lục địa hay toàn cầu. Mạng WAN

thường là mạng của các công ty đa quốc gia hay toàn cầu, điển hình là mạng Internet. Do phạm vi

rộng lớn của mạng WAN nên thông thường mạng WAN là tập hợp các mạng LAN, MAN nối lại với

nhau bằng các phương tiện như: vệ tinh (satellites), sóng viba (microwave), cáp quang, cáp điện

thoại...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 21/555

Đặc điểm của mạng WAN:

- Băng thông thấp, dễ mất kết nối, thường chỉ phù hợp với các ứng dụng offline như e-mail, web, ftp

...

- Phạm vi hoạt động rộng lớn không giới hạn.

- Do kết nối của nhiều LAN, MAN lại với nhau nên mạng rất phức tạp và có tính toàn cầu nên

thường là có tổ chức quốc tế đứng ra quản trị.

- Chi phí cho các thiết bị và các công nghệ mạng WAN rất đắt tiền.

Hình 1.2 - Mô hình mạng diện rộng (WAN)

II.4. Mạng Internet

Mạng Internet là trường hợp đặc biệt của mạng WAN, nó cung cấp các dịch vụ toàn cầu như mail,

web, chat, ftp và phục vụ miễn phí cho mọi người.

III. CÁC MÔ HÌNH XỬ LÝ MẠNG

Cơ bản có ba loại mô hình xử lý mạng bao gồm:

- Mô hình xử lý mạng tập trung

- Mô hình xử lý mạng phân phối

- Mô hình xử lý mạng cộng tác.

III.1. Mô hình xử lý mạng tập trung

Toàn bộ các tiến trình xử lý diễn ra tại máy tính trung tâm. Các máy trạm cuối (terminals) được nối

mạng với máy tính trung tâm và chỉ hoạt động như những thiết bị nhập xuất dữ liệu cho phép người

dùng xem trên màn hình và nhập liệu bàn phím. Các máy trạm đầu cuối không lưu trữ và xử lý dữ liệu.

Mô hình xử lý mạng trên có thể triển khai trên hệ thống phần cứng hoặc phần mềm được cài đặt trên

server.

Ưu điểm: dữ liệu được bảo mật an toàn, dễ backup và diệt virus. Chi phí cho các thiết bị thấp.

Khuyết điểm: khó đáp ứng được các yêu cầu của nhiều ứng dụng khác nhau, tốc độ truy xuất chậm.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 22/555

Hình 1.3 - Mô hình xử lý mạng tập trung

III.2. Mô hình xử lý mạng phân phối

Các máy tính có khả năng hoạt động độc lập, các công việc được tách nhỏ và giao cho nhiều máy tính

khác nhau thay vì tập trung xử lý trên máy trung tâm. Tuy dữ liệu được xử lý và lưu trữ tại máy cục bộ

nhưng các máy tính này được nối mạng với nhau nên chúng có thể trao đổi dữ liệu và dịch vụ.

Ưu điểm: truy xuất nhanh, phần lớn không giới hạn các ứng dụng.

Khuyết điểm: dữ liệu lưu trữ rời rạc khó đồng bộ, backup và rất dễ nhiễm virus.

Hình 1.4 - Mô hình xử lý mạng phân phối

III.3. Mô hình xử lý mạng cộng tác.

Mô hình xử lý cộng tác bao gồm nhiều máy tính có thể hợp tác để thực hiện một công việc. Một máy

tính có thể mượn năng lực xử lý bằng cách chạy các chương trình trên các máy nằm trong mạng.

Ưu điểm: rất nhanh và mạnh, có thể dùng để chạy các ứng dụng có các phép toán lớn.

Khuyết điểm: các dữ liệu được lưu trữ trên các vị trí khác nhau nên rất khó đồng bộ và backup, khả

năng nhiễm virus rất cao.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 23/555

IV. CÁC MÔ HÌNH QUẢN LÝ MẠNG

IV.1. Workgroup

Trong mô hình này các máy tính có quyền hạn ngang nhau và không có các máy tính chuyên dụng làm

nhiệm vụ cung cấp dịch vụ hay quản lý. Các máy tính tự bảo mật và quản lý các tài nguyên của riêng

mình. Đồng thời các máy tính cục bộ này cũng tự chứng thực cho người dùng cục bộ.

IV.2. Domain

Ngược lại với mô hình Workgroup, trong mô hình Domain thì việc quản lý và chứng thực người dùng

mạng tập trung tại máy tính Primary Domain Controller. Các tài nguyên mạng cũng được quản lý tập

trung và cấp quyền hạn cho từng người dùng. Lúc đó trong hệ thống có các máy tính chuyên dụng làm

nhiệm vụ cung cấp các dịch vụ và quản lý các máy trạm.

V. CÁC MÔ HÌNH ỨNG DỤNG MẠNG

V.1. Mạng ngang hàng (peer to peer)

Mạng ngang hàng cung cấp việc kết nối cơ bản giữa các máy tính nhưng không có bất kỳ một máy tính

nào đóng vai trò phục vụ. Một máy tính trên mạng có thể vừa là client, vừa là server. Trong môi

trường này, người dùng trên từng máy tính chịu trách nhiệm điều hành và chia sẻ các tài nguyên của

máy tính mình. Mô hình này chỉ phù hợp với các tổ chức nhỏ, số người giới hạn (thông thuờng nhỏ

hơn 10 người), và không quan tâm đến vấn đề bảo mật. Mạng ngang hàng thường dùng các hệ điều

hành sau: Win95, Windows for workgroup, WinNT Workstation, Win2000 Proffessional, OS/2...

Ưu điểm: do mô hình mạng ngang hàng đơn giản nên dễ cài đặt, tổ chức và quản trị, chi phí thiết bị

cho mô hình này thấp.

Khuyết điểm: không cho phép quản lý tập trung nên dữ liệu phân tán, khả năng bảo mật thấp, rất dễ bị

xâm nhập. Các tài nguyên không được sắp xếp nên rất khó định vị và tìm kiếm.

Hình 1.5 - Mô hình ứng dụng mạng ngang hàng (Peer-to-Peer)

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 24/555

V.2. Mạng khách chủ (client- server)

Trong mô hình mạng khách chủ có một hệ thống máy tính cung cấp các tài nguyên và dịch vụ cho cả

hệ thống mạng sử dụng gọi là các máy chủ (server). Một hệ thống máy tính sử dụng các tài nguyên và

dịch vụ này được gọi là máy khách (client). Các server thường có cấu hình mạnh (tốc độ xử lý nhanh,

kích thước lưu trữ lớn) hoặc là các máy chuyên dụng. Dựa vào chức năng có thể chia thành các loại

server như sau:

- File Server: phục vụ các yêu cầu hệ thống tập tin trong mạng.

- Print Server: phục vụ các yêu cầu in ấn trong mạng.

- Application Server: cho phép các ứng dụng chạy trên các server và trả về kết quả cho client.

- Mail Server: cung cấp các dịch vụ về gởi nhận e-mail.

- Web Server: cung cấp các dịch vụ về web.

- Database Server: cung cấp các dịch vụ về lưu trữ, tìm kiếm thông tin.

- Communication Server: quản lý các kết nối từ xa.

Hệ điều hành mạng dùng trong mô hình client - server là WinNT, Novell NetWare, Unix, Win2K...

Ưu điểm: do các dữ liệu được lưu trữ tập trung nên dễ bảo mật, backup và đồng bộ với nhau. Tài

nguyên và dịch vụ được tập trung nên dễ chia sẻ và quản lý và có thể phục vụ cho nhiều người dùng.

Khuyết điểm: các server chuyên dụng rất đắt tiền, phải có nhà quản trị cho hệ thống.

Hình 1.6 - Mô hình ứng dụng mạng khách chủ (Client-Server)

VI. CÁC DỊCH VỤ MẠNG

Các dịch vụ mạng phổ biến nhất là:

- Dịch vụ tập tin.

- Dịch vụ in ấn.

- Dịch vụ thông điệp.

- Dịch vụ thư mục.

- Dịch vụ ứng dụng.

- Dịch vụ cơ sở dữ liệu.

- Dịch vụ Web.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 25/555

VI.1. Dịch vụ tập tin (Files Services)

Dịch vụ tập tin cho phép các máy tính chia sẻ các tập tin, thao tác trên các tập tin chia sẻ này như: lưu

trữ, tìm kiếm, di chuyển...

Truyền tập tin: không có mạng, các khả năng truyền tải tập tin giữa các máy tính bị hạn chế. Ví dụ như

chúng ta muốn sao chép một tập tin từ máy tính cục bộ ở Việt Nam sang một máy tính server đặt tại

Pháp thì chúng ta dùng dịch vụ FTP để sao chép. Dịch vụ này rất phổ biến và đơn giản.

Lưu trữ tập tin: phần lớn các dữ liệu quan trọng trên mạng đều được lưu trữ tập trung theo nhiều cách

khác nhau:

Lưu trữ trực tuyến (online storage): dữ liệu được lưu trữ trên đĩa cứng nên truy xuất dễ dàng, nhanh

chóng, bất kể thời gian. Nhưng phương pháp này có một khuyết điểm là chúng không thể tháo rời để

trao đổi hoặc lưu trữ tách rời, đồng thời chi phí lưu trữ một MB dữ liệu tương đối cao.

Lưu trữ ngoại tuyến (offline storage): thường áp dụng cho dữ liệu ít khi cần truy xuất (lưu trữ,

backup). Các thiết bị phổ biến dùng cho phương pháp này là băng từ, đĩa quang.

Lưu trữ cận tuyến (near- line storage): phương pháp này giúp ta khắc phục được tình trạng truy xuất

chậm của phương pháp lưu trữ ngoại tuyến nhưng chi phí lại không cao đó là chúng ta dùng thiết bị

Jukebox để tự động quản lý các băng từ và đĩa quang.

Di trú dữ liệu (data migration) là công nghệ tự động dời các dữ liệu ít dùng từ kho lưu trữ trực tuyến

sang kho lưu trữ cận tuyến hay ngoại tuyến. Nói cách khác đây là quá trình chuyển các tập tin từ dạng

lưu trữ này sang dạng lưu trữ khác.

Đồng bộ hóa việc cập nhật tập tin: dịch vụ này theo dõi các thay đổi khác nhau lên cùng một tập tin để

đảm bảo rằng tất cả mọi người dùng đều có bản sao mới nhất của tập tin và tập tin không bị hỏng.

Sao lưu dự phòng (backup) là quá trình sao chép và lưu trữ một bản sao dữ liệu từ thiết bị lưu trữ

chính. Khi thiết bị lưu trữ chính có sự cố thì chúng ta dùng bản sao này để phục hồi dữ liệu.

VI.2. Dịch vụ in ấn (Print Services)

Dịch vụ in ấn là một ứng dụng mạng điều khiển và quản lý việc truy cập các máy in, máy fax mạng.

Các lợi ích của dịch vụ in ấn:

Giảm chi phí cho nhiều người có thể chia nhau dùng chung các thiết bị đắt tiền như máy in màu, máy

vẽ, máy in khổ giấy lớn.

Tăng độ linh hoạt vì các máy tính có thể đặt bất kỳ nơi nào, chứ không chỉ đặt cạnh PC của người

dùng.

Dùng cơ chế hàng đợi in để ấn định mức độ ưu tiên nội dung nào được in trước, nội dung nào được in

sau.

VI.3. Dịch vụ thông điệp (Message Services)

Là dịch vụ cho phép gởi/nhận các thư điện tử (e-mail). Công nghệ thư điện tử này rẻ tiền, nhanh

chóng, phong phú cho phép đính kèm nhiều loại file khác nhau như: phim ảnh, âm thanh... Ngoài ra

dịch vụ này còn cung cấp các ứng dụng khác như: thư thoại (voice mail), các ứng dụng nhóm làm việc

(workgroup application).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 26/555

VI.4. Dịch vụ thư mục (Directory Services)

Dịch vụ này cho phép tích hợp mọi thông tin về các đối tượng trên mạng thành một cấu trúc thư mục

dùng chung nhờ đó mà quá trình quản lý và chia sẻ tài nguyên trở nên hiệu quả hơn.

VI.5. Dịch vụ ứng dụng (Application Services)

Dịch vụ này cung cấp kết quả cho các chương trình ở client bằng cách thực hiện các chương trình

trên server. Dịch vụ này cho phép các ứng dụng huy động năng lực của các máy tính chuyên dụng

khác trên mạng.

VI.6. Dịch vụ cơ sở dữ liệu (Database Services)

Dịch vụ cơ sở dữ liệu thực hiện các chức năng sau:

- Bảo mật cơ sở dữ liệu.

- Tối ưu hóa tiến trình thực hiện các tác vụ cơ sở dữ liệu.

- Phục vụ số lượng người dùng lớn, truy cập nhanh vào các cơ sở dữ liệu.

- Phân phối dữ liệu qua nhiều hệ phục vụ CSDL.

VI.7. Dịch vụ Web

Dịch vụ này cho phép tất cả mọi người trên mạng có thể trao đổi các siêu văn bản với nhau. Các siêu

bản này có thể chứa hình ảnh, âm thanh giúp các người dùng có thể trao đổi nhanh thông tin và sống

động hơn.

VII. CÁC LỢI ÍCH THỰC TẾ CỦA MẠNG.

VII.1. Tiết kiệm được tài nguyên phần cứng.

Khi các máy tính của một phòng ban được nối mạng với nhau thì chúng ta có thể chia sẻ những thiết bị

ngoại vi như máy in, máy FAX, ổ đĩa CDROM... Thay vì trang bị cho từng máy PC thì thông qua mạng

chúng ta có thể dùng chung các thiết bị này.

Ví dụ 1: trong một phòng máy thực hành có khoảng 30 máy, nếu trang bị cho tất cả các máy trạm có

đĩa cứng thì rất phí mà chúng ta lại không tận dụng được hết năng suất của các đĩa cứng đó. Giải

pháp tập trung tất cả các ứng dụng vào server và dùng công nghệ mạng bootrom để chạy các máy

trạm sẽ làm giảm chi phí phần cứng đồng thời tiện dụng cho công tác quản trị phòng máy hạn chế

được tình trạng các học viên vô tình làm hỏng các máy trạm.

Ví dụ 2: Một công ty muốn rằng tất cả các phòng ban đều được sử dụng Internet thông qua modem và

đường điện thoại. Nếu chúng ta trang bị cho mỗi phòng ban 1 modem và 1 đường điện thoại thì không

khả thi vì vậy chúng ta phải tận dụng cơ sở hạ tầng mạng để chia sẻ 1 modem và đường điện thoại

cho cả công ty đều có thể truy cập Internet.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 27/555

VII.2. Trao đổi dữ liệu trở nên dễ dàng hơn.

Theo phương pháp truyền thống muốn chép dữ liệu giữa hai máy tính chúng ta dùng đĩa mềm hoặc

dùng cáp link để nối hai máy lại với nhau sau đó chép dữ liệu. Chúng ta thấy rằng hai giải pháp trên sẽ

không thực tế nếu một máy đặt tại tầng trệt và một máy đặt tại tầng 5 trong một tòa nhà. Việc trao đổi

dữ liệu giữa các máy tính ngày càng nhiều hơn, đa dạng hơn, khoảng cách giữa các phòng ban trong

công ty ngày càng xa hơn nên việc trao đổi dữ liệu theo phương thức truyền thống không còn được áp

dụng nữa, thay vào đó là các máy tính này được nối với nhau qua công nghệ mạng.

VII.3. Chia sẻ ứng dụng.

Các ứng dụng thay vì trên từng máy trạm chúng ta sẽ cài trên một máy server và các máy trạm dùng

chung ứng dụng đó trên server. Lúc đó ta tiết kiệm được chi phí bản quyền và chi phí cài đặt, quản trị.

VII.4. Tập trung dữ liệu, bảo mật và backup tốt.

Đối với các công ty lớn dữ liệu lưu trữ trên các máy trạm rời rạc dễ dẫn đến tình trạng hư hỏng thông

tin và không được bảo mật. Nếu các dữ liệu này được tập trung về server để tiện việc bảo mật, backup

và quét virus.

VII.5. Sử dụng các phần mềm ứng dụng trên mạng.

Nhờ các công nghệ mạng mà các phần mềm ứng dụng phát triển mạnh và được áp dụng vào nhiều

lĩnh vực như hàng không (phần mềm bán vé máy bay tại các chi nhánh), đường sắt (phần mềm theo

dõi đăng ký vé và bán vé tàu), cấp thoát nước (phần mềm quản lý công ty cấp thoát nước thành phố)...

VII.6. Sử dụng các dịch vụ Internet.

Ngày nay Internet rất phát triển, tất cả mọi người trên thế giới đều có thể trao đổi E-mail với nhau một

cách dễ dàng hoặc có thể trò chuyện với nhau mà chi phí rất thấp so với phí viễn thông. Đồng thời các

công ty cũng dùng công nghệ Web để quảng cáo sản phẩm, mua bán hàng hóa qua mạng (thương

mại điện tử) ...

Dựa trên cơ sở hạ tầng mạng chúng ta có thể xây dựng các hệ thống ứng dụng lớn như chính phủ

điện tử, thương mại điện tử, điện thoại Internet nhằm giảm chi phí và tăng khả năng phục vụ ngày

càng tốt hơn cho con người.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 28/555

Bài 2

MÔ HÌNH THAM CHIẾU OSI

Tóm tắt

Lý thuyết 4 tiết - Thực hành 0 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

giao thức, mô hình OSI,

TCP/IP và quá trình xử lý,

vận chuyển của một gói

tin ...

I. Mô hình OSI.

II. Quá trình xử lý và vận chuyển

của một gói dữ liệu.

III. Mô hình tham chiếu TCP/IP.

Dựa vào bài tập

môn mạng máy

tính.

Dựa vào bài

tập môn mạng

máy tính.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 29/555

I. MÔ HÌNH OSI.

I.1. Khái niệm giao thức (protocol).

Là quy tắc giao tiếp (tiêu chuẩn giao tiếp) giữa hai hệ thống giúp chúng hiểu và trao đổi dữ liệu được

với nhau.

Ví dụ: Internetwork Packet Exchange (IPX), Transmission control protocol/ Internetwork

Protocol (TCP/IP), NetBIOS Extended User Interface (NetBEUI)...

I.2. Các tổ chức định chuẩn.

ITU (International Telecommunication Union): Hiệp hội Viễn thông quốc tế.

IEEE (Institute of Electrical and Electronic Engineers): Viện các kĩ sư điện và điện tử.

ISO (International Standardization Organization): Tổ chức Tiêu chuẩn quốc tế, trụ sở tại Geneve,

Thụy Sĩ. Vào năm 1977, ISO được giao trách nhiệm thiết kế một chuẩn truyền thông dựa trên lí thuyết

về kiến trúc các hệ thống mở làm cơ sở để thiết kế mạng máy tính. Mô hình này có tên là OSI (Open

System Interconnection - tương kết các hệ thống mở)

I.3. Mô hình OSI.

Mô hình OSI (Open System Interconnection): là mô hình được tổ chức ISO đề xuất từ 1977 và công

bố lần đầu vào 1984. Để các máy tính và các thiết bị mạng có thể truyền thông với nhau phải có những

qui tắc giao tiếp được các bên chấp nhận. Mô hình OSI là một khuôn mẫu giúp chúng ta hiểu dữ liệu đi

xuyên qua mạng như thế nào đồng thời cũng giúp chúng ta hiểu được các chức năng mạng diễn ra tại

mỗi lớp.

Trong mô hình OSI có bảy lớp, mỗi lớp mô tả một phần chức năng độc lập. Sự tách lớp của mô hình

này mang lại những lợi ích sau:

- Chia hoạt động thông tin mạng thành những phần nhỏ hơn, đơn giản hơn giúp chúng ta dễ khảo

sát và tìm hiểu hơn.

- Chuẩn hóa các thành phần mạng để cho phép phát triển mạng từ nhiều nhà cung cấp sản phẩm.

- Ngăn chặn được tình trạng sự thay đổi của một lớp làm ảnh hưởng đến các lớp khác, như vậy

giúp mỗi lớp có thể phát triển độc lập và nhanh chóng hơn.

Mô hình tham chiếu OSI định nghĩa các qui tắc cho các nội dung sau:

- Cách thức các thiết bị giao tiếp và truyền thông được với nhau.

- Các phương pháp để các thiết bị trên mạng khi nào thì được truyền dữ liệu, khi nào thì không

được.

- Các phương pháp để đảm bảo truyền đúng dữ liệu và đúng bên nhận.

- Cách thức vận tải, truyền, sắp xếp và kết nối với nhau.

- Cách thức đảm bảo các thiết bị mạng duy trì tốc độ truyền dữ liệu thích hợp.

- Cách biểu diễn một bit thiết bị truyền dẫn.

Mô hình tham chiếu OSI được chia thành bảy lớp với các chức năng sau:

- Application Layer (lớp ứng dụng): giao diện giữa ứng dụng và mạng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 30/555

- Presentation Layer (lớp trình bày): thoả thuận khuôn dạng trao đổi dữ liệu.

- Session Layer (lớp phiên): cho phép người dùng thiết lập các kết nối.

- Transport Layer (lớp vận chuyển): đảm bảo truyền thông giữa hai hệ thống.

- Network Layer (lớp mạng): định hướng dữ liệu truyền trong môi trường liên mạng.

- Data link Layer (lớp liên kết dữ liệu): xác định việc truy xuất đến các thiết bị.

- Physical Layer (lớp vật lý): chuyển đổi dữ liệu thành các bit và truyền đi.

Hình 2.1 - Mô hình tham chiếu OSI

I.4. Chức năng của các lớp trong mô hình tham chiếu OSI

Lớp ứng dụng (Application Layer): là giao diện giữa các chương trình ứng dụng của người dùng và

mạng. Lớp Application xử lý truy nhập mạng chung, kiểm soát luồng và phục hồi lỗi. Lớp này không

cung cấp các dịch vụ cho lớp nào mà nó cung cấp dịch vụ cho các ứng dụng như: truyền file, gởi nhận

E-mail, Telnet, HTTP, FTP, SMTP...

Lớp trình bày (Presentation Layer): lớp này chịu trách nhiệm thương lượng và xác lập dạng thức dữ

liệu được trao đổi. Nó đảm bảo thông tin mà lớp ứng dụng của một hệ thống đầu cuối gởi đi, lớp ứng

dụng của hệ thống khác có thể đọc được. Lớp trình bày thông dịch giữa nhiều dạng dữ liệu khác nhau

thông qua một dạng chung, đồng thời nó cũng nén và giải nén dữ liệu. Thứ tự byte, bit bên gởi và bên

nhận qui ước qui tắc gởi nhận một chuỗi byte, bit từ trái qua phải hay từ phải qua trái. Nếu hai bên

không thống nhất thì sẽ có sự chuyển đổi thứ tự các byte bit vào trước hoặc sau khi truyền. Lớp

presentation cũng quản lý các cấp độ nén dữ liệu nhằm giảm số bit cần truyền. Ví dụ: JPEG, ASCCI,

EBCDIC....

Lớp phiên (Session Layer): lớp này có chức năng thiết lập, quản lý, và kết thúc các phiên thông tin

giữa hai thiết bị truyền nhận. Lớp phiên cung cấp các dịch vụ cho lớp trình bày. Lớp Session cung cấp

sự đồng bộ hóa giữa các tác vụ người dùng bằng cách đặt những điểm kiểm tra vào luồng dữ liệu.

Bằng cách này, nếu mạng không hoạt động thì chỉ có dữ liệu truyền sau điểm kiểm tra cuối cùng mới

phải truyền lại. Lớp này cũng thi hành kiểm soát hội thoại giữa các quá trình giao tiếp, điều chỉnh bên

nào truyền, khi nào, trong bao lâu. Ví dụ như: RPC, NFS,... Lớp này kết nối theo ba cách: Haft-duplex,

Simplex, Full-duplex.

Lớp vận chuyển (Transport Layer): lớp vận chuyển phân đoạn dữ liệu từ hệ thống máy truyền và tái

thiết lập dữ liệu vào một luồng dữ liệu tại hệ thống máy nhận đảm bảo rằng việc bàn giao các thông

điệp giữa các thiết bị đáng tin cậy. Dữ liệu tại lớp này gọi là segment. Lớp này thiết lập, duy trì và kết

thúc các mạch ảo đảm bảo cung cấp các dịch vụ sau:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 31/555

- Xếp thứ tự các phân đoạn: khi một thông điệp lớn được tách thành nhiều phân đoạn nhỏ để bàn

giao, lớp vận chuyển sẽ sắp xếp thứ tự các phân đoạn trước khi ráp nối các phân đoạn thành

thông điệp ban đầu.

- Kiểm soát lỗi: khi có phân đoạn bị thất bại, sai hoặc trùng lắp, lớp vận chuyển sẽ yêu cầu truyền

lại.

- Kiểm soát luồng: lớp vận chuyển dùng các tín hiệu báo nhận để xác nhận. Bên gửi sẽ không

truyền đi phân đoạn dữ liệu kế tiếp nếu bên nhận chưa gởi tín hiệu xác nhận rằng đã nhận được

phân đoạn dữ liệu trước đó đầy đủ.

Lớp mạng (Network Layer): lớp mạng chịu trách nhiệm lập địa chỉ các thông điệp, diễn dịch địa chỉ và

tên logic thành địa chỉ vật lý đồng thời nó cũng chịu trách nhiệm gởi packet từ mạng nguồn đến mạng

đích. Lớp này quyết định đường đi từ máy tính nguồn đến máy tính đích. Nó quyết định dữ liệu sẽ

truyền trên đường nào dựa vào tình trạng, ưu tiên dịch vụ và các yếu tố khác. Nó cũng quản lý lưu

lượng trên mạng chẳng hạn như chuyển đổi gói, định tuyến, và kiểm soát sự tắc nghẽn dữ liệu. Nếu bộ

thích ứng mạng trên bộ định tuyến (router) không thể truyền đủ đoạn dữ liệu mà máy tính nguồn gởi đi,

lớp Network trên bộ định tuyến sẽ chia dữ liệu thành những đơn vị nhỏ hơn, nói cách khác, nếu máy

tính nguồn gởi đi các gói tin có kích thước là 20Kb, trong khi Router chỉ cho phép các gói tin có kích

thước là 10Kb đi qua, thì lúc đó lớp Network của Router sẽ chia gói tin ra làm 2, mỗi gói tin có kích

thước là 10Kb. Ở đầu nhận, lớp Network ráp nối lại dữ liệu. Ví dụ: một số giao thức lớp này: IP, IPX,...

Dữ liệu ở lớp này gọi packet hoặc datagram.

Lớp liên kết dữ liệu (Data link Layer): cung cấp khả năng chuyển dữ liệu tin cậy xuyên qua một liên

kết vật lý. Lớp này liên quan đến:

- Địa chỉ vật lý.

- Mô hình mạng.

- Cơ chế truy cập đường truyền.

- Thông báo lỗi.

- Thứ tự phân phối frame.

- Điều khiển dòng.

Tại lớp data link, các bít đến từ lớp vật lý được chuyển thành các frame dữ liệu bằng cách dùng một

số nghi thức tại lớp này. Lớp data link được chia thành hai lớp con:

- Lớp con LLC (logical link control).

- Lớp con MAC (media access control).

Lớp con LLC là phần trên so với các giao thức truy cập đường truyền khác, nó cung cấp sự mềm dẻo

về giao tiếp. Bởi vì lớp con LLC hoạt động độc lập với các giao thức truy cập đường truyền, cho nên

các giao thức lớp trên hơn (ví dụ như IP ở lớp mạng) có thể hoạt động mà không phụ thuộc vào loại

phương tiện LAN. Lớp con LLC có thể lệ thuộc vào các lớp thấp hơn trong việc cung cấp truy cập

đường truyền.

Lớp con MAC cung cấp tính thứ tự truy cập vào môi trường LAN. Khi nhiều trạm cùng truy cập chia sẻ

môi trường truyền, để định danh mỗi trạm, lớp cho MAC định nghĩa một trường địa chỉ phần cứng, gọi

là địa chỉ MAC address. Địa chỉ MAC là một con số đơn nhất đối với mỗi giao tiếp LAN (card mạng).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 32/555

Lớp vật lý (Physical Layer): định nghĩa các qui cách về điện, cơ, thủ tục và các đặc tả chức năng để

kích hoạt, duy trì và dừng một liên kết vật lý giữa các hệ thống đầu cuối. Một số các đặc điểm trong lớp

vật lý này bao gồm:

- Mức điện thế.

- Khoảng thời gian thay đổi điện thế.

- Tốc độ dữ liệu vật lý.

- Khoảng đường truyền tối đa.

- Các đầu nối vật lý.

II. QUÁ TRÌNH XỬ LÝ VÀ VẬN CHUYỂN CỦA MỘT GÓI DỮ LIỆU.

1

Application Data L7

Presentat ion Data L7 L6

Session Data L7 L6 L5

Transport Data L7 L6 L5 L4

Network Data L7 L6 L5 L4 L3

Data Link Data L7 L6 L5 L4 L3 L2H L2H

Data L7 L6 L5 L4 L3 L2H L2H Physical

4

Appl icat ion Data L7

Presentat ion Data L7 L6

Session Data L7 L6 L5

Transport Data L7 L6 L5 L4

Network Data L7 L6 L5 L4 L3

Data Link Data L7 L6 L5 L4 L3 L2H L2H

Data L7 L6 L5 L4 L3 L2H L2H Physical

2 3

Hình 2.2 - Quá trình xử lý và vận chuyển của gói tin

II.1. Quá trình đóng gói dữ liệu (tại máy gửi)

Đóng gói dữ liệu là quá trình đặt dữ liệu nhận được vào sau header (và trước trailer) trên mỗi lớp.

Lớp Physical không đóng gói dữ liệu vì nó không dùng header và trailer. Việc đóng gói dữ liệu không

nhất thiết phải xảy ra trong mỗi lần truyền dữ liệu của trình ứng dụng. Các lớp 5, 6, 7 sử dụng header

trong quá trình khởi động, nhưng trong phần lớn các lần truyền thì không có header của lớp 5, 6, 7 lý

do là không có thông tin mới để trao đổi.

Hình 2.3 - Tên gọi dữ liệu ở các tầng trong mô hình OSI

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 33/555

Các dữ liệu tại máy gửi được xử lý theo trình tự như sau:

- Người dùng thông qua lớp Application để đưa các thông tin vào máy tính. Các thông tin này có

nhiều dạng khác nhau như: hình ảnh, âm thanh, văn bản...

- Tiếp theo các thông tin đó được chuyển xuống lớp Presentation để chuyển thành dạng chung, rồi

mã hoá và nén dữ liệu.

- Tiếp đó dữ liệu được chuyển xuống lớp Session để bổ sung các thông tin về phiên giao dịch này.

- Dữ liệu tiếp tục được chuyển xuống lớp Transport, tại lớp này dữ liệu được cắt ra thành nhiều

Segment và bổ sung thêm các thông tin về phương thức vận chuyển dữ liệu để đảm bảo độ tin

cậy khi truyền.

- Dữ liệu tiếp tục được chuyển xuống lớp Network, tại lớp này mỗi Segment được cắt ra thành

nhiều Packet và bổ sung thêm các thông tin định tuyến.

- Tiếp đó dữ liệu được chuyển xuống lớp Data Link, tại lớp này mỗi Packet sẽ được cắt ra thành

nhiều Frame và bổ sung thêm các thông tin kiểm tra gói tin (để kiểm tra ở nơi nhận).

- Cuối cùng, mỗi Frame sẽ được tầng Vật Lý chuyển thành một chuỗi các bit, và được đẩy lên các

phương tiện truyền dẫn để truyền đến các thiết bị khác.

II.2. Quá trình truyền dữ liệu từ máy gửi đến máy nhận.

Bước 1: Trình ứng dụng (trên máy gửi) tạo ra dữ liệu và các chương trình phần cứng, phần mềm cài

đặt mỗi lớp sẽ bổ sung vào header và trailer (quá trình đóng gói dữ liệu tại máy gửi).

Bước 2: Lớp Physical (trên máy gửi) phát sinh tín hiệu lên môi trường truyền tải để truyền dữ liệu.

Bước 3: Lớp Physical (trên máy nhận) nhận dữ liệu.

Bước 4: Các chương trình phần cứng, phần mềm (trên máy nhận) gỡ bỏ header và trailer và xử lý

phần dữ liệu (quá trình xử lý dữ liệu tại máy nhận).

Giữa bước 1 và bước 2 là quá trình tìm đường đi của gói tin. Thông thường, máy gửi đã biết địa chỉ IP

của máy nhận. Vì thế, sau khi xác định được địa chỉ IP của máy nhận thì lớp Network của máy gửi sẽ

so sánh địa chỉ IP của máy nhận và địa chỉ IP của chính nó:

- Nếu cùng địa chỉ mạng thì máy gửi sẽ tìm trong bảng MAC Table của mình để có được địa chỉ

MAC của máy nhận. Trong trường hợp không có được địa chỉ MAC tương ứng, nó sẽ thực hiện

giao thức ARP để truy tìm địa chỉ MAC. Sau khi tìm được địa chỉ MAC, nó sẽ lưu địa chỉ MAC này

vào trong bảng MAC Table để lớp Datalink sử dụng ở các lần gửi sau. Sau khi có địa chỉ MAC thì

máy gửi sẽ gởi gói tin đi (giao thức ARP sẽ được nói thêm trong chương 6).

- Nếu khác địa chỉ mạng thì máy gửi sẽ kiểm tra xem máy có được khai báo Default Gateway hay

không.

+ Nếu có khai báo Default Gateway thì máy gửi sẽ gởi gói tin thông qua Default Gateway.

+ Nếu không có khai báo Default Gateway thì máy gởi sẽ loại bỏ gói tin và thông báo

"Destination host Unreachable"

II.3. Chi tiết quá trình xử lý tại máy nhận

Bước 1: Lớp Physical kiểm tra quá trình đồng bộ bit và đặt chuỗi bit nhận được vào vùng đệm. Sau đó

thông báo cho lớp Data Link dữ liệu đã được nhận.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 34/555

Bước 2: Lớp Data Link kiểm lỗi frame bằng cách kiểm tra FCS trong trailer. Nếu có lỗi thì frame bị bỏ.

Sau đó kiểm tra địa chỉ lớp Data Link (địa chỉ MAC) xem có trùng với địa chỉ máy nhận hay không.

Nếu đúng thì phần dữ liệu sau khi loại header và trailer sẽ được chuyển lên cho lớp Network.

Bước 3: Địa chỉ lớp Network được kiểm tra xem có phải là địa chỉ máy nhận hay không (địa chỉ IP) ?

Nếu đúng thì dữ liệu được chuyển lên cho lớp Transport xử lý.

Bước 4: Nếu giao thức lớp Transport có hỗ trợ việc phục hồi lỗi thì số định danh phân đoạn được xử

lý. Các thông tin ACK, NAK (gói tin ACK, NAK dùng để phản hồi về việc các gói tin đã được gởi đến

máy nhận chưa) cũng được xử lý ở lớp này. Sau quá trình phục hồi lỗi và sắp thứ tự các phân đoạn,

dữ liệu được đưa lên lớp Session.

Bước 5: Lớp Session đảm bảo một chuỗi các thông điệp đã trọn vẹn. Sau khi các luồng đã hoàn tất,

lớp Session chuyển dữ liệu sau header lớp 5 lên cho lớp Presentation xử lý.

Bước 6: Dữ liệu sẽ được lớp Presentation xử lý bằng cách chuyển đổi dạng thức dữ liệu. Sau đó kết

quả chuyển lên cho lớp Application.

Bước 7: Lớp Application xử lý header cuối cùng. Header này chứa các tham số thoả thuận giữa hai

trình ứng dụng. Do vậy tham số này thường chỉ được trao đổi lúc khởi động quá trình truyền thông

giữa hai trình ứng dụng.

III. MÔ HÌNH THAM CHIẾU TCP/IP.

III.1. Vai trò của mô hình tham chiếu TCP/IP.

Các bộ phận, văn phòng của Chính phủ Hoa Kỳ đã nhận thức được sự quan trọng và tiềm năng của kĩ

thuật Internet từ nhiều năm trước, cũng như đã cung cấp tài chánh cho việc nghiên cứu, để thực sự có

được một mạng Internet toàn cầu. Sự hình thành kĩ thuật Internet là kết quả nghiên cứu dưới sự tài trợ

của Defense/Advanced Research Projects Agency (ARPA/DARPA). Kĩ thuật ARPA bao gồm một

tập hợp của các chuẩn mạng, đặc tả chi tiết cách thức mà các máy tính thông tin liên lạc với nhau,

cũng như các quy ước cho các mạng interconnecting và định tuyến giao thông. Tên chính thức là

TCP/IP Internet Protocol Suite và thường được gọi là TCP/IP, có thể dùng để thông tin liên lạc qua

tập hợp bất kỳ các mạng interconnected. Nó có thể dùng để liên kết mạng trong một công ty, không

nhất thiết phải nối kết với các mạng khác bên ngoài.

III.2. Các lớp của mô hình tham chiếu TCP/IP.

Hình 2.4 - Mô hình tham chiếu TCP/IP

Mô hình tham chiếu TCP/IP tương tự như kiến trúc OSI, sau đây là một số tính chất của các lớp trong

mô hình tham chiếu TCP/IP:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 35/555

- Lớp Application: quản lý các giao thức, như hỗ trợ việc trình bày, mã hóa, và quản lý cuộc gọi.

Lớp Application cũng hỗ trợ nhiều ứng dụng, như: FTP (File Transfer Protocol), HTTP

(Hypertext Transfer Protocol), SMTP (Simple Mail Transfer Protocol), DNS (Domain Name

System), TFTP (Trivial File Transfer Protocol).

- Lớp Transport: đảm nhiệm việc vận chuyển từ nguồn đến đích. Tầng Transport đảm nhiệm việc

truyền dữ liệu thông qua hai nghi thức: TCP (Transmission Control Protocol) và UDP (User

Datagram Protocol).

- Lớp Internet: đảm nhiệm việc chọn lựa đường đi tốt nhất cho các gói tin. Nghi thức được sử dụng

chính ở tầng này là nghi thức IP (Internet Protocol).

- Lớp Network Interface: có tính chất tương tự như hai lớp Data Link và Physical của kiến trúc

OSI.

III.3. Các bước đóng gói dữ liệu trong mô hình TCP/IP.

Data Application

Data Transport TCP

Data Internet TCP IP

Data

Network

Interface

TCP IP LH LH

1.

2.

3.

4.

5.

Hình 2.5 - Các bước đóng gói trong mô hình TCP/IP

III.4. So sánh mô hình OSI và TCP/IP.

Application

OSI

Application

Presentation

Session

Transport

Network

Data Link

Physical

TCP UDP

IP, ARP, ICMP

Network Interface

TCP/IP

SAP, NCP

IPX

MAC

Protocols

NetWare

SPX

Hình 2.6 - So sánh mô hình OSI và mô hình TCP/IP

Các điểm giống nhau:

- Cả hai đều có kiến trúc phân lớp.

- Đều có lớp Application, mặc dù các dịch vụ ở mỗi lớp khác nhau.

- Đều có các lớp Transport và Network.

- Sử dụng kĩ thuật chuyển packet (packet-switched).

- Các nhà quản trị mạng chuyên nghiệp cần phải biết rõ hai mô hình trên.

Các điểm khác nhau:

- Mô hình TCP/IP kết hợp lớp Presentation và lớp Session vào trong lớp Application.

- Mô hình TCP/IP kết hợp lớp Data Link và lớp Physical vào trong một lớp.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 36/555

- Mô hình TCP/IP đơn giản hơn bởi vì có ít lớp hơn.

- Nghi thức TCP/IP được chuẩn hóa và được sử dụng phổ biến trên toàn thế giới.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 37/555

Bài 3

ĐỊA CHỈ IP

Tóm tắt

Lý thuyết 5 tiết - Thực hành 5 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

cấu trúc của một địa chỉ

IP, các lớp địa chỉ, kỹ

thuật chia mạng con, kỹ

thuật NAT...

I. Tổng quan về địa chỉ IP.

II. Giới thiệu các lớp địa chỉ.

III. Các ví dụ khi tính toán trên

địa chỉ mạng.

Dựa vào bài tập

môn mạng máy

tính.

Dựa vào bài

tập môn mạng

máy tính.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 38/555

I. TỔNG QUAN VỀ ĐỊA CHỈ IP

Là địa chỉ có cấu trúc, được chia làm hai hoặc ba phần là: network_id&host_id hoặc

network_id&subnet_id&host_id.

Là một con số có kích thước 32 bit. Khi trình bày, người ta chia con số 32 bit này thành bốn phần, mỗi

phần có kích thước 8 bit, gọi là octet hoặc byte. Có các cách trình bày sau:

- Ký pháp thập phân có dấu chấm (dotted-decimal notation). Ví dụ: 172.16.30.56.

- Ký pháp nhị phân. Ví dụ: 10101100 00010000 00011110 00111000.

- Ký pháp thập lục phân. Ví dụ: AC 10 1E 38.

Không gian địa chỉ IP (gồm 232

địa chỉ) được chia thành nhiều lớp (class) để dễ quản lý. Đó là các lớp:

A, B, C, D và E; trong đó các lớp A, B và C được triển khai để đặt cho các host trên mạng Internet; lớp

D dùng cho các nhóm multicast; còn lớp E phục vụ cho mục đích nghiên cứu.

Địa chỉ IP còn được gọi là địa chỉ logical, trong khi địa chỉ MAC còn gọi là địa chỉ vật lý (hay địa chỉ

physical).

II. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ THUẬT NGỮ LIÊN QUAN.

Network_id: là giá trị để xác định đường mạng. Trong số 32 bit dùng địa chỉ IP, sẽ có một số bit đầu

tiên dùng để xác định network_id. Giá trị của các bit này được dùng để xác định đường mạng.

Host_id: là giá trị để xác định host trong đường mạng. Trong số 32 bit dùng làm địa chỉ IP, sẽ có một

số bit cuối cùng dùng để xác định host_id. Host_id chính là giá trị của các bit này.

Địa chỉ host: là địa chỉ IP, có thể dùng để đặt cho các interface của các host. Hai host nằm thuộc cùng

một mạng sẽ có network_id giống nhau và host_id khác nhau.

Mạng (network): một nhóm nhiều host kết nối trực tiếp với nhau. Giữa hai host bất kỳ không bị phân

cách bởi một thiết bị layer 3. Giữa mạng này với mạng khác phải kết nối với nhau bằng thiết bị layer 3.

Địa chỉ mạng (network address): là địa chỉ IP dùng để đặt cho các mạng. Địa chỉ này không thể dùng

để đặt cho một interface. Phần host_id của địa chỉ chỉ chứa các bit 0. Ví dụ 172.29.0.0 là một địa chỉ

mạng.

Mạng con (subnet network): là mạng có được khi một địa chỉ mạng (thuộc lớp A, B, C) được phân

chia nhỏ hơn (để tận dụng số địa chỉ mạng được cấp phát). Địa chỉ mạng con được xác định dựa vào

địa chỉ IP và mặt nạ mạng con (subnet mask) đi kèm (sẽ đề cập rõ hơn ở phần sau).

Địa chỉ broadcast: là địa chỉ IP được dùng để đại diện cho tất cả các host trong mạng. Phần host_id

chỉ chứa các bit 1. Địa chỉ này cũng không thể dùng để đặt cho một host được. Ví dụ 172.29.255.255

là một địa chỉ broadcast.

Các phép toán làm việc trên bit:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 39/555

Phép AND Phép OR

A B A and B A B A or B

1 1 1 1 1 1

1 0 0 1 0 1

0 1 0 0 1 1

0 0 0 0 0 0

Ví dụ sau minh hoạ phép AND giữa địa chỉ 172.29.14.10 và mask 255.255.0.0

172.29.14.10 = 10101100000111010000111000001010AND

255.255.0.0 = 11111111111111110000000000000000

172.29.0.0 = 10101100000111010000000000000000

Mặt nạ mạng (network mask): là một con số dài 32 bit, là phương tiện giúp máy xác định được địa chỉ

mạng của một địa chỉ IP (bằng cách AND giữa địa chỉ IP với mặt nạ mạng) để phục vụ cho công việc

routing. Mặt nạ mạng cũng cho biết số bit nằm trong phần host_id. Được xây dựng theo cách: bật các

bit tương ứng với phần network_id (chuyển thành bit 1) và tắt các bit tương ứng với phần host_id

(chuyển thành bit 0).

Mặt nạ mặc định của lớp A: sử dụng cho các địa chỉ lớp A khi không chia mạng con, mặt nạ có giá trị

255.0.0.0.

Mặt nạ mặc định của lớp B: sử dụng cho các địa chỉ lớp B khi không chia mạng con, mặt nạ có giá trị

255.255.0.0.

Mặt nạ mặc định của lớp C: sử dụng cho các địa chỉ lớp C khi không chia mạng con, mặt nạ có giá trị

255.255.255.0.

III. GIỚI THIỆU CÁC LỚP ĐỊA CHỈ.

III.1. Lớp A.

Dành một byte cho phần network_id và ba byte cho phần host_id.

network_id host_id

Để nhận diện ra lớp A, bit đầu tiên của byte đầu tiên phải là bit 0. Dưới dạng nhị phân, byte này có

dạng 0xxxxxxx. Vì vậy, những địa chỉ IP có byte đầu tiên nằm trong khoảng từ 0 (00000000) đến 127

(01111111) sẽ thuộc lớp A. Ví dụ địa chỉ 50.14.32.8 là một địa chỉ lớp A (50 < 127).

Byte đầu tiên này cũng chính là network_id, trừ đi bit đầu tiên làm ID nhận dạng lớp A, còn lại bảy bit

để đánh thứ tự các mạng, ta được 128 (27

) mạng lớp A khác nhau. Bỏ đi hai trường hợp đặc biệt là 0

và 127. Kết quả là lớp A chỉ còn 126 (27

-2) địa chỉ mạng, 1.0.0.0 đến 126.0.0.0.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 40/555

Phần host_id chiếm 24 bit, tức có thể đặt địa chỉ cho 16.777.216 (224

) host khác nhau trong mỗi mạng.

Bỏ đi một địa chỉ mạng (phần host_id chứa toàn các bit 0) và một địa chỉ broadcast (phần host_id

chứa toàn các bit 1) như vậy có tất cả 16.777.214 (224

-2) host khác nhau trong mỗi mạng lớp A. Ví dụ,

đối với mạng 10.0.0.0 thì những giá trị host hợp lệ là 10.0.0.1 đến 10.255.255.254.

network network network

moãi maïng chöùa16777214 host

126 maïng khaùc nhau

Hình 3.1 - Mô tả các mạng lớp A kết nối với nhau

III.2. Lớp B.

Dành hai byte cho mỗi phần network_id và host_id.

network_id host_id

Dấu hiệu để nhận dạng địa chỉ lớp B là byte đầu tiên luôn bắt đầu bằng hai bit 10. Dưới dạng nhị phân,

octet có dạng 10xxxxxx. Vì vậy những địa chỉ nằm trong khoảng từ 128 (10000000) đến 191

(10111111) sẽ thuộc về lớp B. Ví dụ 172.29.10.1 là một địa chỉ lớp B (128 < 172 < 191).

Phần network_id chiếm 16 bit bỏ đi 2 bit làm ID cho lớp, còn lại 14 bit cho phép ta đánh thứ tự 16.384

(214

) mạng khác nhau (128.0.0.0 đến 191.255.0.0)

Phần host_id dài 16 bit hay có 65536 (216

) giá trị khác nhau. Trừ 2 trường hợp đặc biệt còn lại 65534

host trong một mạng lớp B. Ví dụ, đối với mạng 172.29.0.0 thì các địa chỉ host hợp lệ là từ 172.29.0.1

đến 172.29.255.254.

network network network

moãi maïng chöùa 65534 host

16384 maïng khaùc nhau

Hình 3.2 - Mô tả các mạng lớp B kết nối với nhau

III.3. Lớp C.

Dành ba byte cho phần network_id và một byte cho phần host_id.

network_id host_id

Byte đầu tiên luôn bắt đầu bằng ba bit 110 và dạng nhị phân của octet này là 110xxxxx. Như vậy

những địa chỉ nằm trong khoảng từ 192 (11000000) đến 223 (11011111) sẽ thuộc về lớp C. Ví dụ một

địa chỉ lớp C là 203.162.41.235 (192 < 203 < 223).

Phần network_id dùng ba byte hay 24 bit, trừ đi 3 bit làm ID của lớp, còn lại 21 bit hay 2.097.152 (221

địa chỉ mạng (từ 192.0.0.0 đến 223.255.255.0).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 41/555

Phần host_id dài một byte cho 256 (28

) giá trị khác nhau. Trừ đi hai trường hợp đặc biệt ta còn 254

host khác nhau trong một mạng lớp C. Ví dụ, đối với mạng 203.162.41.0, các địa chỉ host hợp lệ là từ

203.162.41.1 đến 203.162.41.254.

III.4. Lớp D và E.

Các địa chỉ có byte đầu tiên nằm trong khoảng 224 đến 255 là các địa chỉ thuộc lớp D hoặc E. Do các

lớp này không phục vụ cho việc đánh địa chỉ các host nên không trình bày ở đây.

III.5. Bảng tổng kết.

Lớp A Lớp B Lớp C

Giá trị của byte

đầu tiên

0 - 127 128 - 191 192 - 223

Số byte phần

Network_id

1 2 3

Số byte phần

Host_id

3 2 1

Network mask 255.0.0.0 255.255.0.0 255.255.255.0

Broadcast XX.255.255.255 XX.XX.255.255 XX.XX.XX.255

Network Address XX.0.0.0 XX.XX.0.0 XX.XX.XX.0

Số đường mạng 128 16.384 2.097.152

Số host trên mỗi

đường mạng

16.777.214 65.534 254

* Ghi chú: XX là số bất kỳ trong miền cho phép.

III.6. Ví dụ cách triển khai đặt địa chỉ IP cho một hệ thống mạng.

192.168.1.5 192.168.1.6

192.168.1.7 192.168.1.8

192.168.2.5 192.168.2.6

192.168.2.7 192.168.2.8

192.168.1.1 192.168.2.1

192.168.3.1

192.168.3.2

Maïng 192.168.1.0

Maïng 192.168.3.0

Maïng 192.168.2.0

Hình 3.3 - Minh họa một hệ thống mạng

III.7. Chia mạng con (subnetting).

Giả sử ta phải tiến hành đặt địa chỉ IP cho hệ thống có cấu trúc như sau:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 42/555

Hình 3.4 - Hệ thống mạng có 6 đường mạng

Theo hình trên, ta bắt buộc phải dùng đến tất cả là sáu đường mạng riêng biệt để đặt cho hệ thống

mạng của mình, mặc dù trong mỗi mạng chỉ dùng đến vài địa chỉ trong tổng số 65534 địa chỉ hợp lệ, đó

là một sự phí phạm to lớn. Thay vì vậy, khi sử dụng kỹ thuật chia mạng con, ta chỉ cần sử dụng một

đường mạng 150.150.0.0 và chia đường mạng này thành sáu mạng con theo hình bên dưới:

Hình 3.5 - Hệ thống mạng có 6 đường mạng (sau khi chia Subnet)

Rõ ràng khi tiến hành cấp phát địa chỉ cho các hệ thống mạng lớn, người ta phải sử dụng kỹ thuật chia

mạng con trong tình hình địa chỉ IP ngày càng khan hiếm. Ví dụ trong hình trên hoàn toàn chưa phải là

chiến lược chia mạng con tối ưu. Thật sự người ta còn có thể chia mạng con nhỏ hơn nữa, đến một

mức độ không bỏ phí một địa chỉ IP nào khác.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 43/555

Xét về khía cạnh kỹ thuật, chia mạng con chính là việc mượn một số bit trong phần host_id ban đầu

để đặt cho các mạng con. Lúc này, cấu trúc của địa chỉ IP gồm có ba phần: network_id, subnet_id và

host_id. Số bit dùng cho phần subnet_id bao nhiêu là tuỳ thuộc vào chiến lược chia mạng con của

người quản trị, có thể là một con số tròn byte (8 bit) hoặc một số bit lẻ vẫn được. Tuy nhiên subnet_id

không thể chiếm trọn số bit có trong host_id ban đầu, cụ thể là (số bit làm subnet_id) ≤ (số bit làm

host_id)-2.

Hình 3.6 - Số lượng Subnet tối đa được phép

Số lượng host trong mỗi mạng con được xác định bằng số bit trong phần host_id; 2x

- 2 là số địa chỉ

hợp lệ có thể đặt cho các host trong mạng con. Tương tự, số bit trong phần subnet_id xác định số

lượng mạng con. Giả sử số bit là y Æ 2y

- 2 là số lượng mạng con có được (trường hợp đặc biệt thì có

thể sử dụng được 2y

mạng con).

Một số khái niệm mới:

- Địa chỉ mạng con (địa chỉ đường mạng): bao gồm cả phần network_id và subnet_id, phần

host_id chỉ chứa các bit 0. Theo hình bên trên thì ta có các địa chỉ mạng con sau: 150.150.1.0,

150.150.2.0, ...

- Địa chỉ broadcast trong một mạng con: Giữ nguyên các bit dùng làm địa chỉ mạng con, đồng thời

bật tất cả các bit trong phần host_id lên 1. Ví dụ địa chỉ broadcast của mạng con 150.150.1.0 là

150.150.1.255.

- Mặt nạ mạng con (subnet mask): giúp máy tính xác định được địa chỉ mạng con của một địa chỉ

host. Để xây dựng mặt nạ mạng con cho một hệ thống địa chỉ, ta bật các bit trong phần

network_id và subnet_id lên 1, tắt các bit trong phần host_id thành 0. Ví dụ mặt nạ mạng con

dùng cho hệ thống mạng trong hình trên là 255.255.255.0.

Vấn đề đặt ra là khi xác định được một địa chỉ IP (ví dụ 172.29.8.230) ta không thể biết được host này

nằm trong mạng nào (không thể biết mạng này có chia mạng con hay không, và nếu có chia thì dùng

bao nhiêu bit để chia). Chính vì vậy khi ghi nhận địa chỉ IP của một host, ta cũng phải cho biết subnet

mask là bao nhiêu (subnet mask có thể là giá trị thập phân, cũng có thể là số bit dùng làm subnet

mask).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 44/555

+ Ví dụ địa chỉ IP ghi theo giá trị thập phân của subnet mask là 172.29.8.230/255.255.255.0

+ Hoặc địa chỉ IP ghi theo số bit dùng làm subnet mask là 172.29.8.230/24.

III.8. Địa chỉ riêng (private address) và cơ chế chuyển đổi địa chỉ mạng

(Network Address Translation - NAT)

Tất cả các IP host khi kết nối vào mạng Internet đều phải có một địa chỉ IP do tổ chức IANA (Internet

Assigned Numbers Authority) cấp phát - gọi là địa chỉ hợp lệ (hay là được đăng ký). Tuy nhiên số

lượng host kết nối vào mạng ngày càng gia tăng dẫn đến tình trạng khan hiếm địa chỉ IP. Một giải pháp

đưa ra là sử dụng cơ chế NAT kèm theo là RFC 1918 qui định danh sách địa chỉ riêng. Các địa chỉ này

sẽ không được IANA cấp phát - hay còn gọi là địa chỉ không hợp lệ. Bảng sau liệt kê danh sách các địa

chỉ này:

Nhóm địa chỉ Lớp Số lượng mạng

10.0.0.0 đến 10.255.255.255 A 1

172.16.0.0 đến 172.31.255.255 B 16

192.168.0.0 đến

192.168.255.255

C 256

III.9. Cơ chế NAT

NAT được sử dụng trong thực tế là tại một thời điểm, tất cả các host trong một mạng LAN thường

không truy xuất vào Internet đồng thời, chính vì vậy ta không cần phải sử dụng một số lượng tương

ứng địa chỉ IP hợp lệ. NAT cũng được sử dụng khi nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) cung cấp số

lượng địa chỉ IP hợp lệ ít hơn so với số máy cần truy cập Internet. NAT được sử dụng trên các router

đóng vai trò là gateway cho một mạng. Các host bên trong mạng LAN sẽ sử dụng một lớp địa chỉ riêng

thích hợp. Còn danh sách các địa chỉ IP hợp lệ sẽ được cấu hình trên Router NAT. Tất cả các packet

của các host bên trong mạng LAN khi gửi đến một host trên Internet đều được router NAT phân tích và

chuyển đổi các địa chỉ riêng có trong packet thành một địa chỉ hợp lệ trong danh sách rồi mới chuyển

đến host đích nằm trên mạng Internet. Sau đó nếu có một packet gửi cho một host bên trong mạng

LAN thì Router NAT cũng chuyển đổi địa chỉ đích thành địa chỉ riêng của host đó rồi mới chuyển cho

host ở bên trong mạng LAN.

Một cơ chế mở rộng của NAT là PAT (Port Address Translation) cũng dùng cho mục đích tương

ứng. Lúc này thay vì chỉ chuyển đổi địa chỉ IP thì cả địa chỉ cổng dịch vụ (port) cũng được chuyển đổi

(do Router NAT quyết định).

IV. MỘT SỐ CÂU HỎI THƯỜNG ĐẶT RA KHI LÀM VIỆC VỚI ĐỊA

CHỈ IP.

IV.1. Ví dụ 1.

Người ta ghi nhận được địa chỉ IP của một host như sau: 172.29.32.30/255.255.240.0, hãy trả lời

các câu hỏi sau:

- Hãy cho biết mạng chứa host đó có chia mạng con hay không? Nếu có thì cho biết có bao nhiêu

mạng con tương tự như vậy? Và có bao nhiêu host trong mỗi mạng con?

- Hãy cho biết host nằm trong mạng có địa chỉ là gì?

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 45/555

- Hãy cho biết địa chỉ broadcast dùng cho mạng đó?

- Liệt kê danh sách các địa chỉ host nằm chung mạng con với host trên.

Hướng dẫn trả lời:

Hãy cho biết mạng chứa host đó có chia mạng con hay không? Nếu có thì cho biết có bao nhiêu

mạng con tương tự như vậy? Và có bao nhiêu host trong mỗi mạng con?

1. Xác định lớp địa chỉ Æ xác định mặt nạ mặc định của lớp, so khớp với mặt nạ của địa chỉ Æ kết

luận có chia mạng con hay không?

2. Xác định số bit trong subnet_id = x Æ số mạng con = 2x

-2.

3. Xác định số bit trong host_id = y Æ số host trong mạng con = 2y

-2.

Î Như vậy, Host này có địa chỉ IP thuộc lớp B, trong khi subnet mask của Host lại là

255.255.240.0 (khác với subnet mask mặc định của lớp B) Î nên host trên nằm trong mạng có

chia mạng con.

Subnet mask mặc

định của lớp B

255.255.0.0 = 11111111 11111111 00000000 00000000

Subnet mask của

Host

255.255.240.0

=

11111111 11111111 11110000 00000000

Î So sánh số bit dùng làm subnet mask của Host với số bit dùng làm subnet mask mặc định của

lớp B, sẽ có được số bit dùng làm subnet_id là 4 bit. Nên số bit dùng làm host_id sẽ là (16-4) = 12

bit.

Î Số mạng con tương tự là 14.

Î Số host trong mỗi mạng con là 4094.

Hãy cho biết host nằm trong mạng có địa chỉ là gì?

1. Duyệt mặt nạ mạng con và địa chỉ IP theo từng byte tương ứng, từ trái qua phải.

+ Byte nào của subnet mask mang giá trị 255 thì ghi lại byte tương ứng của địa chỉ IP.

+ Byte nào của subnet mask là 0 thì ghi lại byte tương ứng ở địa chỉ IP là 0.

+ Nếu giá trị của byte nào ở subnet mask khác 255 và 0 thì để trống byte tương ứng ở địa chỉ

IP và gọi byte này là số khó chịu.

2. Tìm số cơ sở = 256-số khó chịu.

3. Tìm bội số lớn nhất của số cơ sở nhưng bội số này phải bé hơn hoặc bằng số tương ứng trong địa

chỉ IP và ghi lại số này.

Î 172.29.___.0. Số khó chịu = 240.

Î Số cơ sở = 256 - 240 = 16.

Î Bội số của 16 lớn nhất nhưng bé hơn hoặc bằng 32 là 32

Î địa chỉ đường mạng cần tìm là 172.29.32.0.

Hãy cho biết địa chỉ broadcast dùng cho mạng đó?

1. Duyệt mặt nạ mạng con và địa chỉ IP theo từng byte tương ứng, từ trái qua phải.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 46/555

+ Byte nào của subnet mask mang giá trị 255 thì ghi lại byte tương ứng của địa chỉ IP,

+ Byte nào của subnet mask là 0 thì ghi vào byte tương ứng của địa chỉ IP là 255

+ Nếu byte của subnet mask có giá trị khác 255 và 0 thì để trống byte tương ứng ở địa chỉ IP

và gọi byte này là số khó chịu.

2. Tìm số cơ sở = 256 - số khó chịu.

3. Tìm bội số nhỏ nhất của số cơ sở nhưng bội số này phải lớn hơn số tương ứng trong địa chỉ IP,

đem số này trừ đi 1 thì được kết quả.

Î 172.29.___.255. Số khó chịu = 240.

Î Số cơ sở = 256 - 240 = 16.

Î Bội số nhỏ nhất của 16 nhưng lớn hơn 32 là 48. 48 - 1 =47

Î Địa chỉ broadcast cần tìm là 172.29.47.255.

Liệt kê danh sách các địa chỉ host nằm chung mạng con với host trên?

Các địa chỉ host hợp lệ có thể đặt cho các host nằm chung mạng con với host ở trên là: các địa chỉ sau

địa chỉ mạng và trước địa chỉ broadcast.

Î Các địa chỉ từ 172.29.32.1 đến 172.29.47.254.

IV.2. Ví dụ 2.

Cho host có địa chỉ 10.8.100.49/19. Hãy trả lời các câu hỏi trên cho host này.

- Subnet mask là 19 bit hay 255.255.224.0 Æ có chia mạng con. Số bit trong subnet_id là 11 Æ số

subnet = 211

-2 = 2046. Số bit trong host_id là 13 Æ số host hợp lệ = 213

- 2 = 8190.

- Địa chỉ mạng: 10.8.___.0. Số khó chịu = 224 Æ Số cơ sở = 256 - 224 = 32. Bội số lớn nhất của

32 nhưng bé hơn 100 là 96 Æ địa chỉ mạng là 10.8.96.0.

- Địa chỉ broadcast: 10.8.127.255.

- Các địa chỉ hợp lệ của mạng con: 10.8.96.1 đến 10.8.127.254

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 47/555

Bài 4

PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN DẪN VÀ CÁC THIẾT BỊ MẠNG

Tóm tắt

Lý thuyết 6 tiết - Thực hành 10 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

các môi trường truyền

dẫn, chức năng và mô

hình hoạt động của các

thiết bị mạng...

I. Giới thiệu về môi trường

truyền dẫn.

II. Các loại cáp mạng.

III. Đường truyền vô tuyến.

IV. Các thiết bị mạng

Dựa vào bài tập

môn mạng máy

tính.

Dựa vào bài

tập môn mạng

máy tính.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 48/555

I. GIỚI THIỆU VỀ MÔI TRƯỜNG TRUYỀN DẪN

I.1. Khái niệm

Trên một mạng máy tính, các dữ liệu được truyền trên một môi trường truyền dẫn (transmission

media), nó là phương tiện vật lý cho phép truyền tải tín hiệu giữa các thiết bị. Có hai loại phương tiện

truyền dẫn chủ yếu:

- Hữu tuyến (bounded media)

- Vô tuyến (boundless media)

Thông thường hệ thống mạng sử dụng hai loại tín hiệu là: digital và analog.

I.2. Tần số truyền thông

Phương tiện truyền dẫn giúp truyền các tín hiệu điện tử từ máy tính này sang máy tính khác. Các tín

hiệu điện tử này biểu diễn các giá trị dữ liệu theo dạng các xung nhị phân (bật/tắt). Các tín hiệu truyền

thông giữa các máy tính và các thiết bị là các dạng sóng điện từ trải dài từ tần số radio đến tần số hồng

ngoại.

Các sóng tần số radio thường được dùng để phát tín hiệu LAN. Các tần số này có thể được dùng với

cáp xoắn đôi, cáp đồng trục hoặc thông qua việc truyền phủ sóng radio.

Sóng viba (microware) thường dùng truyền thông tập trung giữa hai điểm hoặc giữa các trạm mặt đất

và các vệ tinh, ví dụ như mạng điện thoại cellular.

Tia hồng ngoại thường dùng cho các kiểu truyền thông qua mạng trên các khoảng cách tương đối

ngắn và có thể phát được sóng giữa hai điểm hoặc từ một điểm phủ sóng cho nhiều trạm thu. Chúng

ta có thể truyền tia hồng ngoại và các tần số ánh sáng cao hơn thông qua cáp quang.

I.3. Các đặc tính của phương tiện truyền dẫn

Mỗi phương tiện truyền dẫn đều có những tính năng đặc biệt thích hợp với mỗi kiểu dịch vụ cụ thể,

nhưng thông thường chúng ta quan tâm đến những yếu tố sau:

- Chi phí

- Yêu cầu cài đặt

- Độ bảo mật

- Băng thông (bandwidth): được xác định bằng tổng lượng thông tin có thể truyền dẫn trên đường

truyền tại một thời điểm. Băng thông là một số xác định, bị giới hạn bởi phương tiện truyền dẫn, kỹ

thuật truyền dẫn và thiết bị mạng được sử dụng. Băng thông là một trong những thông số dùng để

phân tích độ hiệu quả của đường mạng. Đơn vị của băng thông:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 49/555

+ Bps (Bits per second-số bit trong một giây): đây là đơn vị cơ bản của băng thông.

+ KBps (Kilobits per second): 1 KBps=103

bps=1000 Bps

+ MBps (Megabits per second): 1 MBps = 103

KBps

+ GBps (Gigabits per second): 1 GBps = 103

MBps

+ TBps (Terabits per second): 1 TBps = 103

GBPS.

- Thông lượng (Throughput): lượng thông tin thực sự được truyền dẫn trên thiết bị tại một thời

điểm.

- Băng tầng cơ sở (baseband): dành toàn bộ băng thông cho một kênh truyền, băng tầng mở rộng

(broadband):cho phép nhiều kênh truyền chia sẻ một phương tiện truyền dẫn (chia sẻ băng

thông).

- Độ suy giảm (attenuation): độ đo sự suy yếu đi của tín hiệu khi di chuyển trên một phương tiện

truyền dẫn. Các nhà thiết kế cáp phải chỉ định các giới hạn về chiều dài dây cáp vì khi cáp dài sẽ

dẫn đến tình trạng tín hiệu yếu đi mà không thể phục hồi được.

- Nhiễu điện từ (Electromagnetic interference - EMI): bao gồm các nhiễu điện từ bên ngoài làm

biến dạng tín hiệu trong một phương tiện truyền dẫn.

- Nhiễu xuyên kênh (crosstalk): hai dây dẫn đặt kề nhau làm nhiễu lẫn nhau.

Hình 4.1 - Mô phỏng trường hợp nhiễu xuyên kênh (crosstalk)

I.4. Các kiểu truyền dẫn.

Có các kiểu truyền dẫn như sau:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 50/555

+ Đơn công (Simplex): trong kiểu truyền dẫn này, thiết bị phát tín hiệu và thiết bị nhận tín hiệu

được phân biệt rõ ràng, thiết bị phát chỉ đảm nhiệm vai trò phát tín hiệu, còn thiết bị thu chỉ

đảm nhiệm vai trò nhận tín hiệu. Truyền hình là một ví dụ của kiểu truyền dẫn này.

+ Bán song công (Half-Duplex): trong kiểu truyền dẫn này, thiết bị có thể là thiết bị phát, vừa

là thiết bị thu. Nhưng tại một thời điểm thì chỉ có thể ở một trạng thái (phát hoặc thu). Bộ

đàm là thiết bị hoạt động ở kiểu truyền dẫn này.

+ Song công (Full-Duplex): trong kiểu truyền dẫn này, tại một thời điểm, thiết bị có thể vừa

phát vừa thu. Điện thoại là một minh họa cho kiểu truyền dẫn này.

II. CÁC LOẠI CÁP.

II.1. Cáp đồng trục (coaxial).

Là kiểu cáp đầu tiên được dùng trong các LAN, cấu tạo của cáp đồng trục gồm:

- Dây dẫn trung tâm: dây đồng hoặc dây đồng bện.

- Một lớp cách điện giữa dây dẫn phía ngoài và dây dẫn phía trong.

- Dây dẫn ngoài: bao quanh dây dẫn trung tâm dưới dạng dây đồng bện hoặc lá. Dây này có tác

dụng bảo vệ dây dẫn trung tâm khỏi nhiễu điện từ và được nối đất để thoát nhiễu.

- Ngoài cùng là một lớp vỏ plastic bảo vệ cáp.

Hình 4.2 - Chi tiết cáp đồng trục

Ưu điểm của cáp đồng trục: là rẻ tiền, nhẹ, mềm và dễ kéo dây.

Cáp mỏng (thin cable/thinnet): có đường kính khoảng 6mm, thuộc họ RG-58, chiều dài đường chạy

tối đa là 185 m.

- Cáp RC-58, trở kháng 50 ohm dùng với Ethernet mỏng.

- Cáp RC-59, trở kháng 75 ohm dùng cho truyền hình cáp.

- Cáp RC-62, trở kháng 93 ohm dùng cho ARCnet.

Cáp dày (thick cable/thicknet): có đường kính khoảng 13mm thuộc họ RG-58, chiều dài đường chạy

tối đa 500m.

Hình 4.3 - So sánh cáp đồng trục: Thicknet và Thinnet.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 51/555

So sánh giữa cáp đồng trục mỏng và đồng trục dày:

- Chi phí: cáp đồng trục thinnet rẻ nhất, cáp đồng trục thicknet đắt hơn.

- Tốc độ: mạng Ethernet sử dụng cáp thinnet có tốc độ tối đa 10Mbps và mạng ARCNet có tốc độ

tối đa 2.5Mbps.

- EMI: có lớp chống nhiễu nên hạn chế được nhiễu.

- Có thể bị nghe trộm tín hiệu trên đường truyền.

Cách lắp đặt dây: muốn nối các đoạn cáp đồng trục mỏng lại với nhau ta dùng đầu nối chữ T và đầu

BNC như hình vẽ.

Hình 4.4 - Đầu nối BNC và đầu nối chữ T

Hình 4.5 - Đầu chuyển đổi (gắn vào máy tính)

Muốn đấu nối cáp đồng trục dày ta phải dùng một đầu chuyển đổi transceiver và nối kết vào máy tính

thông qua cổng AUI.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 52/555

Hình 4.6 - Kết nối cáp Thicknet vào máy tính.

II.2. Cáp xoắn đôi.

Hình 4.7 - Mô tả cáp xoắn đôi

Cáp xoắn đôi gồm nhiều cặp dây đồng xoắn lại với nhau nhằm chống phát xạ nhiễu điện từ. Do giá

thành thấp nên cáp xoắn được dùng rất rộng rãi. Có hai loại cáp xoắn đôi được sử dụng rộng rãi trong

LAN là: loại có vỏ bọc chống nhiễu và loại không có vỏ bọc chống nhiễu.

Cáp xoắn đôi có vỏ bọc chống nhiễu STP (Shielded Twisted- Pair).

- Gồm nhiều cặp xoắn được phủ bên ngoài một lớp vỏ làm bằng dây đồng bện. Lớp vỏ này có tác

dụng chống EMI từ ngoài và chống phát xạ nhiễu bên trong. Lớp vỏ bọc chống nhiễu này được nối

đất để thoát nhiễu. Cáp xoắn đôi có bọc ít bị tác động bởi nhiễu điện và truyền tín hiệu xa hơn cáp

xoắn đôi trần.

- Chi phí: đắt tiền hơn Thinnet và UTP nhưng lại rẻ tiền hơn Thicknet và cáp quang.

- Tốc độ: tốc độ lý thuyết 500Mbps, thực tế khoảng 155Mbps, với đường chạy 100m; tốc độ phổ

biến 16Mbps (Token Ring).

- Độ suy dần: tín hiệu yếu dần nếu cáp càng dài, thông thường chiều dài cáp nên ngắn hơn 100m.

- Đầu nối: STP sử dụng đầu nối DIN (DB -9).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 53/555

Hình 4.8 - Mô tả cáp STP.

Cáp xoắn đôi không có vỏ bọc chống nhiễu UTP (Unshielded Twisted- Pair).

Gồm nhiều cặp xoắn như cáp STP nhưng không có lớp vỏ đồng chống nhiễu. Cáp xoắn đôi trần sử

dụng chuẩn 10BaseT hoặc 100BaseT. Do giá thành rẻ nên đã nhanh chóng trở thành loại cáp mạng

cục bộ được ưu chuộng nhất. Độ dài tối đa của một đoạn cáp là 100 mét. Do không có vỏ bọc chống

nhiễu nên cáp UTP dễ bị nhiễu khi đặt gần các thiết bị và cáp khác do đó thông thường dùng để đi dây

trong nhà. Đầu nối dùng đầu RJ-45.

Hình 4.9 - Mô tả cáp UTP

Cáp UTP có năm loại:

- Loại 1: truyền âm thanh, tốc độ < 4Mbps.

- Loại 2: cáp này gồm bốn dây xoắn đôi, tốc độ 4Mbps.

- Loại 3: truyền dữ liệu với tốc độ lên đến 10 Mbps. Cáp này gồm bốn dây xoắn đôi với ba mắt xoắn

trên mỗi foot ( foot là đơn vị đo chiều dài, 1 foot = 0.3048 mét).

- Loại 4: truyền dữ liệu, bốn cặp xoắn đôi, tốc độ đạt được 16 Mbps.

- Loại 5: truyền dữ liệu, bốn cặp xoắn đôi, tốc độ 100Mbps.

Cáp xoắn có vỏ bọc ScTP-FTP (Screened Twisted-pair).

FTP là loại cáp lai tạo giữa cáp UTP và STP, nó hỗ trợ chiều dài tối đa 100m.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 54/555

Hình 4.10 - Mô tả cáp FTP

Các kỹ thuật bấm cáp mạng.

- Cáp thẳng (Straight-through cable): là cáp dùng để nối PC và các thiết bị mạng như Hub,

Switch, Router... Cáp thẳng theo chuẩn 10/100 Base-T dùng hai cặp dây xoắn nhau và dùng

chân 1, 2, 3, 6 trên đầu RJ45. Cặp dây xoắn thứ nhất nối vào chân 1, 2, cặp xoắn thứ hai nối vào

chân 3, 6. Đầu kia của cáp dựa vào màu nối vào chân của đầu RJ45 và nối tương tự.

Hình 4.11 - Đầu RJ45.

Hình 4.12 - Cách đấu dây thẳng.

- Cáp chéo (Crossover cable): là cáp dùng nối trực tiếp giữa hai thiết bị giống nhau như PC - PC,

Hub - Hub, Switch - Switch. Cáp chéo trật tự dây cũng giống như cáp thẳng nhưng đầu dây còn

lại phải chéo cặp dây xoắn sử dụng (vị trí thứ nhất đổi với vị trí thứ 3, vị trí thứ hai đổi với vị trí thứ

sáu) .

Hình 4.13 - Cách đấu dây chéo.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 55/555

- Cáp Console: dùng để nối PC vào các thiết bị mạng chủ yếu dùng để cấu hình các thiết bị. Thông

thường khoảng cách dây Console ngắn nên chúng ta không cần chọn cặp dây xoắn, mà chọn

theo màu từ 1-8 sao cho dễ nhớ và đầu bên kia ngược lại từ 8-1.

ANSI (Viện tiêu chuẩn quốc gia Hoa kỳ), TIA (hiệp hội công nghiệp viễn thông), EIA (hiệp hội công

nghiệp điện tử) đã đưa ra 2 cách xếp đặt vị trí dây như sau:

- Chuẩn T568-A (còn gọi là Chuẩn A):

- Chuẩn T568-B (còn gọi là Chuẩn B):

II.3. Cáp quang (Fiber-optic cable).

Hình 4.14 - Mô tả cáp quang.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 56/555

Cáp quang có cấu tạo gồm dây dẫn trung tâm là sợi thủy tinh hoặc plastic đã được tinh chế nhằm cho

phép truyền đi tối đa các tín hiệu ánh sáng. Sợi quang được tráng một lớp nhằm phản chiếu các tín

hiệu. Cáp quang chỉ truyền sóng ánh sáng (không truyền tín hiệu điện) với băng thông rất cao nên

không gặp các sự cố về nhiễu hay bị nghe trộm. Cáp dùng nguồn sáng laser, diode phát xạ ánh sáng.

Cáp rất bền và độ suy giảm tín hiệu rất thấp nên đoạn cáp có thể dài đến vài km. Băng thông cho phép

đến 2Gbps. Nhưng cáp quang có khuyết điểm là giá thành cao và khó lắp đặt. Các loại cáp quang:

- Loại lõi 8.3 micron, lớp lót 125 micron, chế độ đơn.

- Loại lõi 62.5 micron, lớp lót 125 micron, đa chế độ.

- Loại lõi 50 micron, lớp lót 125 micron, đa chế độ.

- Loại lõi 100 micron, lớp lót 140 micron, đa chế độ.

Hộp đấu nối cáp quang: do cáp quang không thể bẻ cong nên khi nối cáp quang vào các thiết bị khác

chúng ta phải thông qua hộp đấu nối.

Hình 4.15 - Mô tả hộp đấu nối cáp quang.

Đầu nối cáp quang: đầu nối cáp quang rất đa dạng thông thường trên thị trường có các đầu nối như

sau: FT, ST, FC...

Hình 4.16 - Một số loại đầu nối cáp quang.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 57/555

III. ĐƯỜNG TRUYỀN VÔ TUYẾN.

Khi dùng các loại cáp ta gặp một số khó khăn như cơ sở cài đặt cố định, khoảng cách không xa, vì vậy

để khắc phục những khuyết điểm trên người ta dùng đường truyền vô tuyến. Đường truyền vô tuyến

mang lại những lợi ích sau:

- Cung cấp nối kết tạm thời với mạng cáp có sẵn.

- Những người liên tục di chuyển vẫn nối kết vào mạng dùng cáp.

- Lắp đặt đường truyền vô tuyến ở những nơi địa hình phức tạp không thể đi dây được.

- Phù hợp cho những nơi phục vụ nhiều kết nối cùng một lúc cho nhiều khách hàng. Ví dụ như:

dùng đường vô tuyến cho phép khách hàng ở sân bay kết vào mạng để duyệt Internet.

- Dùng cho những mạng có giới hạn rộng lớn vượt quá khả năng cho phép của cáp đồng và cáp

quang.

- Dùng làm kết nối dự phòng cho các kết nối hệ thống cáp.

Tuy nhiên, đường truyền vô tuyến cũng có một số hạn chế:

- Tín hiệu không an toàn.

- Dễ bị nghe lén.

- Khi có vật cản thì tín hiệu suy yếu rất nhanh.

- Băng thông không cao.

III.1. Sóng vô tuyến (radio).

Hình 4.16 - Truyền dữ liệu qua sóng vô tuyến.

Sóng radio nằm trong phạm vi từ 10 KHz đến 1 GHz, trong miền này ta có rất nhiều dải tần ví dụ như:

sóng ngắn, VHF (dùng cho tivi và radio FM), UHF (dùng cho tivi). Tại mỗi quốc gia, nhà nước sẽ quản

lý cấp phép sử dụng các băng tần để tránh tình trạng các sóng bị nhiễu. Nhưng có một số băng tần

được chỉ định là vùng tự do có nghĩa là chúng ta dùng nhưng không cần đăng ký (vùng này thường có

dải tần 2,4 Ghz). Tận dụng lợi điểm này các thiết bị Wireless của các hãng như Cisco, Compex đều

dùng ở dải tần này. Tuy nhiên, chúng ta sử dụng tần số không cấp phép sẽ có nguy cơ nhiễu nhiều

hơn.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 58/555

III.2. Sóng viba.

Truyền thông viba thường có hai dạng: truyền thông trên mặt đất và các nối kết với vệ tinh. Miền tần số

của viba mặt đất khoảng 21-23 GHz, các kết nối vệ tinh khoảng 11-14 Mhz. Băng thông từ 1-10 MBps.

Sự suy yếu tín hiệu tùy thuộc vào điều kiện thời tiết, công suất và tần số phát. Chúng dễ bị nghe trộm

nên thường được mã hóa.

Hình 4.17 - Truyền dữ liệu thông qua vệ tinh.

Hình 4.18 - Truyền dữ liệu trực tiếp giữa hai thiết bị.

III.3. Hồng ngoại.

Tất cả mạng vô tuyến hồng ngoại đều hoạt động bằng cách dùng tia hồng ngoại để truyền tải dữ liệu

giữa các thiết bị. Phương pháp này có thể truyền tín hiệu ở tốc độ cao do dải thông cao của tia hồng

ngoại. Thông thường mạng hồng ngoại có thể truyền với tốc độ từ 1-10 Mbps. Miền tần số từ 100 Ghz

đến 1000 GHz. Có bốn loại mạng hồng ngoại:

- Mạng đường ngắm: mạng này chỉ truyền khi máy phát và máy thu có một đường ngắm rõ rệt giữa

chúng.

- Mạng hồng ngoại tán xạ: kỹ thuật này phát tia truyền dội tường và sàn nhà rồi mới đến máy thu.

Diện tích hiệu dụng bị giới hạn ở khoảng 100 feet (35m) và có tín hiệu chậm do hiện tượng dội tín

hiệu.

- Mạng phản xạ: ở loại mạng hồng ngoại này, máy thu-phát quang đặt gần máy tính sẽ truyền tới

một vị trí chung, tại đây tia truyền được đổi hướng đến máy tính thích hợp.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 59/555

- Broadband optical telepoint: loại mạng cục bộ vô tuyến hồng ngoại cung cấp các dịch vụ dải

rộng. Mạng vô tuyến này có khả năng xử lý các yêu cầu đa phương tiện chất lượng cao, vốn có

thể trùng khớp với các yêu cầu đa phương tiện của mạng cáp.

Hình 4.19 - Truyền dữ liệu giữa 2 máy tính thông qua hồng ngoại.

IV. CÁC THIẾT BỊ MẠNG.

IV.1. Card mạng (NIC hay Adapter).

Card mạng là thiết bị nối kết giữa máy tính và cáp mạng. Chúng thường giao tiếp với máy tính qua các

khe cắm như: ISA, PCI hay USP... Phần giao tiếp với cáp mạng thông thường theo các chuẩn như:

AUI, BNC, UTP... Các chức năng chính của card mạng:

- Chuẩn bị dữ liệu đưa lên mạng: trước khi đưa lên mạng, dữ liệu phải được chuyển từ dạng byte,

bit sang tín hiệu điện để có thể truyền trên cáp.

- Gởi dữ liệu đến máy tính khác.

- Kiểm soát luồng dữ liệu giữa máy tính và hệ thống cáp.

Địa chỉ MAC (Media Access Control): mỗi card mạng có một địa chỉ riêng dùng để phân biệt card

mạng này với card mạng khác trên mạng. Địa chỉ này do IEEE - Viện Công nghệ Điện và Điện tử -

cấp cho các nhà sản xuất card mạng. Từ đó các nhà sản xuất gán cố định địa chỉ này vào chip của

mỗi card mạng. Địa chỉ này gồm 6 byte (48 bit), có dạng XXXXXX.XXXXXX, 3 byte đầu là mã số của

nhà sản xuất, 3 byte sau là số serial của các card mạng do hãng đó sản xuất. Địa chỉ này được ghi cố

định vào ROM nên còn gọi là địa chỉ vật lý. Ví dụ địa chỉ vật lý của một card Intel có dạng như sau:

00A0C90C4B3F.

Hình dưới là card mạng RE100TX theo chuẩn Ethernet IEEE 802.3 và IEEE 802.3u. Nó hỗ trợ cả hai

băng thông 10Mbps và 100Mbps theo chuẩn 10Base-T và 100Base-TX. Ngoài ra card này còn cung

cấp các tính năng như Wake On LAN, Port Trunking, hỗ trợ cơ chế truyền full duplex. Card này

cũng hỗ trợ hai cơ chế boot ROM 16 bit (RPL) và 32 bit (PXE).

Hình 4.20 - Card RE100TX.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 60/555

Hình dưới là card FL1000T 10/100/1000Mbps Gigabit Adapter, nó là card mạng theo chuẩn Gigabit

dùng đầu nối RJ45 truyền trên môi trường cáp UTP cat 5. Card này cung cấp đường truyền với băng

thông lớn và tương thích với card PCI 64 và 32 bit đồng thời nó cũng hỗ trợ cả hai cơ chế truyền

full/half duplex trên cả ba loại băng thông 10/100/1000 Mbps.

Hình 4.21 - Card FL1000T 10/100/1000Mbps Gigabit.

Hình dưới là card mạng không dây WL11A 11Mbps Wireless PCMCIA LAN Card, card này giao tiếp

với máy theo chuẩn PCMCIA nên khi sử dụng cho PC chúng ta phải dùng thêm card chuyển đổi từ PCI

sang PCMCIA. Card được thiết kế theo chuẩn IEEE802.11b ở dải tần 2.4GHz ISM, dùng cơ chế

CSMA/CA để xử lý đụng độ, băng thông của card là 11Mbps, có thể mã hóa 64 và 128 bit. Đặc biệt

card này hỗ trợ cả hai kiến trúc kết nối mạng là Infrastructure và AdHoc.

Hình 4.22 - Card WL11A.

IV.2. Card mạng dùng cáp điện thoại.

Card HP10 10Mbps Phoneline Network Adapter là một card mạng đặc biệt vì nó không dùng cáp

đồng trục cũng không dùng cáp UTP mà dùng cáp điện thoại. Một đặc tính quan trọng của card này là

truyền số liệu song song với truyền âm thanh trên dây điện thoại. Card này dùng đầu kết nối RJ11 và

băng thông 10Mbps, chiều dài cáp có thể dài đến gần 300m.

Hình 4.23 - Card HP10 10Mbps Phoneline.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 61/555

IV.3. Modem.

Là thiết bị dùng để nối hai máy tính hay hai thiết bị ở xa thông qua mạng điện thoại. Modem thường có

hai loại: internal (là loại được gắn bên trong máy tính giao tiếp qua khe cắm ISA hoặc PCI), external

(là loại thiết bị đặt bên ngoài CPU và giao tiếp với CPU thông qua cổng COM theo chuẩn RS-232). Cả

hai loại trên đều có cổng giao tiếp RJ11 để nối với dây điện thoại.

Chức năng của Modem là chuyển đổi tín hiệu số (digital) thành tín hiệu tương tự (analog) để truyền

dữ liệu trên dây điện thoại. Tại đầu nhận, Modem chuyển dữ liệu ngược lại từ dạng tín hiệu tương tự

sang tín hiệu số để truyền vào máy tính. Thiết bị này giá tương đối thấp nhưng mang lại hiệu quả rất

lớn. Nó giúp nối các mạng LAN ở xa với nhau thành các mạng WAN, giúp người dùng có thể hòa vào

mạng nội bộ của công ty một cách dễ dàng dù người đó ở nơi nào.

Hình 4.24 - Mô hình truyền dữ liệu thông qua Modem.

Remote Access Services (RAS): là một dịch vụ mềm trên một máy tính hoặc là một dịch vụ trên thiết

bị phần cứng. Nó cho phép dùng Modem để nối kết hai mạng LAN với nhau hoặc một máy tính vào

mạng nội bộ.

Hình 4.25 - Sử dụng RAS để liên lạc.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 62/555

IV.4. Repeater.

Là thiết bị dùng để khuếch đại tín hiệu trên các đoạn cáp dài. Khi truyền dữ liệu trên các đoạn cáp dài

tín hiệu điện sẽ yếu đi, nếu chúng ta muốn mở rộng kích thước mạng thì chúng ta dùng thiết bị này để

khuếch đại tín hiệu và truyền đi tiếp. Nhưng chúng ta chú ý rằng thiết bị này hoạt động ở lớp vật lý

trong mô hình OSI, nó chỉ hiểu tín hiệu điện nên không lọc được dữ liệu ở bất kỳ dạng nào, và mỗi lần

khuếch đại các tín hiệu điện yếu sẽ bị sai do đó nếu cứ tiếp tục dùng nhiều Repeater để khuếch đại và

mở rộng kích thước mạng thì dữ liệu sẽ ngày càng sai lệch.

Hình 4.26 - Thiết bị Repeater.

IV.5. Hub.

Là thiết bị giống như Repeater nhưng nhiều port hơn cho phép nhiều máy tính nối tập trung về thiết bị

này. Các chức năng giống như Repeater dùng để khuếch đại tín hiệu điện và truyền đến tất cả các

port còn lại đồng thời không lọc được dữ liệu. Thông thường Hub hoạt động ở lớp 1 (lớp vật lý). Toàn

bộ Hub (hoặc Repeater) được xem là một Collision Domain.

Hub gồm có ba loại:

- Passive Hub: là thiết bị đấu nối cáp dùng để chuyển tiếp tín hiệu từ đoạn cáp này đến các đoạn

cáp khác, không có linh kiện điện tử và nguồn riêng nên không không khuếch đại và xử lý tín hiệu;

- Active Hub: là thiết bị đấu nối cáp dùng để chuyển tiếp tín hiệu từ đoạn cáp này đến các đoạn cáp

khác với chất lượng cao hơn. Thiết bị này có linh kiện điện tử và nguồn điện riêng nên hoạt động

như một repeater có nhiều cổng (port);

- Intelligent Hub: là một active hub có thêm các chức năng vượt trội như cho phép quản lý từ các

máy tính, chuyển mạch (switching), cho phép tín hiệu điện chuyển đến đúng port cần nhận không

chuyển đến các port không liên quan.

Hình 4.27 - Mô hình mạng sử dụng Hub.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 63/555

IV.6. Bridge (cầu nối).

Là thiết bị cho phép nối kết hai nhánh mạng, có chức năng chuyển có chọn lọc các gói tin đến nhánh

mạng chứa máy nhận gói tin. Trong Bridge có bảng địa chỉ MAC, bảng địa chỉ này sẽ được dùng để

quyết định đường đi của gói tin (cách thức truyền đi của một gói tin sẽ được nói rõ hơn ở trong phần

trình bày về thiết bị Switch). Bảng địa chỉ này có thể được khởi tạo tự động hoặc phải cấu hình bằng

tay. Bridge hoạt động ở lớp hai (lớp Data link) trong mô hình OSI.

Ưu điểm của Bridge là: cho phép mở rộng cùng một mạng logic với nhiều kiểu cáp khác nhau. Chia

mạng thành nhiều phân đoạn khác nhau nhằm giảm lưu lượng trên mạng.

Khuyết điểm: chậm hơn Repeater vì phải xử lý các gói tin, chưa tìm được đường đi tối ưu trong

trường hợp có nhiều đường đi. Việc xử lý gói tin dựa trên phần mềm.

Hình 4.28 - Mô hình mạng sử dụng Bridge.

IV.7. Switch

Là thiết bị giống như bridge nhưng nhiều port hơn cho phép ghép nối nhiều đoạn mạng với nhau.

Switch cũng dựa vào bảng địa chỉ MAC để quyết định gói tin nào đi ra port nào nhằm tránh tình trạng

giảm băng thông khi số máy trạm trong mạng tăng lên. Switch cũng hoạt động tại lớp hai trong mô

hình OSI. Việc xử lý gói tin dựa trên phần cứng (chip).

Khi một gói tin đi đến Switch (hoặc Bridge), Switch (hoặc Bridge) sẽ thực hiện như sau:

- Kiểm tra địa chỉ nguồn của gói tin đã có trong bảng MAC chưa, nếu chưa có thì nó sẽ thêm địa chỉ

MAC này và port nguồn (nơi gói tin đi vào Switch (hoặc Bridge)) vào trong bảng MAC.

- Kiểm tra địa chỉ đích của gói tin đã có trong bảng MAC chưa:

+ Nếu chưa có thì nó sẽ gởi gói tin ra tất cả các port (ngoại trừ port gói tin đi vào).

+ Nếu địa chỉ đích đã có trong bảng MAC:

ƒ Nếu port đích trùng với port nguồn thì Switch (hoặc Bridge) sẽ loại bỏ gói tin.

ƒ Nếu port đích khác với port nguồn thì gói tin sẽ được gởi ra port đích tương ứng.

Chú ý:

- Địa chỉ nguồn và địa chỉ đích được nói ở trên đều là địa chỉ MAC.

- Port nguồn là Port mà gói tin đi vào.

- Port đích là Port mà gói tin đi ra.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 64/555

Do cách hoạt động của Switch (hoặc Bridge) như vậy, nên mỗi Port của Switch là một Collision

Domain, và toàn bộ Switch được xem là một Broadcast Domain (khái niệm Collision Domain và

Broadcast Domain sẽ được giới thiệu trong chương 5, phần "các công nghệ mạng LAN").

Hình 4.29 - Mô hình mạng sử dụng Switch.

Ngoài các tính năng cơ sở, Switch còn các tính năng mở rộng như sau:

- Phương pháp chuyển gói tin (Switching mode): trong thiết bị của Cisco có thể sử dụng một trong

ba loại sau:

+ Store and Forward: là tính năng lưu dữ liệu trong bộ đệm trước khi truyền sang các port

khác để tránh đụng độ (collision), thông thường tốc độ truyền khoảng 148.800 pps. Với kỹ

thuật này toàn bộ gói tin phải được nhận đủ trước khi Switch truyền frame này đi do đó độ

trễ (latency) lệ thuộc vào chiều dài của frame.

+ Cut Through: Switch sẽ truyền gói tin ngay lập tức một khi nó biết được địa chỉ đích của

gói tin. Kỹ thuật này sẽ có độ trễ thấp hơn so với kỹ thuật Store and Forward và độ trễ luôn

là con số xác định, bất chấp chiều dài của gói tin.

+ Fragment Free: thì Switch đọc 64 byte đầu tiên và sau đó bắt đầu truyền dữ liệu.

- Trunking (MAC Base): ở một số thiết bị Switch, tính năng Trunking được hiểu là tính năng giúp

tăng tốc độ truyền giữa hai Switch, nhưng chú ý là hai Switch phải cùng loại. Riêng trong thiết bị

Switch của Cisco, Trunking được hiểu là đường truyền dùng để mang thông tin cho các VLAN.

Hình 4.30 - Mô tả cách dùng đường Trunking.

- VLAN: tạo các mạng ảo, nhằm đảm bảo tính bảo mật khi mở rộng mạng bằng cách nối các

Switch với nhau. Mỗi VLAN có thể được xem là một Broadcast Domain, nên khi chia các mạng

ảo giúp ta sẽ phân vùng miền broadcast nhằm cải tiến tốc độ và hiệu quả của hệ thống. Nói cách

khác, VLAN là một nhóm logic các thiết bị hoặc người sử dụng. Nhóm logic này được chia dựa

vào chức năng, ứng dụng, ... mà không phụ thuộc vào vị trí địa lý. Chỉ có các thiết bị trong cùng

VLAN mới liên lạc được với nhau. Nếu muốn các VLAN có thể liên lạc được với nhau thì phải sử

dụng Router để liên kết các VLAN lại.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 65/555

Hình 4.31 - Mô tả cách sử dụng VLAN.

- Spanning Tree: tạo đường dự phòng, bình thường dữ liệu được truyền trên một cổng mang số

thứ tự thấp. Khi mất liên lạc thiết bị tự chuyển sang cổng khác, nhằm đảm bảo mạng hoạt động

liên tục. Spanning Tree thực chất là hạn chế các đường dư thừa trên mạng.

Hình dưới là Switch Compex SRX2216 được thiết kế theo chuẩn IEEE 802.3, IEEE802.3u, Switch

này thường dùng trong các giải pháp mạng vừa và nhỏ. Thiết bị này hỗ trợ 16 port RJ45 tốc độ

10/100Mbps, 12K MAC Address, 2K bộ đệm (buffer). Ngoài ra thiết bị này còn có những tính năng

như: Store and Forward, Spanning Tree, Port Trunking, Virtual LAN giúp chúng ta mở rộng mạng

mà không sợ xảy ra đụng độ (collision).

Hình 4.31 - Switch Compex SRX2216.

IV.8. Wireless Access Point.

Hình 4.32 - Thiết bị Wireless

Wireless Access Point là thiết bị kết nối mạng không dây được thiết kế theo chuẩn IEEE802.11b, cho

phép nối LAN to LAN, dùng cơ chế CSMA/CA để giải quyết tranh chấp, dùng cả hai kiến trúc kết nối

mạng là Infrastructure và AdHoc, mã hóa theo 64/128 Bit. Nó còn hỗ trợ tốc độ truyền không dây lên

11Mbps trên băng tần 2,4GHz ISM dùng công nghệ radio DSSS (Direct Sequence Spread

Spectrum)

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 66/555

Hình 4.33 - Mạng sử dụng Wireless.

IV.9. Router.

Là thiết bị dùng nối kết các mạng logic với nhau, kiểm soát và lọc các gói tin nên hạn chế được lưu

lượng trên các mạng logic (thông qua cơ chế Access-list). Các Router dùng bảng định tuyến

(Routing table) để lưu trữ thông tin về mạng dùng trong trường hợp tìm đường đi tối ưu cho các gói

tin. Bảng định tuyến chứa các thông tin về đường đi, thông tin về ước lượng thời gian, khoảng cách...

Bảng này có thể cấu hình tĩnh hay tự động. Router hiểu được địa chỉ logic IP nên thông thường

Router hoạt động ở lớp mạng (network) hoặc cao hơn.

Người ta cũng có thể thực hiện firewall ở mức độ đơn giản trên Router thông qua tính năng Access-

list (tạo một danh sách truy cập hợp lệ), thực hiện việc ánh xạ địa chỉ thông qua tính năng NAT

(chuyển đổi địa chỉ).

Khi một gói tin đến Router, Router sẽ thực hiện các việc kiểm tra địa chỉ IP đích của gói tin:

- Nếu địa chỉ mạng của IP đích này có trong bảng định tuyến của Router, Router sẽ gởi ra port

tương ứng.

- Nếu địa chỉ mạng của IP đích này không có trong bảng định tuyến, Router sẽ kiểm tra xem trong

bảng định tuyến của mình có khai báo Default Gateway hay không:

+ Nếu có khai báo Default Gateway thì gói tin sẽ được Router đưa đến Default Gateway

tương ứng.

+ Nếu không có khai báo Default Gateway thì gói tin sẽ bị loại bỏ.

Chú ý: địa chỉ được xét ở đây là địa chỉ IP.

Do cách hoạt động của Router như đã trình bày, nên mỗi port của Router là một Broadcast Domain.

Hình 4.34 - Mô hình mạng sử dụng Router.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 67/555

IV.10. Thiết bị mở rộng.

IV.10.1 Gateway - Proxy:

Là thiết bị trung gian dùng để nối kết mạng nội bộ bên trong và mạng bên ngoài. Nó có chức năng kiểm

soát tất cả các luồng dữ liệu đi ra và vào mạng nhằm ngăn chặn hacker tấn công. Gateway cũng hỗ

trợ chuyển đổi giữa các giao thức khác nhau, các chuẩn dữ liệu khác nhau (ví dụ IP/IPX).

Proxy giống như một firewall (bức tường lửa), nâng cao khả năng bảo mật giữa mạng nội bộ bên

trong và mạng bên ngoài. Proxy cho phép thiết lập các danh sách được phép truy cập vào mạng nội

bộ bên trong, cũng như danh sách các ứng dụng mà mạng nội bộ bên trong có thể truy cập ra mạng

bên ngoài. Ngoài ra Proxy còn là máy đại điện cho các máy trạm bên trong mạng nội bộ truy cập ra

Internet, đây là chức năng quan trọng nhất của Proxy.

Hình 4.35 - Mô hình mạng sử dụng Gateway.

IV.10.2 Thiết bị truy cập Internet.

Hình 4.36 - Thiết bị IS3010

Có nhiều thiết bị dùng để truy cập Internet. Hình vẽ trên là một trong những thiết bị vừa cho phép chia

sẻ Internet, vừa cho phép nâng cao tốc độ đường truyền thông qua việc sử dụng 02 modem cùng một

lúc.

Ứng dụng: nhiều máy tính (LAN) truy cập Internet chung một account qua hai Modem.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 68/555

Hình 4.37 - Truy cập Internet bằng thiết bị IS3010.

Thiết bị này cấu hình rất đơn giản dùng Web browser, Telnet, Console. Có hai cổng Modem cho

phép dial out hoặc dial in, tích hợp sẵn dịch vụ NAT, Default GateWay, DHCP dùng cấp phát IP động

cho các máy trạm. Hỗ trợ cả hai nghi thức thẩm định quyền truy cập PAP/CHAP, hỗ trợ Filter (cho

hoặc cấm người dùng truy cập Internet).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 69/555

Bài 5

CÁC KIẾN TRÚC VÀ CÔNG NGHỆ MẠNG LAN

Tóm tắt

Lý thuyết 5 tiết - Thực hành 10 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

các kiến trúc và công

nghệ mạng LAN ...

I. Các kiến trúc mạng.

II. Các công nghệ mạng LAN.

Dựa vào bài tập

môn mạng máy

tính.

Dựa vào bài

tập môn mạng

máy tính.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 70/555

I. CÁC KIẾN TRÚC MẠNG (TOPOLOGY).

I.1. Khái niệm.

Network topology là sơ đồ dùng biểu diễn các kiểu sắp xếp, bố trí vật lý của máy tính, dây cáp và

những thành phần khác trên mạng theo phương diện vật lý.

Có hai kiểu kiến trúc mạng chính là: kiến trúc vật lý (mô tả cách bố trí đường truyền thực sự của

mạng), kiến trúc logic (mô tả con đường mà dữ liệu thật sự di chuyển qua các node mạng)

I.2. Các kiểu kiến trúc mạng chính.

Mạng Bus (tuyến)

- Kiến trúc Bus là một kiến trúc cho phép nối mạng các máy tính đơn giản và phổ biến nhất. Nó

dùng một đoạn cáp nối tất cả máy tính và các thiết bị trong mạng thành một hàng. Khi một máy

tính trên mạng gởi dữ liệu dưới dạng tín hiệu điện thì tín hiệu này sẽ được lan truyền trên đoạn

cáp đến các máy tính còn lại, tuy nhiên dữ liệu này chỉ được máy tính có địa chỉ so khớp với địa

chỉ mã hóa trong dữ liệu chấp nhận. Mỗi lần chỉ có một máy có thể gởi dữ liệu lên mạng vì vậy số

lượng máy tính trên bus càng tăng thì hiệu suất thi hành mạng càng chậm.

- Hiện tượng dội tín hiệu: là hiện tượng khi dữ liệu được gởi lên mạng, dữ liệu sẽ đi từ đầu cáp này

đến đầu cáp kia. Nếu tín hiệu tiếp tục không ngừng nó sẽ dội tới lui trong dây cáp và ngăn không

cho máy tính khác gởi dữ liệu. Để giải quyết tình trạng này người ta dùng một thiết bị terminator

(điện trở cuối) đặt ở mỗi đầu cáp để hấp thu các tín hiệu điện tự do.

- Ưu điểm: kiến trúc này dùng ít cáp, dễ lắp đặt, giá thành rẻ. Khi mở rộng mạng tương đối đơn

giản, nếu khoảng cách xa thì có thể dùng repeater để khuếch đại tín hiệu.

- Khuyết điểm: khi đoạn cáp đứt đôi hoặc các đầu nối bị hở ra thì sẽ có hai đầu cáp không nối với

terminator nên tín hiệu sẽ dội ngược và làm cho toàn bộ hệ thống mạng sẽ ngưng hoạt động.

Những lỗi như thế rất khó phát hiện ra là hỏng chỗ nào nên công tác quản trị rất khó khi mạng lớn

(nhiều máy và kích thước lớn).

Hình vẽ 5.1 - Kiến trúc mạng Bus.

Mạng star (sao)

- Trong kiến trúc này, các máy tính được nối vào một thiết bị đấu nối trung tâm (Hub hoặc Switch).

Tín hiệu được truyền từ máy tính gởi dữ liệu qua hub tín hiệu được khuếch đại và truyền đến tất

cả các máy tính khác trên mạng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 71/555

- Ưu điểm: kiến trúc star cung cấp tài nguyên và chế độ quản lý tập trung. Khi một đoạn cáp bị hỏng

thì chỉ ảnh hưởng đến máy dùng đoạn cáp đó, mạng vẫn hoạt động bình thường. Kiến trúc này

cho phép chúng ta có thể mở rộng hoặc thu hẹp mạng một cách dễ dàng.

- Khuyết điểm: do mỗi máy tính đều phải nối vào một trung tâm điểm nên kiến trúc này đòi hỏi nhiều

cáp và phải tính toán vị trí đặt thiết bị trung tâm. Khi thiết bị trung tâm điểm bị hỏng thì toàn bộ hệ

thống mạng cũng ngừng hoạt động.

Hình 5.2 - Kiến trúc mạng Star.

Mạng Ring (vòng)

- Trong mạng ring các máy tính và các thiết bị nối với nhau thành một vòng khép kín, không có đầu

nào bị hở. Tín hiệu được truyền đi theo một chiều và qua nhiều máy tính. Kiến trúc này dùng

phương pháp chuyển thẻ bài (token passing) để truyền dữ liệu quanh mạng.

- Phương pháp chuyển thẻ bài là phương pháp dùng thẻ bài chuyển từ máy tính này sang máy tính

khác cho đến khi tới máy tính muốn gởi dữ liệu. Máy này sẽ giữ thẻ bài và bắt đầu gởi dữ liệu đi

quanh mạng. Dữ liệu chuyển qua từng máy tính cho đến khi tìm được máy tính có địa chỉ khớp với

địa chỉ trên dữ liệu. Máy tính đầu nhận sẽ gởi một thông điệp cho máy tính đầu gởi cho biết dữ liệu

đã được nhận. Sau khi xác nhận máy tính đầu gởi sẽ tạo thẻ bài mới và thả lên mạng. Vận tốc của

thẻ bài xấp xỉ với vận tốc ánh sáng.

Hình 5.3 - Kiến trúc mạng Ring.

Mạng Mesh (lưới).

Từng cặp máy tính thiết lập các tuyến kết nối liên điểm do đó số lượng tuyến kết nối nhanh chóng gia

tăng khi số lượng máy tính trong mạng tăng lên nên người ta ít dùng cho các mạng lưới lớn.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 72/555

Hình 5.4 - Kiến trúc mạng Mesh.

Mạng Cellular (tế bào).

Các mạng tế bào chia vùng địa lý đang được phục vụ thành các tế bào, mỗi tế bào được một trạm

trung tâm phục vụ. Các thiết bị sử dụng các tín hiệu radio để truyền thông với trạm trung tâm, và trạm

trung tâm sẽ định tuyến các thông điệp đến các thiết bị. Ví dụ điển hình của mạng tế bào là mạng điện

thoại di động.

I.3. Các kiến trúc mạng kết hợp.

Mạng star bus.

Star bus là mạng kết hợp giữa mạng star và mạng bus. Trong kiến trúc này một vài mạng có kiến trúc

hình star được nối với trục cáp chính (bus). Nếu một máy tính nào đó bị hỏng thì nó không ảnh hưởng

đến phần còn lại của mạng. Nếu một Hub bị hỏng thì toàn bộ các máy tính trên Hub đó sẽ không thể

giao tiếp được.

Hình 5.5 - Kiến trúc mạng Star-Bus.

Mạng star ring.

Mạng Star Ring tương tự như mạng Star Bus. Các Hub trong kiến trúc Star Bus đều được nối với

nhau bằng trục cáp thẳng (bus) trong khi Hub trong cấu hình Star Ring được nối theo dạng hình Star

với một Hub chính.

Hình 5.6 - Kiến trúc mạng Star-Ring.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 73/555

II. CÁC CÔNG NGHỆ MẠNG LAN.

II.1. Khái niệm.

- Collision Domain: đây là một vùng có khả năng bị đụng độ do hai hay nhiều máy tính cùng gởi tín

hiệu lên môi trường truyền thông.

- Broadcast Domain: đây là một vùng mà gói tin phát tán (gói tin broadcast) có thể đi qua được.

Trong vùng Broadcast Domain có thể là vùng bao gồm nhiều Collision Domain.

II.2. Ethernet

Đầu tiên, Ethernet được phát triển bởi các hãng Xerox, Digital, Intel vào đầu những năm 1970. Phiên

bản đầu tiên của Ethernet được thiết kế như một hệ thống 2,94 Mbps để nối hơn 100 máy tính vào

một sợi cáp dài 1 Km. Sau đó các hãng lớn đã thảo luận và đưa ra chuẩn dành cho Ethernet 10 Mbps.

Ethernet chuẩn thường có cấu hình bus, truyền với tốc độ 10Mbps và dựa vào CSMA/CD (Carrier

Sense Multiple Access / Collision Detection) để điều chỉnh lưu thông trên đường cáp chính. Tóm lại

những đặc điểm cơ bản của Ethernet như sau:

- Cấu hình: bus hoặc star.

- Phương pháp chia sẻ môi trường truyền: CSMA/CD.

- Quy cách kỹ thuật IEEE 802.3

- Vận tốc truyền: 10 - 100 Mbps.

- Cáp: cáp đồng trục mảnh, cáp đồng trục lớn, cáp UTP.

- Tên của chuẩn Ethernet thể hiện 3 đặc điểm sau:

- Con số đầu tiên thể hiện tốc độ truyền tối đa.

- Từ tiếp theo thể hiện tín hiệu dải tần cơ sở được sử dụng (Base hoặc Broad).

+ Ethernet dựa vào tín hiệu Baseband sẽ sử dụng toàn bộ băng thông của phương tiện

truyền dẫn. Tín hiệu dữ liệu sẽ được truyền trực tiếp trên phương tiện truyền dẫn mà không

cần thay đổi kiểu tín hiệu.

+ Trong tín hiệu Broadband (ethernet không sử dụng), tín hiệu dữ liệu không bao giờ gởi trực

tiếp lên phương tiện truyền dẫn mà phải thực hiện điều chế.

- Các ký tự còn lại thể hiện loại cáp được sử dụng. Ví dụ: chuẩn 10Base2, tốc độ truyền tối đa là

10Mbps, sử dụng tín hiệu Baseband, sử dụng cáp Thinnet.

Card mạng Ethernet: hầu hết các NIC cũ đều được cấu hình bằng các jump (các chấu cắm chuyển)

để ấn định địa chỉ và ngắt. Các NIC hiện hành được cấu hình tự động hoặc bằng một chương trình

chạy trên máy chứa card mạng, nó cho phép thay đổi các ngắt và địa chỉ bộ nhớ lưu trữ trong một chip

bộ nhớ đặc biệt trên NIC.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 74/555

Hình 5.7 - Card mạng Ethernet.

Dạng thức khung trong Ethernet: Ethernet chia dữ liệu thành nhiều khung (frame). Khung là một gói

thông tin được truyền như một đơn vị duy nhất. Khung trong Ethernet có thể dài từ 64 đến 1518 byte,

nhưng bản thân khung Ethernet đã sử dụng ít nhất 18 byte, nên dữ liệu một khung Ethernet có thể dài

từ 46 đến 1500 byte. Mỗi khung đều có chứa thông tin điều khiển và tuân theo một cách tổ chức cơ

bản. Ví dụ khung Ethernet (dùng cho TCP/IP) được truyền qua mạng với các thành phần sau:

Hình 5.8 - Cấu trúc khung Ethernet.

Các trường trong Frame Ethernet:

- Preamble: 8 byte mở đầu.

- Destination: 6 byte thể hiện địa chỉ MAC đích.

- Source: 6 byte thể hiện địa chỉ MAC nguồn.

- Type: 2 byte thể hiện kiểu giao thức ở tầng trên.

- Data: dữ liệu của Frame.

- CRC: 4 byte dùng để kiểm lỗi của Frame.

Các loại Ethernet với băng tần cơ sở:

- 10Base2: tốc độ 10, chiều dài cáp nhỏ hơn 200 m, dùng cáp thinnet (cáp đồng trục mảnh).

- 10Base5: tốc độ 10, chiều dài cáp nhỏ hơn 500 m, dùng cáp thicknet (cáp đồng trục dày).

- 10BaseT: tốc độ 10, dùng cáp xoắn đôi (Twisted-Pair).

- 10BaseFL: tốc độ 10, dùng cáp quang (Fiber optic).

- 100BaseT: tốc độ 100, dùng cáp xoắn đôi (Twisted-Pair).

- 100BaseX: tốc độ 100, dùng cho multiple media type.

- 100VG-AnyLAN: tốc độ 100, dùng voice grade.

II.2.1 Chuẩn 10Base2

Cấu hình này được xác định theo tiêu chuẩn IEEE 802.3 và bảo đảm tuân thủ các quy tắc sau:

- Khoảng cách tối thiểu giữa hai máy trạm phải cách nhau 0.5m.

- Dùng cáp Thinnet (RG-58).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 75/555

- Tốc độ 10 Mbps.

- Dùng đầu nối chữ T (T-connector).

- Không thể vượt quá phân đoạn mạng tối đa là 185m. Toàn bộ hệ thống cáp mạng không thể vượt

quá 925m.

- Số nút tối đa trên mỗi phân đoạn mạng là 30.

- Terminator (thiết bị đầu cuối) phải có trở kháng 50 ohm và được nối đất.

- Mỗi mạng không thể có trên năm phân đoạn. Các phân đoạn có thể nối tối đa bốn bộ khuếch đại

và chỉ có ba trong số năm phân đoạn có thể có nút mạng (tuân thủ quy tắc 5-4-3).

Quy tắc 5-4-3: quy tắc này cho phép kết hợp đến năm đoạn cáp được nối bởi 4 bộ chuyển tiếp, nhưng

chỉ có 3 đoạn là nối trạm. Theo hình trên ta thấy đoạn 3, 4 chỉ tồn tại nhằm mục đích làm tăng tổng

chiều dài mạng và cho phép máy tính trên đoạn 1, 2, 5 nằm cùng trên một mạng.

Hình 5.9 - Qui tắc 5-4-3.

Ưu điểm chuẩn 10Base2: giá thành rẻ, đơn giản.

II.2.2 Chuẩn 10Base5

Chuẩn mạng này tuân theo các quy tắc sau:

- Khoảng cách tối thiểu giữa hai nút là 2.5m.

- Dùng cáp thicknet (cáp đồng dày).

- Băng tần cơ sở 10Mbps.

- Chiều dài phân đoạn mạng tối đa là 500m.

- Toàn bộ chiều dài mạng không thể vượt quá 2500m.

- Thiết bị đầu cuối (terminator) phải được nối đất.

- Cáp thu phát (tranceiver cable), nối từ máy tính đến bộ thu phát, có chiều dài tối đa 50m.

- Số nút tối đa cho mỗi phân đoạn mạng là 100 (bao gồm máy tính và tất cả các repeater).

- Tuân theo quy tắc 5-4-3.

Ưu điểm: khắc phục được khuyết điểm của mạng 10Base2, hỗ trợ kích thước mạng lớn hơn.

Chú ý: trong các mạng lớn người ta thường kết hợp cáp dày và cáp mảnh. Cáp dày dùng làm cáp

chính rất tốt, còn cáp mảnh dùng làm đoạn nhánh.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 76/555

Hình 5.10 - Một ví dụ về chuẩn 10Base5.

II.2.3 Chuẩn 10BaseT.

Chuẩn mạng này tuân theo các quy tắc sau:

- Dùng cáp UTP loại 3, 4, 5 hoặc STP, có mức trở kháng là 85-115 ohm, ở 10Mhz.

- Dùng quy cách kỹ thuật 802.3.

- Dùng thiết bị đấu nối trung tâm Hub.

- Tốc độ tối đa 10Mbps.

- Dùng đầu nối RJ-45.

- Số nút tối đa là 512 và chúng có thể nối vào 3 phân đoạn bất kỳ với năm phân tuyến tối đa có sẵn.

- Chiều dài tối đa một phân đoạn cáp là 100m.

- Dùng mô hình vật lý star.

- Có thể nối các phân đoạn mạng 10BaseT bằng cáp đồng trục hay cáp quang.

- Số lượng máy tính tối đa là 1024.

- Khoảng cách tối thiểu giữa hai máy tính là 2,5m.

- Khoảng cách cáp tối thiểu từ một Hub đến một máy tính hoặc một Hub khác là 0,5m.

Ưu điểm: do trong mạng 10BaseT dùng thiết bị đấu nối trung tâm nên dữ liệu truyền tin cậy hơn, dễ

quản lý. Điều này cũng tạo thuận lợi cho việc định vị và sửa chữa các phân đoạn cáp bị hỏng. Chuẩn

này cho phép bạn thiết kế và xây dựng trên từng phân đoạn một trên LAN và có thể tăng dần khi mạng

cần phát triển. 10BaseT cũng tương đối rẻ tiền so với các phương án đấu cáp khác.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 77/555

Hình 5.11 - Một ví dụ về chuẩn 10BaseT.

II.2.4 Chuẩn 10BaseFL.

Các đặc điểm của 10BaseFL:

- Tốc độ tối đa 10 Mbps.

- Truyền qua cáp quang.

Ưu điểm:

- Do dùng cáp quang nối các Repeater nên khoảng cách tối đa cho một đoạn cáp là 2000m.

- Không sợ bị nhiễu điện từ.

- Số nút tối đa trên một đoạn cáp lớn hơn nhiều so với 10Base2, 10Base5, 10BaseT.

Hình 5.12 - Một ví dụ về chuẩn 10Base-FL.

II.2.5 Chuẩn 100VG-AnyLAN.

100VG (Voice Grade) AnyLan là công nghệ mạng kết hợp các thành phần của Ethernet và Token

Ring, dùng quy cách kỹ thuật 802.12. Các đặc điểm kỹ thuật:

- Tốc độ truyền dữ liệu tối thiểu là 100Mbps.

- Sử dụng cáp xoắn đôi gồm bốn cặp xoắn (UTP loại 3, 4, 5 hoặc STP) và cáp quang.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 78/555

- Khả năng hỗ trợ sàng lọc từng khung có địa chỉ tại Hub nhằm tăng cường tính năng bảo mật.

- Chấp nhận cả khung Ethernet lẫn gói Token Ring.

- Định nghĩa trong IEEE 802.12.

- Mô hình vật lý: cascaded star, mọi máy tính được nối với một Hub. Có thể mở rộng mạng bằng

cách thêm Hub con vào Hub trung tâm, Hub con đóng vai trò như máy tính đối với Hub mẹ.

- Chiều dài tối đa của đoạn chạy cáp nối hai Hub là 250m.

Hình 5.13 - Một ví dụ về chuẩn 100VG-AnyLAN.

II.2.6 Chuẩn 100BaseX.

Tiêu chuẩn 100BaseX Ethernet còn gọi là Fast Ethernet là sự mở rộng của tiêu chuẩn Ethernet có

sẵn. Tiêu chuẩn này dùng cáp UTP Cat5 và phương pháp truy cập CSMA/CD trong cấu hình star bus

với mọi đoạn cáp nối vào một Hub tương tự 10BaseT. Tốc độ 100Mbps. Chuẩn 100BaseX có các đặc

tả ứng với các loại đường truyền khác nhau:

- 100BaseT4: dùng cáp UTP loại 3, 4, 5 có bốn cặp xoắn đôi.

- 100BaseTX: dùng cáp UTP loại 5 có hai cặp xoắn đôi hoặc STP.

- 100BaseFX: dùng cáp quang có hai dây lõi.

Hình 5.14 - Một ví dụ về chuẩn 100Base-X.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 79/555

Bảng dưới đây sẽ tóm tắt lại các thông số của một số loại cáp.

Chuẩn Loại cáp Chiều dài tối đa Đầu nối

10Base2 Thinnet 185m BNC

10Base5 Thicknet 500m AUI

10Base-T UTP cat 3-4-5, 2 cặp

dây

100m RJ45

100Base-TX UTP cat 5, 2 cặp dây 100m RJ45

100Base-FX Cáp quang Multimode,

lõi 62.5 hoặc 125

micro

400m MIC, ST, SC

1000Base-CX STP 25m RJ45

1000Base-T UTP cat 5, 4 cặp dây 100m RJ45

1000Base-SX Cáp quang Multimode,

lõi 62.5 hoặc 50 micro

62.5 micro thì được

275m

50 micro thì được

550m

SC

1000Base-LX Cáp quang Multimode,

lõi 62.5 hoặc 50 micro

Cáp quang

Singlemode, lõi 9

micro

62.5 micro thì được

440m

50 micro thì được

550m

9 micro thì được 3-

10Km

SC

II.3. FDDI.

Một trong những bất lợi chính của các mạng vòng tín bài là sự nhạy cảm của chúng với bất trắc. Vì mỗi

máy gắn trên vòng phải chuyển khung cho máy kế nên một hỏng hóc trên máy sẽ làm cho toàn mạng

ngưng hoạt động. Phần cứng vòng tín bài thường được thiết kế để tránh những hư hỏng như thế. Tuy

nhiên hầu hết các mạng vòng tín bài không thể vượt qua khi sự kết nối bị cắt như khi đường cáp nối

hai máy bỗng nhiên bị đứt.

Một số công nghệ mạng vòng đã được thiết kế để khắc phục được hỏng hóc nghiêm trọng. Ví dụ FDDI

(Fiber Distributed Data Interconnection) là công nghệ mạng vòng tín bài có thể truyền dữ liệu ở tốc

độ 100 triệu bit/giây, nhanh gấp 8 lần mạng vòng tín bài IBM, và nhanh hơn 10 lần mạng Ethernet. Để

cung ứng tốc độ dữ liệu nhanh như vậy, FDDI dùng sợi quang để nối các máy thay cho cáp đồng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 80/555

Hình 5.14 - Mạng FDDI.

Mạng FDDI sử dụng cáp quang có đặc điểm sau:

- Chiều dài của cáp: chiều dài tối đa của cáp (2 vòng) là 100Km, nếu cáp (1 vòng) thì chiều

dài tối đa là 200Km.

- Số trạm trên mạng: có khả năng hỗ trợ 500 máy trong một mạng.

- Bảo mật: chỉ bị nghe lén khi vòng cáp bị đứt.

- Nhiễu điện từ: không bị nhiễu điện từ.

FDDI dùng tính năng dự phòng để khắc phục sự cố. Một mạng FDDI gồm hai vòng - một dùng để gởi

dữ liệu khi mọi việc đều ổn, và chỉ sử dụng vòng thứ hai khi vòng một hỏng. Về mặt vật lý, hai đường

nối với một cặp máy tính là không hoàn toàn cách biệt. Mỗi sợi quang được bọc trong một vỏ nhựa

dẻo và có một vỏ bọc cặp sợi bao bên ngoài tương tự như các đường dây điện trong nhà. Vì vậy có

thể lắp đặt hai vòng cùng một lúc.

Hình 5.15 - Sơ đồ hoạt động của mạng FDDI.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 81/555

Điều thú vị là các vòng trong mạng FDDI được gọi là xoay ngược (counter rotating) vì dữ liệu chảy

trong vòng thứ hai ngược lại với hướng dữ liệu vòng thứ nhất. Để hiểu tại sao lại dùng các vòng xoay

ngược, hãy xét trường hợp có sự cố nghiêm trọng xảy ra. Thứ nhất vì cặp sợi nối hai trạm thường đi

trên cùng đường nên khi đứt một sợi thì thường là đứt luôn sợi kia. Thứ hai, nếu dữ liệu luôn luôn đi

theo một hướng trên cả hai sợi, việc ngắt một trạm ra khỏi vòng (ví dụ khi di chuyển máy) sẽ ngắt

truyền thông các máy khác. Tuy nhiên, nếu dữ liệu chuyển theo hướng ngược lại ở đường dự trữ, các

trạm còn lại có thể cấu hình mạng để sử dụng đường dự phòng.

Hình vẽ 5.16 - Khi cáp giữa hai máy kế tiếp bị đứt.

Phương pháp truy cập mà mạng FDDI sử dụng là phương pháp Token-Ring. Thẻ Token là một

Frame đặc biệt, chạy xoay vòng trên đường mạng. Khi máy trạm cần truyền dữ liệu, nó sẽ bắt thẻ

Token, sau khi bắt được thẻ thì nó bắt đầu truyền dữ liệu, sau khi truyền dữ liệu xong thì nó sẽ giải

phóng thẻ Token. Chỉ có máy trạm nào giữ thẻ Token mới được phép truyền dữ liệu lên trên đường

mạng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 82/555

Bài 6

KHẢO SÁT CÁC LỚP TRONG MÔ HÌNH OSI

Tóm tắt

Lý thuyết 6 tiết - Thực hành 10 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

các lớp con LLC, MAC

của lớp 2 và các giao thức

TCP, UDP, khái niệm port,

đặc biệt là các mô hình

firewall ...

I. Khảo sát chi tiết lớp 2.

II. Khảo sát chi tiết lớp 3.

III. Khảo sát chi tiết lớp 4.

IV. Các mô hình Firewall.

Dựa vào bài tập

môn mạng máy

tính.

Dựa vào bài

tập môn mạng

máy tính.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 83/555

I. KHẢO SÁT CHI TIẾT LỚP 2 (DATA LINK).

Lớp 1 liên quan đến môi trường, liên quan các tín hiệu, các luồng bit di chuyển trên môi trường, các

thành phần dựa dữ liệu ra môi trường và các cấu hình khác nhau. Nó thực hiện vai trò thiết yếu cho

hoạt động truyền tin khả thi giữa các máy tính, nhưng với nỗ lực một mình của nó thì không đủ. Mỗi

chức năng có các hạn chế của nó. Lớp 2 hướng tới khắc phục hạn chế này. Ứng với mỗi hạn chế

trong lớp 1, lớp 2 có một giải pháp. Ví dụ lớp 1 không thể thông tin với các lớp trên, lớp 2 làm việc này

thông qua LLC (Logical Link Control). Lớp 1 không đặt tên hay định danh cho máy tính thì lớp 2 dùng

một lược đồ địa chỉ. Lớp 1 không thể quyết định máy tính nào sẽ truyền dữ liệu nhị phân từ một nhóm

cùng muốn truyền tại cùng một thời điểm. Lớp 2 dùng một hệ thống gọi là MAC (Media Access

Control).

I.1. Lớp con LLC.

Lớp con LCC tạo ra tính năng linh hoạt trong việc phục vụ cho các giao thức lớp mạng trên nó, trong

khi vẫn liên lạc hiệu quả với các kỹ thuật khác nhau bên dưới nó. LLC với vai trò là lớp phụ tham gia

vào quá trình đóng gói. LLC nhận đơn vị dữ liệu giao thức lớp mạng, như là các gói IP, và thêm nhiều

thông tin điều khiển vào để giúp phân phối gói IP đến đích của nó. Nó thêm hai thành phần địa chỉ của

đặc tả 802.2 điểm truy xuất dịch vụ đích DSAP (Destination Service Access Point) và điểm truy xuất

dịch vụ nguồn SSAP (Source Service Access Point). Nó đóng gói trở lại dạng IP, sau đó chuyển

xuống lớp phụ MAC để tiến hành các kỹ thuật đặc biệt được yêu cầu cho đóng gói tiếp theo. Lớp phụ

LLC quản lý hoạt động thông tin giữa các thiết bị qua một liên kết đơn trên một mạng. LLC được định

nghĩa trong đặc tả IEEE 802.2 và hỗ trợ các dịch vụ kết nối có cả tạo cầu nối và không tạo cầu nối,

được dùng bởi các giao thức lớp cao hơn. IEEE 802.2 định nghĩa ra một số field trong các frame của

lớp liên kết dữ liệu cho phép nhiều giao thức lớp cao hơn chia sẻ một liên kết vật lý đơn.

I.2. Lớp con MAC.

Lớp con MAC đề cập đến các giao thức chủ yếu phải theo để truy xuất vào môi trường vật lý. Tóm lại,

lớp 2 có 4 khái niệm chính mà cần phải biết:

- Lớp 2 thông tin với các lớp trên thông qua LLC.

- Lớp 2 dùng chuẩn địa chỉ hóa ngang bằng (đó là gán các định danh duy nhất-các địa chỉ).

- Lớp 2 dùng kỹ thuật đóng frame để tổ chức hay nhóm dữ liệu.

- Lớp 2 dùng MAC để chọn máy tính nào sẽ truyền các dữ liệu nhị phân, từ một nhóm trong đó tất

cả các máy tính đều muốn truyền cùng một lúc.

I.3. Quá trình tìm địa chỉ MAC:

Với mạng TCP/IP, thì gói tin phải chứa cả địa chỉ MAC đích và địa chỉ IP đích. Nếu một trong hai địa

chỉ này không đúng thì gói tin cũng xem như là không gởi được đến đích. ARP là một giao thức dùng

để tìm địa chỉ MAC của một thiết bị mạng dựa trên địa chỉ IP đã biết.

Một vài thiết bị có lưu trữ bảng chứa địa chỉ IP và địa chỉ MAC tương ứng với IP đó (của các thiết bị

trong cùng mạng LAN với nó). Bảng này được gọi là bảng ARP. Bảng ARP này được lưu giữ trong

RAM, và khi thiết bị gởi gói tin lên mạng thì nó sử dụng thông tin trong bảng ARP này.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 84/555

Có 2 cách để thu thập thông tin cho bảng địa chỉ MAC.

- Khi có một gói tin được gởi trên đường truyền, thiết bị luôn kiểm tra địa chỉ đích của gói tin (địa chỉ

IP và địa chỉ MAC) có phải là của mình hay không? Sau khi kiểm tra, địa chỉ IP và địa chỉ MAC đều

được lưu vào trong bảng ARP.

- Cách thu thập thông tin thứ 2 là thu thập qua gói tin broadcast ARP request. Khi máy tính gởi một

gói tin broadcast dạng ARP request thì tất cả các máy khác trên mạng đều phân tích gói tin này.

+ Nếu như địa chỉ IP đích của thiết bị mạng cần tìm là địa chỉ thuộc cùng đường mạng với địa

chỉ máy gửi.

ƒ Nếu máy đó nhận được gói tin thì máy sẽ trả lời bằng một gói tin ARP reply (trong đó

có địa chỉ MAC và địa chỉ IP của máy).

ƒ Nếu địa chỉ đích không tồn tại hoặc thiết bị chưa hoạt động thì sẽ không có gói tin ARP

reply.

+ Nếu địa chỉ IP đích của thiết bị mạng cần tìm là địa chỉ khác đường mạng thì việc tìm địa chỉ

MAC thường được làm thông qua Router, có hai cách để thực hiện:

ƒ Nếu Router bật tính năng cho phép thực hiện Proxy ARP. Thì khi nhận được gói tin

broadcast ARP request, Router sẽ kiểm tra xem địa chỉ đích có khác đường mạng với

địa chỉ nguồn không? Nếu khác địa chỉ nguồn thì Router sẽ trả về một ARP response

để trả lời (trong gói tin này sẽ chứa địa chỉ MAC - địa chỉ MAC của interface nhận gói

tin ARP request).

ƒ Nếu máy tính gửi có khai báo địa chỉ Default Gateway thì máy tính sẽ gởi gói tin đến

Default Gateway để Default Gateway gởi tiếp.

Nếu máy tính nguồn không khai báo Default Gateway và tính năng thực hiện Proxy ARP không bật

thì hai máy tính có địa chỉ đường mạng khác nhau sẽ không thể liên lạc được với nhau.

I.4. Các phương pháp truy cập đường truyền.

I.4.1 Cảm sóng đa truy (CSMA/CD).

Khía cạnh thú vị nhất của Ethernet là kỹ thuật đường dùng trong việc phối hợp truyền thông. Mạng

Ethernet không điều khiển tập trung đến việc các máy luân phiên chia sẻ đường cáp. Lúc đó các máy

nối với Ethernet sẽ tham gia vào một lược đồ phối hợp phân bổ gọi là Cảm sóng đa truy (CSMA -

Carrier Sence with Multiple Access). Để xác định cáp có đang dùng không, máy tính có thể kiểm tra

sóng mang (carrier - dạng tín hiệu mà máy tính truyền trên cáp). Nếu có sóng mang, máy phải chờ

cho đến khi bên gởi kết thúc. Về mặt kỹ thuật, kiểm tra một sóng mang được gọi là cảm sóng (carrier

sence), và ý tưởng sử dụng sự hiện hữu của tín hiệu để quyết định khi nào thì truyền gọi là Cảm sóng

đa truy (CSMA).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 85/555

Vì CSMA cho phép mỗi máy tính xác định đường cáp chia sẻ có đang được máy khác sử dụng hay

không nên nó ngăn cấm một máy cắt ngang việc truyền đang diễn ra. Tuy nhiên, CSMA không thể

ngăn ngừa tất cả các xung đột có thể xảy ra. Để hiểu lý do tại sao, hãy tưởng tượng chuyện gì xảy ra

nếu hai máy tính ở hai đầu cáp đang nghỉ nhận được yêu cầu gởi khung. Cả hai cùng kiểm tín hiệu

mang, cùng thấy cáp đang trống và cả hai bắt đầu gởi khung. Các tín hiệu phát từ hai máy sẽ gây

nhiễu lẫn nhau. Hai tín hiệu gây nhiễu lẫn nhau gọi là xung đột hay đụng độ (collision). Vùng có khả

năng xảy ra đụng độ khi truyền gói tin được gọi là Collision Domain. Máy đầu tiên trên đường truyền

phát hiện được xung đột sẽ phát sinh tín hiệu xung đột cho các máy khác. Tuy xung đột không làm

hỏng phần cứng nhưng nó tạo ra một sự truyền thông méo mó và hai khung nhận được sẽ không

chính xác. Để xử lý các biến cố như vậy, Ethernet yêu cầu mỗi bên gởi tín hiệu giám sát (monitor) trên

cáp để bảo đảm không có máy nào khác truyền đồng thời. Khi máy gởi phát hiện đụng độ, nó ngưng

truyền ngay lập tức, và tiếp tục bắt đầu lại quá trình chuẩn bị việc truyền tin sau một khoảng thời gian

ngẫu nhiên. Việc giám sát cáp như vậy gọi là phát hiện đụng (CD - collision detect), và kỹ thuật

Ethernet đó được gọi là Cảm sóng đa truy với phát hiện đụng (CSMA/CD).

I.4.2 Chuyển thẻ bài (Token-passing):

Chúng ta đã biết mạng LAN vòng nối các máy thành một vòng tròn kín. Hầu hết các LAN dùng đồ hình

vòng cũng sử dụng một kỹ thuật truy cập gọi là chuyển thẻ bài (token-passing). Khi một máy cần

chuyển dữ liệu, nó phải chờ phép trước khi truy cập mạng. Khi giữ được thẻ bài, máy gởi hoàn toàn

giữ quyền điều khiển vòng - không có các truyền thông nào khác xảy ra đồng thời. Khi máy gởi truyền

frame, các bit chuyển từ máy gởi sang máy kế, và chuyển tiếp sang máy kế và cứ thế cho đến khi các

bit đi hết vòng và trở về máy gởi.

Tín bài là một khuôn mẫu bit khác với khung dữ liệu thông thường. Thực chất là tín bài trao quyền cho

một máy được gởi khung. Như vậy trước khi gởi khung, máy phải chờ tín bài đến. Khi tín bài đến, máy

tạm thời loại bỏ tín bài ra khỏi vòng và bắt đầu truyền dữ liệu trên vòng. Tuy có thể có nhiều khung

đang chờ gởi đi nhưng máy chỉ gởi một frame và truyền lại tín bài. Không như khung dữ liệu dữ liệu đi

hết một vòng khi được gởi, tín bài chỉ đi thẳng từ một máy đến máy kế tiếp.

Nếu tất cả các máy trên mạng vòng cần gởi dữ liệu, chuyển tín bài bảo đảm chúng sẽ đến lược và mỗi

máy sẽ gởi một frame trước khi chuyển tín bài. Lưu ý là lược đồ này bảo đảm truy cập công bằng: khi

tín bài chuyển trên vòng, mỗi máy sẽ có cơ hội sử dụng mạng. Nếu một máy nào đó không gởi dữ liệu

khi nhận được tín bài, nó chỉ việc chuyển tín bài mà không trì hoãn. Trong trường hợp đặc biệt không

có máy nào truyền dữ liệu, tín bài sẽ quay vòng liên tục, mỗi máy khi nhận được tín bài sẽ chuyển

ngay lập tức đến máy kế. Thời gian chuyển tín bài một vòng trong trường hợp này là cực ngắn, vì 2 lý

do. Thứ nhất, vì tín bài nhỏ nên có thể chuyển rất nhanh trên đường dây. Thứ hai, sự chuyển tiếp trên

mỗi máy được thực hiện bởi phần cứng vòng, điều đó có nghĩa tốc độ không phụ thuộc vào CPU của

máy.

II. KHẢO SÁT CHI TIẾT LỚP 3 (NETWORK).

Chức năng quan trọng nhất của lớp Network là định tuyến (Routing), định tuyến là quá trình chuyển

thông tin qua mạng từ nơi gởi tới nơi nhận. Định tuyến có hai thành phần là chuyển mạch (switching)

và chọn đường (path determination).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 86/555

Trong quá trình switching, bên gởi (source or sender) thêm vào địa chỉ bên gởi, địa chỉ bên nhận, địa

chỉ vật lý (MAC), địa chỉ của Router đầu tiên (hay là địa chỉ Default-Gateway) mà packet tới. Khi

packet tới Router, Router sẽ xác định địa chỉ IP đích của packet (còn gọi là destination IP address),

nếu như Router không nhận ra IP đích thì nó sẽ bỏ packet, nếu ngược lại thì Router sẽ chuyển

packet tới địa chỉ đích hoặc chuyển packet tới Router kế tiếp (next Router), khi đó Router nó sẽ thay

thế MAC nguồn, và MAC đích bằng MAC trên interface của nó và MAC trên next hop Router, khi

packet chuyển qua mạng lớn (qua nhiều Router) thì địa chỉ IP nguồn (source address) và địa chỉ IP

đích (destination address) không thay đổi nhưng địa chỉ vật lý (địa chỉ MAC) bị thay đổi tại mỗi hop.

Thành phần thứ hai của routing là Path-Determination, Router cần có một số cách xác định con

đường đi ngắn nhất để chuyển packet tới đích, Router cần có nhiều thông tin từ người quản trị (người

quản trị phải làm công việc định tuyến) hay từ các Router khác để xây dựng bảng routing (Router tự

học định tuyến thông qua các giao thức) mà thông tin này giúp cho nó định tuyến packet đi tới đích.

Trong bảng routing địa chỉ mạng đích được ánh xạ tới interface (cổng) thích hợp trên Router, thông

qua interface này packet có thể đi tới nó.

Khi có sự thay đổi trên mạng các Router trao đổi với nhau bằng các exchanging message để cập

nhật lại bảng routing. Các exchanging message bao gồm:

- Routing update message.

- Link-state advertiment (trạng thái của sender's link).

Theo định nghĩa của một số nghi thức routing như RIP, IGRP,... cứ sau một khoảng thời gian (interal

time) nó sẽ gởi update message tới các Router khác để cập nhật về sự thay đổi thông tin trên mạng.

Khi các Router này nhận được thông tin update, nó sẽ kiểm tra trong bảng routing table của nó với

thông tin update nếu có sự thay đổi thì nó sẽ xóa entry tương ứng và cập nhật thông tin mới vào,

ngược lại thì nó sẽ không cập nhật thông tin.

Routing Algorithm là thuật toán định tuyến cho phép chọn Router, chọn con đường đi tốt nhất để gởi

dữ liệu đến đích. Routing Algorithm tùy thuộc vào các yếu tố sau :

- Design.

- Metrics.

- Type.

Design bao gồm:

- Tính đơn giản (simplicity) là thành phần rất quan trọng trong hệ thống giúp giới hạn tài nguyên

vật lý (physical resource).

- Tính linh hoạt (plexibility) để cho phép mạng thích ứng nhanh với sự thay đổi và phát triển của hệ

thống, ví dụ như sự thay đổi về băng thông kích thước hàng đợi, độ trễ,...

- Sự hội tụ (convergence) tính hội tụ thông tin là mục đích quan trọng của thuật toán routing, tính

hội tụ nhanh làm cho thông tin trong bảng routing được thống nhất một cách nhanh chóng.

Ngược lại nó sẽ làm phá vỡ tính thống nhất thông tin định tuyến giữa các Router.

- Tính tối ưu (optimality): là khả năng mà nghi thức định tuyến lựa chọn đường đi tốt nhất để truyền

dữ liệu, để xác định con đường đi tốt nhất Router dựa vào metric và weighting (trọng lượng) của

mỗi metric.

Metric được sử dụng trong thuật toán định tuyến để lựa chọn con đường đi tốt nhất, nó bao

gồm:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 87/555

- Hop count và path length.

- Reliability.

- Load.

- Delay.

- Bandwidth.

- Maximum Tranmission Unit (MTU).

Hop count là số lượng host (hay là số lượng Router) mà packet phải đi qua từ nguồn tới đích.

Mỗi một đường truyền được gán bởi một giá trị, chỉ có người quản trị mạng mới thay đổi giá trị này,

tổng giá trị của các đường truyền đó gọi là path length.

Reliability là metric cho phép đánh giá mức độ lỗi của một đường truyền.

Load khả năng tải hiện tại trên đường truyền (busy link) dựa vào số lượng packet được truyền trong

thời gian 1 giây, mức độ xử lý hiện tại của cpu (CPU Utilization).

Delay metric thực sự để đo lường một số tác động của một số đại lượng trên đường truyền như băng

thông (bandwidth), tắc nghẽn đường truyền (conguestion), khoảng cách đường truyền (distance),

khả năng mang thông tin trên đường truyền còn gọi là băng thông của đường truyền được tính băng

số bit/giây mà đường truyền đó có thể truyền thông tin, số lượng traffic trên đường truyền quá nhiều sẽ

làm giảm băng thông có sẵn cho đường truyền.

MTU là chiều dài tối đa của thông điệp (tính bằng byte) mà nó có thể truyền trên đường truyền. MTU

của mỗi môi truyền truyền vật lý thì khác nhau. Ví dụ MTU cho ethernet là 1500.

III. KHẢO SÁT CHI TIẾT LỚP 4 (TRANSPORT)

Các dịch vụ trên lớp transport cho phép phân mảnh và tập hợp dữ liệu vào cùng transport-layer data

stream, Transport-layer data stream là một kết nối logic giữa bên gởi và bên nhận trên mạng. Lớp

Transport cung cấp các đặc tính sau :

- Reliability (tin cậy) bằng cách đánh số thứ tự của các segment (source secquence), bên nhận

thông báo cho bên gởi biết rằng nó đã nhận được dữ liệu bằng cách thông báo các ACK

(acknownledgements).

- Flow Control: là kỹ thuật cho phép điều khiển buffer bên nhận, bên nhận sử dụng kỹ thuật này để

ngăn không cho bên gởi gởi dữ liệu quá nhanh làm tràn buffer của bên nhận.

- Hai protocol ở lớp transport layer là TCP và UDP,

III.1. Giao thức TCP (TCP protocol).

TCP cung cấp kết nối tin cậy giữa hai máy tính, kết nối được thiết lập trước khi dữ liệu bắt đầu truyền.

TCP còn gọi là nghi thức hướng kết nối, với nghi thức TCP thì quá trình hoạt động trải qua ba bước

sau:

- Thiết lập kết nối (connection establishment).

- Truyền dữ liệu (data tranfer).

- Kết thúc kết nối (connection termination).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 88/555

TCP phân chia các thông điệp thành các segment, sau đó nó ráp các segment này lại tại bên nhận, và

nó có thể truyền lại những gói dữ liệu nào đã bị mất. Với TCP thì dữ liệu đến đích là đúng thứ tự, TCP

cung cấp Virtual Circuit giữa các ứng dụng bên gởi và bên nhận.

Giao thức TCP thiết lập một kết nối bằng phương pháp "Bắt tay 3 lần" (three-way handshake)

Hình 6.1 - Cách thiết lập kết nối của giao thức TCP.

Hình vẽ dưới đây là một ví dụ về cách thức truyền, nhận gói tin bằng giao thức TCP.

Hình 6.2 - Minh họa cách truyền, nhận gói tin trong giao thức TCP.

Giao thức TCP là giao thức có độ tin cậy cao, nhờ vào phương pháp truyền gói tin, như cơ chế điều

khiển luồng (flow control), các gói tin ACK,...

Hình vẽ sau đây thể hiện gói tin của TCP.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 89/555

Hình 6.3 - Cấu trúc gói tin của TCP.

Các thành phần trong gói tin:

- Source port: port nguồn

- Destination Port: port đích

- Sequence number: số tuần tự (để sắp xếp các gói tin theo đúng trật tự của nó).

- Acknowledgment number (ACK số): số thứ tự của Packet mà bên nhận đang chờ đợi.

- Header Length: chiều dài của gói tin.

- Reserved: trả về 0

- Code bit: các cờ điều khiển.

- Windows: kích thước tối đa mà bên nhận có thể nhận được

- Checksum: máy nhận sẽ dùng 16 bit này để kiểm tra dữ liệu trong gói tin có đúng hay không.

- Data: dữ liệu trong gói tin (nếu có).

III.2. Giao thức UDP (UDP protocol).

UDP không giống như TCP, UDP là nghi thức phi kết nối, nghĩa là dữ liệu gởi tới đích là không tin cậy.

Bởi vì kết nối không được tạo trước khi dữ liệu truyền, do đó UDP nhanh hơn TCP.

UDP là nghi thức không tin cậy, nó không đảm bảo dữ liệu đến đích là không bị mất, đúng thứ tự mà

nó nhờ các nghi thức ở lớp trên đảm nhận chức năng này. UDP có ưu thế hơn TCP:

- Nhờ vào việc không phải thiết lập kết nối trước khi thật sự truyền dẫn dữ liệu nên truyền với tốc độ

nhanh hơn.

- Bên nhận không cần phải trả về gói tin xác nhận (ACK) nên giảm thiểu sự lãng phí băng thông.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 90/555

Hình 6.4 - Cấu trúc gói tin của UDP.

Các thành phần trong gói tin UDP:

- Source Port: port nguồn.

- Destination Port: port đích.

- UDP Length: chiều dài của gói tin.

- UDP Checksum: dùng để kiểm tra gói tin có bị sai lệch hay không

- Data: dữ liệu đi kèm trong gói tin (nếu có).

III.3. Khái niệm Port.

Trong cùng một thời điểm, một máy tính có thể có nhiều chương trình đang chạy. Vậy làm sao để xác

định một gói tin sẽ được chương trình nào sử dụng?

Khái niệm Port ra đời để giải quyết chuyện đó. Mỗi chương trình ứng dụng mạng đều có một Port xác

định. Để gởi gói tin đến một chương trình tại máy tính A, ta chỉ cần gởi gói tin đến địa chỉ IP của máy

A, và Port mà chương trình đó đang sử dụng.

TCP hoặc UDP dùng port hoặc socket, nó là con số mà thông qua đó thông tin được truyền lên các

lớp cao hơn. Các con số port được dùng trong việc lưu vết các cuộc hội thoại khác nhau trên mạng

xảy ra trong cùng một thời điểm. Port là một loại địa chỉ logic trên một máy tính, là con số 2 byte. Các

port có giá trị nhỏ hơn 1024 được dùng làm các port chuẩn. Các ứng dụng dùng port riêng có giá trị

lớn hơn 1024. Các giá trị port được chứa trong phần địa chỉ nguồn và đích của mỗi segment TCP.

Một ứng dụng có thể sử dụng port riêng trong miền cho mình để giao dịch trên mạng nhưng chú ý là

không được trùng với các port chuẩn.

Ví dụ một số port chuẩn mà các phần mềm sử dụng

- HTTP: Port number 80

- FTP: Port number 21

- DNS: Port number 53

- Telnet: Port number 23

- SMTP: Port number 25

- TFTP: Port number 69

- SNMP: Port number 161

- RIP: Port number 520

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 91/555

IV. CÁC MÔ HÌNH FIREWALL.

IV.1. Giới thiệu về Firewall.

Firewall hay còn gọi là bức tường lửa được hiểu như là một hệ thống máy tính và thiết bị mạng giúp ta

có thể bảo mật và giám sát các truy xuất từ bên trong ra ngoài và ngược lại từ bên ngoài vào trong từ

đó ta có thể phòng chống các truy cập bất hợp pháp.

IV.2. Dual homed host.

Firewall kiến trúc kiểu Dual-homed host được xây dựng dựa trên máy tính dual-homed host. Một

máy tính được gọi là dual-homed host nếu nó có ít nhất hai network interface, có nghĩa là máy đó có

gắn hai card mạng giao tiếp với hai mạng khác nhau và như thế máy tính này đóng vai trò là Router

mềm. Kiến trúc dual-homed host rất đơn giản. Dual-homed host ở giữa, một bên được kết nối với

Internet và bên còn lại nối với mạng nội bộ (LAN).

Dual-homed host chỉ có thể cung cấp các dịch vụ bằng cách ủy quyền (proxy) chúng hoặc cho phép

users đăng nhập trực tiếp vào dual-homed host. Mọi giao tiếp từ một host trong mạng nội bộ và host

bên ngoài đều bị cấm, dual-homed host là nơi giao tiếp duy nhất.

Hình 6.4 - Kiến trúc Firewall Dual homed host.

IV.3. Screened Host.

Screened Host có cấu trúc ngược lại với cấu trúc Dual-homed host. Kiến trúc này cung cấp các dịch

vụ từ một host bên trong mạng nội bộ, dùng một Router tách rời với mạng bên ngoài. Trong kiểu kiến

trúc này, bảo mật chính là phương pháp Packet Filtering.

Bastion host được đặt bên trong mạng nội bộ. Packet Filtering được cài trên Router. Theo cách này,

Bastion host là hệ thống duy nhất trong mạng nội bộ mà những host trên Internet có thể kết nối tới.

Mặc dù vậy, chỉ những kiểu kết nối phù hợp (được thiết lập trong Bastion host) mới được cho phép

kết nối. Bất kỳ một hệ thống bên ngoài nào cố gắng truy cập vào hệ thống hoặc các dịch vụ bên trong

đều phải kết nối tới host này. Vì thế Bastion host là host cần phải được duy trì ở chế độ bảo mật cao.

Packet filtering cũng cho phép bastion host có thể mở kết nối ra bên ngoài. Cấu hình của packet

filtering trên screening router như sau:

- Cho phép tất cả các host bên trong mở kết nối tới host bên ngoài thông qua một số dịch vụ cố

định.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 92/555

- Không cho phép tất cả các kết nối từ các host bên trong (cấm những host này sử dụng dịch

proxy thông qua bastion host).

Bạn có thể kết hợp nhiều lối vào cho những dịch vụ khác nhau:

- Một số dịch vụ được phép đi vào trực tiếp qua packet filtering.

- Một số dịch vụ khác thì chỉ được phép đi vào gián tiếp qua proxy.

Bởi vì kiến trúc này cho phép các packet đi từ bên ngoài vào mạng bên trong, nó dường như là nguy

hiểm hơn kiến trúc Dual-homed host, vì thế nó được thiết kế để không một packet nào có thể tới

được mạng bên trong. Tuy nhiên trên thực tế thì kiến trúc dual-homed host đôi khi cũng có lỗi mà cho

phép các packet thật sự đi từ bên ngoài vào bên trong (bởi vì những lỗi này hoàn toàn không biết

trước, nó hầu như không được bảo vệ để chống lại những kiểu tấn công này). Hơn nữa, kiến trúc

dual-homed host thì dễ dàng bảo vệ Router (là máy cung cấp rất ít các dịch vụ) hơn là bảo vệ các

host bên trong mạng.

Xét về toàn diện thì kiến trúc Screened host cung cấp độ tin cậy cao hơn và an toàn hơn kiến trúc

Dual-homed host.

So sánh với một số kiến trúc khác, chẳng hạn như kiến trúc Screened subnet thì kiến trúc Screened

host có một số bất lợi. Bất lợi chính là nếu kẻ tấn công tìm cách xâm nhập Bastion Host thì không có

cách nào để ngăn tách giữa Bastion Host và các host còn lại bên trong mạng nội bộ. Router cũng có

một số điểm yếu là nếu Router bị tổn thương, toàn bộ mạng sẽ bị tấn công. Vì lý do này mà Sceened

subnet trở thành kiến trúc phổ biến nhất.

Hình 6.5 - Kiến trúc Firewall Screened host.

IV.4. Screened Subnet.

Nhằm tăng cường khả năng bảo vệ mạng nội bộ, thực hiện chiến lược phòng thủ theo chiều sâu, tăng

cường sự an toàn cho bastion host, tách bastion host khỏi các host khác, phần nào tránh lây lan

một khi bastion host bị tổn thương, người ta đưa ra kiến trúc firewall có tên là Sreened Subnet.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 93/555

Kiến trúc Screened subnet dẫn xuất từ kiến trúc screened host bằng cách thêm vào phần an toàn:

mạng ngoại vi (perimeter network) nhằm cô lập mạng nội bộ ra khỏi mạng bên ngoài, tách bastion

host ra khỏi các host thông thường khác. Kiểu screened subnet đơn giản bao gồm hai screened

router:

Router ngoài (External router còn gọi là access router): nằm giữa mạng ngoại vi và mạng ngoài có

chức năng bảo vệ cho mạng ngoại vi (bastion host, interior router). Nó cho phép hầu hết những gì

outbound từ mạng ngoại vi. Một số qui tắc packet filtering đặc biệt được cài đặt ở mức cần thiết đủ để

bảo vệ bastion host và interior router vì bastion host còn là host được cài đặt an toàn ở mức cao.

Ngoài các qui tắc đó, các qui tắc khác cần giống nhau giữa hai Router.

Interior Router (còn gọi là choke router): nằm giữa mạng ngoại vi và mạng nội bộ, nhằm bảo vệ

mạng nội bộ trước khi ra ngoài và mạng ngoại vi. Nó không thực hiện hết các qui tắc packet filtering

của toàn bộ firewall. Các dịch vụ mà interior router cho phép giữa bastion host và mạng nội bộ,

giữa bên ngoài và mạng nội bộ không nhất thiết phải giống nhau. Giới hạn dịch vụ giữa bastion host

và mạng nội bộ nhằm giảm số lượng máy (số lượng dịch vụ trên các máy này) có thể bị tấn công khi

bastion host bị tổn thương và thoả hiệp với bên ngoài. Chẳng hạn nên giới hạn các dịch vụ được phép

giữa bastion host và mạng nội bộ như SMTP khi có Email từ bên ngoài vào, có lẽ chỉ giới hạn kết nối

SMTP giữa bastion host và Email server bên trong.

Hình 6.6 - Kiến trúc Firewall Screened Subnet.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 94/555

Bài 7

CÁC DỊCH VỤ MẠNG CƠ SỞ

Tóm tắt

Lý thuyết 6 tiết - Thực hành 20 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kỹ năng sử

dụng các công cụ client

của các dịch vụ mạng cơ

sở như: web, ftp, mail...

I. Dịch vụ Web.

II. Dịch vụ FTP.

III. Dịch vụ e-mail.

IV. Ngôn ngữ HTML.

Dựa vào bài tập

môn mạng máy

tính.

Dựa vào bài

tập môn mạng

máy tính.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 95/555

Bài 7

CÁC DỊCH VỤ MẠNG CƠ SỞ

V. DỊCH VỤ WORLD WIDE WEB.

V.1. Một số khái niệm về Internet.

Các thuật ngữ cơ sở.

- HTTP (Hypertext Transfer Protocol): là giao thức cho phép các máy tính giao tiếp qua World

Wide Web và kết nối với nhau qua các hyperlink.

- Gopher: là hệ thống cho phép ta duyệt các tài nguyên trên mạng Internet, dịch vụ này ra đời

trước Web và hoạt động giống như một danh bạ, liệt kê các tập tin sắp xếp theo tầng.

- Dịch vụ trực tuyến (Online Service): là những dịch vụ truy cập Internet có thu cước phí do các

công ty lớn cung cấp như: AOL (America Online), CompuServe hoặc MSN (Microsoft

Network).

- HTML (Hypertext Markup Language): là ngôn ngữ định dạng dùng để tạo ra các trang Web giúp

người dùng có thể đọc và truy cập từ bất kỳ máy nào trên mạng, dùng bất kỳ hệ điều hành nào.

- WebPage: là một trang tư liệu Web.

- WebSite: là tập hợp các trang Web của một tổ chức, một công ty, một web site có thể có nhiều

Web Server.

- Home page: là trang Web đầu tin của một Web Site hoặc trang Web xuất hiện đầu tin khi khởi

động Web Browser, đồng thời trang này chứa các liên kết tiêu biểu đến các trang Web còn lại.

- HyperLink (link): là các mối liên kết giữa các tư liệu. Thông thường, trong một trang Web, các mối

liên kết có màu xanh dương và được gạch dưới. Ngoài ra, bất kỳ một hình ảnh, văn bản nào khi di

chuyển con trỏ chuột tới chuyển sang hình đều là các liên kết (link).

- URL (Uniform Resource Locator): là đường dẫn chỉ tới một tập tin trong một máy chủ trên

Internet. Chuỗi URL thường bao gồm: tên giao thức, tên máy chủ và đường dẫn đến tập tin trong

máy chủ đó. Ví dụ: http://www.hcmuns.edu.vn/TongQuan/Tongquan.htm có nghĩa là: giao thức sử

dụng http:// (Hypertext Transfer Protocol), tên máy chủ: www.hcmuns.edu.vn, đường dẫn và

tên tập tin: /TongQuan/Tongquan.htm.

- Lưu ý: đường dẫn sử dụng dấu "/" thay cho dấu "\".

- IXP (Internet Exchange Provider): là nhà cung cấp đường truyền và cổng truy cập Internet.

- ISP (Internet Service Provider): là nhà cung cấp dịch vụ Internet cho người dùng trực tiếp qua

mạng điện thoại như là cấp quyền truy cập Internet, cung cấp các dịch vụ như Web, E-mail,

Chat, Telnet...

- ICP (Internet Content Provider): là nhà cung cấp thông tin lên Internet, thông tin được cập nhật

định kỳ hay thường xuyên và thuộc nhiều lĩnh vực như thể thao, kinh tế giáo dục, chính trị, quân

sự ...

Các hoạt động chính trên Web.

- Duyệt Web tìm kiếm thông tin như số điện thoại, địa chỉ nhà, tin tức, tin dự báo thời tiết, bảng giá

chứng khoán, các phần mềm miễn phí...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 96/555

Hình 7.1 - Minh họa một số trang Web để tìm kiếm thông tin.

- Giải trí như nghe nhạc,xem phim, chơi game trên mạng.

- Trao đổi E-mail.

- Truy xuất và download các tập tin.

- Tán ngẫu (chat).

- Sắp xếp các chuyến đi du lịch như đặt vé máy bay, đăng ký phòng khách sạn...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 97/555

Hình 7.2 - Minh họa một trang Web dùng để tìm thông tin các chuyến bay.

- Đào tạo từ xa qua mạng.

Hình 7.3 - Minh họa một trang Web dùng để đào tạo từ xa.

- Hội thảo từ xa.

- Quảng cáo sản phẩm.

- Đặt mua hàng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 98/555

Hình 7.4 - Minh họa một số trang Web dùng để mua bán qua mạng.

- Thực hiện các giao dịch ngân hàng.

- Hỗ trợ chính phủ điện tử và thương mại điện tử.

Hình 7.5 - Minh họa một trang Web của Tp HCM.

V.2. Giới thiệu mô hình hoạt động của Web.

Dịch vụ World Wide Web (viết tắt là www hoặc Web) là một dịch vụ cung cấp thông tin trên hệ thống

mạng. Các thông tin này được lưu trữ dưới dạng siêu văn bản (hypertext) và thường được thiết kế

bằng ngôn ngữ HTML (Hypertext Markup Language). Siêu văn bản là các tư liệu có thể là văn bản

(text), hình ảnh tĩnh (image), hình ảnh động (video), âm thanh (audio)...., được liên kết với nhau qua

các mối liên kết (link) và được truyền trên mạng dựa trên giao thức HTTP (Hypertext Transfer

Protocol), qua đó người dùng có thể xem các tư liệu có liên quan một cách dễ dàng. Mô hình hoạt

động:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 99/555

Hình 7.6 - Mô hình hoạt động của Web Server.

Web server: là một ứng dụng được cài đặt trên máy chủ trên mạng với chức năng là tiếp nhận các yêu

cầu dạng HTTP từ máy trạm và tùy theo yêu cầu này máy chủ sẽ cung cấp cho máy trạm các thông tin

web dạng HTML.

Web Client: là một ứng dụng cài trên máy trạm (máy của người dùng đầu cuối) gọi là Web Browser

để gởi yêu cầu đến Web Server và nhận các thông tin phản hồi rồi hiện lên màn hình giúp người dùng

có thể truy xuất được các thông tin trên máy Server. Một trong những trình duyệt Web (Web Browser)

phổ biến nhất hiện nay là Internet Explorer.

V.3. Khảo sát web browser Internet Explorer.

Chương trình Internet Explorer rất quen thuộc với người dùng vì nó đã tích hợp sẵn trong các hệ điều

hành của Microsoft như Win9x, Win2K, WinXP... Nhưng chú ý là các phiên bản IE trên các hệ điều

hành Win9X, WinME là những phiên bản cũ và có nhiều lỗ hổng cần cài phiên bản mới và cài các

chương trình sửa lỗi cho các phiên bản đó. (Để sửa lỗi ta nên vào trang Web Support của Microsoft,

rồi download các chương trình sửa lỗi cho IE và cài lên máy)

Truy cập vào các Web site.

Trước khi duyệt các Website ta phải khởi động chương trình bằng cách click

Start/Programs/Internet Explorer/Internet Explorer, đối với Win2K thì Start/Programs/Internet

Explorer. Sau khi chương trình đã chạy, ta nhập địa chỉ Website mà ta cần truy cập vào ô Address.

Ví dụ: trong hình dưới đây là địa chỉ: http://www.hcmuns.edu.vn/ngcuu/nghiencuu.htm. (1)

Hình 7.7 - Nội dung của trang Web (1)

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 100/555

Ngoài ra để duyệt thông tin trên Website nhanh ta có thể sử dụng các nút trên thanh công cụ sau:

- Nút quay về trang trước : các trang Web đã duyệt qua phần lớn chứa trong thư mục

Temporary Internet Files (trong Win98 thì thư mục cache là C:\Windows\Temporary Internet

Files, trong Win2K trở lên là C:\Documents and Settings\Administrator\Local

Settings\Temporary Internet Files), do đó khi cần quay về trang Web trước ta dùng chức năng

Back để IE đọc thông tin trong đĩa cứng không cần lấy từ Internet nữa, nhằm tăng tốc độ duyệt

Web.

- Nút tới trang sau : cũng tương tự như chức năng Back, tính năng Forward giúp ta truy cập

nhanh trang Web phía sau đã duyệt rồi chứa trong đĩa cứng.

- Nút ngừng tải dữ liệu : khi ta muốn ngừng truy xuất vào một Website hiện tại ta chọn tính

năng Stop.

- Nút về trang chủ (HomePage hay trang mặc định): giúp ta trở về trang default được quy định

trong mục Option.

- Nút cập nhật lại thông tin : khi duyệt các trang Web cũ mà IE không chịu lấy thông tin mới trên

Internet mà cứ lấy thông tin trong đĩa cứng, ta cần chọn chức năng Refresh để cập nhật thông tin

mới từ Internet.

Kiểm tra phiên bản và nâng cấp IE

Trước khi dùng IE duyệt Web ta cần kiểm tra phiên bản hiện tại để quyết định nâng cấp hoặc cài

chương trình sửa lỗi tránh trường hợp duyệt Web không an toàn. Xem phiên bản của IE Click vào

menu Help - About Internet Explorer, như hình sau là phiên bản 6.0.

Hình 7.8 - Hộp thoại hiển thị phiên bản Internet Explorer 6.0.

Lưu hình và nội dung văn bản từ trang Web.

Như là bạn thấy trên trang Web, có rất nhiều nội dung hay mà bạn cần lưu trữ lại và chia sẻ cho nhiều

người cùng biết. Bạn có thể lưu trữ toàn bộ trang web hoặc một phần trang Web như: một đoạn văn

bản, hình hoặc những liên kết. Bạn cũng có thể in toàn bộ trang Web ra giấy.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 101/555

Yêu cầu Thao tác

Lưu một trang hoặc

một hình mà không

cần mở nó lên.

Click phải chuột vào kết nối của biểu tượng mà bạn

cần muốn lưu và sau đó click Save Target As

Copy thông tin từ một

trang Web vào một tài

liệu.

Chọn thông tin mà bạn muốn sao chép trên trang

Web và sau đó vào menu Edit, click Copy. Bạn

chuyển qua tài liệu cần lưu trữ và chọn Paste.

Tạo một shortcut trên

desktop cho trang

Web hiện tại.

Click phải chuột vào trang hiện tại, và sau đó click

Create Shortcut

Dùng hình trên trang

Web như là hình nền

Click phải chuột vào hình trên trang Web và click vào

Set As Wallpaper (hoặc Set As Background)

Gởi một trang Web

trong E-mail

Trên menu File, chọn Send, sau đó click vào Page

by E-mail hoặc Link by E-mail. Một cửa sổ của mail

mới hiện ra, bạn nhập nội dung vào và gởi mail. Chú

ý là bạn phải có tài khoản mail và chương trình E-

mail đã cài đặt trên máy tính của bạn.

Lưu toàn bộ trang Web: vào menu File chọn Save As, sau đó chọn đường dẫn và nhập tên tập tin cần

lưu trữ.

Hình 7.9 - Hộp thoại hiển thị sau khi chọn Save As.

Lưu hình trên trang Web: click phải chuột trên hình cần lưu trữ và chọn chức năng Save Picture As,

sau đó chọn đường dẫn và tên tập tin cần lưu trữ.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 102/555

Hình 7.10 - Danh sách các thuộc tính sau khi click chuột phải lên hình ảnh.

In trang Web.

Muốn in trang Web hiện tại, ta vào menu File, chọn chức năng Print hoặc ấn phím tắt Ctrl+P, nhưng

bạn chú ý là phải chọn khổ giấy và canh lề cho phù hợp.

Hình 7.11 - Hộp thoại hiển thị sau khi chọn lựa Print (hoặc Ctrl-P).

Liên kết đến các trang Web khác.

Bạn có thể click chuột vào các liên kết để truy cập vào các trang Web khác, nhưng khi đó nội dung

trang web mới sẽ chồng lên trang cũ, nếu bạn muốn nội dung trang Web mới hiển thị trong một cửa sổ

khác thì bạn click phải chuột vào liên kết và chọn Open Link in New Windows

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 103/555

Hình 7.12 - Hộp thoại hiển thị khi click chuột phải vào Link "Nghiên cứu".

Download.

Download file là quá trình tải một file từ Internet về máy trạm, bạn click vào liên kết, IE xuất hiện hộp

thoại download, bạn chọn Save, hộp thoại Save As xuất hiện, bạn chọn đường dẫn và nhập tên tập

tin cần lưu trữ. Click vào nút Save.

Hình 7.13 - Hộp thoại hiển thị sau khi chọn Download.

Chỉ ra đường dẫn và nhập vào tên tập tin, Click nút Save.

Hình 7.14 - Hộp thoại hiển thị sau khi chọn Save.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 104/555

Hình dưới là hiển thị trạng thái download như thời gian dự đoán sẽ hoàn thành, số byte đã

download, số byte cần download, tên tập tin, tốc độ truyền.

Hình 7.15 - Hộp thoại hiển thị quá trình download của tập tin Bkav417.exe

Một lưu ý quan trọng là khi đang download đường mạng bị nghẽn hoặc đứt kết nối thì xem như phần

đã download không còn được sử dụng nữa. Khi download những tập tin có kích thước lớn thì làm

theo cách này là không khả thi vì kết nối mạng rất dễ đứt trong khi thời gian download rất lâu. Muốn

vậy ta phải dùng phần mềm download chuyên nghiệp có tính năng download tiếp tục (resume) khi

kết nối mạng đứt và cho phép cắt tập tin thành nhiều phần nhỏ giúp download nhanh hơn ví dụ như:

FlashGet, NetAnt...

Ví dụ sau ta dùng FlashGet để download một chương trình diệt Virus, chú ý trước khi bạn dùng theo

hướng dẫn bạn phải cài đặt chương trình FlashGet trước trên máy của bạn.

Hình 7.16 - Hộp thoại hiển thị khi click chuột phải vào Bkav406.

Bạn click phải chuột vào link và chọn chức năng Download using FlashGet, hộp thoại Add New

Download xuất hiện và bạn nhập một số thông tin phù hợp như proxy, số phần chia tập tin, sau đó

chọn OK.

Trong mục Split File ta nhập giá trị số phần tập tin bị cắt ra, mục Proxy là cổng ra ngoài Internet của

máy bạn.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 105/555

Hình 7.17 - Hộp thoại hiển thị sau khi chọn Download using FlashGet.

Trong ví dụ này file Bkav405.exe được phân ra thành 5 tập tin và trên màn hình hiển thị tiến độ

download của mỗi phần.

Hình 7.18 - Hộp thoại hiển thị tiến trình download tập tin Bkav405.exe

Tổ chức lưu trữ địa chỉ các trang Web thường truy cập.

Khi duyệt Web, ta muốn lưu lại địa chỉ một số trang Web hay và tổ chức theo trật tự dễ nhớ, dễ tìm

kiếm. Muốn lưu địa chỉ trang Web hiện hành bạn vào menu Favorites chọn Add to Favorites, hộp

thoại Add Favorites xuất hiện, bạn chọn vị trí lưu và nhập tên của trang Web, sau đó chọn OK. Nếu

bạn muốn tạo thêm thư mục riêng thì chọn New Folder.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 106/555

Hình 7.19 - Hộp thoại hiển thị sau khi chọn Add Favorites.

Bạn muốn tìm địa chỉ các trang Web đã lưu hay sắp xếp các địa chỉ của các trang này theo tổ chức

nhất định bạn vào menu Favorites và chọn chức năng Organize Favorites. Hộp thoại Organize

Favorites xuất hiện, bạn Click vào Create Folder để tạo mục mới, thay đổi tên thư mục click vào

Rename, di chuyển thư mục chọn Move to Folder, xóa chọn Delete. Bạn muốn xem nội dung mục

nào thì Double Click vào mục đó. Muốn di chuyển trang Web hoặc một thư mục con vào một thư mục

khác thì bạn click và kéo thả vào thư mục đó.

Hình 7.20 - Hộp thoại Organize Favorites.

Cấu hình Internet Option.

Phần lớn các cấu hình quan trọng của IE đều tập trung trong hộp thoại Internet Options. Muốn mở

hộp thoại này bạn vào menu Tools chọn Internet Option.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 107/555

Hình 7.21 - Hộp thoại Internet Options.

Trong phần HomePage, chỉ ra địa chỉ trang Web làm HomePage trong ô Address. Ngoài ra, còn có

thể sử dụng các nút lệnh như : sử dụng trang Web hiện hành làm HomePage click vào Use Current,

sử dụng http://www.msn.com/ làm HomePage click vào Use Default, không sử dụng HomePage click

vào Use Blank.

Khi truy cập thông tin Web, để tiết kiệm thời gian cho các lần truy cập sau, các Web Browser thường

lưu trữ tạm các thông tin đã truy cập trên đĩa. Vùng lưu trữ tạm này gọi là Cache. Như vậy, khi truy cập

một trang Web, trước tiên Web Browser sẽ kiểm tra trang Web cần truy cập đã có trong cache hay

chưa, nếu có nó sẽ hiển thị thông tin trong cache thay vì phải truy cập vào Web Server để lấy thông

tin. Tuy nhiên, thông tin lưu trữ trong cache có thể bị lạc hậu so với thông tin thực tế do đó các Web

Browser phải có cơ chế kiểm tra. Trong Internet Explorer, có bốn cơ chế:

- Every visit to the page: kiểm tra thông tin trong cache so với thông tin thực tế mỗi lần truy cập

vào một trang Web.

- Every time you start Internet Explorer: kiểm tra thông tin trong cache so với thông tin thực tế

mỗi lần khởi động Internet Explorer.

- Automatically: tự động hệ thống IE sẽ kiểm tra.

- Never: không cần kiểm tra, luôn lấy thông tin trong Cache.

Cấu hình Temporary Internet Files:

- Click vào Delete Cookies để xoá các thông tin mà IE lưu trữ trong Cookies.

- Click vào Delete Files để xoá các file được lưu trữ trong vùng lưu trữ tạm (cache)

- Click vào Setting để cấu hình các thông số cho vùng lưu trữ tạm. Bạn chọn cách thức kiểm tra

của IE và thay đổi kích thước của vùng lưu trữ tạm.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 108/555

Hình 7.22 - Hộp thoại Settings.

Cấu hình History: trong mục Days to keep pages in history cho phép ta quy định số ngày mà IE nhớ

các địa chỉ trang Web mà ta đã duyệt qua. Muốn xóa tất cả các địa chỉ này ta click và nút Clear

History.

Click vào nút Colors để thay đổi màu của các thành phần sau như : màu của văn bản bình thường

(các văn bản không phải link), màu nền, màu của các Link chưa duyệt qua, màu của các Link đã

duyệt qua. Ngoài ra, để các link đổi màu khi di chuyển con trỏ chuột tới thì chọn Use Hover color, sau

đó chỉ định màu cho Hover.

Hình 7.23 - Hộp thoại Colors.

Click vào nút Font để thay đổi cấu hình của Font.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 109/555

Hình 7.24 - Hộp thoại Fonts.

Click vào nút Language để chọn ngôn ngữ hiển thị nếu Website đó hỗ trợ đa ngôn ngữ.

Hình 7.25 - Hộp thoại Language.

Cấu hình kết nối Internet.

Muốn truy cập được Internet, bạn phải tạo các kết nối Internet, hai kết nối thông dụng là Dial-up và

LAN. Trong Tab Connections bạn có thể chọn các kết nối Dial-up có sẵn hay tạo kết nối khác. Nếu

bạn chọn hình thức kết nối Internet qua mạng LAN thì bạn click vào nút LAN Settings.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 110/555

Hình 7.26 - Hộp thoại Internet Options - Tab Connections.

Thông thường các máy trạm truy cập Internet qua mạng LAN thì các máy trạm này không trực tiếp lên

Internet để lấy thông tin mà gởi yêu cầu đến một máy làm đại diện (proxy). Máy đại diện này được kết

trực tiếp lên Internet, do đó máy này sẽ lấy thông tin giúp các máy trạm và gởi trả các thông tin về cho

các máy trạm. Máy trạm nhận thông tin và hiển thị nội dung lên màn hình giúp cho người dùng cảm

giác như mình được trực tiếp sử dụng các dịch vụ Internet nhưng thực tế thì không. Như vậy, các máy

trạm muốn truy cập Internet thì phải khai báo địa chỉ máy Proxy.

Hình 7.27 - Mô tả mô hình hoạt động của Proxy.

Trong hộp thoại LAN Setting, bạn nhập địa chỉ IP của Proxy và giá trị port mà proxy cho phép các

máy trạm đi qua.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 111/555

Hình 7.28 - Hộp thoại LAN Settings.

Ngoài ra có một số địa chỉ mà ta muốn truy cập trực tiếp mà không cần qua Proxy, thì ta nhập vào ô

Exceptions.

Hình 7.29 - Hộp thoại Proxy Settings.

Duyệt web không trình diễn hình và nhạc

Đôi lúc ta cần tìm nhanh một tài liệu nào đó trên mạng mà chỉ cần text không cần hình ảnh thì ta nên

tắt chế độ trình diễn hình và nhạc trên IE vì khi tắt các chế độ này đi thì trang web sẽ được duyệt

nhanh hơn. Ta vào menu Tools/Internet Option chọn Tab Advanced, trong mục Multimedia bỏ các

đánh dấu vào các mục: play animations, play sounds, play videos.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 112/555

Hình 7.30 - Hộp thoại Internet Options - Tab Advance.

V.4. Search Engine và tìm kiếm thông tin trên Web.

Giới thiệu về Search Engine.

Search Engine thông thường là một hệ thống mạng lớn chạy song song và có thể xử lý phân tán chạy

trên nhiều máy tính. Hệ thống này được chia thành ba tầng chính, gồm tầng thu thập thông tin, nhận

dạng và chuyển đổi thông tin thành dạng text, lập cơ sở dữ liệu cho các thông tin dạng text. Mỗi tầng

được chia thành nhiều đơn vị độc lập hoạt động theo kiểu chia sẻ tính toán hoặc dự trữ (redundant), từ

đó tính tin cậy và hiệu năng của hệ thống rất cao. Đơn vị khai thác dữ liệu được tích hợp cùng với

phần lập chỉ mục cơ sở dữ liệu, cho phép khai thác qua các client sử dụng giao thức TCP/IP trên bất

kỳ hệ thống nào (Windows, Unix...). Việc chia hệ thống thành các khối chức năng phối hợp với nhau

thông qua bộ điều phối, hệ thống có thể phân tán để xử lý trên nhiều máy tính nhỏ hay tập trung toàn

bộ trên hệ thống máy lớn. Vì vậy, lượng dữ liệu mà hệ thống có thể phục vụ, về mặt nguyên tắc cho

phép đến hàng trăm triệu tài liệu.

Tìm kiếm thông tin trên Web

Công cụ tìm kiếm trên IE, bạn muốn tìm kiếm trong IE bạn click vào nút Search trên thanh trạng thái,

bên trái của cửa sổ IE xuất hiện hộp thoại tìm kiếm, bạn nhập chuỗi cần tìm kiếm. Ví dụ như hình sau

ta tìm kiếm các trang Web cung cấp miễn phí các source code hỗ trợ học tập.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 113/555

Hình 7.31 - Kết quả sau khi Search bằng từ khóa "free source code".

Công cụ tìm kiếm Panvietnam, Panvietnam sử dụng hầu hết các công nghệ mới nhất trong tìm kiếm

thông tin tương tự như Google nhưng nó còn tích hợp thêm các công nghệ đặc thù dành cho Việt

Nam như:

- Hỗ trợ tiếng việt với cả ba bộ mã chính như : Unicode, TCVN, VNI. Suy đoán bộ mã tiếng việt

thông minh.

- Xử lý song song.

- Cơ chế trả lời kết quả thông minh.

- Hỗ trợ mọi hệ thống sử dụng chuẩn giao tiếp TCP (Windows, Unix, Macitosh).

- Không giới hạn số lượng tài liệu tìm kiếm.

- Tốc độ cập nhật thông tin mới nhanh.

- Hỗ trợ trên 200 định dạng tài liệu phổ biến nhất.

Hình 7.32 - Trang Web Panvietnam.

Bạn nhập vào chuỗi cần tìm kiếm mạng máy tính thì kết quả trả về như hình sau. Mỗi kết quả tìm được

là một đường link đến một Website chứa thông tin mà ta cần tìm. Muốn xem chi tiết nội dung thì ta

click chuột vào đường link này.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 114/555

Hình 7.33 - Kết quả search từ khóa "mạng máy tính" trên PanVietnam.

Công cụ tìm kiếm Google, Google là một công cụ tìm kiếm thông tin toàn cầu trên Internet mạnh nhất

hiện nay. Tiện ích này giúp ta có thể tìm kiếm thông tin với rất nhiều ngôn ngữ khác nhau. Trong hình

sau ta cũng tìm kiếm các trang Web chứa thông tin mạng máy tính.

Hình 7.34 - Kết quả search từ khóa "mạng máy tính" trên Google.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 115/555

VI. DỊCH VỤ FTP.

VI.1. Mô hình hoạt động của FTP.

FTP (File Transfer Protocol) là một dịch vụ cho phép ta truyền tải file giữa hai máy tính ở xa dùng

giao thức TCP/IP. FTP cũng là một ứng dụng theo mô hình client-server, nghĩa là máy làm FTP

Server sẽ quản lý các kết nối và cung cấp dịch vụ tập tin cho các máy trạm. Nói tóm lại FTP Server

thường là một máy tính phục vụ cho việc quảng bá các tập tin cho người dùng hoặc là một nơi cho

phép người dùng chia sẻ tập tin với những người dùng khác trên Internet. Máy trạm muốn kết nối vào

FTP Server thì phải được Server cấp cho một account có đầy đủ các thông tin như: địa chỉ máy

Server (tên hoặc địa chỉ IP), username và password. Phần lớn các FTP Server cho phép các máy

trạm kết nối vào mình thông qua account anonymous (account anonymous thường được truy cập

với password rỗng). Các máy trạm có thể sử dụng các lệnh ftp đã tích hợp sẵn trong hệ điều hành

hoặc phần mềm chuyên dụng khác để tương tác với máy FTP Server.

Hình 7.35 - Mô hình hoạt động của FTP Server.

VI.2. Tập hợp các lệnh FTP.

Lệnh Chức năng

!

Chạy chương trình command dos trên máy tính cục

bộ.

?

Hiển thị giúp đỡ của các lệnh Ftp, lệnh này giống với

lệnh Help.

Append

Chèn nội dung của một tập tin trên máy tính cục bộ vào

cuối của một tập tin trên máy tính ở xa (máy FTP

Server), dùng định dạng tập tin hiện tại.

Ascii

Đặt loại định dạng truyền file là ASCII, giá trị này là mặc

định khi khởi tạo kết nối FTP.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 116/555

Bell

Bật trạng thái chuông là on/off. Nếu là on thì sau mỗi

lần lệnh truyền file hoàn thành thì máy phát ra tiếng

chuông. Mặc định trạng thái này là off.

Binary Đặt loại định dạng truyền file là binary.

Bye

Tắt kết nối với máy tính ở xa và thoát khỏi chương trình

FTP.

Cd Thay đổi thư mục hiện thành trên máy ở xa(Server).

Close

Ngừng phiên giao dịch với máy tính ở xa và trở về dòng

lệnh của chương trình ftp.

Debug

Bật trạng thái Debugg on/off. Nếu là on thì mỗi lệnh

gởi đến máy tính ở xa thì chương trình sẽ in ra các

thông báo. Mặc định là trạng thái là off.

Delete Xoá tập tin trên máy tính ở xa.

Dir

Hiển thị danh sách các tập tin và thư mục con trong thư

mục hiện tại.

Disconnect Tắt kết nối với máy tính ở xa và trở về dòng lệnh FTP.

Get

Chép một tập tin từ máy tính ở xa về máy tính cục bộ,

dùng định dạng truyền file hiện tại.

Help Hiển thị giúp đỡ của các lệnh Ftp.

Lcd

Thay đổi thư mục hiện trên máy tính cục bộ. Mặc định là

thư mục đang làm việc trên máy tính cục bộ.

Ls

Hiển thị danh sách các tập tin và thư mục con trong thư

mục hiện tại.

Mdelete Xóa nhiều tập tin cùng trên một máy tính ở xa.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 117/555

Mget

Chép nhiều tập tin từ máy tính ở xa về máy tính cục bộ

dùng định dạng truyền file hiện tại.

mkdir Tạo thư mục trên máy tính ở xa.

Mput

Chép nhiều tập tin ở máy tính cục bộ lên máy tính ở xa

dùng định dạng truyền file hiện tại.

open Mở một kết nối đến máy FTP Server.

Put

Chép một tập tin ở máy tính cục bộ lên máy tính ở xa

dùng định dạng truyền file hiện tại.

Pwd Hiển thị thư mục hiện hành trên máy tính ở xa.

Quit

Tắt kết nối với máy tính ở xa và thoát khỏi chương trình

FTP.

Recv

Chép một tập tin từ máy tính ở xa về máy tính cục bộ,

dùng định dạng truyền file hiện tại. Tương tự như lệnh

Get.

Rename Đổi tên tập tin, thư mục trên máy tính ở xa.

Rmdir Xóa một thư mục ở xa.

Send

Chép một tập tin ở máy tính cục bộ lên máy tính ở xa

dùng định dạng truyền file hiện tại. Tương tự như Put.

Status Hiển thị các trạng thái lựa chọn của kết nối FTP.

type Đặt hoặc hiển thị định dạng truyền file.

user Định người dùng khi kết nối đến máy tính ở xa.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 118/555

VI.3. Dùng FTP trong Windows Commander.

Giới thiệu.

Windows Commander là chương trình quản lý tập tin và thư mục được sử dụng rộng rãi nhất hiện

nay. Đồng thời Windows Commander cũng đã tích hợp chương trình FTP Client. Với chương trình

trạm này, bạn có thể truy cập đến 10 FTP Server cùng lúc trên Internet hoặc trên Intranet. Chương

trình FTP client này không chỉ cho phép upload và download file mà còn hỗ trợ truyền files trực tiếp

từ máy tính ở xa đến một máy tính khác. Bạn có thể thao tác trên FTP Client giống như các tính năng

của Windows Commander. Ví dụ như: sao chép (F5), đổi tên (SHIFT+F6), xóa (F8), tạo thư mục (F7).

Tạo kết nối mới:

Bạn vào menu Commands chọn FTP New Connection. Hộp thoại FTP xuất hiện, trong mục

Connection to bạn nhập vào địa chỉ của máy FTP Server mà bạn cần kết nối, chọn OK.

Hình 7.36 - Hộp thoại sau khi chọn FTP New Connection.

Sau đó chương trình yêu cầu bạn nhập User và Password vào. Nếu đúng chương trình sẽ kết nối vào

Server và lúc đó trên màn hình có hai cửa sổ. Cửa sổ bên trái hiển thị các tập tin trên máy cục bộ, cửa

sổ bên phải hiển thị các tập tin trên máy tính ở xa (máy Server).

Hình 7.37 - Giao diện chương trình Windows Commander.

Sau khi đã kết nối bạn có thể thực hiện các thao tác tập tin giữa máy tính cục bộ và máy tính ở xa

thông qua hai cửa sổ trên. Khi muốn hủy kết nối bạn click chuột vào nút Disconnect, chương trình sẽ

trở về trạng thái bình thường.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 119/555

VII. E-MAIL.

VII.1. Mô hình hoạt động.

E-mail (electronic mail) là thư điện tử, là một hình thức trao đổi thư từ nhưng thông qua mạng

Internet. Dịch vụ này được sử dụng rất phổ biến và không đòi hỏi hai máy tính gởi và nhận thư phải

kết nối online trên mạng..

Tại mỗi Mail Server thông thường gồm hai dịch vụ: POP3 (Post Office Protocol 3) làm nhiệm vụ giao

tiếp mail giữa Mail Client và Mail Server, SMTP (Simple E-mail Transfer Protocol) làm nhiệm vụ

giao tiếp mail giữa các máy Mail Server.

Hình 7.38 - Mô hình hoạt động của Mail Server.

Để sử dụng E-mail, người dùng cần có một account mail do nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) cấp

bao gồm các thông tin sau: địa chỉ mail (ví dụ: [email protected]), username, password và địa chỉ

của Mail Server mà mình đăng ký. Sau đó chọn một chương trình Mail Client (Outlook Express,

Eudora, Netscape...) và cấu hình các thông số trên vào chương trình đó. Từ đó bạn có thể sử dụng

chương trình này để soạn thảo và gởi nhận mail một cách dễ dàng.

VII.2. Các loại mail.

Thông thường có hai loại mail thông dụng là WebMail và POP Mail. Webmail là loại mail mà hình thức

giao dịch mail giữa Client và Server dựa trên giao thức Web (http), thông thường Webmail là miễn

phí. Còn POP Mail là loại mail mà các Mail Client tương tác với MAIL SERVER bằng giao thức POP3.

Mail loại này tiện lợi và an toàn hơn nên thông thường là phải đăng ký thuê bao với nhà cung cấp dịch

vụ.

VII.3. Sử dụng WebMail.

Bạn muốn có một địa chỉ mail Internet để giao dịch với bạn bè trên thế giới, bạn có thể đến nhà cung

cấp dịch vụ Internet để đăng ký hoặc tự tạo cho mình một địa chỉ mail miễn phí trên các Website nổi

tiếng như Yahoo, Hotmail, Fpt, Vnn... Trong ví dụ này sẽ hướng dẫn bạn tạo một địa chỉ mail miễn

phí trên Yahoo.

Đầu tiên bạn vào Website của Yahoo và bạn click vào Sign up now.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 120/555

Hình 7.39 - Trang Web Mail của Yahoo.

Yahoo sẽ hiện ra ba dịch vụ mail cung cấp cho khách hàng và bạn chọn dịch vụ đầu tiên vì đây là dịch

vụ miễn phí. Hai dịch vụ sau đều phải thuê bao. Bạn click vào Sign up now trong phần Free Yahoo

Mail.

Hình 7.40 - Giao diện sau khi chọn Sign up now.

Yahoo sẽ hiện bảng thông tin cá nhân và bạn nhập vào các thông tin này như: địa chỉ mail mà bạn đề

xuất, password, ngày tháng năm sinh, tên, mã vùng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 121/555

Hình 7.41 - Giao diện để tạo một địa chỉ mail Yahoo mới.

Để tránh các hacker tạo tự động địa chỉ mail, Yahoo xây dựng tính năng Word Verification. Do đó

bạn phải quan sát chữ trên hình và nhập chữ đó vào textbox của mục Word Verification. Sau đó click

vào Submit This Form để cập nhật các thông tin vừa nhập lên Yahoo Server.

Hình 7.42 - Giao diện để tạo một địa chỉ mail Yahoo mới (tt).

Nếu thông tin nào không phù hợp thì Yahoo sẽ tô màu đỏ, lúc đó bạn xem hướng dẫn của Yahoo và

điều chỉnh cho phù hợp. Sau khi đăng ký thành công Yahoo sẽ thông báo với bạn các thông tin về

Yahoo, bạn click vào I Accept để hoàn thành quá trình đăng ký.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 122/555

Hình 7.43 - Giao diện gởi các thông tin tạo một địa chỉ mail mới.

Nếu quá trình đăng ký thành công thì Yahoo sẽ thông báo như màn hình sau. Từ đây bạn có thể sử

dụng địa chỉ mail [email protected] để giao dịch với mọi người trên thế giới.

Hình 7.44 - Giao diện sau khi tạo thành công một địa chỉ mail Yahoo mới.

Bạn đã có một account mail trên Yahoo, mỗi lần bạn muốn gởi nhận mail thì bạn vào trang Web

http://mail.yahoo.com, sau đó bạn nhập ID mail và password vào chọn Sign in

Hình 7.45 - Giao diện để bắt đầu đăng nhập vào Mail Yahoo.

Yahoo cung cấp cho bạn một giao diện tương tác mail rất tiện lợi. Muốn xem các mail mới nhận được

bạn click vào Inbox, lúc đó cửa sổ bên phải sẽ hiện toàn bộ các mail mà bạn nhận được. Bạn click vào

chủ đề của mail để đọc nội dung chi tiết của mail. Bạn click vào các mục còn lại như: Draft chứa các

mail soạn chưa hoàn thành, Sent chứa các mail đã gởi đi, Trash chứa các mail đã xóa giúp bạn có thể

phục hồi các mail bị xóa nhầm.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 123/555

Hình 7.46 - Giao diện sau khi đăng nhập vào Mail Yahoo.

Muốn thay đổi các thông tin cá nhân hoặc thay đổi password bạn click vào Mail Option, sau đó bạn

thay đổi những thông tin cần thiết.

Hình 7.47 - Giao diện sau khi chọn lựa Mail Option.

Bạn muốn gởi mail thì click vào Compose, màn hình soạn thảo mail xuất hiện. Trong mục To bạn

nhập địa chỉ mail mà bạn cần gởi đến. Mục Cc và Bcc bạn nhập vào địa chỉ mail của những người

cùng nhận mail này. Mục Subject bạn nhập chủ đề của mail, Attachments cho phép bạn gởi mail có

file đính kèm. Các nút khác trên thanh công cụ giúp bạn soạn thảo mail, các tính năng này giống như

các tính năng của các nút trên thanh công cụ của Word. Sau khi soạn thảo xong bạn click vào Send

để gởi mail đi.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 124/555

Hình 7.48 - Giao diện sau khi chọn lựa Compose (để tạo một mail mới).

VII.4. Sử dụng Outlook Express.

Giới thiệu:

Với một kết nối Internet và chương trình Outlook Express, bạn có thể trao đổi thư điện tử (E-mail)

với tất cả mọi người trên Internet và gia nhập vào bất kỳ một nhóm tin (newsgroup) nào.

Chương trình Internet Connection Wizard giúp bạn kết nối với một hoặc nhiều Mail hoặc News

Server. Khi bạn cấu hình thì bạn cần những thông tin từ nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) hoặc

người quản trị mạng nội bộ (LAN administrator) như:

- Cấu hình tài khoản mail, bạn cần tên tài khoản của bạn (account name) và mật khẩu (password).

Đồng thời bạn phải có tên (mail.hcm.vnn.vn) hoặc địa chỉ (203.168.10.200) của Incoming và

Outcoming Mail Server.

- Đọc tin, bạn cần tên của News Server mà bạn muốn kết nối. Nếu có yêu cầu bạn phải có tên tài

khoản và mật khẩu.

Một chương trình Mail Client cơ bản thông thường có các folder sau:

- Inbox: chứa các thư đã nhận

- Outbox: chứa các thư chuẩn bị gởi đi

- Send Items: chứa các thư đã gởi đi

- Deleted Items: chứa các thư đã xóa, giúp ta có thể phục hồi khi xoá nhập một thư nào đó.

- Drafts: chứa các mail đang soạn dở dang.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 125/555

Hình 7.49 - Giao diện của Outlook Express.

Các cấu hình cơ bản.

Thêm tài khoản mail: muốn cấu hình mail bạn phải biết loại Mail Server bạn dùng (POP3, IMAP,

HTTP), tài khoản, mật khẩu, tên của incoming mail server loại POP3 và IMAP, tên của outcoming

mail server. Sau khi có đủ các thông tin bạn vào menu Tools, click vào Account, hội thoại Internet

Account xuất hiện, click vào nút Add, chọn mail.

Hình 7.50 - Hộp thoại Internet Accounts.

Sau khi hộp thoại Internet Connection Wizard xuất hiện, trong mục Display name bạn nhập tên của

bạn vào, chọn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 126/555

Hình 7.51 - Giao diện hộp thoại Internet Connection Wizard.

Trong hộp thoại Internet E-Mail Address, trong mục E-mail address bạn nhập vào địa chỉ mail của

bạn vào.

Hình 7.52 - Hộp thoại Internet Connection Wizard (tt).

Trong hộp thoại E-mail Server Name bạn nhập vào tên hoặc địa chỉ của Server Incoming và

Outcoming. Đồng thời bạn chú ý là hiện tại mình đang dùng protocol pop3 để tương tác với Server

Mail (bạn có thể sử dụng các protocol khác như imap, http nhưng với điều kiện là Server Mail phải hỗ

trợ), sau đó chọn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 127/555

Hình 7.53 - Hộp thoại Internet Connection Wizard (tt).

Trong hộp thoại Internet Mail Logon, trong mục account name bạn nhập vào tài khoản của bạn, mục

password bạn nhập vào mật khẩu của bạn. Nếu bạn đánh dấu vào Remember password thì

password sẽ được nhớ, lần sau bạn check mail thì outlook không yêu cầu bạn nhập password nữa.

Hình 7.54 - Hộp thoại Internet Connection Wizard (tt).

Chọn Finish để hoàn thành. Bạn muốn kiểm tra lại các thông tin mình vừa cấu hình bạn chọn Account

trong Tab Mail và click vào nút Properties.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 128/555

Hình 7.55 - Hộp thoại Mail Properties.

Nhận và đọc thư: sau khi click vào nút Send/Recv trên thanh công cụ, Outlook sẽ gởi các mail trong

Outbox ra ngoài và nhận các mail mới đưa vào Inbox. Muốn đọc nội dung các mail mới này, ta click

chuột vào Inbox, lúc đó bên phải sẽ xuất hiện thông tin chi tiết của các mail này và bên dưới là nội

dung của mail. Bạn xem hình phía trên.

Xem tập tin gởi kèm: trong màn hình Preview, click chuột vào biểu tượng chiếc kẹp giấy, sau đó chọn

tập tin gởi kèm rồi chọn Open để mở tập tin hoặc chọn Save to disk để lưu tập tin vào đĩa.

Trả lời thư: chọn thư cần trả lời và click vào nút Reply trên thanh công cụ, sau đó nhập nội dung trả lời

và click vào Send để gởi đi.

Chuyển tiếp thư: đôi lúc ta muốn chuyển toàn bộ nội dung một mail mà ta nhận được đến một người

khác thì ta click phải chuột trên mail đó và chọn chức năng Forward, sau đó nhập địa chỉ cần gởi đến.

Nếu có nhiều địa chỉ thì các địa chỉ này cách nhau bởi dấu chấm hoặc chấm phẩy.

Tổ chức và sắp xếp thư: để tiện lợi cho việc tìm kiếm và xử lý mail ta nên sắp xếp các mail theo một tổ

chức thư mục nhất định. Trước tiên ta cần tạo thêm các thư mục mở rộng bằng cách click phải chuột

vào Local Folders, chọn New Folders và nhập tên thư mục cần tạo. Trong ví dụ sau ta tạo folder Ban

để chứa các mail của bạn bè, folder Congviec để chứa các mail công việc. Sau đó ta vào Inbox chọn

mail cần di chuyển rồi click phải chuột trên mail đó, chọn Move to Folder.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 129/555

Hình 7.56 - Mail của "Nguyen Van Hung" đã được gởi vào thư mục "Ban".

Quản lý thư bằng các quy tắc (Rules): khi bạn giao dịch mail với nhiều người mà bạn sắp xếp các mail

bằng tay thì mất rất nhiều thời gian. Outlook cung cấp cho ta công cụ Message Rules giúp ta có thể

quản lý tự động các mail một cách dễ dàng. Một quy tắc (Rule) gồm hai phần: phần điều kiện

(Conditions) chứa một hoặc nhiều điều kiện về mail, phần hành động (Actions) chứa một hoặc nhiều

hành động ứng với các diều kiện trên. Ví dụ ta muốn khi nhận bất kỳ mail nào của anh Nguyen Van

Hung thì tự động chuyển vào Folder Ban. Ta làm các bước như sau: vào menu Tools/Message

Rules/Mail... Hộp thoại New Mail Rules xuất hiện, trong mục điều kiện (Select the conditions for

your rule) bạn check vào Where the from line contains people thì phía dưới mục Rules Decription

chứa hàng chữ màu xanh contains people.

Hình 7.57 - Hộp thoại New Mail Rule.

Bạn click vào hàng chữ màu xanh contains people, hộp thoại Select People xuất hiện. Bạn nhập vào

địa chỉ mai của anh Nguyễn Văn Hùng: [email protected], chọn Add, chọn OK.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 130/555

Hình 7.58 - Hộp thoại sau khi chọn Contains people.

Bước kế tiếp là bạn chọn hành động cho điều kiện này, trong mục Select the Actions for your rule

bạn check vào Move it to the specified folder.

Hình 7.59 - Hộp thoại New Mail Rule (tt).

Trong mục Rule Description, click vào hàng chữ màu xanh specified để chỉ ra thư mục mail sẽ di

chuyển đến.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 131/555

Hình 7.60 - Hộp thoại sau khi chọn Specified Folder.

Sau khi hoàn thành bạn sẽ có một quy tắc như sau:

Hình 7.61 - Hộp thoại Message Rules.

Xác định thời gian check mail tự động: bạn vào menu Tools/Option, hộp thoại Option xuất hiện, trong

Tab General, mục Send/Receive Messages bạn check vào Check for new message every XX

minute, đồng thời bạn nhập vào thời gian check mail tự động.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 132/555

Hình 7.62 - Hộp thoại Options.

Mail có hai định dạng cơ bản là: HTML và Plain Text. Dạng HTML cho phép ta soạn thảo mail như

một trang Web có thể chèn hình ảnh, âm thanh vào mail, làm cho mail có thể sống động hơn. Dạng

Plain Text chỉ cho phép ta soạn thảo mail như một tài liệu văn bản trong suốt. Muốn chọn định dạng

mail bạn vào Tab Send trong hộp thoại Option, mục Mail Sending Format bạn chọn định dạng mà

bạn muốn.

Hình 7.63 - Hộp thoại Options - Tab Send.

Sử dụng Stationary: Stationary là một khuôn mẫu mail được thiết kế sẵn giúp bạn có thể soạn thảo

mail nhanh và trình bày đẹp. Bạn vào tab Compose trong hộp thoại Option, mục Stationery, check

vào mail và bạn click vào Select để chọn khuôn mẫu vừa ý.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 133/555

Hình 7.64 - Hộp thoại Options - Tab Compose.

Chèn đối tượng Signatures: Signature là những thông tin cá nhân được gởi tự động kèm theo thư.

Thông thường các thông tin này là tên công ty, số điện thoại, fax... Bạn muốn chèn các thông tin này

bạn vào Tab Signatures trong hộp thoại Option. Click và New để tạo Signature mới, trong mục Text

nhập vào các thông tin cần thiết.

Hình 7.65 - Hộp thoại Options - Tab Signatures.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 134/555

Quản lý nhiều người dùng trong Outlook: đôi lúc nhiều người dùng chung một chương trình Outlook

để gởi nhận mail và họ muốn mail của họ được bảo mật có nghĩa là mail của riêng người nào thì người

đó mới được đọc. Lúc đó ta sử dụng tính năng Identity của Outlook, trước hết ta tạo ra Identity cho

từng người bằng cách vào menu File/Identities/Manager Identities, sau đó click vào New và nhập tên

của các thành viên. Nếu muốn bảo mật tuyệt đối thì check vào mục sử dụng password.

Hình 7.66 - Hộp thoại Manage Identities.

Ta chuyển vào Identity bằng cách vào menu File/Switch Indentity và chọn người cần chuyển vào,

sau đó bạn cấu hình từ đầu cho riêng bạn xem như là bạn sở hữu riêng một chương trình Outlook

Express. Chú ý là sau khi sử dụng xong bạn phải chọn chức năng Log off để thoát khỏi Identity của

mình tránh tình trạng người khác đọc được mail của mình.

Hình 7.67 - Hộp thoại Switch Identities.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 135/555

VIII. XÂY DỰNG TRANG WEB.

VIII.1. Giới thiệu ngôn ngữ HTML.

Ngôn ngữ HTML (HyperText Markup Language) là một ngôn ngữ mô tả, bao gồm tập hợp các thẻ

(tag) dùng để mô tả các trang Web. Mỗi thẻ thông thường là một cặp chỉ vị trí bắt đầu thẻ và vị trí kết

thúc thẻ.

VIII.2. Các thẻ (Tag) trong HTML.

- <HTML></HTML> :thẻ nhận dạng tài liệu, đặt ở vị trí bắt đầu và kết thúc tập tin.

- <TITLE></TITLE>: chỉ ra nội dung tiêu để của trang Web, nội dung này sẽ được hiển thị trên thanh

tiêu đề của chương trình Browser. Thẻ này chỉ đặt trong phần Header.

- <HEAD></HEAD>: chỉ ra phần header của trang Web, thẻ này có thể bỏ qua.

- <BODY></BODY>: thẻ này chỉ ra phần nội dung của trang Web.

- <H?></H?>: định dạng văn bản theo heading, giá trị này từ 1 đến 6, giá trị càng nhỏ chữ càng lớn.

- <H? ALIGN=LEFT | CENTER | RIGHT></H?> : định dạng canh lề cho văn bản.

- <EM></EM>: hiển thị văn bản ở dạng nghiêng theo logical type.

- <STRONG></STRONG>: hiển thị văn bản ở dạng in đậm theo logical type.

- <BIG></BIG> : chọn kích thước font lớn.

- <SMALL></SMALL>: chọn kích thước font nhỏ.

- <B></B> :hiển thị văn bản ở dạng in đậm theo physical type.

- <I></I>: hiển thị văn bản ở dạng nghiêng theo physical type.

- <U></U>: hiển thị văn bản ở dạng gạch dưới theo physical type.

- <STRIKE></STRIKE>: hiển thị văn bản ở dạng strikeout theo logical type.

- <S></S>: hiển thị văn bản ở dạng strikeout theo physical type.

- <SUB></SUB>:hiển thị văn bản ở dạng Subscript theo logical type.

- <SUP></SUP>: hiển thị văn bản ở dạng superscript theo logical type.

- <CENTER></CENTER>: định dạng canh giữa cho văn bản và hình.

- <BLINK></BLINK>: hiển thị văn bản dạng nhấp nháy.

- <FONT SIZE=?></FONT>: chọn kích thước font có giá trị từ 1 đến 7.

- <BASEFONT SIZE=?> : chỉ định kích thước font dạng văn bản, có giá trị từ 1-7. Mặc định là 3.

- <FONT COLOR="#$$$$$$"></FONT> : chỉ định màu của văn bản, giá trị dưới dạng hexa.

- <FONT FACE="***"></FONT>: chọn font cho văn bản

- <MULTICOL COLS=?></MULTICOL>: tạo văn bản có nhiều cột.

- <A HREF="URL"></A> : tạo một link đến một đối tượng URL.

- <A HREF="URL#***"></A>: tạo một link đến một đối tượng URL được chỉ định.

- <A HREF="URL" TARGET="*** | _blank | _self | _parent|_top"></A>: tạo một link đến một đối

tượng URL chỉ định cửa sổ hiển thị.

- <IMG SRC="URL">: hiển thị ảnh.

- <IMG SRC="URL" ALIGN=TOP | BOTTOM | MIDDLE | LEFT | RIGHT>: canh lề trái phải của ảnh

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 136/555

- <IMG SRC="URL" ALIGN=TEXTTOP | ABSMIDDLE | BASELINE | ABSBOTTOM >: canh phía trên

và phía dưới của ảnh.

- <HR> : Tạo hàng ngang

- <HR ALIGN=LEFT | RIGHT | CENTER > : canh lề

- <HR SIZE=?>: độ dày tính theo pixel.

- <HR WIDTH=?>: độ rộng tính theo pixel.

- <UL><LI></UL>: tạo danh sách không sắp xếp, đặt <LI> trước mỗi đối tượng của danh sách.

- <BODY BACKGROUND="URL">: tạo nền của trang Web.

- <BODY BGCOLOR="#$$$$$$">: đặt màu nền cho trang Web, giá trị này hệ hexa theo thứ tự

red/green/blue.

- <BODY TEXT="#$$$$$$"> : màu chữ.

- <BODY LINK="#$$$$$$">: màu link.

- <BODY VLINK="#$$$$$$">: màu các trang link đã duyệt qua.

- <BODY ALINK="#$$$$$$"> : màu link đang được chọn.

- <FORM ACTION="URL" METHOD=GET | POST></FORM> : định nghĩa một form và phương

thức hoạt động của form.

- <INPUT TYPE="TEXT | PASSWORD | CHECKBOX | RADIO | IMAGE | HIDDEN | SUBMIT |

RESET "> : đưa các đối tượng vào form.

- <INPUT NAME="***"> : tên của trường trong form.

- <INPUT VALUE="***"> :giá trị của trường trong form.

- <INPUT SIZE=?> : kích thước của field tính bằng characters.

- <SELECT></SELECT>: tạo list lựa chọn.

- <SELECT NAME="***"></SELECT> : tên của list.

- <TEXTAREA ROWS=? COLS=?></TEXTAREA>: tạo một hộp nhập liệu.

- <TABLE></TABLE> : định nghĩa một bảng.

- <TABLE BORDER=?></TABLE>: kích thước border.

- <TABLE WIDTH=?>: độ rộng của bảng tính theo pixel.

- <TR></TR> : tạo dòng của bảng.

- <TR ALIGN=LEFT | RIGHT | CENTER | MIDDLE | BOTTOM VALIGN=TOP | BOTTOM |

MIDDLE>: canh lề trong dòng của bảng.

- <TD></TD> : tạo ô trong bảng

- <TD ALIGN=LEFT | RIGHT | CENTER | MIDDLE | BOTTOM VALIGN=TOP | BOTTOM | MIDDLE>

: canh lề trong ô củabảng.

- <TD BGCOLOR="#$$$$$$"> : định màu trong ô của bảng.

- <FRAMESET> </FRAMESET>: khai báo frame.

- <FRAMESET ROWS=,,,></FRAMESET>: độ rộng của hàng tính theo pixel hoặc %.

- <FRAMESET COLS=,,,></FRAMESET>: độ rộng của cột tính theo pixel hoặc %.

- <FRAMESET BORDER=?>: độ rộng của border.

- <FRAMESET BORDERCOLOR="#$$$$$$"> : màu của border.

- <FRAME SRC="URL">: hiển thị nội dung của tài liệu trong Frame.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 137/555

- <FRAME SCROLLING="YES | NO | AUTO">: đặt thuộc tính Scrollbar cho frame.

VIII.3. Các ví dụ về HTML.

Cấu trúc cơ bản của một trang html gồm hai phần chính: phần header (nằm giữa tag <head> và tag

</head>) chứa thông tin chung về trang Web, phần nội dung chính của trang Web (đặt giữa hai tag

<body> và </body> chứa nội dung sẽ được hiển thị trên trang web.

<HTML>

<HEAD>

<TITLE></TITLE>

</HEAD>

<BODY>

Noi dung trang Web

</BODY>

</HTML>

Đặt màu nền cho trang Web:

<BODY BGCOLOR="#FF0000">

Noi dung trang Web

</BODY>

Đặt picture làm nền:

<BODY BACKGROUND="swirlies.gif">

Noi dung trang Web

</BODY>

Đặt chế độ nghiêng, đậm, gạch dưới:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

<U>Noi dung </U> <I>trang </I> <B>Web</B>

</BODY>

Chọn font :

<font color="#00FF00" face=".VnArial" size="7">font chu</font>

Các thuộc tính của text:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

Noi dung <U><I><B><FONT COLOR="#FF0000" FACE="ARIAL"

SIZE="7">trang Web</FONT></B></I></U>

</BODY>

Xuống dòng:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

Hey!<BR>

What's<BR>

going<BR>

on<BR>

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 138/555

here??

</BODY>

Canh text:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

<CENTER>Something really cool</CENTER>

</BODY>

Chèn hình vào trang Web:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

<IMG SRC="copper.gif" WIDTH=82 HEIGHT=68>

</BODY>

Cấp thư mục: SRC="../../copper.gif"

Liên kết:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

Go to <A HREF="http://home.netscape.com/">Netscape!</A>

</BODY>

hoặc :

Click <A HREF="lesson04.html">here</A> to be magically

Gởi mail:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

Send me <A HREF="mailto:[email protected]">Mail!</A>

</BODY>

Liên kết bằng hình:

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

Go to <A HREF="http://home.netscape.com/"> <IMG SRC="copper.gif"

WIDTH=82 HEIGHT=68 BORDER=0></A>

</BODY>

Danh sách trang trí kiểu ('.')

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

What I want for Christmas

<UL>

<LI>a big red truck

<LI>a real fast speedboat

<LI>a drum set

<LI>a BB gun

<LI>a Melanie Griffith

</UL>

</BODY>

Danh sách trang trí kiểu số:(1,2,3..)

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 139/555

<BODY BGCOLOR="#FFFFFF">

What I want for Christmas

<OL>

<LI>a big red truck

<LI>a real fast speedboat

<LI>a drum set

<LI>a BB gun

<LI>a Melanie Griffith

</OL>

</BODY>

Đường kẻ ngang:

<HR WIDTH=20%>

hoặc:

<HR >

<HR WIDTH=60% SIZE=1>

<HR WIDTH=60% SIZE=3 NOSHADE>

Frame

Frame chia theo cột:

<FRAMESET COLS="50%,50%">

<FRAME SRC="lisa.html">

<FRAME SRC="terri.html">

</FRAMESET>

Frame chia theo dòng:

<FRAMESET ROWS="10%,20%,30%,15%,25%">

<FRAME SRC="lisa.html">

<FRAME SRC="terri.html">

<FRAME SRC="kim.html">

<FRAME SRC="tina.html">

<FRAME SRC="shannon.html">

</FRAMESET>

Frame chia tự động:

<FRAMESET COLS="50,*">

<FRAME SRC="lisa.html">

<FRAME SRC="terri.html">

</FRAMESET>

Frame chia frame:

<FRAMESET COLS="50,*,2*">

<FRAMESET ROWS="50,*,*">

<FRAME SRC="lisa.html">

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 140/555

<FRAME SRC="lisa.html">

<FRAME SRC="lisa.html">

</FRAMESET>

<FRAME SRC="terri.html">

<FRAMESET ROWS="50%,50%">

<FRAME SRC="kim.html">

<FRAME SRC="tina.html">

</FRAMESET>

</FRAMESET>

Độ rộng của line, màu line của frame:

<FRAMESET COLS="154,*" BORDER=20 BORDERCOLOR="#FFOOOO">

<FRAMESET ROWS="170,*" FRAMEBORDER=NO >

<FRAME SRC="world.gif" WIDTH=146 HEIGHT=162 SCROLLING=NO

MARGINWIDTH=1 MARGINHEIGHT=1>

<FRAME SRC="lisa.html">

</FRAMESET>

<FRAME SRC="terri.html">

</FRAMESET>

Form

Gởi mail:

<FORM METHOD=POST ACTION="mailto:[email protected]"

ENCTYPE="application/x-www-form-urlencoded">

</FORM>

Các đối tượng trong form:

<INPUT TYPE=TEXT NAME="ADDRESS" VALUE="44 Cherry St" SIZE=30>

<INPUT TYPE=PASSWORD NAME="USER PASSWORD">

Radio button:

<INPUT TYPE=RADIO NAME="BEST FRIEND" VALUE="Ed" CHECKED> Ed Holleran<BR>

<INPUT TYPE=RADIO NAME="BEST FRIEND" VALUE="Rick"> Rick Weinberg<BR>

<INPUT TYPE=RADIO NAME="BEST FRIEND" VALUE="Tom"> Tom Studd<P>

Check Box:

<INPUT TYPE=CHECKBOX NAME="ED" VALUE="YES" CHECKED> Ed Holleran<BR>

<INPUT TYPE=CHECKBOX NAME="Rick" VALUE="YES"> Rick Weinberg<BR>

ComboBox:

<SELECT NAME="BEST FRIEND">

<OPTION VALUE="Ed">Ed

<OPTION VALUE="Rick">Rick

<OPTION VALUE="Tom" SELECTED>Tom

<OPTION VALUE="Guido">Guido

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 141/555

</SELECT>

List Box:

<SELECT NAME="BEST FRIEND" SIZE=4>

<OPTION VALUE="Ed">Ed

<OPTION VALUE="Rick">Rick

<OPTION VALUE="Tom" SELECTED>Tom

<OPTION VALUE="Guido">Guido

<OPTION VALUE="Horace">Horace

<OPTION VALUE="Reggie">Reggie

<OPTION VALUE="Myron">Myron

</SELECT>

Text Area:

<TEXTAREA NAME="COMMENTS" ROWS=6 COLS=50>

</TEXTAREA>

Nút Submit, Reset:

<INPUT TYPE=SUBMIT>

<INPUT TYPE=RESET>

Table

Chia dòng, cột:

<table border="1" width="100%">

<tr>

<td width="50%"> </td>

<td width="50%"> </td>

</tr>

<tr>

<td width="50%"> </td>

<td width="50%"> </td>

</tr>

</table>

VIII.4. Giới thiệu công cụ tạo web FrontPage.

Giới thiệu về FrontPage.

FrontPage là chương trình giúp ta soạn thảo nhanh các trang Web là không cần thuộc các tag html.

Đồng thời công cụ này cũng giúp ta kiểm tra các liên kết của các trang Web và duyệt trước nội dung

các trang web giống như khi duyệt bằng trình duyệt Web.

FrontPage là một trong các chương trình ứng dụng trong bộ Office của Microsoft, nên cách sử dụng

của chương trình này cũng tương tự như Word hay Excel, do đó người dùng rất dễ làm quen.

Khởi động chương trình FrontPage: chọn Start/Programs/Microsoft FrontPage

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 142/555

Hình 7.68 - Giao diện chương trình FrontPage.

Tạo một trang Web mới: trong FrontPage vào menu File/New/Page or Web hoặc click chuột vào icon

"New" trên thanh công cụ. Sau đó vào menu File chọn Save và nhập tên trang Web cần lưu trữ. Thông

thường phần mở rộng của tập tin Web là htm hoặc html. Trong cửa sổ làm việc của ProntPage có ba

chế độ hiển thị là "Normal", "HTML", "Preview".

Normal là chế độ soạn thảo Web.

HTML là chế độ hiển thị nội dung source html của trang Web.

Preview là chế độ duyệt Web giống như trình duyệt web dùng để kiểm tra trước khi đưa trang Web lên

mạng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 143/555

Hình 7.69 - Giao diện khi chọn chế độ xem là HTML.

Thanh công cụ định dạng văn bản với các tính năng thông dụng sau:

Hình 7.70 - Thanh công cụ định dạng văn bản.

- Chọn kiểu văn bản

- Chọn loại font thích hợp

- Chọn kích thước chữ

- Định dạng in đậm, in nghiêng, gạch dưới

- Canh lề trái, phải, giữa, đều hai bên lề

- Tăng giảm kích thước chữ

- Định dạng danh sách sắp xếp dạng number, bullet

- Định dạng Tab sang trái hay sang phải

- Chọn đường viền khung

- Chọn màu văn bản, màu nền

Tạo trang Web mới theo các mẫu định sẵn: ta chọn "Page Templates" để tạo các trang Web theo các

mẫu định sẵn.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 144/555

Hình 7.71 - Các cách tạo một trang mới.

Sao đó ta chọn mẫu phù hợp như hình sau và chọn OK.

Hình 7.72 - Các Page Templates định sẵn.

Chèn hình ảnh: ta chọn vị trí chèn ảnh bằng cách đặt con trỏ tại vị trí này, sau đó vào menu

Insert/Picture/From File... Hộp thoại Picture xuất hiện, ta chọn tên tập tin ảnh cần chèn.

Hình 7.73 - Hộp thoại Picture.

Kết quả được hiển thị trên trang Web như sau:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 145/555

Hình 7.74 - Kết quả hiển thị của trang Web.

Đặt tiêu đề và chương trình điều khiển script cho trang web: chọn chức năng file/properties và nhập

nội dung tiêu đề vào ô "Title" và chọn OK.

Hình 7.75 - Hộp thoại Page Properties.

Định nền cho trang Web: ta có thể chọn màu hoặc một hình ảnh bất kỳ để làm nền cho trang Web

bằng cách chọn menu Format/Background... Nếu chọn hình làm nền thì check vào "Background

Image" và click chuột vào nút "Browse" để chỉ ra tập tin ảnh cần làm nền, sau đó chọn OK.

Hình 7.75 - Hộp thoại Page Properties - Tab Background.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 146/555

Tạo bảng (Table): công cụ chính để bố trí các đối tượng trên trang Web là bảng. Bảng giúp ta có thể

chia nhỏ trang Web thành nhiều ô (cell). Tại mỗi ô ta có thể trình bày dạng văn bản hoặc hình ảnh.

Muốn tạo một bảng mới trước tiên ta đặt con trỏ tại vị trí cần chèn bảng, sau đó chọn menu

Table/Insert/Table... Trong hộp thoại "Insert Table" ta nhập số dòng cần tạo vào mục "Rows" và số

cột vào mục "Columns". Các thông số trình bày khác như: Alignment (canh lề bảng), Border size

(kích thước của đường viền), Cell padding (độ cao của ô), Cell spacing (khoảng cách giữa hai ô)...

Hình 7.76 - Hộp thoại Insert Table.

Trên trang Web sẽ xuất hiện một bảng như sau:

Hình 7.77 - Kết quả sau khi Insert table.

Tạo liên kết (hyperlink): liên kết giúp ta kết nối các trang Web đơn thành một Website. Muốn tạo các

liên kết trước hết ta phải có các trang Web đã thiết kế hoàn chỉnh và chú ý đến vị trí (đường dẫn) của

trang Web này. Ví dụ ta có ba trang Web: danhsach.htm (chứa tin danh sách các học viên),

hocvien1.htm (chứa thông tin chi tiết của học viên 1), hocvien2.htm (chứa thông tin chi tiết của học viên

2).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 147/555

Hình 7.78 - Nội dung của các trang Web (danhsach.htm và hocvien1.htm).

Bây giờ, ta muốn tạo liên kết giữa trang danhsach.htm đến các trang hocvien.htm nhằm giúp người

duyệt web muốn xem thông tin của học viên nào thì click vào tên của học viên đó. Tạo liên kết cho một

đoạn văn bản ta phải tô đen đoạn văn bản, sau đó click phải chuột chọn "Hyperlink..." hoặc tạo liên kết

cho một hình ta cũng làm tương tự chọn hình ảnh cần tạo liên kết và click phải chuột chọn

"Hyperlink...". Hộp thoại "Insert Hyperlink" xuất hiện, ta chọn tên tập tin trang Web cần liên kết đến

và chọn OK.

Hình 7.79 - Hộp thoại Insert Hyperlink.

Bạn kiểm tra lại các mối liên kết bằng cách mở trang danhsach.htm và chuyển qua chế độ hiển thị

Preview, sau đó rê chuột đến tên của các học viên thì thấy con chuột có biểu tượng hình bàn tay, khi

click vào thì nội dung trang Web hocvien.htm sẽ được hiển thị.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 148/555

Hình 7.80 - Kết quả sau khi insert hyperlink.

Các lựa chọn trong hộp thoại Font: chọn menu Format/Font, hộp thoại Font xuất hiện

Hình 7.81 - Hộp thoại Font.

Các hiệu ứng thông dụng là:

- Underline: gạch dưới

- Strikethrough: gạch ngang

- Overline: gạch trên

- Blink: nhấp nháy

- SuperScript: dạng lũy thừa trên

- SubScript: dạng số dưới

Tạo dòng chữ chạy Marquee: đặt con trỏ đến vị trí cần chèn, chọn menu Insert/Web

Component/Marquee... Hộp thoại "Insert Web Component" xuất hiện, trong danh sách "Component

type" chọn "Dynamic Effect", mục "Effect" chọn Marquee, sau đó chọn Finish.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 149/555

Hình 7.82 - Hộp thoại Insert Web Component.

Hộp thoại "Marquee Properties" xuất hiện, ta nhập nội dung cần hiển thị vào mục Text và chọn OK.

Hình 7.83 - Hộp thoại Marquee Properties.

IX. GIỚI THIỆU VỀ JAVA SCRIPT VÀ VB SCRIPT.

IX.1. Giới thiệu về ngôn ngữ script.

Ngôn ngữ Script là một ngôn ngữ lập trình nhằm bổ sung tính năng động của trang Web (Dynamic

HTML). Ngôn ngữ này giúp giảm xử lý cho Server thay vì dùng CGI script tại Server thì ta dùng Java

script tại Client.

Các ngôn ngữ script thông dụng như: javascript (NetScape), jscript (Microsoft), VBScript

(Microsoft).

VBScript có lợi thế trong môi trường Windows, dùng cho các ActiveX control và rất giống VB.

VBScript cũng là ngôn ngữ dùng cho Server, nó phối hợp với những đối tượng Server để tạo ra

những trang Web động từ Server (ví dụ như ASP).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 150/555

IX.2. Tổng quan Java Script.

Khi cần thiết kế một trang Web động như máy tính tay (Calculators), hiển thị giờ (Display time), hiển

thị trạng thái thông tin phản hồi(Feedback), giải trí trên web (Entertainment) thì ta dùng các ngôn ngữ

script này... Java Script không phải là java.

Cú pháp:

Gần giống như các ngôn ngữ lập trình khác như Pascal, C++, Java...

Khai báo và dùng biến

- var x = 7

- var y,z = "19"

- var lk = "lucky"

- 5 + x // giá trị là 12

- lk + z // giá trị là "lucky19"

- lk + x // giá trị là "lucky7"

- x + z // giá trị là 26

- Java script tự động chuyển kiểu cho phù hợp và tự gán giá trị ban đầu là 0 khi ta khai báo biến.

Các loại dữ liệu trong Java Script

- Số như -5, 0 hoặc 3.3333

- Chuỗi như "Click Here" hoặc "JavaScript"

- Giá trị logic như: true hoặc false

- JavaScript element xem như là một hàm hoặc một đối tượng

- Giá trị null

Các hằng

- Hệ thập phân 123, -3434

- Hệ 8(octal): 017

- Hệ 16(hexadecimal): 0x12EF5

- Kiểu dữ liệu số trong java script dùng 32 bit

Chuỗi

- Khởi tạo, phép toán trên chuổi

- \t tab

-

return

- \b backspace

Đổi kiểu

- stringthing + numberthing= string

- numberthing + stringthing= number

Các phép toán: +, -, *, /, %, ++, --, = =, !=, <, <=, >, >=, ...

Các ví dụ

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 151/555

x = 4 + y;

y = 5.5 - z;

z = 10 / w;

w = 1.4e5 * v;

n = -m;

y = ++x;

z = x++;

if (x = 3) { }

(x < 17) && buttonPressed && (z == "Meta")

(x < 17) || buttonPressed || (z == "Meta")

(x < 25) && beaupage()

(x - 3.0) < epsilon || (3.0 - x) < epsilon

Chú thích

/* ...... */

//.........

Trong htnl <!-- ...... -->

Cấu trúc điều khiển

if (điều kiện) { câu lệnh}

if (điều kiện) { câu lệnh} else {câu lệnh}

Cấu trúc While:

while (điều kiện) { câu lệnh}

IX.3. Sự kiện trong html và java script.

Các tác động thông thường lên trang web là:

- Chọn một liên kết.

- Di chuyển đến trang trước hoặc trang sau trong các trang đã duyệt.

- Mở một trang Web mới dùng chức năng "New Window".

- Thoát khỏi trình duyệt web.

Các sự kiện thường gặp đối với các đối tượng là:

- Di chuyển chuột

- Thay đổi trạng thái.

Chèn đoạn mã java script trong html:

<SCRIPT LANGUAGE="LangName" [SRC="URL"]>

<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript" SRC="jscode/click.js"> </SCRIPT>

Ẩn nội dung source đi:

<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">

<!--

function dontclickme() {

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 152/555

alert("Ban da click chuot");

return(false);

}

<!-- end script -->

</SCRIPT>

Một trang Web hoàn chỉnh dùng code Jaca Script: ví dụ tạo một nút "Chao", khi click vào nút này xuất

hiện thông báo "Chao cac ban"

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Chao ban</TITLE>

<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">

<!--

function dontclickme() {

alert("Chao cac ban");

}

<!-- end script -->

</SCRIPT>

</HEAD>

<BODY>

<FORM>

<INPUT TYPE="button" NAME="chao" VALUE="Chao!" onClick="dontclickme()">

</FORM>

</BODY>

</HTML>

Ta có thể viết lệnh Java script trực tiếp vào sự kiện:

<HTML>

<HEAD>

<TITLE>Chao ban</TITLE>

</HEAD>

<BODY>

<FORM>

<INPUT TYPE="button" NAME="chao" VALUE="Chao!"

onClick="alert('Chao cac ban');">

</FORM>

</BODY>

</HTML>

Bắt sự kiện của List: ví dụ kiểm tra sự thay đổi giá trị listbox dùng hàm onChange()

<HTML><HEAD>

<TITLE>Su kien List</TITLE>

<SCRIPT LANGUAGE="JavaScript">

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 153/555

<!--

function Thongbao(str) {

alert(str);

}

<!-- end script -->

</SCRIPT>

</HEAD>

<BODY>

<SELECT NAME="Ten" onChange="Thongbao('Co su thay doi')">

<OPTION SELECTED>Lan</OPTION>

<OPTION>Cuc</OPTION>

<OPTION>Hong</OPTION>

</SELECT>

</BODY>

</HTML>

Bắt sự kiện của document (dùng khi cần gọi hàm lúc trang Web vừa mở hoặc khi đóng trang Web):

<BODY onLoad="loadfunc()" onUnload="unloadfunc()">

IX.4. VB Script và OLE Controls.

Khai báo biến

Dùng từ khóa Dim để khai báo biến:

<SCRIPT LANGUAGE="VBS">

<!--

Dim MyVariable

-->

</SCRIPT>

Mảng

<SCRIPT LANGUAGE="VBS">

<!- -Một mảng 3 D

Dim theArray(99, 49, 9)

-->

</SCRIPT>

Cấu trúc điều khiển trong VBScript

Cấu trúc IF...THEN...ELSE

<SCRIPT LANGUAGE="VBS">

<!--

If (điều kiện) Then

Mã lệnh

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 154/555

Else

Mã lệnh

End If

-->

</SCRIPT>

Cấu trúc DO...WHILE

<SCRIPT LANGUAGE="VBS">

<!--

Do While (Điều kiện)

Mã lệnh

Loop

-->

</SCRIPT>

Hàm trong VB Script

Cách tạo hàm:

<SCRIPT LANGUAGE="VBS">

<!--

Sub TenHam()

Mã lệnh

End Sub

Function TenHam(biến)

Mã lệnh

End Function

-->

</SCRIPT>

VB Script trong HTML

Ví dụ Hello:

<HTML>

<HEAD><TITLE>Trang Web Thu Nghiem</TITLE>

<SCRIPT LANGUAGE="VBS">

<!--

Sub Button1_OnClick

MsgBox "Chao ban!"

End Sub -->

</SCRIPT>

</HEAD>

<BODY>

<H3>Trang Web Thu Nghiem VB Script</H3><HR>

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 155/555

<FORM><INPUT NAME="Button1" TYPE="BUTTON" VALUE="Ban Click vao day"> </FORM>

</BODY>

</HTML>

Cách viết khác của ví dụ trên:

<SCRIPT LANGUAGE="VBS" EVENT="OnClick" FOR="Button1">

<!-- the message

MsgBox "HELLO THERE!"

-->

</SCRIPT>

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 156/555

Bài 8

GIỚI THIỆU VÀ CÀI ĐẶT WINDOWS SERVER 2003

Tóm tắt

Lý thuyết 4 tiết - Thực hành 3 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

họ hệ điều hành Windows

Server 2003, cách thức

cài đặt Server bằng tay và

cài đặt tự động ...

I. Tổng quan về họ hệ điều hành

Windows Server 2003.

II. Cài đặt Windows Server 2003.

III. Tự động hóa quá trình cài đặt.

Dựa vào bài tập

môn Quản trị

Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn

Quản trị

Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 157/555

I. TỔNG QUAN VỀ HỌ HỆ ĐIỀU HÀNH WINDOWS SERVER 2003

Như chúng ta đã biết họ hệ điều hành Windows 2000 Server có 3 phiên bản chính là: Windows 2000

Server, Windows 2000 Advanced Server, Windows 2000 Datacenter Server. Với mỗi phiên bản

Microsoft bổ sung các tính năng mở rộng cho từng loại dịch vụ. Đến khi họ Server 2003 ra đời thì

Mircosoft cũng dựa trên tính năng của từng phiên bản để phân loại do đó có rất nhiều phiên bản của

họ Server 2003 được tung ra thị trường. Nhưng 4 phiên bản được sử dụng rộng rãi nhất là: Windows

Server 2003 Standard Edition, Enterprise Edition, Datacenter Edition, Web Edition.

So với các phiên bản 2000 thì họ hệ điều hành Server phiên bản 2003 có những đặc tính mới sau:

- Khả năng kết chùm các Server để san sẻ tải (Network Load Balancing Clusters) và cài đặt nóng

RAM (hot swap).

- Windows Server 2003 hỗ trợ hệ điều hành WinXP tốt hơn như: hiểu được chính sách nhóm

(group policy) được thiết lập trong WinXP, có bộ công cụ quản trị mạng đầy đủ các tính năng

chạy trên WinXP.

- Tính năng cơ bản của Mail Server được tính hợp sẵn: đối với các công ty nhỏ không đủ chi phí để

mua Exchange để xây dựng Mail Server thì có thể sử dụng dịch vụ POP3 và SMTP đã tích hợp

sẵn vào Windows Server 2003 để làm một hệ thống mail đơn giản phục vụ cho công ty.

- Cung cấp miễn phí hệ cơ sở dữ liệu thu gọn MSDE (Mircosoft Database Engine) được cắt xén

từ SQL Server 2000.Tuy MSDE không có công cụ quản trị nhưng nó cũng giúp ích cho các công

ty nhỏ triển khai được các ứng dụng liên quan đến cơ sở dữ liệu mà không phải tốn chi phí nhiều

để mua bản SQL Server.

- NAT Traversal hỗ trợ IPSec đó là một cải tiến mới trên môi trường 2003 này, nó cho phép các

máy bên trong mạng nội bộ thực hiện các kết nối peer-to-peer đến các máy bên ngoài Internet,

đặt biệt là các thông tin được truyền giữa các máy này có thể được mã hóa hoàn toàn.

- Bổ sung thêm tính năng NetBIOS over TCP/IP cho dịch vụ RRAS (Routing and Remote

Access). Tính năng này cho phép bạn duyệt các máy tính trong mạng ở xa thông qua công cụ

Network Neighborhood.

- Phiên bản Active Directory 1.1 ra đời cho phép chúng ta ủy quyền giữa các gốc rừng với nhau

đồng thời việc backup dữ liệu của Active Directory cũng dễ dàng hơn.

- Hỗ trợ tốt hơn công tác quản trị từ xa do Windows 2003 cải tiến RDP (Remote Desktop

Protocol) có thể truyền trên đường truyền 40Kbps. Web Admin cũng ra đời giúp người dùng

quản trị Server từ xa thông qua một dịch vụ Web một cách trực quan và dễ dàng.

- Hỗ trợ môi trường quản trị Server thông qua dòng lệnh phong phú hơn

- Các Cluster NTFS có kích thước bất kỳ khác với Windows 2000 Server chỉ hỗ trợ 4KB.

- Cho phép tạo nhiều gốc DFS (Distributed File System) trên cùng một Server.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 158/555

Datacenter Program

64-bit support for Itanium-based computers

Remote OS Installation (RIS)

IntelliMirror

Terminal Services

Print Services for Unix

Services for Macintosh

Fax services

Removable and Remote Storage

Shadow Copy Restore

Encrypting File System (EFS)

Distributed File System (DFS)

Ipv6

Internet Authentication Services (IAS)

Virtual Private Network (VPN) support

Server clusters

Network load balancing

Enterprise UDDI services

ASP .NET

Internet Information Services (IIS) 6.0

Microsoft Metadirectory Services (MMS)

support

Act as a Domain Controller in the Active

Directory

.NET Framework

Đặc tính

No

No

Yes

Yes

No

Yes

No

No

No

Yes

Yes

Yes

Yes

No

Hỗ trợ 1 kết nối

No

Yes

No

Yes

Yes

No

No

Yes

Web Edition

No

No

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

No

Yes

Yes

Yes

Yes

No

Yes

Yes

Standard

Edition

No

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Enterprise

Edition

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Yes

Datacenter

Edition

II. CHUẨN BỊ CÀI ĐẶT WINDOWS SERVER 2003.

Hoạch định và chuẩn bị đầy đủ là yếu tố quan trọng quyết định quá trình cài đặt có trơn tru hay không.

Trước khi cài đặt, bạn phải biết được những gì cần có để có thể cài đặt thành công và bạn đã có được

tất cả những thông tin cần thiết để cung cấp cho quá trình cài đặt. Để lên kế hoạch cho việc nâng cấp

hoặc cài mới các Server bạn nên tham khảo các hướng dẫn từ Microsoft Windows Server 2003

Deployment Kit . Các thông tin cần biết trước khi nâng cấp hoặc cài mới hệ điều hành:

- Phần cứng đáp ứng được yêu cầu của Windows Server 2003.

- Làm sao để biết được phần cứng của hệ thống có được Windows Server 2003 hỗ trợ hay không.

- Điểm khác biệt giữa cách cài đặt mới và cách nâng cấp (upgrade).

- Những lựa chọn cài đặt nào thích hợp với hệ thống của bạn, chẳng hạn như chiến lược chia

partition đĩa, và bạn sẽ sử dụng hệ thống tập tin nào...

Bảng so sánh các đặc tính của Windows Server 2003:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 159/555

II.1. Yêu cầu phần cứng

Số máy kết nối trong

dịch vụ Cluster.

Dung lượng đĩa trống

phục vụ cho quá trình

cài đặt

Hỗ trợ nhiều CPU

Tốc độ CPU gợi ý

Tốc độ tối thiểu của

CPU

Dung lượng RAM hỗ

trợ tối đa

Dung lượng RAM gợi ý

Dung lượng RAM tối

thiểu

Đặc tính

Không

hỗ trợ

1.5GB

2

550MHz

133Mhz

2GB

256MB

128MB

Web

Edition

Không hỗ

trợ

1.5GB

4

550MHz

133Mhz

4GB

256MB

128MB

Standard

Edition

8 máy

1.5GB cho máy dòng

x86, 2GB cho máy

dòng Itanium.

8

733MHz

133MHz cho máy dòng

x86, 733MHz cho máy

dòng Itanium

32GB cho máy dòng

x86, 64GB cho máy

dòng Itanium

256MB

128MB

Enterprise

Edition

8 máy

1.5GB cho máy dòng

x86, 2GB cho máy

dòng Itanium.

8 đến 32 CPU cho máy

dòng x86 32bit, 64CPU

cho máy dòng Itanium

733MHz

400MHz cho máy dòng

x86, 733MHz cho máy

dòng Itanium

64GB cho máy dòng

x86, 512GB cho máy

dòng Itanium

1GB

512MB

Datacenter

Edition

II.2. Tương thích phần cứng

Một bước quan trọng trước khi nâng cấp hoặc cài đặt mới Server của bạn là kiểm tra xem phần cứng

của máy tính hiện tại có tương thích với sản phẩm hệ điều hành trong họ Windows Server 2003. Bạn

có thể làm việc này bằng cách chạy chương trình kiểm tra tương thích có sẵn trong đĩa CD hoặc từ

trang Web Catalog. Nếu chạy chương trình kiểm tra từ đĩa CD, tại dấu nhắc lệnh bạn nhập:

\i386\winnt32 /checkupgradeonly.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 160/555

II.3. Cài đặt mới hoặc nâng cấp

Trong một số trường hợp hệ thống Server chúng ta đang hoạt động tốt, các ứng dụng và dữ liệu quan

trọng đều lưu trữ trên Server này, nhưng theo yêu cầu chúng ta phải nâng cấp hệ điều hành Server

hiện tại thành Windows Server 2003. Chúng ta cần xem xét nên nâng cấp hệ điều hành đồng thời giữ

lại các ứng dùng và dữ liệu hay cài đặt mới hệ điều hành rồi sau cấu hình và cài đặt ứng dụng lại. Đây

là vấn đề cần xem xét và lựa chọn cho hợp lý.

Các điểm cần xem xét khi nâng cấp:

- Với nâng cấp (upgrade) thì việc cấu hình Server đơn giản, các thông tin của bạn được giữ lại

như: người dùng (users), cấu hình (settings), nhóm (groups), quyền hệ thống (rights), và quyền

truy cập (permissions)...

- Với nâng cấp bạn không cần cài lại các ứng dụng, nhưng nếu có sự thay đổi lớn về đĩa cứng thì

bạn cần backup dữ liệu trước khi nâng cấp.

- Trước khi nâng cấp bạn cần xem hệ điều hành hiện tại có nằm trong danh sách các hệ điều hành

hỗ trợ nâng cấp thành Windows Server 2003 không ?

- Trong một số trường hợp đặc biệt như bạn cần nâng cấp một máy tính đang làm chức năng

Domain Controller hoặc nâng cấp một máy tính đang có các phần mềm quan trọng thì bạn nên

tham khảo thêm thông tin hướng dẫn của Microsoft chứa trong thư mục \Docs trên đĩa CD

Windows Server 2003 Enterprise.

Các hệ điều hành cho phép nâng cấp thành Windows Server 2003 Enterprise Edition:

- Windows NT Server 4.0 với Service Pack 5 hoặc lớn hơn.

- Windows NT Server 4.0, Terminal Server Edition, với Service Pack 5 hoặc lớn hơn.

- Windows NT Server 4.0, Enterprise Edition, với Service Pack 5 hoặc lớn hơn.

- Windows 2000 Server.

- Windows 2000 Advanced Server.

- Windows Server 2003, Standard Edition.

II.4. Phân chia ổ đĩa.

Đây là việc phân chia ổ đĩa vật lý thành các partition logic. Khi chia partition, bạn phải quan tâm các

yếu tố sau:

- Lượng không gian cần cấp phát: bạn phải biết được không gian chiếm dụng bởi hệ điều hành,

các chương trình ứng dụng, các dữ liệu đã có và sắp phát sinh.

- Partition system và boot: khi cài đặt Windows 2003 Server sẽ được lưu ở hai vị trí là partition

system và partition boot. Partition system là nơi chứa các tập tin giúp cho việc khởi động

Windows 2003 Server. Các tập tin này không chiếm nhiều không gian đĩa. Theo mặc định,

partition active của máy tính sẽ được chọn làm partition system, vốn thường là ổ đĩa C:.

Partition boot là nơi chứa các tập tin của hệ điều hành. Theo mặc định các tập tin này lưu trong

thư mục WINDOWS. Tuy nhiên bạn có thể chỉ định thư mục khác trong quá trình cài đặt.

Microsoft đề nghị partition này nhỏ nhất là 1,5 GB.

- Cấu hình đĩa đặc biệt: Windows 2003 Server hỗ trợ nhiều cấu hình đĩa khác nhau. Các lựa chọn

có thể là volume simple, spanned, striped, mirrored hoặc là RAID-5.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 161/555

- Tiện ích phân chia partition: nếu bạn định chia partition trước khi cài đặt, bạn có thể sử dụng

nhiều chương trình tiện ích khác nhau, chẳng hạn như FDISK hoặc PowerQuest Partition Magic.

Có thể ban đầu bạn chỉ cần tạo một partition để cài đặt Windows 2003 Server, sau đó sử dụng

công cụ Disk Management để tạo thêm các partition khác.

II.5. Chọn hệ thống tập tin.

Bạn có thể chọn sử dụng một trong ba loại hệ thống tập tin sau:

- FAT16 (file allocation table): là hệ thống được sử dụng phổ biến trên các hệ điều hành DOS và

Windows 3.x. Có nhược điểm là partition bị giới hạn ở kích thước 2GB và không có các tính

năng bảo mật như NTFS.

- FAT32: được đưa ra năm 1996 theo bản Windows 95 OEM Service Release 2 (OSR2). Có nhiều

ưu điểm hơn FAT16 như: hỗ trợ partition lớn đến 2TB; có các tính năng dung lỗi và sử dụng

không gian đĩa cứng hiệu quả hơn do giảm kích thước cluster. Tuy nhiên FAT32 lại có nhược

điểm là không cung cấp các tính năng bảo mật như NTFS.

- NTFS: là hệ thống tập tin được sử dụng trên các hệ điều hành Windows NT, Windows 2000,

Windows 2003. Windows 2000, Windows 2003 sử dụng NTFS phiên bản 5. Có các đặc điểm

sau: chỉ định khả năng an toàn cho từng tập tin, thư mục; nén dữ liệu, tăng không gian lưu trữ; có

thể chỉ định hạn ngạch sử dụng đĩa cho từng người dùng; có thể mã hoá các tập tin, nâng cao khả

năng bảo mật.

II.6. Chọn chế độ sử dụng giấy phép.

Bạn chọn một trong hai chế độ giấy phép sau đây:

- Per server licensing: là lựa chọn tốt nhất trong trường hợp mạng chỉ có một Server và phục cho

một số lượng Client nhất định. Khi chọn chế độ giấy phép này, chúng ta phải xác định số lượng

giấy phép tại thời điểm cài đặt hệ điều hành. Số lượng giấy phép tùy thuộc vào số kết nối đồng

thời của các Client đến Server. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng chúng ta có thể thay đổi số

lượng kết nối đồng thời cho phù hợp với tình hình hiện tại của mạng.

- Per Seat licensing: là lựa chọn tốt nhất trong trường hợp mạng có nhiều Server. Trong chế độ

giấy phép này thì mỗi Client chỉ cần một giấy phép duy nhất để truy xuất đến tất cả các Server và

không giới hạn số lượng kết nối đồng thời đến Server.

II.7. Chọn phương án kết nối mạng.

II.7.1 Các giao thức kết nối mạng.

Windows 2003 mặc định chỉ cài một giao thức TCP/IP, còn những giao thức còn lại như IPX,

AppleTalk là những tùy chọn có thể cài đặt sau nếu cần thiết. Riêng giao thức NetBEUI, Windows

2003 không đưa vào trong các tùy chọn cài đặt mà chỉ cung cấp kèm theo đĩa CD-ROM cài đặt

Windows 2003 và được lưu trong thư mục \VALUEADD\MSFT\NET\NETBEUI.

II.7.2 Thành viên trong Workgroup hoặc Domain.

Nếu máy tính của bạn nằm trong một mạng nhỏ, phân tán hoặc các máy tính không được nối mạng với

nhau, bạn có thể chọn cho máy tính làm thành viên của workgroup, đơn giản bạn chỉ cần cho biết tên

workgroup là xong.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 162/555

Nếu hệ thống mạng của bạn làm việc theo cơ chế quản lý tập trung, trên mạng đã có một vài máy

Windows 2000 Server hoặc Windows 2003 Server sử dụng Active Directory thì bạn có thể chọn

cho máy tính tham gia domain này. Trong trường hợp này, bạn phải cho biết tên chính xác của

domain cùng với tài khoản (gồm có username và password) của một người dùng có quyền bổ sung

thêm máy tính vào domain. Ví dụ như tài khoản của người quản trị mạng (Administrator).

Các thiết lập về ngôn ngữ và các giá trị cục bộ.

Windows 2000 Server hỗ trợ rất nhiều ngôn ngữ, bạn có thể chọn ngôn ngữ của mình nếu được hỗ

trợ. Các giá trị local gồm có hệ thống số, đơn vị tiền tệ, cách hiển thị thời gian, ngày tháng.

III. CÀI ĐẶT WINDOWS SERVER 2003.

III.1. Giai đoạn Preinstallation.

Sau khi kiểm tra và chắc chắn rằng máy của mình đã hội đủ các điều kiện để cài đặt Windows 2003

Server, bạn phải chọn một trong các cách sau đây để bắt đầu quá trình cài đặt.

III.1.1 Cài đặt từ hệ điều hành khác.

Nếu máy tính của bạn đã có một hệ điều hành và bạn muốn nâng cấp lên Windows 2003 Server hoặc

là bạn muốn khởi động kép, đầu tiên bạn cho máy tính khởi động bằng hệ điều hành có sẵn này, sau

đó tiến hành quá trình cài đặt Windows 2003 Server.

Tuỳ theo hệ điều hành đang sử dụng là gì, bạn có thể sử dụng hai lệnh sau trong thư mục I386:

- WINNT32.EXE nếu là Windows 9x hoặc Windows NT.

- WINNT.EXE nếu là hệ điều hành khác.

III.1.2 Cài đặt trực tiếp từ đĩa CD Windows 2003.

Nếu máy tính của bạn hỗ trợ tính năng khởi động từ đĩa CD, bạn chỉ cần đặt đĩa CD vào ổ đĩa và khởi

động lại máy tính. Lưu ý là bạn phải cấu hình CMOS Setup, chỉ định thiết bị khởi động đầu tiên là ổ đĩa

CDROM. Khi máy tính khởi động lên thì quá trình cài đặt tự động thi hành, sau đó làm theo những

hướng dẫn trên màn hình để cài đặt Windows 2003.

III.1.3 Cài đặt Windows 2003 Server từ mạng.

Để có thể cài đặt theo kiểu này, bạn phải có một Server phân phối tập tin, chứa bộ nguồn cài đặt

Windows 2003 Server và đã chia sẻ thư mục này. Sau đó tiến hành theo các bước sau:

- Khởi động máy tính định cài đặt.

- Kết nối vào máy Server và truy cập vào thư mục chia sẻ chứa bộ nguồn cài đặt.

- Thi hành lệnh WINNT.EXE hoặc WINNT32.EXE tuỳ theo hệ điều hành đang sử dụng trên máy.

- Thực hiện theo hướng dẫn của chương trình cài đặt.

III.2. Giai đoạn Text-Based Setup.

Trong qúa trình cài đặt nên chú ý đến các thông tin hướng dẫn ở thanh trạng thái.

Giai đoạn Text-based setup diễn ra một số bước như sau:

(1) Cấu hình BIOS của máy tính để có thể khởi động từ ổ đĩa CD-ROM.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 163/555

(2) Đưa đĩa cài đặt Windows 2003 Server vào ổ đĩa CD-ROM và khởi động lại máy.

(3) Khi máy khởi động từ đĩa CD-ROM sẽ xuất hiện một thông báo "Press any key to continue..."

yêu cầu nhấn một phím bất kỳ để bắt đầu quá trình cài đặt.

(4) Nếu máy có ổ đĩa SCSI thì phải nhấn phím F6 để chỉ Driver của ổ đĩa đó.

(5) Trình cài đặt tiến hành chép các tập tin và driver cần thiết cho quá trình cài đặt.

(6) Nhấn Enter để bắt đầu cài đặt.

(7) Nhấn phím F8 để chấp nhận thỏa thuận bản quyền và tiếp tục quá trình cài đặt. Nếu nhấn ESC, thì

chương trình cài đặt kết.

(8) Chọn một vùng trống trên ổ đĩa và nhấn phím C để tạo một Partition mới chứa hệ điều hành.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 164/555

(9) Nhập vào kích thước của Partition mới và nhấn Enter.

(10) Chọn Partition vừa tạo và nhấn Enter để tiếp tục.

(11) Chọn kiểu hệ thống tập tin (FAT hay NTFS) để định dạng cho partition. Nhấn Enter để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 165/555

(12) Trình cài đặt sẽ chép các tập tin của hệ điều hành vào partition đã chọn.

(13) Khởi động lại hệ thống để bắt đầu giai đoạn Graphical Based. Trong khi khởi động, không nhấn

bất kỳ phím nào khi hệ thống yêu cầu "Press any key to continue..."

III.3. Giai đoạn Graphical-Based Setup.

(1) Bắt đầu giai đoạn Graphical, trình cài đặt sẽ cài driver cho các thiết bị mà nó tìm thấy trong hệ

thống.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 166/555

(2) Tại hộp thoại Regional and Language Options, cho phép chọn các tùy chọn liên quan đến ngôn

ngữ, số đếm, đơn vị tiền tệ, định dạng ngày tháng năm,....Sau khi đã thay đổi các tùy chọn phù

hợp, nhấn Next để tiếp tục.

(3) Tại hộp thoại Personalize Your Software, điền tên người sử dụng và tên tổ chức. Nhấn Next.

(4) Tại hộp thoại Your Product Key, điền vào 25 số CD-Key vào 5 ô trống bên dưới. Nhấn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 167/555

(5) Tại hộp thoại Licensing Mode, chọn chế độ bản quyền là Per Server hoặc Per Seat tùy thuộc vào

tình hình thực tế của mỗi hệ thống mạng.

(6) Tại hộp thoại Computer Name and Administrator Password, điền vào tên của Server và

Password của người quản trị (Administrator).

(7) Tại hộp thoại Date and Time Settings, thay đổi ngày, tháng, và múi giờ (Time zone) cho thích

hợp.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 168/555

(8) Tại hộp thoại Networking Settings, chọn Custom settings để thay đổi các thông số giao thức

TCP/IP. Các thông số này có thể thay đổi lại sau khi quá trình cài đặt hoàn tất.

(9) Tại hộp thoại Workgroup or Computer Domain, tùy chọn gia nhập Server vào một Workgroup

hay một Domain có sẵn. Nếu muốn gia nhập vào Domain thì đánh vào tên Domain vào ô bên

dưới.

(10) Sau khi chép đầy đủ các tập tin, quá trình cài đặt kết thúc.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 169/555

IV. TỰ ĐỘNG HÓA QUÁ TRÌNH CÀI ĐẶT.

Nếu bạn dự định cài đặt hệ điều hành Windows 2003 Server trên nhiều máy tính, bạn có thể đến từng

máy và tự tay thực hiện quá trình cài đặt như đã hướng dẫn trong chương trước. Tuy nhiên, chắc chắn

công việc này sẽ vô cùng nhàm chán và không hiệu quả. Lúc này việc tự động hoá quá trình cài đặt sẽ

giúp công việc của bạn trở nên đơn giản, hiệu quả và ít tốn kém hơn.

Có nhiều phương pháp hỗ trợ việc cài đặt tự động. Chẳng hạn, bạn có thể sử dụng phương pháp dùng

ảnh đĩa (disk image) hoặc phương pháp cài đặt không cần theo dõi (unattended installation) thông

qua một kịch bản (script) hay tập tin trả lời.

IV.1. Giới thiệu kịch bản cài đặt.

Kịch bản cài đặt là một tập tin văn bản có nội dung trả lời trước tất cả các câu hỏi mà trình cài đặt hỏi

như: tên máy, CD-Key,....Để trình cài đặt có thể đọc hiểu các nội dung trong kịch bản thì nó phải được

tạo ra theo một cấu trúc được quy định trước. Để tạo ra được các kịch bản cài đặt, có thể dùng bất kỳ

chương trình soạn thảo văn bản nào, chẳng hạn như Notepad. Tuy nhiên, kịch bản là một tập tin có

cấu trúc nên trong quá trình soạn thảo có thể xảy ra các sai sót dẫn đến quá trình tự động hóa cài đặt

không diễn ra theo ý muốn. Do đó, Microsoft đã tạo ra một tiện ích có tên là Setup Manager

(setupmgr.exe) để giúp cho việc tạo ra kịch bản cài đặt được dể dàng hơn. Sau khi có được kịch bản,

có thể sử dụng Notepad để thêm, sửa lại một số thông tin để sử dụng kịch bản vào quá trình cài đặt tự

động hiệu quả hơn.

IV.2. Tự động hóa dùng tham biến dòng lệnh.

Khi tiến hành cài đặt Windows 2003 Server, ngoài cách khởi động và cài trực tiếp từ đĩa CD-ROM,

còn có thể dùng một trong hai lệnh sau: winnt.exe dùng với các máy đang chạy hệ điều hành DOS,

windows 3.x hoặc Windows for workgroup; winnt32.exe khi máy đang chạy hệ điều hành Windows

9x, Windows NT hoặc mới hơn. Hai lệnh trên được đặt trong thư mục I386 của đĩa cài đặt.

Sau đây là cú pháp cài đặt từ 2 lệnh trên:

winnt [/s:[sourcepath]] [/t:[tempdrive]] [/u:[answer_file]]

[/udf:id [,UDB_file]]

Ý nghĩa các tham số:

Chỉ rỏ vị trí đặt của bộ nguồn cài đặt (thư mục I386). Đường dẫn phải là dạng đầy đủ, ví dụ: e:\i386

hoặc \\server\i386. Giá trị mặc định là thư mục hiện hành.

Hướng chương trình cài đặt đặt thư mục tạm vào một ổ đĩa và cài Windows vào ổ đĩa đó. Nếu không

chỉ định, trình cài đặt sẽ tự xác định.

/u

Cài đặt không cần theo dõi với một tập tin trả lời tự động (kịch bản). Nếu sử dụng /u thì phải sử dụng

/s.

/udf

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 170/555

Chỉ định tên của Server và tập tin cơ sở dữ liệu chứa tên, các thông tin đặc trưng cho mỗi máy

(unattend.udf).

winnt32 [/checkupgradeonly] [/s:sourcepath] [/tempdrive:drive_letter:]

[/unattend[num]:[answer_file]]

[/udf:id [,UDB_file]]

Ý nghĩa của các tham số:

/checkupgradeonly

Kiểm tra xem máy có tương thích để nâng cấp và cài đặt Windows 2003 Server hay không?

/tempdrive

Tương tự như tham số /t

/unattend

Tương tư như tham số /u

IV.3. Sử dụng Setup Manager để tạo ra tập tin trả lời.

Setup Manager là một tiện ích giúp cho việc tạo các tập tin trả lời sử dụng trong cài đặt không cần

theo dõi. Theo mặc định, Setup Manager không được cài đặt, mà được đặt trong tập tin Deploy.Cab.

Chỉ có thể chạy tiện ích Setup Manager trên các hệ điều hành Windows 2000, Windows XP,

Windows 2003.

Tạo tập tin trả lời tự động bằng Setup Manager:

(1) Giải nén tập tin Deploy.cab được lưu trong thư mục Support\Tools trên đĩa cài đặt Windows

2003.

(2) Thi hành tập tin Setupmgr.exe

(3) Hộp thoại Setup Manager xuất hiện, nhấn Next để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 171/555

(4) Xuất hiện hộp thoại New or Existing Answer File. Hộp thoại này cho phép bạn chỉ định tạo ra một

tập tin trả lời mới, một tập tin trả lời phản ánh cấu hình của máy tính hiện hành hoặc là chỉnh sửa

một tập tin sẵn có. Bạn chọn Create new và nhấn Next.

(5) Tiếp theo là hộp thoại Type of Setup. Chọn Unattended Setup và chọn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 172/555

(6) Trong hộp thoại Product, chọn hệ điều hành cài đặt sử dụng tập tin trả lời tự động. Chọn

Windows Server 2003, Enterprise Edition, nhấn Next.

(7) Tại hộp thoại User Interaction, chọn mức độ tương tác với trình cài đặt của người sử dụng. Chọn

Fully Automated, nhấn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 173/555

(8) Xuất hiện hộp thoại Distribution Share, chọn Setup from a CD, nhấn Next.

(9) Tại hộp thoại License Agreement, đánh dấu vào I accept the terms of ..., nhấn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 174/555

(10) Tại cửa sổ Setup Manager, chọn mục Name and Organization. Điền tên và tổ chức sử dụng hệ

điều hành. Nhấn Next.

(11) Chọn mục Time Zone ¾ chọn múi giờ (GMT+7:00) Bangkok, Hanoi, Jarkata. Nhấn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 175/555

(12) Tại mục Product Key, điền CD-Key vào trong 5 ô trống. Nhấn Next.

(13) Tại mục Licensing Mode, chọn loại bản quyền thích hợp. Nhấn Next.

(14) Tại mục Computer Names, điền tên của các máy dự định cài đặt. Nhấn Next.

(15) Tại mục Administrator Password, nhập vào password của người quản trị. Nếu muốn mã hóa

password thì đánh dấu chọn vào mục "Encrypt the Administrator password...". Nhấn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 176/555

(16) Tại mục Network Component, cấu hình các thông số cho giao thức TCP/IP và cài thêm các giao

thức. Nhấn Next.

(17) Tại mục Workgroup or Domain, gia nhập máy vào Workgroup hoặc Domain có sẳn. Nhấn Next.

(18) Cuối cùng, trong thư mục đã chỉ định, Setup Manager sẽ tạo ra ba tập tin. Nếu bạn không thay đổi

tên thì các tập tin là:

Unattend.txt: đây là tập tin trả lời, chứa tất cả các câu trả lời mà Setup Manager thu thập được.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 177/555

Unattend.udb: đây là tập tin cơ sở dữ liệu chứa tên các máy tính sẽ được cài đặt. Tập tin này chỉ

được tạo ra khi bạn chỉ định danh sách các tập tin và được sử dụng khi bạn thực hiện cài đặt không

cần theo dõi.

Unattend.bat: chứa dòng lệnh với các tham số được thiết lập sẵn. Tập tin này cũng thiết lập các biến

môi trường chỉ định vị trí các tập tin liên quan.

IV.4. Sử dụng tập tin trả lời

Có nhiều cách để sử dụng các tập tin được tạo ra trong bước trên. Bạn có thể thực hiện theo một trong

hai cách dưới đây:

IV.4.1 Sử dụng đĩa CD Windows 2003 Server có thể khởi động được

Sửa tập tin Unattend.txt thành WINNT.SIF và lưu lên đĩa mềm.

Đưa đĩa CD Windows 2000 Server và đĩa mềm trên vào ổ đĩa, khởi động lại máy tính, đảm bảo ổ đĩa

CD là thiết bị khởi động đầu tiên. Chương trình cài đặt trên đĩa CD sẽ tự động tìm đọc tập tin

WINNT.SIF trên đĩa mềm và tiến hành cài đặt không cần theo dõi.

IV.4.2 Sử dụng một bộ nguồn cài đặt Windows 2003 Server

Chép các tập tin đã tạo trong bước trên vào thư mục I386 của nguồn cài đặt Windows 2003 Server.

Chuyển vào thư mục I386.

Tuỳ theo hệ điều hành đang sử dụng mà sử dụng lệnh WINNT.EXE hoặc WINNT32.EXE theo cú pháp

sau:

WINNT /s:e:\i386 /u:unattend.txt

hoặc

WINNT32 /s:e:\i386 /unattend:unattend.txt

Nếu chương trình Setup Manager tạo ra tập tin Unatend.UDB do bạn đã nhập vào danh sách tên các

máy tính, và giả định bạn định đặt tên máy tính này là server01 thì cú pháp lệnh sẽ như sau:

WINNT /s:e:\i386 /u:unattend.txt /udf:server01,unattend.udf

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 178/555

Bài 9

ACTIVE DIRECTORY

Tóm tắt

Lý thuyết 4 tiết - Thực hành 8 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

hệ thống Active Directory

trên Windows Server

2003, cách tổ chức, nâng

cấp để tạo thành Domain

Controller ...

I. Các mô hình mạng trong môi

trường Microsoft.

II. Active Directory.

III. Cài đặt và cấu hình Active

Directory.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 179/555

I. CÁC MÔ HÌNH MẠNG TRONG MÔI TRƯỜNG MICROSOFT.

I.1. Mô hình Workgroup.

Mô hình mạng workgroup còn gọi là mô hình mạng peer-to-peer, là mô hình mà trong đó các máy

tính có vai trò như nhau được nối kết với nhau. Các dữ liệu và tài nguyên được lưu trữ phân tán tại các

máy cục bộ, các máy tự quản lý tài nguyên cục bộ của mình. Trong hệ thống mạng không có máy tính

chuyên cung cấp dịch vụ và quản lý hệ thống mạng. Mô hình này chỉ phù hợp với các mạng nhỏ, dưới

mười máy tính và yêu cầu bảo mật không cao.

Đồng thời trong mô hình mạng này các máy tính sử dụng hệ điều hành hỗ trợ đa người dùng lưu trữ

thông tin người dùng trong một tập tin SAM (Security Accounts Manager) ngay chính trên máy tính

cục bộ. Thông tin này bao gồm: username (tên đăng nhập), fullname, password, description... Tất

nhiên tập tin SAM này được mã hóa nhằm tránh người dùng khác ăn cấp mật khẩu để tấn công vào

máy tính. Do thông tin người dùng được lưu trữ cục bộ trên các máy trạm nên việc chứng thực người

dùng đăng nhập máy tính cũng do các máy tính này tự chứng thực.

I.2. Mô hình Domain.

Khác với mô hình Workgroup, mô hình Domain hoạt động theo cơ chế client-server, trong hệ thống

mạng phải có ít nhất một máy tính làm chức năng điều khiển vùng (Domain Controller), máy tính này

sẽ điều khiển toàn bộ hoạt động của hệ thống mạng. Việc chứng thực người dùng và quản lý tài

nguyên mạng được tập trung lại tại các Server trong miền. Mô hình này được áp dụng cho các công ty

vừa và lớn.

Trong mô hình Domain của Windows Server 2003 thì các thông tin người dùng được tập trung lại do

dịch vụ Active Directory quản lý và được lưu trữ trên máy tính điều khiển vùng (domain controller)

với tên tập tin là NTDS.DIT. Tập tin cơ sở dữ liệu này được xây dựng theo công nghệ tương tự như

phần mềm Access của Microsoft nên nó có thể lưu trữ hàng triệu người dùng, cải tiến hơn so với

công nghệ cũ chỉ lưu trữ được khoảng 5 nghìn tài khoản người dùng. Do các thông tin người dùng

được lưu trữ tập trung nên việc chứng thực người dùng đăng nhập vào mạng cũng tập trung và do

máy điều khiển vùng chứng thực.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 180/555

Hình 2.1: các bước chứng thực khi người dùng đăng nhập.

II. ACTIVE DIRECTORY.

II.1. Giới thiệu Active Directory.

Có thể so sánh Active Directory với LANManager trên Windows NT 4.0. Về căn bản, Active

Directory là một cơ sở dữ liệu của các tài nguyên trên mạng (còn gọi là đối tượng) cũng như các

thông tin liên quan đến các đối tượng đó. Tuy vậy, Active Directory không phải là một khái niệm mới

bởi Novell đã sử dụng dịch vụ thư mục (directory service) trong nhiều năm rồi.

Mặc dù Windows NT 4.0 là một hệ điều hành mạng khá tốt, nhưng hệ điều hành này lại không thích

hợp trong các hệ thống mạng tầm cỡ xí nghiệp. Đối với các hệ thống mạng nhỏ, công cụ Network

Neighborhood khá tiện dụng, nhưng khi dùng trong hệ thống mạng lớn, việc duyệt và tìm kiếm trên

mạng sẽ là một ác mộng (và càng tệ hơn nếu bạn không biết chính xác tên của máy in hoặc Server đó

là gì). Hơn nữa, để có thể quản lý được hệ thống mạng lớn như vậy, bạn thường phải phân chia thành

nhiều domain và thiết lập các mối quan hệ uỷ quyền thích hợp. Active Directory giải quyết được các

vấn đề như vậy và cung cấp một mức độ ứng dụng mới cho môi trường xí nghiệp. Lúc này, dịch vụ thư

mục trong mỗi domain có thể lưu trữ hơn mười triệu đối tượng, đủ để phục vụ mười triệu người dùng

trong mỗi domain.

II.2. Chức năng của Active Directory.

- Lưu giữ một danh sách tập trung các tên tài khoản người dùng, mật khẩu tương ứng và các tài

khoản máy tính.

- Cung cấp một Server đóng vai trò chứng thực (authentication server) hoặc Server quản lý đăng

nhập (logon Server), Server này còn gọi là domain controller (máy điều khiển vùng).

- Duy trì một bảng hướng dẫn hoặc một bảng chỉ mục (index) giúp các máy tính trong mạng có thể

dò tìm nhanh một tài nguyên nào đó trên các máy tính khác trong vùng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 181/555

- Cho phép chúng ta tạo ra những tài khoản người dùng với những mức độ quyền (rights) khác

nhau như: toàn quyền trên hệ thống mạng, chỉ có quyền backup dữ liệu hay shutdown Server từ

xa...

- Cho phép chúng ta chia nhỏ miền của mình ra thành các miền con (subdomain) hay các đơn vị tổ

chức OU (Organizational Unit). Sau đó chúng ta có thể ủy quyền cho các quản trị viên bộ phận

quản lý từng bộ phận nhỏ.

II.3. Directory Services.

II.3.1 Giới thiệu Directory Services.

Directory Services (dịch vụ danh bạ) là hệ thống thông tin chứa trong NTDS.DIT và các chương trình

quản lý, khai thác tập tin này. Dịch vụ danh bạ là một dịch vụ cơ sở làm nền tảng để hình thành một hệ

thống Active Directory. Một hệ thống với những tính năng vượt trội của Microsoft.

II.3.2 Các thành phần trong Directory Services.

Đầu tiên, bạn phải biết được những thành phần cấu tạo nên dịch vụ danh bạ là gì? Bạn có thể so sánh

dịch vụ danh bạ với một quyển sổ lưu số điện thoại. Cả hai đều chứa danh sách của nhiều đối tượng

khác nhau cũng như các thông tin và thuộc tính liên quan đến các đối tượng đó.

a. Object (đối tượng).

Trong hệ thống cơ sở dữ liệu, đối tượng bao gồm các máy in, người dùng mạng, các server, các máy

trạm, các thư mục dùng chung, dịch vụ mạng, ... Đối tượng chính là thành tố căn bản nhất của dịch vụ

danh bạ.

b. Attribute (thuộc tính).

Một thuộc tính mô tả một đối tượng. Ví dụ, mật khẩu và tên là thuộc tính của đối tượng người dùng

mạng. Các đối tượng khác nhau có danh sách thuộc tính khác nhau, tuy nhiên, các đối tượng khác

nhau cũng có thể có một số thuộc tính giống nhau. Lấy ví dụ như một máy in và một máy trạm cả hai

đều có một thuộc tính là địa chỉ IP.

c. Schema (cấu trúc tổ chức).

Một schema định nghĩa danh sách các thuộc tính dùng để mô tả một loại đối tượng nào đó. Ví dụ, cho

rằng tất cả các đối tượng máy in đều được định nghĩa bằng các thuộc tính tên, loại PDL và tốc độ.

Danh sách các đối tượng này hình thành nên schema cho lớp đối tượng "máy in". Schema có đặc tính

là tuỳ biến được, nghĩa là các thuộc tính dùng để định nghĩa một lớp đối tượng có thể sửa đổi được.

Nói tóm lại Schema có thể xem là một danh bạ của cái danh bạ Active Directory.

d. Container (vật chứa).

Vật chứa tương tự với khái niệm thư mục trong Windows. Một thư mục có thể chứa các tập tin và các

thư mục khác. Trong Active Directory, một vật chứa có thể chứa các đối tượng và các vật chứa khác.

Vật chứa cũng có các thuộc tính như đối tượng mặc dù vật chứa không thể hiện một thực thể thật sự

nào đó như đối tượng. Có ba loại vật chứa là:

- Domain: khái niệm này được trình bày chi tiết ở phần sau.

- Site: một site là một vị trí. Site được dùng để phân biệt giữa các vị trí cục bộ và các vị trí xa xôi. Ví

dụ, công ty XYZ có tổng hành dinh đặt ở San Fransisco, một chi nhánh đặt ở Denver và một văn

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 182/555

phòng đại diện đặt ở Portland kết nối về tổng hành dinh bằng Dialup Networking. Như vậy hệ

thống mạng này có ba site.

- OU (Organizational Unit): là một loại vật chứa mà bạn có thể đưa vào đó người dùng, nhóm,

máy tính và những OU khác. Một OU không thể chứa các đối tượng nằm trong domain khác. Nhờ

việc một OU có thể chứa các OU khác, bạn có thể xây dựng một mô hình thứ bậc của các vật

chứa để mô hình hoá cấu trúc của một tổ chức bên trong một domain. Bạn nên sử dụng OU để

giảm thiểu số lượng domain cần phải thiết lập trên hệ thống.

e. Global Catalog.

- Dịch vụ Global Catalog dùng để xác định vị trí của một đối tượng mà người dùng được cấp quyền

truy cập. Việc tìm kiếm được thực hiện xa hơn những gì đã có trong Windows NT và không chỉ có

thể định vị được đối tượng bằng tên mà có thể bằng cả những thuộc tính của đối tượng.

- Giả sử bạn phải in một tài liệu dày 50 trang thành 1000 bản, chắc chắn bạn sẽ không dùng một

máy in HP Laserjet 4L. Bạn sẽ phải tìm một máy in chuyên dụng, in với tốc độ 100ppm và có khả

năng đóng tài liệu thành quyển. Nhờ Global Catalog, bạn tìm kiếm trên mạng một máy in với các

thuộc tính như vậy và tìm thấy được một máy Xerox Docutech 6135. Bạn có thể cài đặt driver

cho máy in đó và gửi print job đến máy in. Nhưng nếu bạn ở Portland và máy in thì ở Seattle thì

sao? Global Catalog sẽ cung cấp thông tin này và bạn có thể gửi email cho chủ nhân của máy in,

nhờ họ in giùm.

- Một ví dụ khác, giả sử bạn nhận được một thư thoại từ một người tên Betty Doe ở bộ phận kế

toán. Đoạn thư thoại của cô ta bị cắt xén và bạn không thể biết được số điện thoại của cô ta. Bạn

có thể dùng Global Catalog để tìm thông tin về cô ta nhờ tên, và nhờ đó bạn có được số điện

thoại của cô ta.

- Khi một đối tượng được tạo mới trong Active Directory, đối tượng được gán một con số phân

biệt gọi là GUID (Global Unique Identifier). GUID của một đối tượng luôn luôn cố định cho dù bạn

có di chuyển đối tượng đi đến khu vực khác.

II.4. Kiến trúc của Active Directory.

Hình 2.2: kiến trúc của Active Directory.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 183/555

II.4.1 Objects.

Trước khi tìm hiểu khái niệm Object, chúng ta phải tìm hiểu trước hai khái niệm Object classes và

Attributes. Object classes là một bản thiết kế mẫu hay một khuôn mẫu cho các loại đối tượng mà

bạn có thể tạo ra trong Active Directory. Có ba loại object classes thông dụng là: User, Computer,

Printer. Khái niệm thứ hai là Attributes, nó được định nghĩa là tập các giá trị phù hợp và được kết

hợp với một đối tượng cụ thể. Như vậy Object là một đối tượng duy nhất được định nghĩa bởi các giá

trị được gán cho các thuộc tính của object classes. Ví dụ hình sau minh họa hai đối tượng là: máy in

ColorPrinter1 và người dùng KimYoshida.

II.4.2 Organizational Units.

Organizational Unit hay OU là đơn vị nhỏ nhất trong hệ thống AD, nó được xem là một vật chứa các

đối tượng (Object) được dùng để sắp xếp các đối tượng khác nhau phục vụ cho mục đích quản trị của

bạn. OU cũng được thiết lập dựa trên subnet IP và được định nghĩa là "một hoặc nhiều subnet kết nối

tốt với nhau". Việc sử dụng OU có hai công dụng chính sau:

- Trao quyền kiếm soát một tập hợp các tài khoản người dùng, máy tính hay các thiết bị mạng cho

một nhóm người hay một phụ tá quản trị viên nào đó (sub-administrator), từ đó giảm bớt công tác

quản trị cho người quản trị toàn bộ hệ thống.

- Kiểm soát và khóa bớt một số chức năng trên các máy trạm của người dùng trong OU thông qua

việc sử dụng các đối tượng chính sách nhóm (GPO), các chính sách nhóm này chúng ta sẽ tìm

hiểu ở các chương sau.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 184/555

II.4.3 Domain.

Domain là đơn vị chức năng nòng cốt của cấu trúc logic Active Directory. Nó là phương tiện để qui

định một tập hợp những người dùng, máy tính, tài nguyên chia sẻ có những qui tắc bảo mật giống

nhau từ đó giúp cho việc quản lý các truy cập vào các Server dễ dàng hơn. Domain đáp ứng ba chức

năng chính sau:

- Đóng vai trò như một khu vực quản trị (administrative boundary) các đối tượng, là một tập hợp

các định nghĩa quản trị cho các đối tượng chia sẻ như: có chung một cơ sở dữ liệu thư mục, các

chính sách bảo mật, các quan hệ ủy quyền với các domain khác.

- Giúp chúng ta quản lý bảo mật các các tài nguyên chia sẻ.

- Cung cấp các Server dự phòng làm chức năng điều khiển vùng (domain controller), đồng thời

đảm bảo các thông tin trên các Server này được được đồng bộ với nhau.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 185/555

II.4.4 Domain Tree.

Domain Tree là cấu trúc bao gồm nhiều domain được sắp xếp có cấp bậc theo cấu trúc hình cây.

Domain tạo ra đầu tiên được gọi là domain root và nằm ở gốc của cây thư mục. Tất cả các domain

tạo ra sau sẽ nằm bên dưới domain root và được gọi là domain con (child domain). Tên của các

domain con phải khác biệt nhau. Khi một domain root và ít nhất một domain con được tạo ra thì hình

thành một cây domain. Khái niệm này bạn sẽ thường nghe thấy khi làm việc với một dịch vụ thư mục.

Bạn có thể thấy cấu trúc sẽ có hình dáng của một cây khi có nhiều nhánh xuất hiện.

II.4.5 Forest.

Forest (rừng) được xây dựng trên một hoặc nhiều Domain Tree, nói cách khác Forest là tập hợp các

Domain Tree có thiết lập quan hệ và ủy quyền cho nhau. Ví dụ giả sử một công ty nào đó, chẳng hạn

như Microsoft, thu mua một công ty khác. Thông thường, mỗi công ty đều có một hệ thống Domain

Tree riêng và để tiện quản lý, các cây này sẽ được hợp nhất với nhau bằng một khái niệm là rừng.

Trong ví dụ trên, công ty mcmcse.com thu mua được techtutorials.com và xyzabc.com và hình thành

rừng từ gốc mcmcse.com.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 186/555

III. CÀI ĐẶT VÀ CẤU HÌNH ACTIVE DIRECTORY.

III.1. Nâng cấp Server thành Domain Controller.

III.1.1 Giới thiệu.

Một khái niệm không thay đổi từ Windows NT 4.0 là domain. Một domain vẫn còn là trung tâm của

mạng Windows 2000 và Windows 2003, tuy nhiên lại được thiết lập khác đi. Các máy điều khiển vùng

(domain controller - DC) không còn phân biệt là PDC (Primary Domain Controller) hoặc là BDC

(Backup Domain Controller). Bây giờ, đơn giản chỉ còn là DC. Theo mặc định, tất cả các máy

Windows Server 2003 khi mới cài đặt đều là Server độc lập (standalone server). Chương trình

DCPROMO chính là Active Directory Installation Wizard và được dùng để nâng cấp một máy không

phải là DC (Server Stand-alone) thành một máy DC và ngược lại giáng cấp một máy DC thành một

Server bình thường. Chú ý đối với Windows Server 2003 thì bạn có thể đổi tên máy tính khi đã nâng

cấp thành DC.

Trước khi nâng cấp Server thành Domain Controller, bạn cần khai báo đầy đủ các thông số TCP/IP,

đặc biệt là phải khai báo DNS Server có địa chỉ chính là địa chỉ IP của Server cần nâng cấp. Nếu bạn

có khả năng cấu hình dịch vụ DNS thì bạn nên cài đặt dịch vụ này trước khi nâng cấp Server, còn

ngược lại thì bạn chọn cài đặt DNS tự động trong quá trình nâng cấp. Có hai cách để bạn chạy

chương trình Active Directory Installation Wizard: bạn dùng tiện ích Manage Your Server trong

Administrative Tools hoặc nhấp chuột vào Start ¾ Run, gõ lệnh DCPROMO.

III.1.2 Các bước cài đặt.

Chọn menu Start ¾ Run, nhập DCPROMO trong hộp thoại Run, và nhấn nút OK.

Khi đó hộp thoại Active Directory Installation Wizard xuất hiện. Bạn nhấn Next để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 187/555

Chương trình xuất hiện hộp thoại cảnh báo: DOS, Windows 95 và WinNT SP3 trở về trước sẽ bị loại

ra khỏi miền Active Directory dựa trên Windows Server 2003. Bạn chọn Next để tiếp tục.

Trong hộp thoại Domain Controller Type, chọn mục Domain Controller for a New Domain và nhấn

chọn Next. (Nếu bạn muốn bổ sung máy điều khiển vùng vào một domain có sẵn, bạn sẽ chọn

Additional domain cotroller for an existing domain.)

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 188/555

Đến đây chương trình cho phép bạn chọn một trong ba lựa chọn sau: chọn Domain in new forest nếu

bạn muốn tạo domain đầu tiên trong một rừng mới, chọn Child domain in an existing domain tree

nếu bạn muốn tạo ra một domain con dựa trên một cây domain có sẵn, chọn Domain tree in an

existing forest nếu bạn muốn tạo ra một cây domain mới trong một rừng đã có sẵn.

Hộp thoại New Domain Name yêu cầu bạn tên DNS đầy đủ của domain mà bạn cần xây dựng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 189/555

Hộp thoại NetBIOS Domain Name, yêu cầu bạn cho biết tên domain theo chuẩn NetBIOS để tương

thích với các máy Windows NT. Theo mặc định, tên Domain NetBIOS giống phần đầu của tên Full

DNS, bạn có thể đổi sang tên khác hoặc chấp nhận giá trị mặc định. Chọn Next để tiếp tục.

Hộp thoại Database and Log Locations cho phép bạn chỉ định vị trí lưu trữ database Active

Directory và các tập tin log. Bạn có thể chỉ định vị trí khác hoặc chấp nhận giá trị mặc định. Tuy nhiên

theo khuyến cáo của các nhà quản trị mạng thì chúng ta nên đặt tập tin chứa thông tin giao dịch

(transaction log) ở một đĩa cứng vật lý khác với đĩa cứng chứa cơ sở dữ liệu của Active Directory

nhằm tăng hiệu năng của hệ thống. Bạn chọn Next để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 190/555

Hộp thoại Shared System Volume cho phép bạn chỉ định ví trí của thư mục SYSVOL. Thư mục này

phải nằm trên một NTFS5 Volume. Tất cả dữ liệu đặt trong thư mục Sysvol này sẽ được tự động sao

chép sang các Domain Controller khác trong miền. Bạn có thể chấp nhận giá trị mặc định hoặc chỉ

định ví trí khác, sau đó chọn Next tiếp tục. (Nếu partition không sử dụng định dạng NTFS5, bạn sẽ

thấy một thông báo lỗi yêu cầu phải đổi hệ thống tập tin).

DNS là dịch vụ phân giải tên kết hợp với Active Directory để phân giải tên các máy tính trong miền.

Do đó để hệ thống Active Directory hoạt động được thì trong miền phải có ít nhất một DNS Server

phân giải miền mà chúng ta cần thiết lập. Theo đúng lý thuyết thì chúng ta phải cài đặt và cấu hình dịch

vụ DNS hoàn chỉnh trước khi nâng cấp Server, nhưng do hiện tại các bạn chưa học về dịch vụ này

nên chúng ta chấp nhận cho hệ thống tự động cài đặt dịch vụ này. Chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết dịch vụ

DNS ở giáo trình "Dịch Vụ Mạng". Trong hộp thoại xuất hiện bạn chọn lựa chọn thứ hai để hệ thống tự

động cài đặt và cấu hình dịch vụ DNS.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 191/555

Trong hộp thoại Permissions, bạn chọn giá trị Permission Compatible with pre-Windows 2000

servers khi hệ thống có các Server phiên bản trước Windows 2000, hoặc chọn Permissions

compatible only with Windows 2000 servers or Windows Server 2003 khi hệ thống của bạn chỉ

toàn các Server Windows 2000 và Windows Server 2003.

Trong hộp thoại Directory Services Restore Mode Administrator Password, bạn sẽ chỉ định mật

khẩu dùng trong trường hợp Server phải khởi động vào chế độ Directory Services Restore Mode.

Nhấn chọn Next để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 192/555

Hộp thoại Summary xuất hiện, trình bày tất cả các thông tin bạn đã chọn. Nếu tất cả đều chính xác,

bạn nhấn Next để bắt đầu thực hiện quá trình cài đặt, nếu có thông tin không chính xác thì bạn chọn

Back để quay lại các bước trước đó.

Hộp thoại Configuring Active Directory cho bạn biết quá trình cài đặt đang thực hiện những gì. Quá

trình này sẽ chiếm nhiều thời gian. Chương trình cài đặt cũng yêu cầu bạn cung cấp nguồn cài đặt

Windows Server 2003 để tiến hành sao chép các tập tin nếu tìm không thấy.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 193/555

Sau khi quá trình cài đặt kết thúc, hộp thoại Completing the Active Directory Installation Wizard

xuất hiện. Bạn nhấn chọn Finish để kết thúc.

Cuối cùng, bạn được yêu cầu phải khởi động lại máy thì các thông tin cài đặt mới bắt đầu có hiệu lực.

Bạn nhấn chọn nút Restart Now để khởi động lại. Quá trình thăng cấp kết thúc.

III.2. Gia nhập máy trạm vào Domain.

III.2.1 Giới thiệu.

Một máy trạm gia nhập vào một domain thực sự là việc tạo ra một mối quan hệ tin cậy (trust

relationship) giữa máy trạm đó với các máy Domain Controller trong vùng. Sau khi đã thiết lập quan

hệ tin cậy thì việc chứng thực người dùng logon vào mạng trên máy trạm này sẽ do các máy điều

khiển vùng đảm nhiệm. Nhưng chú ý việc gia nhập một máy trạm vào miền phải có sự đồng ý của

người quản trị mạng cấp miền và quản trị viên cục bộ trên máy trạm đó. Nói cách khác khi bạn muốn

gia nhập một máy trạm vào miền, bạn phải đăng nhập cục bộ vào máy trạm với vai trò là

administrator, sau đó gia nhập vào miền, hệ thống sẽ yêu cầu bạn xác thực bằng một tài khoản người

dùng cấp miền có quyền Add Workstation to Domain (bạn có thể dùng trực tiếp tài khoản

administrator cấp miền).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 194/555

III.2.2 Các bước cài đặt.

Đăng nhập cục bộ vào máy trạm với vai trò người quản trị (có thể dùng trực tiếp tài khoản

administrator).

Nhấp phải chuột trên biểu tượng My Computer, chọn Properties, hộp thoại System Properties xuất

hiện, trong Tab Computer Name, bạn nhấp chuột vào nút Change. Hộp thoại nhập liệu xuất hiện bạn

nhập tên miền của mạng cần gia nhập vào mục Member of Domain.

Máy trạm dựa trên tên miền mà bạn đã khai báo để tìm đến Domain Controller gần nhất và xin gia

nhập vào mạng, Server sẽ yêu cầu bạn xác thực với một tài khoản người dùng cấp miền có quyền

quản trị.

Sau khi xác thực chính xác và hệ thống chấp nhận máy trạm này gia nhập vào miền thì hệ thống xuất

hiện thông báo thành công và yêu cầu bạn reboot máy lại để đăng nhập vào mạng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 195/555

Đến đây, bạn thấy hộp thoại Log on to Windows mà bạn dùng mỗi ngày có vài điều khác, đó là xuất

hiện thêm mục Log on to, và cho phép bạn chọn một trong hai phần là: NETCLASS, This Computer.

Bạn chọn mục NETCLASS khi bạn muốn đăng nhập vào miền, nhớ rằng lúc này bạn phải dùng tài

khoản người dùng cấp miền. Bạn chọn mục This Computer khi bạn muốn logon cục bộ vào máy trạm

nào và nhớ dùng tài khoản cục bộ của máy.

III.3. Xây dựng các Domain Controller đồng hành.

III.3.1 Giới thiệu.

Domain Controller là máy tính điều khiển mọi hoạt động của mạng nếu máy này có sự cố thì toàn bộ

hệ thống mạng bị tê liệt. Do tính năng quan trọng này nên trong một hệ thống mạng thông thường

chúng ta phải xây dựng ít nhất hai máy tính Domain Controller. Như đã trình bày ở trên thì Windows

Server 2003 không còn phân biệt máy Primary Domain Controller và Backup Domain Controller

nữa, mà nó xem hai máy này có vai trò ngang nhau, cùng nhau tham gia chứng thực người dùng. Như

chúng ta đã biết, công việc chứng thực đăng nhập thường được thực hiện vào đầu giờ mỗi buổi làm

việc, nếu mạng của bạn chỉ có một máy điều khiển dùng và 10.000 nhân viên thì chuyện gì sẽ xẩy ra

vào mỗi buổi sáng? Để giải quyết trường hợp trên, Microsoft cho phép các máy điều khiển vùng trong

mạng cùng nhau hoạt động đông thời, chia sẻ công việc của nhau, khi có một máy bị sự cố thì các máy

còn lại đảm nhiệm luôn công việc máy này. Do đó trong tài liệu này chúng tôi gọi các máy này là các

máy điều khiển vùng đồng hành. Nhưng khi khảo sát sâu về Active Directory thì máy điều khiển vùng

được tạo đầu tiên vẫn có vai trò đặc biệt hơn đó là FSMO (flexible single master of operations).

Chú ý để đảm bảo các máy điều khiển vùng này hoạt động chính xác thì chúng phải liên lạc và trao đổi

thông tin với nhau khi có các thay đổi về thông tin người dùng như: tạo mới tài khoản, đổi mật khẩu,

xóa tài khoản. Việc trao đổi thông tin này gọi là Active Directory Replication. Đặc biệt các server

Active Directory cho phép nén dữ liệu trước khi gởi đến các server khác, tỉ lệ nén đến 10:1, đo đó

chúng có thể truyền trên các đường truyền WAN chậm chạp.

Trong hệ thống mạng máy tính của chúng ta nếu tất cả các máy điều khiển vùng đều là Windows

Server 2003 thì chúng ta nên chuyển miền trong mạng này sang cấp độ hoạt động Windows Server

2003 (Windows Server 2003 functional level) để khai thác hết các tính năng mới của Active

Directory.

III.3.2 Các bước cài đặt.

Chọn menu Start ¾ Run, nhập DCPROMO trong hộp thoại Run, và nhấn nút OK.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 196/555

Khi đó hộp thoại Active Directory Installation Wizard xuất hiện. Bạn nhấn Next để tiếp tục.

Chương trình xuất hiện hộp thoại cảnh báo: DOS, Windows 95 và WinNT SP3 trở về trước sẽ bị loại

ra khỏi miền Active Directory dựa trên Windows Server 2003. Bạn chọn Next để tiếp tục.

Trong hộp thoại Domain Controller Type, chọn mục Additional domain cotroller for an existing

domain và nhấn chọn Next, vì chúng ta muốn bổ sung thêm máy điều khiển vùng vào một domain có

sẵn.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 197/555

Tiếp theo hệ thống yêu cầu bạn xác thực bạn phải người quản trị cấp miền thì mới có quyền tạo các

Domain Controller. Bạn nhập tài khoản người dùng có quyền quản trị vào hộp thoại này.

Chương trình yêu cầu bạn nhập Full DNS Name của miền mà bạn cần tạo thêm Domain Controller.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 198/555

Tương tự như quá trình nâng cấp Server thành Domain Controller đã trình bày ở trên, các bước tiếp

theo chúng ta chỉ định thư mục chứa cơ sở dữ liệu của Active Directory, Transaction Log và thư

mục Sysvol.

Hộp thoại Summary xuất hiện, trình bày tất cả các thông tin bạn đã chọn. Nếu tất cả đều chính xác,

bạn nhấn Next để bắt đầu thực hiện quá trình cài đặt, nếu có thông tin không chính xác thì bạn chọn

Back để quay lại các bước trước đó.

Đến đây hệ thống sẽ xây dựng một Domain Controller mới và đồng bộ dữ liệu Active Directory giữa

hai Domain Controller này.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 199/555

Sau khi quá trình cài đặt kết thúc, hộp thoại Completing the Active Directory Installation Wizard

xuất hiện. Bạn nhấn chọn Finish để kết thúc.

Cuối cùng, bạn được yêu cầu phải khởi động lại máy thì các thông tin cài đặt mới bắt đầu có hiệu lực.

Bạn nhấn chọn nút Restart Now để khởi động lại. Quá trình xây dựng thêm một Domain Controller

đồng hành đã hoàn tất.

III.4. Xây dựng Subdomain.

Sau khi bạn đã xây dựng Domain Controller đầu tiên quản lý miền, lúc ấy Domain Controller này là

một gốc của rừng hoặc Domain Tree đầu tiên, từ đây bạn có thể tạo thêm các subdomain cho hệ

thống. Để tạo thêm một Domain Controller cho một subdomain bạn làm các bước sau:

Tại member server, bạn cũng chạy chương trình Active Directory Installation Wizard, các bước đầu

bạn cũng chọn tương tự như phần nâng cấp phía trên.

Trong hộp thoại Domain Controller Type, chọn mục Domain Controller for a New Domain và nhấn

chọn Next. (Nếu bạn muốn bổ sung máy điều khiển vùng vào một domain có sẵn, bạn sẽ chọn

Additional domain cotroller for an existing domain.)

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 200/555

Đến đây chương trình cho phép bạn chọn một trong ba lựa chọn sau: chọn Domain in new forest nếu

bạn muốn tạo domain đầu tiên trong một rừng mới, chọn Child domain in an existing domain tree

nếu bạn muốn tạo ra một domain con dựa trên một cây domain có sẵn, chọn Domain tree in an

existing forest nếu bạn muốn tạo ra một cây domain mới trong một rừng đã có sẵn. Trong trường

hợp này bạn cần tạo một Domain Controller cho một Child domain, nên bạn đánh dấu vào mục lựa

chọn thứ hai.

Để tạo một child domain trong một domain tree có sẵn, hệ thống yêu cầu bạn phải xác nhận bạn là

người quản trị cấp domain tree. Trong hộp thoại này bạn nhập tài khoản và mật khẩu của người quản

trị cấp rừng và tên của domain tree hiện tại.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 201/555

Tiếp theo bạn nhập tên của domain tree hiện đang có và tên của child domain cần tạo.

Các quá trình tiếp theo tương tự như quá trình tạo Domain Controller của phần trên.

Cuối cùng bạn có thể kiểm tra cây DNS của hệ thống trên Server quản lý gốc rừng có tạo thêm một

child domain không, đồng thời bạn có thể cấu hinh thêm chi dịch vụ DNS nhằm phục vụ tốt hơn cho

hệ thống.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 202/555

III.5. Xây dựng Organizational Unit.

Như đã trình bày ở phần lý thuyết thì OU là một nhóm tài khoản người dùng, máy tính và tài nguyên

mạng được tạo ra nhằm mục đích dễ dàng quản lý hơn và ủy quyền cho các quản trị viên địa phương

giải quyết các công việc đơn giản. Đặc biệt hơn là thông qua OU chúng ta có thể áp đặt các giới hạn

phần mềm và giới hạn phần cứng thông qua các Group Policy. Muốn xây dựng một OU bạn làm theo

các bước sau:

Chọn menu Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ Active Directory User and Computer, để

mở chương trình Active Directory User and Computer.

Chương trình mở ra, bạn nhấp phải chuột trên tên miền và chọn New-Organizational Unit.

Hộp thoại xuất hiện, yêu cầu chúng ta nhập tên OU cần tạo, trong ví dụ này OU cần tạo có tên là

HocVien.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 203/555

Đưa các máy trạm đã gia nhập nhập mạng cần quản lý vào OU vừa tạo.

Tiếp theo bạn đưa các tài khoản người dùng cần quản lý vào OU vừa tạo.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 204/555

Sau khi đã đưa các máy tính và tài khoản người dùng vào OU, bước tiếp theo là bạn chỉ ra người nào

hoặc nhóm nào sẽ quản lý OU này. Bạn nhấp phải chuột vào OU vừa tạo, chọn Properties, hộp thoại

xuất hiện, trong Tab Managed By, bạn nhấp chuột vào nút Change để chọn người dùng quản lý OU

này, trong ví dụ này chúng ta chọn tài khoản Thanh quản lý OU.

Bước cuối cùng này rất quan trọng, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết ở chương Group Policy, đó là thiết

lập các Group Policy áp dụng cho OU này. Bạn vào Tab Group Policy, nhấp chuột vào nút New để

tạo mới một GPO, sau đó nhấp chuột vào nút Edit để hiệu chỉnh chính sách. Trong ví dụ này chúng ta

tạo một chính sách cấm không cho phép dùng ổ đĩa CD-ROM áp dụng cho tất cả các người dùng trong

OU.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 205/555

III.6. Công cụ quản trị các đối tượng trong Active Directory.

Một trong bốn công cụ quản trị hệ thống Active Directory thì công cụ Active Directory User and

Computer là công cụ quan trọng nhất và chúng ta sẽ gặp lại nhiều trong trong giáo trình này, từng

bước ta sẽ khảo sát hết các tính năng trong công cụ này. Công cụ này có chức năng tạo và quản lý

các đối tượng cơ bản của hệ thống Active Directory.

Theo hình trên chúng ta thấy trong miền netclass.edu.vn có các mục sau:

- Builtin: chứa các nhóm người dùng đã được tạo và định nghĩa quyền sẵn.

- Computers: chứa các máy trạm mặc định đang là thành viên của miền. Bạn cũng có thể dùng tính

năng này để kiểm tra một máy trạm gia nhập vào miền có thành công không.

- Domain Controllers: chứa các điều khiển vùng (Domain Controller) hiện đang hoạt động trong

miền. Bạn cũng có thể dùng tính năng này để kiểm tra việc tạo thêm Domain Controller đồng

hành có thành công không.

- ForeignSecurityPrincipals: là một vật chứa mặc định dành cho các đối tượng bên ngoài miền

đang xem xét, từ các miền đã thiết lập quan hệ tin cậy (trusted domain).

- Users: chứa các tài khoản người dùng mặc định trên miền.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 206/555

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 207/555

Bài 10

QUẢN LÝ TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ NHÓM

Tóm tắt

Lý thuyết 4 tiết - Thực hành 10 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

tài khoản người dùng,

nhóm, các thuộc tính của

tài khoản người dùng, các

nhóm tạo sẵn ...

I. Định nghĩa tài khoản người

dùng và tài khoản nhóm.

II. Chứng thực và kiểm soát truy

cập.

III. Các tài khoản tạo sẵn.

IV. Quản lý tài khoản người dùng

và nhóm cục bộ.

V. Quản lý tài khoản người dùng

và nhóm trên Active Directory.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 208/555

I. ĐỊNH NGHĨA TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ TÀI KHOẢN

NHÓM.

I.1. Tài khoản người dùng.

Tài khoản người dùng (user account) là một đối tượng quan trọng đại diện cho người dùng trên

mạng, chúng được phân biệt với nhau thông qua chuỗi nhận dạng username. Chuỗi nhận dạng này

giúp hệ thống mạng phân biệt giữa người này và người khác trên mạng từ đó người dùng có thể đăng

nhập vào mạng và truy cập các tài nguyên mạng mà mình được phép.

I.1.1 Tài khoản người dùng cục bộ.

Tài khoản người dùng cục bộ (local user account) là tài khoản người dùng được định nghĩa trên máy

cục bộ và chỉ được phép logon, truy cập các tài nguyên trên máy tính cục bộ. Nếu muốn truy cập các

tài nguyên trên mạng thì người dùng này phải chứng thực lại với máy domain controller hoặc máy

tính chứa tài nguyên chia sẻ. Bạn tạo tài khoản người dùng cục bộ với công cụ Local Users and

Group trong Computer Management (COMPMGMT.MSC). Các tài khoản cục bộ tạo ra trên máy

stand-alone server, member server hoặc các máy trạm đều được lưu trữ trong tập tin cơ sở dữ liệu

SAM (Security Accounts Manager). Tập tin SAM này được đặt trong thư mục

\Windows\system32\config.

Hình 3.1: lưu trữ thông tin tài khoản người dùng cục bộ

I.1.2 Tài khoản người dùng miền.

Tài khoản người dùng miền (domain user account) là tài khoản người dùng được định nghĩa trên

Active Directory và được phép đăng nhập (logon) vào mạng trên bất kỳ máy trạm nào thuộc vùng.

Đồng thời với tài khoản này người dùng có thể truy cập đến các tài nguyên trên mạng. Bạn tạo tài

khoản người dùng miền với công cụ Active Directory Users and Computer (DSA.MSC). Khác với tài

khoản người dùng cục bộ, tài khoản người dùng miền không chứa trong các tập tin cơ sở dữ liệu SAM

mà chứa trong tập tin NTDS.DIT, theo mặc định thì tập tin này chứa trong thư mục \Windows\NTDS.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 209/555

Hình 3.2: lưu trữ thông tin tài khoản người dùng miền.

I.1.3 Yêu cầu về tài khoản người dùng.

- Mỗi username phải từ 1 đến 20 ký tự (trên Windows Server 2003 thì tên đăng nhập có thể dài

đến 104 ký tự, tuy nhiên khi đăng nhập từ các máy cài hệ điều hành Windows NT 4.0 về trước thì

mặc định chỉ hiểu 20 ký tự).

- Mỗi username là chuỗi duy nhất của mỗi người dùng có nghĩa là tất cả tên của người dùng và

nhóm không được trùng nhau.

- Username không chứa các ký tự sau: " / \ [ ] : ; | = , + * ? < >

- Trong một username có thể chứa các ký tự đặc biệt bao gồm: dấu chấm câu, khoảng trắng, dấu

gạch ngang, dấu gạch dưới. Tuy nhiên, nên tránh các khoảng trắng vì những tên như thế phải đặt

trong dấu ngoặc khi dùng các kịch bản hay dòng lệnh.

I.2. Tài khoản nhóm.

Tài khoản nhóm (group account) là một đối tượng đại diện cho một nhóm người nào đó, dùng cho

việc quản lý chung các đối tượng người dùng. Việc phân bổ các người dùng vào nhóm giúp chúng ta

dễ dàng cấp quyền trên các tài nguyên mạng như thư mục chia sẻ, máy in. Chú ý là tài khoản người

dùng có thể đăng nhập vào mạng nhưng tài khoản nhóm không được phép đăng nhập mà chỉ dùng để

quản lý. Tài khoản nhóm được chia làm hai loại: nhóm bảo mật (security group) và nhóm phân phối

(distribution group).

I.2.1 Nhóm bảo mật.

Nhóm bảo mật là loại nhóm được dùng để cấp phát các quyền hệ thống (rights) và quyền truy cập

(permission). Giống như các tài khoản người dùng, các nhóm bảo mật đều được chỉ định các SID. Có

ba loại nhóm bảo mật chính là: local, global và universal. Tuy nhiên nếu chúng ta khảo sát kỹ thì có

thể phân thành bốn loại như sau: local, domain local, global và universal.

Local group (nhóm cục bộ) là loại nhóm có trên các máy stand-alone Server, member server,

Win2K Pro hay WinXP. Các nhóm cục bộ này chỉ có ý nghĩa và phạm vi hoạt động ngay tại trên máy

chứa nó thôi.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 210/555

Domain local group (nhóm cục bộ miền) là loại nhóm cục bộ đặc biệt vì chúng là local group nhưng

nằm trên máy Domain Controller. Các máy Domain Controller có một cơ sở dữ liệu Active

Directory chung và được sao chép đồng bộ với nhau do đó một local group trên một Domain

Controller này thì cũng sẽ có mặt trên các Domain Controller anh em của nó, như vậy local group

này có mặt trên miền nên được gọi với cái tên nhóm cục bộ miền. Các nhóm trong mục Built-in của

Active Directory là các domain local.

Global group (nhóm toàn cục hay nhóm toàn mạng) là loại nhóm nằm trong Active Directory và được

tạo trên các Domain Controller. Chúng dùng để cấp phát những quyền hệ thống và quyền truy cập

vượt qua những ranh giới của một miền. Một nhóm global có thể đặt vào trong một nhóm local của

các server thành viên trong miền. Chú ý khi tạo nhiều nhóm global thì có thể làm tăng tải trọng công

việc của Global Catalog.

Universal group (nhóm phổ quát) là loại nhóm có chức năng giống như global group nhưng nó dùng

để cấp quyền cho các đối tượng trên khắp các miền trong một rừng và giữa các miền có thiết lập quan

hệ tin cậy với nhau. Loại nhóm này tiện lợi hơn hai nhóm global group và local group vì chúng dễ

dàng lồng các nhóm vào nhau. Nhưng chú ý là loại nhóm này chỉ có thể dùng được khi hệ thống của

bạn phải hoạt động ở chế độ Windows 2000 native functional level hoặc Windows Server 2003

functional level có nghĩa là tất cả các máy Domain Controller trong mạng đều phải là Windows

Server 2003 hoặc Windows 2000 Server.

I.2.2 Nhóm phân phối.

Nhóm phân phối là một loại nhóm phi bảo mật, không có SID và không xuất hiện trong các ACL

(Access Control List). Loại nhóm này không được dùng bởi các nhà quản trị mà được dùng bởi các

phần mềm và dịch vụ. Chúng được dùng để phân phố thư (e-mail) hoặc các tin nhắn (message). Bạn

sẽ gặp lại loại nhóm này khi làm việc với phần mềm MS Exchange.

I.2.3 Qui tắc gia nhập nhóm.

- Tất cả các nhóm Domain local, Global, Universal đều có thể đặt vào trong nhóm Machine

Local.

- Tất cả các nhóm Domain local, Global, Universal đều có thể đặt vào trong chính loại nhóm của

mình.

- Nhóm Global và Universal có thể đặt vào trong nhóm Domain local.

- Nhóm Global có thể đặt vào trong nhóm Universal.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 211/555

Hình 3.3: khả năng gia nhập của các loại nhóm.

II. CHỨNG THỰC VÀ KIỂM SOÁT TRUY CẬP.

II.1. Các giao thức chứng thực.

Chứng thực trong Windows Server 2003 là quy trình gồm hai giai đoạn: đăng nhập tương tác và

chứng thực mạng. Khi người dùng đăng nhập vùng bằng tên và mật mã, quy trình đăng nhập tương

tác sẽ phê chuẩn yêu cầu truy cập của người dùng. Với tài khoản cục bộ, thông tin đăng nhập được

chứng thực cục bộ và người dùng được cấp quyền truy cập máy tính cục bộ. Với tài khoản miền, thông

tin đăng nhập được chứng thực trên Active Directory và người dùng có quyền truy cập các tài nguyên

trên mạng. Như vậy với tài khoản người dùng miền ta có thể chứng thực trên bất kỳ máy tính nào trong

miền. Windows 2003 hỗ trợ nhiều giao thức chứng thực mạng, nổi bật nhất là:

- Kerberos V5: là giao thức chuẩn Internet dùng để chứng thực người dùng và hệ thống.

- NT LAN Manager (NTLM): là giao thức chứng thực chính của Windows NT.

- Secure Socket Layer/Transport Layer Security (SSL/TLS): là cơ chế chứng thực chính được

dùng khi truy cập vào máy phục vụ Web an toàn.

II.2. Số nhận diện bảo mật SID.

Tuy hệ thống Windows Server 2003 dựa vào tài khoản người dùng (user account) để mô tả các

quyền hệ thống (rights) và quyền truy cập (permission) nhưng thực sự bên trong hệ thống mỗi tài

khoản được đặc trưng bởi một con số nhận dạng bảo mật SID (Security Identifier). SID là thành phần

nhận dạng không trùng lặp, được hệ thống tạo ra đồng thời với tài khoản và dùng riêng cho hệ thống

xử lý, người dùng không quan tâm đến các giá trị này. SID bao gồm phần SID vùng cộng thêm với một

RID của người dùng không trùng lặp. SID có dạng chuẩn "S-1-5-21-D1-D2-D3-RID", khi đó tất cả các

SID trong miền đều có cùng giá trị D1, D2, D3, nhưng giá trị RID là khác nhau. Hai mục đích chính của

việc hệ thống sử dụng SID là:

- Dễ dàng thay đổi tên tài khoản người dùng mà các quyền hệ thống và quyền truy cập không thay

đổi.

- Khi xóa một tài khoản thì SID của tài khoản đó không còn giá trị nữa, nếu chúng ta có tạo một tài

khoản mới cùng tên với tài khoản vừa xóa thì các quyền cũ cũng không sử dụng được bởi vì khi

tạo tài khoản mới thì giá trị SID của tài khoản này là một giá trị mới.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 212/555

II.3. Kiểm soát hoạt động truy cập của đối tượng.

Active Directory là dịch vụ hoạt động dựa trên các đối tượng, có nghĩa là người dùng, nhóm, máy

tính, các tài nguyên mạng đều được định nghĩa dưới dạng đối tượng và được kiểm soát hoạt động truy

cập dựa vào bộ mô tả bảo mật ACE. Chức năng của bộ mô tả bảo mật bao gồm:

- Liệt kê người dùng và nhóm nào được cấp quyền truy cập đối tượng.

- Định rõ quyền truy cập cho người dùng và nhóm.

- Theo dõi các sự kiện xảy ra trên đối tượng.

- Định rõ quyền sở hữu của đối tượng.

Các thông tin của một đối tượng Active Directory trong bộ mô tả bảo mật được xem là mục kiểm soát

hoạt động truy cập ACE (Access Control Entry). Một ACL (Access Control List) chứa nhiều ACE,

nó là danh sách tất cả người dùng và nhóm có quyền truy cập đến đối tượng. ACL có đặc tính kế thừa,

có nghĩa là thành viên của một nhóm thì được thừa hưởng các quyền truy cập đã cấp cho nhóm này.

III. CÁC TÀI KHOẢN TẠO SẴN.

III.1. Tài khoản người dùng tạo sẵn.

Tài khoản người dùng tạo sẵn (Built-in) là những tài khoản người dùng mà khi ta cài đặt Windows

Server 2003 thì mặc định được tạo ra. Tài khoản này là hệ thống nên chúng ta không có quyền xóa đi

nhưng vẫn có quyền đổi tên (chú ý thao tác đổi tên trên những tài khoản hệ thống phức tạp một chút

so với việc đổi tên một tài khoản bình thường do nhà quản trị tạo ra). Tất cả các tài khoản người dùng

tạo sẵn này đều nằng trong Container Users của công cụ Active Directory User and Computer. Sau

đây là bảng mô tả các tài khoản người dùng được tạo sẵn:

Tên tài khoản Mô tả

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 213/555

Administrator

Administrator là một tài khoản đặc biệt, có toàn quyền trên máy tính

hiện tại. Bạn có thể đặt mật khẩu cho tài khoản này trong lúc cài đặt

Windows Server 2003. Tài khoản này có thể thi hành tất cả các tác vụ

như tạo tài khoản người dùng, nhóm, quản lý các tập tin hệ thống và cấu

hình máy in...

Guest

Tài khoản Guest cho phép người dùng truy cập vào các máy tính nếu họ

không có một tài khoản và mật mã riêng. Mặc định là tài khoản này

không được sử dụng, nếu được sử dụng thì thông thường nó bị giới hạn

về quyền, ví dụ như là chỉ được truy cập Internet hoặc in ấn.

ILS_Anonymous_

User

Là tài khoản đặc biệt được dùng cho dịch vụ ILS. ILS hỗ trợ cho các ứng

dụng điện thoại có các đặc tính như: caller ID, video conferencing,

conference calling, và faxing. Muốn sử dụng ILS thì dịch vụ IIS phải

được cài đặt.

IUSR_computer-

name

Là tài khoản đặc biệt được dùng trong các truy cập giấu tên trong dịch vụ

IIS trên máy tính có cài IIS.

IWAM_computer-

name

Là tài khoản đặc biệt được dùng cho IIS khởi động các tiến trình của các

ứng dụng trên máy có cài IIS.

Krbtgt

Là tài khoản đặc biệt được dùng cho dịch vụ trung tâm phân phối khóa

(Key Distribution Center)

TSInternetUser Là tài khoản đặc biệt được dùng cho Terminal Services.

III.2. Tài khoản nhóm Domain Local tạo sẵn.

Nhưng chúng ta đã thấy trong công cụ Active Directory User and Computers, container Users chứa

nhóm universal, nhóm domain local và nhóm global là do hệ thống đã mặc định quy định trước.

Nhưng một số nhóm domain local đặc biệt được đặt trong container Built-in, các nhóm này không

được di chuyển sang các OU khác, đồng thời nó cũng được gán một số quyền cố định trước nhằm

phục vụ cho công tác quản trị. Bạn cũng chú ý rằng là không có quyền xóa các nhóm đặc biệt này.

Tên nhóm Mô tả

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 214/555

Administrators

Nhóm này mặc định được ấn định sẵn tất cả các quyền hạn cho nên thành

viên của nhóm này có toàn quyền trên hệ thống mạng. Nhóm Domain

Admins và Enterprise Admins là thành viên mặc định của nhóm

Administrators.

Account

Operators

Thành viên của nhóm này có thể thêm, xóa, sửa được các tài khoản người

dùng, tài khoản máy và tài khoản nhóm. Tuy nhiên họ không có quyền xóa,

sửa các nhóm trong container Built-in và OU.

Domain

Controllers

Nhóm này chỉ có trên các Domain Controller và mặc định không có thành

viên nào, thành viên của nhóm có thể đăng nhập cục bộ vào các Domain

Controller nhưng không có quyền quản trị các chính sách bảo mật.

Backup

Operators

Thành viên của nhóm này có quyền lưu trữ dự phòng (Backup) và phục

hồi (Retore) hệ thống tập tin. Trong trường hợp hệ thống tập tin là NTFS

và họ không được gán quyền trên hệ thống tập tin thì thành viên của nhóm

này chỉ có thể truy cập hệ thống tập tin thông qua công cụ Backup. Nếu

muốn truy cập trực tiếp thì họ phải được gán quyền.

Guests

Là nhóm bị hạn chế quyền truy cập các tài nguyên trên mạng. Các thành

viên nhóm này là người dùng vãng lai không phải là thành viên của mạng.

Mặc định các tài khoản Guest bị khóa

Print Operator

Thành viên của nhóm này có quyền tạo ra, quản lý và xóa bỏ các đối

tượng máy in dùng chung trong Active Directory.

Server

Operators

Thành viên của nhóm này có thể quản trị các máy server trong miền như:

cài đặt, quản lý máy in, tạo và quản lý thư mục dùng chung, backup dữ

liệu, định dạng đĩa, thay đổi giờ...

Users

Mặc định mọi người dùng được tạo đều thuộc nhóm này, nhóm này có

quyền tối thiểu của một người dùng nên việc truy cập rất hạn chế.

Replicator

Nhóm này được dùng để hỗ trợ việc sao chép danh bạ trong Directory

Services, nhóm này không có thành viên mặc định.

Incoming

Forest Trust

Builders

Thành viên nhóm này có thể tạo ra các quan hệ tin cậy hướng đến, một

chiều vào các rừng. Nhóm này không có thành viên mặc định.

Network

Configuration

Operators

Thành viên nhóm này có quyền sửa đổi các thông số TCP/IP trên các máy

Domain Controller trong miền.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 215/555

Pre-Windows

2000

Compatible

Access

Nhóm này có quyền truy cập đến tất cả các tài khoản người dùng và tài

khoản nhóm trong miền, nhằm hỗ trợ cho các hệ thống WinNT cũ.

Remote

Desktop User

Thành viên nhóm này có thể đăng nhập từ xa vào các Domain Controller

trong miền, nhóm này không có thành viên mặc định.

Performace Log

Users

Thành viên nhóm này có quyền truy cập từ xa để ghi nhận lại những giá trị

về hiệu năng của các máy Domain Controller, nhóm này cũng không có

thành viên mặc định.

Performace

Monitor Users

Thành viên nhóm này có khả năng giám sát từ xa các máy Domain

Controller.

Ngoài ra còn một số nhóm khác như DHCP Users, DHCP Administrators, DNS Administrators...

các nhóm này phục vụ chủ yếu cho các dịch vụ, chúng ta sẽ tìm hiểu cụ thể trong từng dịch vụ ở giáo

trình "Dịch Vụ Mạng". Chú ý theo mặc định hai nhóm Domain Computers và Domain Controllers

được dành riêng cho tài khoản máy tính, nhưng bạn vẫn có thể đưa tài khoản người dùng vào hai

nhóm này.

III.3. Tài khoản nhóm Global tạo sẵn.

Tên nhóm Mô tả

Domain Admins

Thành viên của nhóm này có thể toàn quyền quản trị các máy tính trong

miền vì mặc định khi gia nhập vào miền các member server và các máy

trạm (Win2K Pro, WinXP) đã đưa nhóm Domain Admins là thành viên

của nhóm cục bộ Administrators trên các máy này.

Domain Users

Theo mặc định mọi tài khoản người dùng trên miền đều là thành viên

của nhóm này. Mặc định nhóm này là thành viên của nhóm cục bộ

Users trên các máy server thành viên và máy trạm.

Group Policy

Creator Owners

Thành viên nhóm này có quyền sửa đổi chính sách nhóm của miền,

theo mặc định tài khoản administrator miền là thành viên của nhóm

này.

Enterprise Admins

Đây là một nhóm universal, thành viên của nhóm này có toàn quyền

trên tất cả các miền trong rừng đang xét. Nhóm này chỉ xuất hiện trong

miền gốc của rừng thôi. Mặc định nhóm này là thành viên của nhóm

administrators trên các Domain Controller trong rừng.

Schema Admins

Nhóm universal này cũng chỉ xuất hiện trong miền gốc của rừng, thành

viên của nhóm này có thể chỉnh sửa cấu trúc tổ chức (schema) của

Active Directory.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 216/555

III.4. Các nhóm tạo sẵn đặc biệt.

Ngoài các nhóm tạo sẵn đã trình bày ở trên, hệ thống Windows Server 2003 còn có một số nhóm tạo

sẵn đặt biệt, chúng không xuất hiện trên cửa sổ của công cụ Active Directory User and Computer,

mà chúng chỉ xuất hiện trên các ACL của các tài nguyên và đối tượng. Ý nghĩa của nhóm đặc biệt này

là:

- Interactive: đại diện cho những người dùng đang sử dụng máy tại chỗ.

- Network: đại diện cho tất cả những người dùng đang nối kết mạng đến một máy tính khác.

- Everyone: đại diện cho tất cả mọi người dùng.

- System: đại diện cho hệ điều hành.

- Creator owner: đại diện cho những người tạo ra, những người sở hữa một tài nguyên nào đó

như: thư mục, tập tin, tác vụ in ấn (print job)...

- Authenticated users: đại diện cho những người dùng đã được hệ thống xác thực, nhóm này

được dùng như một giải pháp thay thế an toàn hơn cho nhóm everyone.

- Anonymous logon: đại diện cho một người dùng đã đăng nhập vào hệ thống một cách nặc danh,

chẳng hạn một người sử dụng dịch vụ FTP.

- Service: đại diện cho một tài khoản mà đã đăng nhập với tư cách như một dịch vụ.

- Dialup: đại diện cho những người đang truy cập hệ thống thông qua Dial-up Networking.

IV. QUẢN LÝ TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ NHÓM CỤC BỘ.

IV.1. Công cụ quản lý tài khoản người dùng cục bộ.

Muốn tổ chức và quản lý người dùng cục bộ, ta dùng công cụ Local Users and Groups. Với công cụ

này bạn có thể tạo, xóa, sửa các tài khoản người dùng, cũng như thay đổi mật mã. Có hai phương

thức truy cập đến công cụ Local Users and Groups:

- Dùng như một MMC (Microsoft Management Console) snap-in.

- Dùng thông qua công cụ Computer Management.

Các bước dùng để chèn Local Users and Groups snap-in vào trong MMC:

Chọn Start ¾ Run, nhập vào hộp thoại MMC và ấn phím Enter để mở cửa sổ MMC.

Chọn Console ¾ Add/Remove Snap-in để mở hộp thoại Add/Remove Snap-in.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 217/555

Nhấp chuột vào nút Add để mở hộp thoại Add Standalone Snap-in.

Chọn Local Users and Groups và nhấp chuột vào nút Add.

Hộp thoại Choose Target Machine xuất hiện, ta chọn Local Computer và nhấp chuột vào nút Finish

để trở lại hộp thoại Add Standalone Snap-in.

Nhấp chuột vào nút Close để trở lại hộp thoại Add/Remove Snap-in.

Nhấp chuột vào nút OK, ta sẽ nhìn thấy Local Users and Groups snap-in đã chèn vào MMC như

hình sau.

Lưu Console bằng cách chọn Console ¾ Save, sau đó ta nhập đường dẫn và tên file cần lưu trữ. Để

tiện lợi cho việc quản trị sau này ta có thể lưu console ngay trên Desktop.

Nếu máy tính của bạn không có cấu hình MMC thì cách nhanh nhất để truy cập công cụ Local Users

and Groups thông qua công cụ Computer Management. Nhầp phải chuột vào My Computer và chọn

Manage từ pop-up menu và mở cửa sổ Computer Management. Trong mục System Tools, ta sẽ

nhìn thấy mục Local Users and Groups

Cách khác để truy cập đến công cụ Local Users and Groups là vào Start ¾ Programs ¾

Administrative Tools ¾ Computer Management.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 218/555

IV.2. Các thao tác cơ bản trên tài khoản người dùng cục bộ.

IV.2.1 Tạo tài khoản mới.

Trong công cụ Local Users and Groups, ta nhấp phải chuột vào Users và chọn New User, hộp thoại

New User hiển thị bạn nhập các thông tin cần thiết vào, nhưng quan trọng nhất và bắt buộc phải có là

mục Username.

IV.2.2 Xóa tài khoản.

Bạn nên xóa tài khoản người dùng, nếu bạn chắc rằng tài khoản này không bao giờ cần dùng lại nữa.

Muốn xóa tài khoản người dùng bạn mở công cụ Local Users and Groups, chọn tài khoản người

dùng cần xóa, nhấp phải chuột và chọn Delete hoặc vào thực đơn Action ¾ Delete.

Chú ý: khi chọn Delete thì hệ thống xuất hiện hộp thoại hỏi bạn muốn xóa thật sự không vì tránh

trường hợp bạn xóa nhầm. Bởi vì khi đã xóa thì tài khoản người dùng này không thể phục hồi được.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 219/555

IV.2.3 Khóa tài khoản.

Khi một tài khoản không sử dụng trong thời gian dài bạn nên khóa lại vì lý do bảo mật và an toàn hệ

thống. Nếu bạn xóa tài khoản này đi thì không thể phục hồi lại được do đó ta chỉ tạm khóa. Trong công

cụ Local Users and Groups, nhấp đôi chuột vào người dùng cần khóa, hộp thoại Properties của tài

khoản xuất hiện.

Trong Tab General, đánh dấu vào mục Account is disabled.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 220/555

IV.2.4 Đổi tên tài khoản.

Bạn có thể đổi tên bất kỳ một tài khoản người dùng nào, đồng thời bạn cũng có thể điều chỉnh các

thông tin của tài khoản người dùng thông qua chức năng này. Chức năng này có ưu điểm là khi bạn

thay đổi tên người dùng nhưng SID của tài khoản vẫn không thay đổi. Muốn thay đổi tên tài khoản

người dùng bạn mở công cụ Local Users and Groups, chọn tài khoản người dùng cần thay đổi tên,

nhấp phải chuột và chọn Rename.

IV.2.5 Thay đổi mật khẩu.

Muốn đổi mật mã của người dùng bạn mở công cụ Local Users and Groups, chọn tài khoản người

dùng cần thay đổi mật mã, nhấp phải chuột và chọn Reset password.

V. QUẢN LÝ TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG VÀ NHÓM TRÊN ACTIVE

DIRECTORY.

V.1. Tạo mới tài khoản người dùng.

Bạn có thể dùng công cụ Active Directory User and Computers trong Administrative Tools ngay

trên máy Domain Controller để tạo các tài khoản người dùng miền. Công cụ này cho phép bạn quản

lý tài khoản người dùng từ xa thậm chí trên các máy trạm không phải dùng hệ điều hành Server như

WinXP, Win2K Pro. Muốn thế trên các máy trạm này phải cài thêm bộ công cụ Admin Pack. Bộ công

cụ này nằm trên Server trong thư mục \Windows\system32\ADMINPAK.MSI. Tạo một tài khoản

người dùng trên Active Directory, ta làm các bước sau:

Chọn Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ Active Directory Users and Computers.

Cửa sổ Active Directory Users and Computers xuất hiện, bạn nhấp phải chuột vào mục Users, chọn

New ¾ User.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 221/555

Hộp thoại New Object-User xuất hiện như hình sau, bạn nhập tên mô tả người dùng, tên tài khoản

logon vào mạng. Giá trị Full Name sẽ tự động phát sinh khi bạn nhập giá trị First Name và Last

Name, nhưng bạn vẫn có thể thay đổi được. Chú ý: giá trị quan trọng nhất và bắt buộc phải có là

logon name (username). Chuỗi này là duy nhất cho một tài khoản người dùng theo như định nghĩa

trên phần lý thuyết. Trong môi trường Windows 2000 và 2003, Microsoft đưa thêm một khái niệm hậu

tố UPN (Universal Principal Name), trong ví dụ này là "@netclass.edu.vn". Hậu tố UPN này gắn vào

sau chuỗi username dùng để tạo thành một tên username đầy đủ dùng để chứng thực ở cấp rừng

hoặc chứng thực ở một miền khác có quan hệ tin cậy với miền của người dùng đó, trong ví dụ này thì

tên username đầy đủ là "[email protected]". Ngoài ra trong hộp thoại này cũng cho phép chúng

ta đặt tên username của tài khoản người dùng phục vụ cho hệ thống cũ (pre-Windows 2000). Sau khi

việc nhập các thông tin hoàn thành bạn nhấp chuột vào nút Next để tiếp tục.

Hộp thoại thứ hai xuất hiện, cho phép bạn nhập vào mật khẩu (password) của tài khoản người dùng

và đánh dấu vào các lựa chọn liên quan đến tài khoản như: cho phép đổi mật khẩu, yêu cầu phải đổi

mật khẩu lần đăng nhập đầu tiên hay khóa tài khoản. Các lựa chọn này chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết ở

phần tiếp theo.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 222/555

Hộp thoại cuối cùng xuất hiện và nó hiển thị các thông tin đã cấu hình cho người dùng. Nếu tất cả các

thông tin đã chính xác thì bạn nhấp chuột vào nút Finish để hoàn thành, còn nếu cần chỉnh sửa lại thì

nhấp chuột vào nút Back để trở về các hộp thoại trước.

V.2. Các thuộc tính của tài khoản người dùng

Muốn quản lý các thuộc tính của các tài khoản người ta dùng công cụ Active Directory Users and

Computers (bằng cách chọn Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ Active Directory Users

and Computers), sau đó chọn thư mục Users và nhấp đôi chuột vào tài khoản người dùng cần khảo

sát. Hộp thoại Properties xuất hiện, trong hộp thoại này chứa 12 Tab chính, ta sẽ lần lượt khảo sát

các Tab này. Ngoài ra bạn có thể gom nhóm (dùng hai phím Shift, Ctrl) và hiệu chỉnh thông tin của

nhiều tài khoản người dùng cùng một lúc.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 223/555

V.2.1 Các thông tin mở rộng của người dùng

Tab General chứa các thông tin chung của người dùng trên mạng mà bạn đã nhập trong lúc tạo người

dùng mới. Đồng thời bạn có thể nhập thêm một số thông tin như: số điện thoại, địa chỉ mail và trang

địa chỉ trang Web cá nhân...

Tab Address cho phép bạn có thể khai báo chi tiết các thông tin liên quan đến địa chỉ của tài khoản

người dùng như: địa chỉ đường, thành phố, mã vùng, quốc gia...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 224/555

Tab Telephones cho phép bạn khai báo chi tiết các số điện thoại của tài khoản người dùng.

Tab Organization cho phép bạn khai báo các thông tin người dùng về: chức năng của công ty, tên

phòng ban trực thuộc, tên công ty ...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 225/555

V.2.2 Tab Account.

Tab Account cho phép bạn khai báo lại username, quy định giờ logon vào mạng cho người dùng,

quy định máy trạm mà người dùng có thể sử dụng để vào mạng, quy định các chính sách tài khoản

cho người dùng, quy định thời điểm hết hạn của tài khoản...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 226/555

Điều khiển giờ logon vào mạng: bạn nhấp chuột vào nút Logon Hours, hộp thoại Logon Hours xuất

hiện. Mặc định tất cả mọi người dùng đều được phép truy cập vào mạng 24 giờ mỗi ngày, trong tất cả

7 ngày của tuần. Khi một người dùng logon vào mạng thì hệ thống sẽ kiểm tra xem thời điểm này có

nằm trong khoảng thời gian cho phép truy cập không, nếu không phù hợp thì hệ thống sẽ không cho

vào mạng và thông báo lỗi Unable to log you on because of an account restriction. Bạn có thể thay

đổi quy định giờ logon bằng cách chọn vùng thời gian cần thay đổi và nhấp chuột vào nút lựa chọn

Logon Permitted, nếu ngược lại không cho phép thì nhấp chuột vào nút lựa chọn Logon Denied. Sau

đây là hình ví dụ chỉ cho phép người dùng làm việc từ 7h sáng đến 5h chiều, từ thứ 2 đến thứ 6. Chú

ý: mặc định người dùng không bị logoff tự động khi hết giờ đăng nhập nhưng bạn có thể điều chỉnh

điều này tại mục Automatically Log Off Users When Logon Hours Expire trong Group Policy phần

Computer Configuration\ Windows Settings\Security Settings\ Local Policies\ Security Option.

Ngoài ra bạn cũng có cách khác để điều chỉnh thông tin logoff này bằng cách dùng công cụ Domain

Security Policy hoặc Local Security Policy tùy theo bối cảnh.

Chọn lựa máy trạm được truy cập vào mạng: bạn nhấp chuột vào nút Log On To, bạn sẽ thấy hộp

thoại Logon Workstations xuất hiện. Hộp thoại này cho phép bạn chỉ định người dùng có thể logon

từ tất cả các máy tính trong mạng hoặc giới hạn người dùng chỉ được phép logon từ một số máy tính

trong mạng. Ví dụ như người quản trị mạng làm việc trong môi trường bảo mật nên tài khoản người

dùng này chỉ được chỉ định logon vào mạng từ một số máy tránh tình trạng người dùng giả dạng quản

trị để tấn công mạng. Muốn chỉ định máy tính mà người dùng được phép logon vào mạng, bạn nhập

tên máy tính đó vào mục Computer Name và sau đó nhấp chuột vào nút Add.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 227/555

Bảng mô tả chi tiết các tùy chọn liên quan đến tài khoản người dùng:

Tùy Chọn Ý Nghĩa

User must change

password at next logon

Người dùng phải thay đổi mật khẩu lần đăng nhập kế tiếp, sau đó

mục này sẽ tự động bỏ chọn.

User cannot change

password

Nếu được chọn thì ngăn không cho người dùng tùy ý thay đổi mật

khẩu.

Password never expires Nếu được chọn thì mật khẩu của tài khoản này không bao giờ hết

hạn.

Store password using

reversible encryption

Chỉ áp dụng tùy chọn này đối với người dùng đăng nhập từ các máy

Apple.

Account is disabled Nếu được chọn thì tài khoản này tạm thời bị khóa, không sử dụng

được.

Smart card is required for

interactive login

Tùy chọn này được dùng khi người dùng đăng nhập vào mạng thông

qua một thẻ thông minh (smart card), lúc đó người dùng không nhập

username và password mà chỉ cần nhập vào một số PIN.

Account is trusted for

delegation

Chỉ áp dụng cho các tài khoản dịch vụ nào cần giành được quyền

truy cập vào tài nguyên với vai trò những tài khoản người dùng khác

Account is sensitive and

cannot be delegated

Dùng tùy chọn này trên một tài khoản khách vãng lai hoặc tạm để

đảm bảo rằng tài khoản đó sẽ không được đại diện bởi một tài khoản

khác.

Use DES encryption types

for this account

Nếu được chọn thì hệ thống sẽ hỗ trợ Data Encryption Standard

(DES) với nhiều mức độ khác nhau.

Do not require Kerberos

preauthentication

Nếu được chọn hệ thống sẽ cho phép tài khoản này dùng một kiểu

thực hiện giao thức Kerberos khác với kiểu của Windows Server 2003.

Mục cuối cùng trong Tab này là quy định thời gian hết hạn của một tài khoản người dùng. Trong mục

Account Expires, nếu ta chọn Never thì tài khoản này không bị hết hạn, nếu chọn End of: ngày

tháng hết hạn thì đến ngày này tài khoản này bị tạm khóa.

V.2.3 Tab Profile.

Tab Profile cho phép bạn khai báo đường dẫn đến Profile của tài khoản người dùng hiện tại, khai báo

tập tin logon script được tự động thi hành khi người dùng đăng nhập hay khai báo home folder. Chú

ý các tùy chọn trong Tab Profile này chủ yếu phục vụ cho các máy trạm trước Windows 2000, còn đối

với các máy trạm từ Win2K trở về sau như: Win2K Pro, WinXP, Windows Server 2003 thì chúng ta

có thể cấu hình các lựa chọn này trong Group Policy.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 228/555

Trước tiên chúng ta hãy tìm hiểu khái niệm Profile. User Profiles là một thư mục chứa các thông tin

về môi trường của Windows Server 2003 cho từng người dùng mạng. Profile chứa các qui định về

màn hình Desktop, nội dung của menu Start, kiểu cách phối màu sắc, vị trí sắp xếp các icon, biểu

tượng chuột...

Mặc định khi người dùng đăng nhập vào mạng, một profile sẽ được mở cho người dùng đó. Nếu là

lần đăng nhập lần đầu tiên thì họ sẽ nhận được một profile chuẩn. Một thư mục có tên giống như tên

của người dùng đăng nhập sẽ được tạo trong thư mục Documents and Settings. Thư mục profile

người dùng được tạo chứa một tập tin ntuser.dat, tập tin này được xem như là một thư mục con chứa

các liên kết thư mục đến các biểu tượng nền của người dùng. Trong Windows Server 2003 có ba loại

Profile:

Local Profile: là profile của người dùng được lưu trên máy cục bộ và họ tự cấu hình trên profile đó.

Roaming Profile: là loại Profile được chứa trên mạng và người quản trị mạng thêm thông tin đường

dẫn user profile vào trong thông tin tài khoản người dùng, để tự động duy trì một bản sao của tài

khoản người dùng trên mạng.

Mandatory Profile: người quản trị mạng thêm thông tin đường dẫn user profile vào trong thông tin tài

khoản người dùng, sau đó chép một profile đã cấu hình sẵn vào đường dẫn đó. Lúc đó các người

dùng dùng chung profile này và không được quyền thay đổi profile đó.

Kịch bản đăng nhập (logon script hay login script) là những tập tin chương trình được thi hành mỗi

khi người dùng đăng nhập vào hệ thống, với chức năng là cấu hình môi trường làm việc của người

dùng và phân phát cho họ những tài nguyên mạng như ổ đĩa, máy in (được ánh xa từ Server). Bạn có

thể dùng nhiều ngôn ngữ kịch bản để tạo ra logon script như: lệnh shell của DOS/NT/Windows,

Windows Scripting Host (WSH), VBScript, Jscript...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 229/555

Đối với Windows Server 2003 thì có hai cách để khai báo logon script là: khai báo trong thuộc tính

của tài khoản người dùng thông qua công cụ Active Directory User and Computers, khai báo thông

qua Group Policy. Nhưng chú ý trong cả hai cách, các tập tin script và mọi tập tin cần thiết khác phải

được đặt trong thư mục chia sẻ SYSVOL, nằm trong \Windows\SYSVOL\sysvol, nếu các tập tin script

này phục vụ cho các máy tiền Win2K thì phải đặt trong thư mục

\Windows\Sysvol\sysvol\domainname\scripts. Để các tập tin script thi hành được bạn nhớ cấp

quyền cho các người dùng mạng có quyền Read và Excute trên các tập tin này. Sau đây là một ví dụ

về một tập tin logon script.

Thư mục cá nhân (home folder hay home directory) là thư mục dành riêng cho mỗi tài khoản người

dùng, giúp người dùng có thể lưu trữ các tài liệu và tập tin riêng, đồng thời đây cũng là thư mục mặc

định tại dấu nhắc lệnh. Muốn tạo một thư mục nhân cho người dùng thì trong mục Connect bạn chọn

ổ đĩa hiển thị trên máy trạm và đường dẫn mà đĩa này cần ánh xạ đến (chú ý là các thư mục dùng

chung đảm bảo đã chia sẻ). Trong ví dụ này bạn chỉ thư mục cá nhân cho tài khoản Tuan là

"\\server\tuan", nhưng bạn có thể thay thế tên tài khoản bằng biến môi trường người dùng như:

"\\server\%username%".

V.2.4 Tab Member Of.

Tab Member Of cho phép bạn xem và cấu hình tài khoản người dùng hiện tại là thành viên của những

nhóm nào. Một tài khoản người dùng có thể là thành viên của nhiều nhóm khác nhau và nó được thừa

hưởng quyền của tất cả các nhóm này. Muốn gia nhập vào nhóm nào bạn nhấp chuột vào nút Add,

hộp thoại chọn nhóm sẽ hiện ra.

@echo off

rem Taodia.bat Version 1.0

rem neu nguoi dung logon ngay tai server thi khong lam gi ca.

ff %computername%.== tvthanh. goto END

rem xoa cac o dia anh xa dang ton tai

net use h: /delete >nul

net use j: /delete >nul

rem anh xa o dia h va j

net use h: \\tvthanh\users /yes >nul

net use j: \\tvthanh\apps /yes >nul

rem dong bo thoi gian voi Server

net time \\tvthanh /set /yes

:END

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 230/555

Trong hộp thoại chọn nhóm, nếu bạn nhớ tên nhóm thì có thể nhập trực tiếp tên nhóm vào và sau đó

nhấp chuột vào nút Check Names để kiểm tra có chính xác không, bạn có thể nhập gần đúng để hệ

thống tìm các tên nhóm có liên quan. Đây là tính năng mới của Windows Server 2003 tránh tình trạng

tìm kiếm và hiển thị hết tất cả các nhóm hiện có trong hệ thống. Nếu bạn không nhớ tên nhóm thì chấp

nhận nhấp chuột vào nút Advanced và Find Now để tìm hết tất cả các nhóm.

Nếu bạn muốn tài khoản người dùng hiện tại thoát ra khỏi một nhóm nào đó thì bạn chọn nhóm sau đó

nhấp chuột vào nút Remove.

V.2.5 Tab Dial-in.

Tab Dial-in cho phép bạn cấu hình quyền truy cập từ xa của người dùng cho kết nối dial-in hoặc VPN,

chúng ta sẽ khảo sát chi tiết ở chương Routing and Remote Access.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 231/555

V.3. Tạo mới tài khoản nhóm.

Bạn tạo và quản lý tài khoản nhóm trên Active Directory thông qua công cụ Active Directory Users

and Computers. Trước khi tạo nhóm bạn phải xác định loại nhóm cần tạo, phạm vi hoạt động của

nhóm như thế nào. Sau khi chuẩn bị đầy đủ các thông tin bạn thực hiện các bước sau:

Chọn Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ Active Directory Users and Computers để mở

công cụ Active Directory Users and Computers lên.

Nhấp phải chuột vào mục Users, chọn New trên pop-up menu và chọn Group.

Hộp thoại New Object - Group xuất hiện, bạn nhập tên nhóm vào mục Group name, trường tên

nhóm cho các hệ điều hành trước Windows 2000 (pre-Windows 2000) tự động phát sinh, bạn có thể

hiệu chỉnh lại cho phù hợp.

Nhấp chuột vào nút OK để hoàn tất và đóng hộp thoại.

V.4. Các tiện ích dòng lệnh quản lý tài khoản người dùng và tài khoản

nhóm.

So với Windows 2000 Server thì Windows Server 2003 cung cấp thêm nhiều công cụ dòng lệnh

mạnh mẽ, có thể được dùng trong các tập tin xử lý theo lô (batch) hoặc các tập tin kịch bản (script) để

quản lý tài khoản người dùng như thêm, xóa, sửa. Windows 2003 còn hỗ trợ việc nhập và xuất các đối

tượng từ Active Directory. Hai tiện ích dsadd.exe và admod.exe với đối số user cho phép chúng ta

thêm và chỉnh sửa tài khoản người dùng trong Active Directory. Tiện ích csvde.exe được dùng để

nhập hoặc xuất dữ liệu đối tượng thông qua các tập tin kiểu CSV (comma-separated values). Đồng

thời hệ thống mới này vẫn còn sử dụng hai lệnh net user và net group của Windows 2000.

V.4.1 Lệnh net user.

Chức năng: tạo thêm, hiệu chỉnh và hiển thị thông tin của các tài khoản người dùng .

Cú pháp:

net user [username [password | *] [options]] [/domain]

net user username {password | *} /add [options] [/domain]

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 232/555

net user username [/delete] [/domain]

Ý nghĩa các tham số:

- Không tham số: dùng để hiển thị danh sách của tất cả các tài khoản người dùng trên máy tính

- [Username]: chỉ ra tên tài khoản người dùng cần thêm, xóa, hiệu chỉnh hoặc hiển thị. Tên của tài

khoản người dùng có thể dài đến 20 ký tự.

- [Password]: ấn định hoặc thay đổi mật mã của tài khoàn người dùng. Một mật mã phải có chiều

dài tối thiểu bằng với chiều dài quy định trong chính sách tài khoản người dùng. Trong Windows

2000 thì chiều dài của mật mã có thể dài đến 127 ký tự, nhưng trên hệ thống Win9X thì chỉ hiểu

được 14 ký tự, do đó nếu bạn đặt mật mã dài hơn 14 ký tự thì có thể tài khoản này không thể

logon vào mạng từ máy trạm dùng Win9X.

- [/domain]: các tác vụ sẽ thực hiện trên máy điều khiển vùng. Tham số này chỉ áp dụng cho

Windows 2000 Server là primary domain controller hoặc Windows 2000 Professional là thành

viên của máy Windows 2000 Server domain.

- [/add]: thêm một tài khoản người dùng vào trong cơ sở dữ liệu tài khoản người dùng.

- [/delete]: xóa một tài khoản người dùng khỏi cơ sở dữ liệu tài khoản người dùng.

- [/active:{no | yes}]: cho phép hoặc tạm khóa tài khoản người dùng. Nếu tài khoản bị khóa thì

người dùng không thể truy cập các tài nguyên trên máy tính. Mặc định là cho phép (active).

- [/comment:"text"]: cung cấp mô tả về tài khoản người dùng, mô tả này có thể dài đến 48 ký tự.

- [/countrycode:nnn]: chỉ định mã quốc gia và mã vùng.

- [/expires:{date | never}]: quy định ngày hết hiệu lực của tài khoản người dùng.

- [/fullname:"name"]: khai báo tên đầy đủ của người dùng.

- [/homedir:path]: khai báo đường dẫn thư mục cá nhân của tài khoản, chú ý đường dẫn này đã

tồn tại.

- [/passwordchg:{yes | no}]: chỉ định người dùng có thể thay đổi mật mã của mình không, mặc

định là có thể.

- [/passwordreq:{yes | no}]: chỉ định một tài khoản người dùng phải có một mật mã, mặc định là có

mật mã.

- [/profilepath:[path]]: khai báo đường dẫn Profile của người dùng, nếu không hệ thống sẽ tự tạo

một profile chuẩn cho người dùng lần logon đầu tiên.

- [/scriptpath:path]: khai báo đường dẫn và tập tin logon script. Đường dẫn này có thể là đường

dẫn tuyệt đối hoặc đường dẫn tương đối (ví dụ: %systemroot%\System32\Repl\Import\Scripts).

- [/times:{times | all}]: quy định giờ cho phép người dùng logon vào mạng hay máy tính cục bộ.

Các thứ trong tuần được đại diện bởi ký tự : M, T, W, Th, F, Sa, Su. Giờ ta dùng AM, PM để phân

biệt buổi sáng hoặc chiều. Ví dụ sau chỉ cho phép người dùng làm việc trong giờ hành chính từ

thứ 2 đến thứ 6: "M,7AM-5PM; T,7AM-5PM; W,7AM-5PM; Th,7AM-5PM; F,7AM-5PM;"

- [/workstations:{computername[,...] | *}]: chỉ định các máy tính mà người dùng này có thể sử

dụng để logon vào mạng. Nếu /workstations không có danh sách hoặc danh sách là ký tự '*' thì

người dùng có thể sử dụng bất kỳ máy nào để vào mạng.

V.4.2 Lệnh net group.

Chức năng: tạo mới thêm, hiển thị hoặc hiệu chỉnh nhóm toàn cục trên Windows 2000 Server

domains, lệnh này chỉ có hiệu lực khi dùng trên máy Windows 2000 Server Domain Controllers.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 233/555

Cú pháp:

net group [groupname [/comment:"text"]] [/domain]

net group groupname {/add [/comment:"text"] | /delete} [/domain]

net group groupname username[ ...] {/add | /delete} [/domain]

Ý nghĩa các tham số:

- Không tham số: dùng để hiển thị tên của Server và tên của các nhóm trên Server đó.

- [Groupname]: chỉ định tên nhón cần thêm, mở rộng hoặc xóa.

- [/comment:"text"]: thêm thông tin mô tả cho một nhóm mới hoặc có sẵn, nội dung này có thể dài

đến 48 ký tự.

- [/domain]: các tác vụ sẽ thực hiện trên máy điều khiển vùng. Tham số này chỉ áp dụng cho

Windows 2000 Server là primary domain controller hoặc Windows 2000 Professional là thành

viên của máy Windows 2000 Server domain.

- [username[ ...]]: danh sách một hoặc nhiều người dùng cần thêm hoặc xóa ra khỏi nhóm, các tên

này cách nhau bởi khoảng trắng.

- [/add]: thêm một nhóm hoặc thêm một người dùng vào nhóm.

- [/delete]: xóa một nhóm hoặc xóa một người dùng khỏi nhóm.

V.4.3 Lệnh net localgroup.

Chức năng: thêm, hiển thị hoặc hiệu chỉnh nhóm cục bộ.

Cú pháp:

net localgroup [groupname [/comment:"text"]] [/domain]

net localgroup groupname {/add [/comment:"text"] | /delete} [/domain]

net localgroup groupname name [ ...] {/add | /delete} [/domain]

Ý nghĩa các tham số:

- Không tham số: dùng hiển thị tên server và tên các nhóm cục bộ trên máy tính hiện tại.

- [Groupname]: chỉ định tên nhón cần thêm, mở rộng hoặc xóa.

- [/comment:"text"]: thêm thông tin mô tả cho một nhóm mới hoặc có sẵn, nội dung này có thể dài

đến 48 ký tự.

- [/domain]: các tác vụ sẽ thực hiện trên máy điều khiển vùng. Tham số này chỉ áp dụng cho

Windows 2000 Server là primary domain controller hoặc Windows 2000 Professional là thành

viên của máy Windows 2000 Server domain.

- [name [ ...]]: danh sách một hoặc nhiều tên người dùng hoặc tên nhóm cần thêm vào hoặc xóa

khỏi nhóm cục bộ. Các tên này cách nhau bởi khoảng trắng.

- [/add]: thêm tên một nhóm toàn cục hoặc tên người dùng vào nhóm cục bộ.

- [/delete]: xóa tên một nhóm toàn cục hoặc tên người dùng khỏi nhóm cục bộ.

V.4.4 Các lệnh hỗ trợ dịch vụ Active Driectory trong môi trường Windows Server 2003.

Trên hệ thống Windows Server 2003, Microsoft phát triển thêm một số lệnh nhằm hỗ trợ tốt hơn cho

dịch vụ Directory như: dsadd, dsrm, dsmove, dsget, dsmod, dsquery. Các lệnh này thao tác chủ

yếu trên các đối tượng computer, contact, group, ou, user, quota.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 234/555

- Dsadd: cho phép bạn thêm một computer, contact, group, ou hoặc user vào trong dịch vụ

Directory.

- Dsrm: xóa một đối tượng trong dịch vụ Directory.

- Dsmove: di chuyển một đối tượng từ vị trí này đến vị trí khác trong dịch vụ Directory.

- Dsget: hiển thị các thông tin lựa chọn của một đối tượng computer, contact, group, ou, server

hoặc user trong một dịch vụ Directory.

- Dsmod: chỉnh sửa các thông tin của computer, contact, group, ou hoặc user trong một dịch vụ

Directory.

- Dsquery: truy vấn các thành phần trong dịch vụ Directory.

- Ví dụ:

- Tạo một user mới: dsadd user "CN=hv10, CN=Users, DC=netclass, DC=edu, DC=vn" -samid

hv10 -pwd 123

- Xóa một user: dsrm "CN=hv10, CN=Users, DC=netclass, DC=edu, DC=vn"

- Xem các user trong hệ thống: dsquery user

- Gia nhập user mới vào nhóm: dsmod group "CN=hs, CN=Users, DC=netclass, DC=edu, DC=vn"

-addmbr "CN=hv10, CN=Users, DC=netclass, DC=edu, DC=vn"

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 235/555

Bài 11

CHÍNH SÁCH HỆ THỐNG

Tóm tắt

Lý thuyết 5 tiết - Thực hành 6 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

chính sách mật khẩu,

chính sách khóa tài khoản

nguời dùng, quyền hệ

thống của người dùng,

IPSec ...

I. Chính sách tài khoản người

dùng.

II. Chính sách cục bộ.

III. IPSec.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 236/555

I. CHÍNH SÁCH TÀI KHOẢN NGƯỜI DÙNG.

Chính sách tài khoản người dùng (Account Policy) được dùng để chỉ định các thông số về tài khoản

người dùng mà nó được sử dụng khi tiến trình logon xảy ra. Nó cho phép bạn cấu hình các thông số

bảo mật máy tính cho mật khẩu, khóa tài khoản và chứng thực Kerberos trong vùng. Nếu trên Server

thành viên thì bạn sẽ thấy hai mục Password Policy và Account Lockout Policy, trên máy Windows

Server 2003 làm domain controller thì bạn sẽ thấy ba thư mục Password Policy, Account Lockout

Policy và Kerberos Policy. Trong Windows Server 2003 cho phép bạn quản lý chính sách tài khoản

tại hai cấp độ là: cục bộ và miền. Muốn cấu hình các chính sách tài khoản người dùng ta vào Start ¾

Programs ¾ Administrative Tools ¾ Domain Security Policy hoặc Local Security Policy.

I.1. Chính sách mật khẩu.

Chính sách mật khẩu (Password Policies) nhằm đảm bảo an toàn cho mật khẩu của người dùng để

trách các trường hợp đăng nhập bất hợp pháp vào hệ thống. Chính sách này cho phép bạn qui định

chiều dài ngắn nhất của mật khẩu, độ phức tạp của mật khẩu...

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 237/555

Các lựa chọn trong chính sách mật mã:

Chính sách Mô tả Mặc định

Enforce Password History

Số lần đặt mật mã không được trùng

nhau

24

Maximum Password Age

Quy định số ngày nhiều nhất mà mật

mã người dùng có hiệu lực

42.

Minimum Password Age

Quy số ngày tối thiểu trước khi người

dùng có thể thay đổi mật mã.

1

Minimum Password Length Chiều dài ngắn nhất của mật mã 7

Passwords Must Meet

Complexity Requirements

Mật khẩu phải có độ phức tạp như: có

ký tự hoa, thường, có ký số.

Cho phép

Store Password Using

Reversible Encryption for All

Users in the Domain

Mật mã người dùng được lưu dưới

dạng mã hóa

Không cho phép

I.2. Chính sách khóa tài khoản.

Chính sách khóa tài khoản (Account Lockout Policy) quy định cách thức và thời điểm khóa tài khoản

trong vùng hay trong hệ thống cục bộ. Chính sách này giúp hạn chế tấn công thông qua hình thức

logon từ xa.

Các thông số cấu hình chính sách khóa tài khoản:

Chính sách Mô tả Giá trị mặc định

Account Lockout

Threshold

Quy định số lần cố gắng

đăng nhập trước khi tài

khoản bị khóa

0 (tài khoản sẽ không bị khóa)

Account Lockout

Duration

Quy định thời gian khóa tài

khoản

Là 0, nhưng nếu Account Lockout

Threshold được thiết lập thì giá trị này

là 30 phút.

Reset Account

Lockout Counter

After

Quy định thời gian đếm lại

số lần đăng nhập không

thành công

Là 0, nhưng nếu Account Lockout

Threshold được thiết lập thì giá trị này

là 30 phút.

II. CHÍNH SÁCH CỤC BỘ.

Chính sách cục bộ (Local Policies) cho phép bạn thiết lập các chính sách giám sát các đối tượng trên

mạng như người dùng và tài nguyên dùng chung. Đồng thời dựa vào công cụ này bạn có thể cấp

quyền hệ thống cho các người dùng và thiết lập các lựa chọn bảo mật.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 238/555

II.1. Chính sách kiểm toán.

Chính sách kiểm toán (Audit Policies) giúp bạn có thể giám sát và ghi nhận các sự kiện xảy ra trong

hệ thống, trên các đối tượng cũng như đối với các người dùng. Bạn có thể xem các ghi nhận này thông

qua công cụ Event Viewer, trong mục Security.

Các lựa chọn trong chính sách kiểm toán:

Chính sách Mô tả

Audit Account Logon Events

Kiểm toán những sự kiện khi tài khoản đăng nhập, hệ thống sẽ ghi

nhận khi người dùng logon, logoff hoặc tạo một kết nối mạng

Audit Account Management

Hệ thống sẽ ghi nhận khi tài khoản người dùng hoặc nhóm có sự

thay đổi thông tin hay các thao tác quản trị liên quan đến tài khoản

người dùng.

Audit Directory Service

Access

Ghi nhân việc truy cập các dịch vụ thư mục

Audit Logon Events

Ghi nhân các sự kiện liên quan đến quá trình logon như thi hành một

logon script hoặc truy cập đến một roaming profile.

Audit Object Access Ghi nhận việc truy cập các tập tin, thư mục, và máy tin.

Audit Policy Change Ghi nhận các thay đổi trong chính sách kiểm toán

Audit privilege use

Hệ thống sẽ ghi nhận lại khi bạn bạn thao tác quản trị trên các quyền

hệ thống như cấp hoặc xóa quyền của một ai đó.

Audit process tracking

Kiểm toán này theo dõi hoạt động của chương trình hay hệ điều

hành.

Audit system event Hệ thống sẽ ghi nhận mỗi khi bạn khởi động lại máy hoặc tắt máy.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 239/555

II.2. Quyền hệ thống của người dùng.

Đối với hệ thống Windows Server 2003, bạn có hai cách cấp quyền hệ thống cho người dùng là: gia

nhập tài khoản người dùng vào các nhóm tạo sẵn (built-in) để kế thừa quyền hoặc bạn dùng công cụ

User Rights Assignment để gán từng quyền rời rạc cho người dùng. Cách thứ nhất bạn đã biết sử

dụng ở chương trước, chỉ cần nhớ các quyền hạn của từng nhóm tạo sẵn thì bạn có thể gán quyền

cho người dùng theo yêu cầu. Để cấp quyền hệ thống cho người dùng theo theo cách thứ hai thì bạn

phải dùng công cụ Local Security Policy (nếu máy bạn không phải Domain Controller) hoặc Domain

Controller Security Policy (nếu máy bạn là Domain Controller). Trong hai công cụ đó bạn mở mục

Local Policy\ User Rights Assignment.

Để thêm, bớt một quyền hạn cho người dùng hoặc nhóm, bạn nhấp đôi chuột vào quyền hạn được

chọn, nó sẽ xuất hiện một hộp thoại chứa danh sách người dùng và nhóm hiện tại đang có quyền này.

Bạn có thể nhấp chuột vào nút Add để thêm người dùng, nhóm vào danh sách hoặc nhấp chuột vào

nút Remove để xóa người dùng khỏi danh sách. Ví dụ minh họa sau là bạn cấp quyền thay đổi giờ hệ

thống (change the system time) cho người dùng "Tuan".

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 240/555

Danh sách các quyền hệ thống cấp cho người dùng và nhóm:

Quyền Mô tả

Access This Computer from

the Network

Cho phép người dùng truy cập máy tính thông qua mạng. Mặc

định mọi người đều có quyền này.

Act as Part of the Operating

System

Cho phép các dịch vụ chứng thực ở mức thấp chứng thực với bất

kỳ người dùng nào.

Add Workstations to the

Domain

Cho phép người dùng thêm một tài khoản máy tính vào vùng.

Back Up Files and

Directories

Cho phép người dùng sao lưu dự phòng (backup) các tập tin và

thư mục bất chấp các tập tin và thư mục này người đó có quyền

không.

Bypass Traverse Checking

Cho phép người dùng duyệt qua cấu trúc thư mục nếu người

dùng không có quyền xem (list) nội dung thư mục này.

Change the System Time Cho phép người dùng thay đổi giờ hệ thống của máy tính.

Create a Pagefile Cho phép người dùng thay đổi kích thước của Page File.

Create a Token Object

Cho phép một tiến trình tạo một thẻ bài nếu tiến trình này dùng

NTCreate Token API.

Create Permanent Shared

Objects

Cho phép một tiến trình tạo một đối tượng thư mục thông qua

Windows 2000 Object Manager.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 241/555

Debug Programs

Cho phép người dùng gắn một chương trình debug vào bất kỳ

tiến trình nào.

Deny Access to This

Computer from the Network

Cho phép bạn khóa người dùng hoặc nhóm không được truy cập

đến các máy tính trên mạng.

Deny Logon as a Batch File

Cho phép bạn ngăn cản những người dùng và nhóm được phép

logon như một batch file.

Deny Logon as a Service

Cho phép bạn ngăn cản những người dùng và nhóm được phép

logon như một services.

Deny Logon Locally

Cho phép bạn ngăn cản những người dùng và nhóm truy cập đến

máy tính cục bộ.

Enable Computer and User

Accounts to Be Trusted by

Delegation

Cho phép người dùng hoặc nhóm được ủy quyền cho người

dùng hoặc một đối tượng máy tính.

Force Shutdown from a

Remote System

Cho phép người dùng shut down hệ thống từ xa thông qua mạng

Generate Security Audits

Cho phép người dùng, nhóm hoặc một tiến trình tạo một entry

vào Security log.

Increase Quotas

Cho phép người dùng điều khiển các hạn ngạch của các tiến

trình.

Increase Scheduling Priority

Quy định một tiến trình có thể tăng hoặc giảm độ ưu tiên đã được

gán cho tiến trình khác.

Load and Unload Device

Drivers

Cho phép người dùng có thể cài đặt hoặc gỡ bỏ các driver của

các thiết bị.

Lock Pages in Memory Khóa trang trong vùng nhớ.

Log On as a Batch Job

Cho phép một tiến trình logon vào hệ thống và thi hành một tập

tin chứa các lệnh hệ thống.

Log On as a Service Cho phép một dịch vụ logon và thi hành một dịch vụ riêng.

Log On Locally Cho phép người dùng logon tại máy tính Server.

Manage Auditing and

Security Log

Cho phép người dùng quản lý Security log.

Modify Firmware

Environment Variables

Cho phép người dùng hoặc một tiến trình hiệu chỉnh các biến môi

trường hệ thống.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 242/555

Profile Single Process

Cho phép người dùng giám sát các tiến trình bình thường thông

qua công cụ Performance Logs and Alerts.

Profile System Performance

Cho phép người dùng giám sát các tiến trình hệ thống thông qua

công cụ Performance Logs and Alerts.

Remove Computer from

Docking Station

Cho phép người dùng gỡ bỏ một Laptop thông qua giao diện

người dùng của Windows 2000.

Replace a Process Level

Token

Cho phép một tiến trình thay thế một token mặc định mà được

tạo bởi một tiến trình con.

Restore Files and

Directories

Cho phép người dùng phục hồi tập tin và thư mục, bất chấp

người dùng này có quyền trên tập tin và thư mục này hay không.

Shut Down the System Cho phép người dùng shut down cục bộ máy Windows 2000.

Synchronize Directory

Service Data

Cho phép người dùng đồng bộ dữ liệu với một dịch vụ thư mục.

Take Ownership of Files or

Other Objects

Cho người dùng tước quyền sở hữu của một đối tượng hệ thống.

II.3. Các lựa chọn bảo mật.

Các lựa chọn bảo mật (Security Options) cho phép người quản trị Server khai báo thêm các thông số

nhằm tăng tính bảo mật cho hệ thống như: không cho phép hiển thị người dùng đã logon trước đó hay

đổi tên tài khoản người dùng tạo sẵn (administrator, guest). Trong hệ thống Windows Server 2003

hỗ trợ cho chúng ta rất nhiều lựa chọn bảo mật, nhưng trong giáo trình này chúng ta chỉ khảo sát các

lựa chọn thông dụng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 243/555

Một số lựa chọn bảo mật thông dụng:

Tên lựa chọn Mô tả

Shutdown: allow system to be

shut down without having to log

Cho phép người dùng shutdown hệ thống mà không cần

logon.

Audit : audit the access of global

system objects

Giám sát việc truy cập các đối tượng hệ thống toàn cục.

Network security: force logoff

when logon hours expires.

Tự động logoff khỏi hệ thống khi người dùng hết thời gian sử

dụng hoặc tài khoản hết hạn.

Interactive logon: do not require

CTRL+ALT+DEL

Không yêu cầu ấn ba phím CTRL+ALT+DEL khi logon.

Interactive logon: do not display

last user name

Không hiển thị tên người dùng đã logon trên hộp thoại Logon.

Account: rename administrator

account

Cho phép đổi tên tài khoản Administrator thành tên mới

Account: rename guest account Cho phép đổi tên tài khoản Guest thành tên mới

III. IPSec.

IP Security (IPSec) là một giao thức hỗ trợ thiết lập các kết nối an toàn dựa trên IP. Giao thức này

hoạt động ở tầng ba (Network) trong mô hình OSI do đó nó an toàn và tiện lợi hơn các giao thức an

toàn khác ở tầng Application như SSL. IPSec cũng là một thành phần quan trọng hỗ trợ giao thức

L2TP trong công nghệ mạng riêng ảo VPN (Virtual Private Network). Để sử dụng IPSec bạn phải tạo

ra các qui tắc (rule), một qui tắc IPSec là sự kết hợp giữa hai thành phần là các bộ lọc IPSec (filter) và

các tác động IPSec (action). Ví dụ nội dung của một qui tắc IPSec là "Hãy mã hóa tất cả những dữ

liệu truyền Telnet từ máy có địa chỉ 192.168.0.10", nó gồm hai phần, phần bộ lọc là "qui tắc này chỉ

hoạt động khi có dữ liệu được truyền từ máy có địa chỉ 192.168.0.10 thông qua cổng 23", phần hành

động là "mã hóa dữ liệu.

III.1. Các tác động bảo mật.

IPSec của Microsoft hỗ trợ bốn loại tác động (action) bảo mật, các tác động bảo mật này giúp hệ

thống có thể thiết lập những cuộc trao đổi thông tin giữa các máy được an toàn. Danh sách các tác

động bảo mật trong hệ thống Windows Server 2003 như sau:

- Block transmissons: có chức năng ngăn chận những gói dữ liệu được truyền, ví dụ bạn muốn

IPSec ngăn chận dữ liệu truyền từ máy A đến máy B, thì đơn giản là chương trình IPSec trên máy

B loại bỏ mọi dữ liệu truyền đến từ máy A.

- Encrypt transmissions: có chức năng mã hóa những gói dữ liệu được truyền, ví dụ chúng ta

muốn dữ liệu được truyền từ máy A đến máy B, nhưng chúng ta sợ rằng có người sẽ nghe trộm

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 244/555

trên đường truyền nối kết mạng giữa hai máy A và B. Cho nên chúng ta cần cấu hình cho IPSec

sử dụng giao thức ESP (encapsulating security payload) để mã hóa dữ liệu cần truyền trước khi

đưa lên mạng. Lúc này những người xem trộm sẽ thấy những dòng byte ngẫu nhiên và không

hiểu được dữ liệu thật. Do IPSec hoạt động ở tầng Network nên hầu như việc mã hóa được trong

suốt đối với người dùng, người dùng có thể gởi mail, truyền file hay telnet như bình thường.

- Sign transmissions: có chức năng ký tên vào các gói dữ liệu truyền, nhằm tránh những kẻ tấn

công trên mạng giả dạng những gói dữ liệu được truyền từ những máy mà bạn đã thiết lập quan

hệ tin cậy, kiểu tấn công này còn có cái tên là main-in-the-middle. IPSec cho phép bạn chống lại

điều này bằng một giao thức authentication header. Giao thức này là phương pháp ký tên số hóa

(digitally signing) vào các gói dữ liệu trước khi truyền, nó chỉ ngăn ngừa được giả mạo và sai

lệnh thông tin chứ không ngăn được sự nghe trộm thông tin. Nguyên lý hoạt động của phương

pháp này là hệ thống sẽ thêm một bit vào cuối mỗi gói dữ liệu truyền qua mạng, từ đó chúng ta có

thể kiểm tra xem dữ liệu có bị thay đổi khi truyền hay không.

- Permit transmissions: có chức năng là cho phép dữ liệu được truyền qua, chúng dùng để tạo ra

các qui tắc (rule) hạn chế một số điều và không hạn chế một số điều khác. Ví dụ một qui tắc dạng

này "Hãy ngăn chặn tất cả những dữ liệu truyền tới, chỉ trừ dữ liệu truyền trên các cổng 80 và

443".

Chú ý: đối với hai tác động bảo mật theo phương pháp ký tên và mã hóa thì hệ thống còn yêu cầu bạn

chỉ ra IPSec dùng phương pháp chứng thực nào. Microsoft hỗ trợ ba phương pháp chứng thực:

Kerberos, chứng chỉ (certificate) hoặc một khóa dựa trên sự thỏa thuận (agreed-upon key). Phương

pháp Kerberos chỉ áp dụng được giữa các máy trong cùng một miền Active Directory hoặc trong

những miền Active Directory có ủy quyền cho nhau. Phương pháp dùng các chứng chỉ cho phép bạn

sử dụng các chứng chỉ PKI (public key infrastructure) để nhận diện một máy. Phương pháp dùng

chìa khóa chia sẻ trước thì cho phép bạn dùng một chuỗi ký tự văn bản thông thường làm chìa khóa

(key).

III.2. Các bộ lọc IPSec.

Để IPSec hoạt động linh hoạt hơn, Microsoft đưa thêm khái niệm bộ lọc (filter) IPSec, bộ lọc có tác

dụng thống kê các điều kiện để qui tắc hoạt động. Đồng thời chúng cũng giới hạn tầm tác dụng của

các tác động bảo mật trên một phạm vị máy tính nào đó hay một số dịch vụ nào đó. Bộ lọc IPSec chủ

yếu dự trên các yếu tố sau:

- Địa chỉ IP, subnet hoặc tên DNS của máy nguồn.

- Địa chỉ IP, subnet hoặc tên DNS của máy đích.

- Theo số hiệu cổng (port) và kiển cổng (TCP, UDP, ICMP...)

III.3. Triển khai IPSec trên Windows Server 2003.

Trong hệ thống Windows Server 2003 không hỗ trợ một công cụ riêng cấu hình IPSec, do đó để triển

khai IPSec chúng ta dùng các công cụ thiết lập chính sách dành cho máy cục bộ hoặc dùng cho miền.

Để mở công cụ cấu hình IPSec bạn nhấp chuột vào Start ¾ Run rồi gõ secpol.msc hoặc nhấp chuột

vào Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ Local Security Policy, trong công cụ đó bạn chọn

IP Security Policies on Local Machine.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 245/555

Tóm lại, các điều mà bạn cần nhớ khi triển khai IPSec:

- Bạn triển khai IPSec trên Windows Server 2003 thông qua các chính sách, trên một máy tính bất

kỳ nào đó vào tại một thời điểm thì chỉ có một chính sách IPSec được hoạt động.

- Mỗi chính sách IPSec gồm một hoặc nhiều qui tắc (rule) và một phương pháp chứng thực nào đó.

Mặc dù các qui tắc permit và block không dùng đến chứng thực nhưng Windows vẫn đòi bạn chỉ

định phương pháp chứng thực.

- IPSec cho phép bạn chứng thực thông qua Active Directory, các chứng chỉ PKI hoặc một khóa

được chia sẻ trước.

- Mỗi qui tắc (rule) gồm một hay nhiều bộ lọc (filter) và một hay nhiều tác động bảo mật (action).

- Có bốn tác động mà qui tắc có thể dùng là: block, encrypt, sign và permit.

III.3.1 Các chính sách IPSec tạo sẵn.

Trong khung cửa sổ chính của công cụ cấu hình IPSec, bên phải chúng ta thấy xuất hiện ba chính

sách được tạo sẵn tên là: Client, Server và Secure. Cả ba chính sách này đều ở trạng thái chưa áp

dụng (assigned). Nhưng chú ý ngay cùng một thời điểm thì chỉ có thể có một chính sách được áp

dụng và hoạt động, có nghĩa là khi bạn áp dụng một chính sách mới thì chính sách đang hoạt động

hiện tại sẽ trở về trạng thái không hoạt động. Sau đây chúng ta sẽ khảo sát chi tiết ba chính sách tạo

sẵn này.

- Client (Respond Only): chính sách qui định máy tính của bạn không chủ động dùng IPSec trừ khi

nhận được yêu cầu dùng IPSec từ máy đối tác. Chính sách này cho phép bạn có thể kết nối được

cả với các máy tính dùng IPSec hoặc không dùng IPSec.

- Server (Request Security): chính sách này qui định máy server của bạn chủ động cố gắng khởi

tạo IPSec mỗi khi thiết lập kết nối với các máy tính khác, nhưng nếu máy client không thể dùng

IPSec thì Server vẫn chấp nhận kết nối không dùng IPSec.

- Secure Server (Require Security): chính sách này qui định không cho phép bất kỳ cuộc trao đổi

dữ liệu nào với Server hiện tại mà không dùng IPSec.

III.3.2 Ví dụ tạo chính sách IPSec đảm bảo một kết nối được mã hóa.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 246/555

Trong phần này chúng ta bắt tay vào thiết lập một chính sách IPSec nhằm đảm bảo một kết nối được

mã hóa giữa hai máy tính. Chúng ta có hai máy tính, máy A có địa chỉ 203.162.100.1 và máy B có địa

chỉ 203.162.100.2. Chúng ta sẽ thiết lập chính sách IPSec trên mỗi máy thêm hai qui tắc (rule), trừ hai

qui tắc của hệ thống gồm: một qui tắc áp dụng cho dữ liệu truyền vào máy và một qui tắc áp dụng cho

dữ liệu truyền ra khỏi máy. Ví dụ qui tắc đầu tiên trên máy A bao gồm:

- Bộ lọc (filter): kích hoạt qui tắc này khi có dữ liệu truyền đến địa chỉ 203.162.100.1, qua bất kỳ

cổng nào.

- Tác động bảo mật (action): mã hóa dữ liệu đó.

- Chứng thực: chìa khóa chia sẻ trước là chuỗi "quantri".

Qui tắc thứ hai áp dụng cho máy A cũng tương tự nhưng bộ lọc có nội dung ngược lại là "dữ liệu

truyền đi từ địa chỉ 203.162.100.1". Chú ý: cách dễ nhất để tạo ra một qui tắc là trước tiên bạn phải qui

định các bộ lọc và tác động bảo mật, rồi sau đó mới tạo ra qui tắc từ các bộ lọc và tác động bảo mật

này. Các bước để thực hiện một chính sách IPSec theo yêu cầu như trên:

Trong công cụ Domain Controller Security Policy, bạn nhấp phải chuột trên mục IP Security

Policies on Active Directory, rồi chọn Manage IP filter lists and filter actions.

Hộp thoại xuất hiện, bạn nhấp chuột vào nút add để thêm một bộ lọc mới. Bạn nhập tên cho bộ lọc

này, trong ví dụ này chúng ta đặt tên là "Connect to 203.162.100.1". Bạn nhấp chuột tiếp vào nút Add

để hệ thống hướng dẫn bạn khai báo các thông tin cho bộ lọc.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 247/555

Bạn theo hướng dẫn của hệ thống để khai báo các thông tin, chú ý nên đánh dấu vào mục Mirrored để

qui tắc này có ý nghĩa hai chiều bạn không phải tốn công để tạo ra hai qui tắc. Mục Source address

chọn My IP Address, mục Destination address chọn A specific IP Address và nhập địa chỉ

"203.162.100.1" vào, mục IP Protocol Type bạn để mặc định. Cuối cùng bạn chọn Finish để hoàn

thành phần khai báo, bạn nhấp chuột tiếp vào nút OK để trở lại hộp thoại đầu tiên.

Tiếp theo bạn chuyển sang Tab Manage Filter Actions để tạo ra các tác động bảo mật. Bạn nhấp

chuột vào nút Add hệ thống sẽ hướng dẫn bạn khai báo các thông tin về tác động. Trước tiên bạn đặt

tên cho tác động này, ví dụ như là Encrypt.Tiếp tục trong mục Filter Action bạn chọn Negotiate

security, trong mục IP Traffic Security bạn chọn Integrity and encryption. Đến đây bạn đã hoàn

thành việc tạo một tác động bảo mật.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 248/555

Công việc tiếp theo là bạn một chính sách IPSec trong đó có chứa một qui tắc kết hợp giữa bộ lọc và

tác động vừa tạo ở phía trên. Trong công cụ Domain Controller Security Policy, bạn nhấp phải chuột

trên mục IP Security Policies on Active Directory, rồi chọn Create IP Security Policy, theo hướng

dẫn bạn nhập tên của chính vào, ví dụ là First IPSec, tiếp theo bạn phải bỏ đánh dấu trong mục

Active the default response rule. Các giá trị còn lại bạn để mặc định vì qui tắc Dynamic này chúng

ta không dùng và sẽ tạo ra một qui tắc mới.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 249/555

Trong hộp thoại chính sách IPSec, bạn nhấp chuột vào nút Add để tạo ra qui tắc mới. Hệ thống sẽ

hướng dẫn bạn từng bước thực hiện, đến mục chọn bộ lọc bạn chọn bộ lọc vừa tạo phía trên tên

"Connect to 203.162.100.1", mục chọn tác động bạn chọn tác động vừa tạo tên Encypt. Đến mục

chọn phương pháp chứng thực bạn chọn mục Use this string to protect the key exchange và nhập

chuỗi làm khóa để mã hóa dữ liệu vào, trong ví dụ này là "quantri".

Đến bước này thì công việc thiết lập chính sách IPSec theo yêu cầu trên của bạn đã hoàn thành, trong

khung của sổ chính của công cụ Domain Controller Security Policy, bạn nhấp phải chuột lên chính

sách First IPSec và chọn Assign để chính sách này được hoạt động trên hệ thống Server.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 250/555

Bài 12

CHÍNH SÁCH NHÓM

Tóm tắt

Lý thuyết 3 tiết - Thực hành 3 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

Group Policy, các chính

sách đối với máy trạm,

chính sách đối với người

dùng...

I. Giới thiệu về chính sách

nhóm.

II. Triển khai một chính sách

nhóm trên miền.

III. Các ví dụ minh họa.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 251/555

I. GIỚI THIỆU.

I.1. So sánh giữa System Policy và Group Policy.

Vừa rồi ở chương trước, chúng ta đã tìm hiểu về chính sách hệ thống (System Policy), tiếp theo

chúng ta sẽ tìm hiểu về chính sách nhóm (Group Policy). Vậy hai chính sách này khác nhau như thế

nào.

- Chính sách nhóm chỉ xuất hiện trên miền Active Directory , nó không tồn tại trên miền NT4.

- Chính sách nhóm làm được nhiều điều hơn chính sách hệ thống. Tất nhiên chính sách nhóm chứa

tất cả các chức năng của chính sách hệ thống và hơn thế nữa, bạn có thể dùng chính sách nhóm

để triển khai một phần mềm cho một hoặc nhiều máy một cách tự động.

- Chính sách nhóm tự động hủy bỏ tác dụng khi được gỡ bỏ, không giống như các chính sách hệ

thống.

- Chính sách nhóm được áp dụng thường xuyên hơn chính sách hệ thống. Các chính sách hệ thống

chỉ được áp dụng khi máy tính đăng nhập vào mạng thôi. Các chính sách nhóm thì được áp dụng

khi bạn bật máy lên, khi đăng nhập vào một cách tự động vào những thời điểm ngẫu nhiên trong

suốt ngày làm việc.

- Bạn có nhiều mức độ để gán chính sách nhóm này cho người từng nhóm người hoặc từng nhóm

đối tượng.

- Chính sách nhóm tuy có nhiều ưu điểm nhưng chỉ áp dụng được trên máy Win2K, WinXP và

Windows Server 2003.

I.2. Chức năng của Group Policy.

- Triển khai phần mềm ứng dụng: bạn có thể gom tất cả các tập tin cần thiết để cài đặt một phần

mềm nào đó vào trong một gói (package), đặt nó lên Server, rồi dùng chính sách nhóm hướng

một hoặc nhiều máy trạm đến gói phần mềm đó. Hệ thống sẽ tự động cài đặt phần mềm này đến

tất cả các máy trạm mà không cần sự can thiệp nào của người dùng.

- Gán các quyền hệ thống cho người dùng: chức năng này tương tự với chức năng của chính

sách hệ thống. Nó có thể cấp cho một hoặc một nhóm người nào đó có quyền tắt máy server, đổi

giờ hệ thống hay backup dữ liệu...

- Giới hạn những ứng dụng mà người dùng được phép thi hành: chúng ta có thể kiểm soát

máy trạm của một người dùng nào đó và cho phép người dùng này chỉ chạy được một vài ứng

dụng nào đó thôi như: Outlook Express, Word hay Internet Explorer.

- Kiểm soát các thiết lập hệ thống: bạn có thể dùng chính sách nhóm để qui định hạn ngạch đĩa

cho một người dùng nào đó. Người dùng này chỉ được phép lưu trữ tối đa bao nhiêu MB trên đĩa

cứng theo qui định.

- Thiết lập các kịch bản đăng nhập, đăng xuất, khởi động và tắt máy: trong hệ thống NT4 thì chỉ

hỗ trợ kịch bản đăng nhập (logon script), nhưng Windows 2000 và Windows Server 2003 thì hỗ

trợ cả bốn sự kiện này được kích hoạt (trigger) một kịch bản (script). Bạn có thể dùng các GPO

để kiểm soát những kịch bản nào đang chạy.

- Đơn giản hóa và hạn chế các chương trình: bạn có thể dùng GPO để gỡ bỏ nhiều tính năng

khỏi Internet Explorer, Windows Explorer và những chương trình khác.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 252/555

- Hạn chế tổng quát màn hình Desktop của người dùng: bạn có thể gỡ bỏ hầu hết các đề mục

trên menu Start của một người dùng nào đó, ngăn chặn không cho người dùng cài thêm máy in,

sửa đổi thông số cấu hình của máy trạm...

II. TRIỂN KHAI MỘT CHÍNH SÁCH NHÓM TRÊN MIỀN.

Chúng ta cấu hình và triển khai Group Policy bằng cách xây dựng các đối tượng chính sách (GPO).

Các GPO là một vật chứa (container) có thể chứa nhiều chính sách áp dụng cho nhiều người, nhiều

máy tính hay toàn bộ hệ thống mạng. Bạn dùng chương trình Group Policy Object Editor để tạo ra

các đối tượng chính sách. Trong của sổ chính của Group Policy Object Editor có hai mục chính: cấu

hình máy tính (computer configuration) và cấu hình người dùng (user configuration).

Điều kế tiếp bạn cũng chú ý khi triển khai Group Policy là các cấu hình chính sách của Group Policy

được tích lũy và kề thừa từ các vật chứa (container) bên trên của Active Directory. Ví dụ các người

dùng và máy tính vừa ở trong miền vừa ở trong OU nên sẽ nhận được các cấu hình từ cả hai chính

sách cấp miền lẫn chính sách cấp OU. Các chính sách nhóm sau 90 phút sẽ được làm tươi và áp dụng

một lần, nhưng các chính nhóm trên các Domain Controller được làm tươi 5 phút một lần. Các GPO

hoạt động được không chỉ nhờ chỉnh sửa các thông tin trong Registry mà còn nhờ các thư viện liên

kết động (DLL) làm phần mở rộng đặt tại các máy trạm. Chú ý nếu bạn dùng chính sách nhóm thì

chính sách nhóm tại chỗ trên máy cục bộ sẽ xử lý trước các chính sách dành cho site, miền hoặc OU.

II.1. Xem chính sách cục bộ của một máy tính ở xa.

Để xem một chính sách cục bộ trên các máy tính khác trong miền, bạn phải có quyền quản trị trên máy

đó hoặc quản trị miền. Lúc đó bạn có thể dùng lệnh GPEDIT.MSC /gpcomputer:machinename, ví dụ

bạn muốn xem chính sách trên máy PCO1 bạn gõ lệnh GPEDIT.MSC /gpcomputer: PCO1. Chú ý là

bạn không thể dùng cách này để thiết lập các chính sách nhóm ở máy tính ở xa, do tính chất bảo mật

Microsoft không cho phép bạn ở xa thiết lập các chính sách nhóm.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 253/555

II.2. Tạo các chính sách trên miền.

Chúng ta dùng snap-in Group Policy trong Active Directory User and Computer hoặc gọi trược tiếp

tiện ích Group Policy Object Editor từ dòng lệnh trên máy Domain Controller để tạo ra các chính

sách nhóm cho miền. Nếu bạn mở Group Policy từ Active Directory User and Computer thì trong

khung cửa sổ chính của chương trình bạn nhấp chuột phải vào biểu tượng tên miền (trong ví dụ này là

netclass.edu.vn), chọn Properties. Trong hộp thoại xuất hiện bạn chọn Tab Group Policy.

Nếu bạn chưa tạo ra một chính sách nào thì bạn chỉ nhìn thấy một chính sách tên Default Domain

Policy. Cuối hộp thoại có một checkbox tên Block Policy inheritance, chức năng của mục này là

ngăn chặn các thiết định của mọi chính sách bất kỳ ở cấp cao hơn lan truyền xuống đến cấp đang xét.

Chú ý rằng chính sách được áp dụng đầu tiên ở cấp site, sau đó đến cấp miền và cuối cùng là cấp

OU. Bạn chọn chính sách Default Domain Policy và nhấp chuột vào nút Option để cấu hình các lựa

chọn việc áp dụng chính sách. Trong hộp thoại Options, nếu bạn đánh dấu vào mục No Override thì

các chính sách khác được áp dụng ở dòng dưới sẽ không phủ quyết được những thiết định của chính

sách này, cho dù chính sách đó không đánh dấu vào mục Block Policy inheritance. Tiếp theo nếu

bạn đánh dấu vào mục Disabled, thì chính sách này sẽ không hoạt động ở cấp này, Việc disbale

chính sách ở một cấp không làm disable bản thân đối tượng chính sách.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 254/555

Để tạo ra một chính sách mới bạn nhấp chuột vào nút New, sau đó nhập tên của chính sách mới. Để

khai báo thêm thông tin cho chính sách này bạn có thể nhấp chuột vào nút Properties, hộp thoại xuất

hiện có nhiều Tab, bạn có thể vào Tab Links để chỉ ra các site, domain hoặc OU nào liên kết với

chinh sách. Trong Tab Security cho phép bạn cấp quyền cho người dùng hoặc nhóm người dùng có

quyền gì trên chính sách này.

Trong hộp thoại chính của Group Policy thì các chính sách được áp dụng từ dưới lên trên, cho nên

chính sách nằm trên cùng sẽ được áp dụng cuối cùng. Do đó, các GPO càng nằm trên cao trong danh

sách thì càng có độ ưu tiên cao hơn, nếu chúng có những thiết định mâu thuẫn nhau thì chính sách

nào nằm trên sẽ thắng. Vì lý do đó nên Microsoft thiết kế hai nút Up và Down giúp chúng ta có thể di

chuyển các chính sách này lên hay xuống.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 255/555

Trong các nút mà chúng ta chưa khảo sát thì có một nút quan trọng nhất trong hộp thoại này đó là nút

Edit. Bạn nhấp chuột vào nút Edit để thiết lập các thiết định cho chính sách này, dựa trên các khả

năng của Group Policy bạn có thể thiết lập bất cứ thứ gì mà bạn muốn. Chúng ta sẽ khảo sát một số

ví dụ minh họa ở phía sau.

III. MỘT SỐ MINH HỌA GPO TRÊN NGƯỜI DÙNG VÀ CẤU HÌNH

MÁY.

III.1. Khai báo một logon script dùng chính sách nhóm.

Trong Windows Server 2003 hỗ trợ cho chúng ta bốn sự kiện để có thể kích hoạt các kịch bản

(script) hoạt động là: startup, shutdown, logon, logoff. Trong công cụ Group Policy Object Editor,

bạn có thể vào Computer Configuration ¾ Windows Setttings ¾ Scripts để khai báo các kịch bản

sẽ hoạt động khi startup, shutdown. Đồng thời để khai báo các kịch bản sẽ hoạt động khi logon,

logoff thì bạn vào User Configuration ¾ Windows Setttings ¾ Scripts. Trong ví dụ này chúng ta

tạo một logon script, quá trình gồm các bước sau:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 256/555

Mở công cụ Group Policy Object Editor, vào mục User Configuration ¾ Windows Setttings ¾

Scripts.

Nhấp đúp chuột vào mục Logon bên của sổ bên phải, hộp thoại xuất hiện, bạn nhấp chuột tiếp vào nút

Add để khai báo tên tập tin kịch bản cần thi hành khi đăng nhập. Chú ý tập tin kịch bản này phải được

chứa trong thư mục c:\windows\system32\ grouppolicy\user\script\logon. Thư mục này có thể thay

đổi, tốt nhất bạn nên nhấp chuột vào nút Show Files phía dưới hộp thoại để xem thư mục cụ thể chứa

các tập tin kịch bản này. Nội dung tập tin kịch bản có thể thay đổi tùy theo yêu cầu của bạn, bạn có thể

tham khảo tập tin kịch bản ở chương trước.

Tiếp theo để kiểm soát quá trình thi hành của tập tin kịch bản, bạn cần hiệu chỉnh chính sách Run

logon scripts visible ở trạng thái Enable. Trạng thái này giúp bạn có thể phát hiện ra các lỗi phát sinh

khi tập tin kịch bản thi hành từ đó chúng ta có thể sửa chữa. Để thay đổi chính sách này bạn nhấp

chuột vào mục User Configuration ¾ Administrative Templates ¾ System ¾ Scripts, sau đó nhấp

đúp chuột vào mục Run logon scripts visible để thay đổi trạng thái.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 257/555

III.2. Hạn chế chức năng của Internet Explorer.

Trong ví dụ này chúng ta muốn các người dùng dưới máy trạm không được phép thay đổi bất kì thông

số nào trong Tab Security, Connection và Advanced trong hộp thoại Internet Options của công cụ

Internet Explorer. Để làm việc này, trong công cụ Group Policy Object Editor, bạn vào User

Configuration ¾ Administrative Templates ¾ Windows Components ¾ Internet Explorer ¾

Internet Control Panel, chương trình sẽ hiện ra các mục chức năng của IE có thể giới hạn, bạn chọn

khóa các chức năng cần thiết.

III.3. Chỉ cho phép một số ứng dụng được thi hành.

Để cấu hình Group Policy chỉ cho phép các người dùng dưới máy trạm chỉ sử dụng được một vài ứng

dụng nào đó, trong công cụ Group Policy Object Editor, bạn vào User Configuration ¾

Administrative Templates. Sau đó nhấp đúp chuột vào mục Run only allowed windows

applications để chỉ định các phần mềm được phép thi hành.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 258/555

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 259/555

Bài 13

QUẢN LÝ ĐĨA

Tóm tắt

Lý thuyết 3 tiết - Thực hành 5 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

các loại định dạng đĩa,

công nghệ lưu trữ mới

Dynamic Storage, kỹ thuật

nén và mã hóa dữ liệu...

I. Các cấu hình hệ thống tập

tin.

II. Cấu hình đĩa lưu trữ.

III. Sử dụng chương trình Disk

Manager.

IV. Quản lý việc nén dữ liệu

V. Thiết lập hạn ngạch đĩa

VI. Mã hóa dữ liệu bằng EFS

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 260/555

I. CẤU HÌNH HỆ THỐNG TẬP TIN.

Hệ thống tập tin quản lý việc lưu trữ và định vị các tập tin trên đĩa cứng. Windows Server 2003 hỗ trợ

ba hệ thống tập tin khác nhau: FAT16, FAT32 và NTFS5. Bạn nên chọn FAT16 hoặc FAT32 khi máy

tính sử dụng nhiều hệ điều hành khác nhau. Nếu bạn định sử dụng các tính năng như bảo mật cục bộ,

nén và mã hoá các tập tin thì bạn nên dùng NTFS5. Bảng sau trình bày khả năng của từng hệ thống

tập tin trên Windows Server 2003:

Khả năng FAT16 FAT32 NTFS

Hệ điều hành hỗ

trợ

Hầu hết các hệ điều

hành

Windows 95 OSR2, Windows

98, Windows 2000, 2003

Windows 2000,

2003

Hỗ trợ tên tập tin

dài

256 ký tự trên

Windows, 8.3 trên

Dos

256 ký tự 256 ký tự

Sử dụng hiệu quả

đĩa

Không Có Có

Hỗ trợ nén đĩa Không Không Có

Hỗ trợ hạn ngạch Không Không Có

Hỗ trợ mã hoá Không Không Có

Hỗ trợ bảo mật cục

bộ

Không Không Có

Hỗ trợ bảo mật

trên mạng

Có Có Có

Kích thước Volume

tối đa được hỗ trợ

4GB 32GB 1024GB

Trên Windows Server 2003/Windows 2000/NT, bạn có thể sử dụng lệnh CONVERT để chuyển đổi hệ

thống tập tin từ FAT16, FAT32 thành NTFS. Cú pháp của lệnh như sau:

CONVERT [ổ đĩa:] /fs:ntfs

II. CẤU HÌNH ĐĨA LƯU TRỮ.

Windows Server 2003 hỗ trợ hai loại đĩa lưu trữ: basic và dynamic.

II.1. Basic storage.

Bao gồm các partition primary và extended. Partition tạo ra đầu tiên trên đĩa được gọi là partition

primary và toàn bộ không gian cấp cho partition được sử dụng trọn vẹn. Mỗi ổ đĩa vật lý có tối đa bốn

partition. Bạn có thể tạo ba partition primary và một partition extended. Với partition extended,

bạn có thể tạo ra nhiều partition logical.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 261/555

II.2. Dynamic storage

Đây là một tính năng mới của Windows Server 2003. Đĩa lưu trữ dynamic chia thành các volume

dynamic. Volume dynamic không chứa partition hoặc ổ đĩa logic, và chỉ có thể truy cập bằng

Windows Server 2003 và Windows 2000. Windows Server 2003/ Windows 2000 hỗ trợ năm loại

volume dynamic: simple, spanned, striped, mirrored và RAID-5. Ưu điểm của công nghệ Dynamic

storage so với công nghệ Basic storage:

- Cho phép ghép nhiều ổ đĩa vật lý để tạo thành các ổ đĩa logic (Volume).

- Cho phép ghép nhiều vùng trống không liên tục trên nhiều đĩa cứng vật lý để tạo ổ đĩa logic.

- Có thể tạo ra các ổ đĩa logic có khả năng dung lỗi cao và tăng tốc độ truy xuất...

II.2.1 Volume simple.

Chứa không gian lấy từ một đĩa dynamic duy nhất. Không gian đĩa này có thể liên tục hoặc không liên

tục. Hình sau minh hoạ một đĩa vật lý được chia thành hai volume đơn giản.

II.2.2 Volume spanned.

Bao gồm một hoặc nhiều đĩa dynamic (tối đa là 32 đĩa). Sử dụng khi bạn muốn tăng kích cỡ của

volume. Dữ liệu ghi lên volume theo thứ tự, hết đĩa này đến đĩa khác. Thông thường người quản trị

sử dụng volume spanned khi ổ đĩa đang sử dụng trong volume sắp bị đầy và muốn tăng kích thước

của volume bằng cách bổ sung thêm một đĩa khác.

Do dữ liệu được ghi tuần tự nên volume loại này không tăng hiệu năng sử dụng. Nhược điểm chính

của volume spanned là nếu một đĩa bị hỏng thì toàn bộ dữ liệu trên volume không thể truy xuất được.

II.2.3 Volume striped.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 262/555

Lưu trữ dữ liệu lên các dãy (strip) bằng nhau trên một hoặc nhiều đĩa vật lý (tối đa là 32). Do dữ liệu

được ghi tuần tự lên từng dãy, nên bạn có thể thi hành nhiều tác vụ I/O đồng thời, làm tăng tốc độ truy

xuất dữ liệu. Thông thường, người quản trị mạng sử dụng volume striped để kết hợp dung lượng của

nhiều ổ đĩa vật lý thành một đĩa logic đồng thời tăng tốc độ truy xuất.

Nhược điểm chính của volume striped là nếu một ổ đĩa bị hỏng thì dữ liệu trên toàn bộ volume mất

giá trị.

II.2.4 Volume mirrored.

Là hai bản sao của một volume đơn giản. Bạn dùng một ổ đĩa chính và một ổ đĩa phụ. Dữ liệu khi ghi

lên đĩa chính đồng thời cũng sẽ được ghi lên đĩa phụ. Volume dạng này cung cấp khả năng dung lỗi

tốt. Nếu một đĩa bị hỏng thì ổ đĩa kia vẫn làm việc và không làm gián đoạn quá trình truy xuất dữ liệu.

Nhược điểm của phương pháp này là bộ điều khiển đĩa phải ghi lần lượt lên hai đĩa, làm giảm hiệu

năng.

Để tăng tốc độ ghi đồng thời cũng tăng khả năng dung lỗi, bạn có thể sử dụng một biến thể của

volume mirrored là duplexing. Theo cách này bạn phải sử dụng một bộ điều khiển đĩa khác cho ổ đĩa

thứ hai.

Nhược điểm chính của phương pháp này là chi phí cao. Để có một volume 4GB bạn phải tốn đến

8GB cho hai ổ đĩa.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 263/555

II.2.5 Volume RAID-5.

Tương tự như volume striped nhưng RAID-5 lại dùng thêm một dãy (strip) ghi thông tin kiểm lỗi

parity. Nếu một đĩa của volume bị hỏng thì thông tin parity ghi trên đĩa khác sẽ giúp phục hồi lại dữ

liệu trên đĩa hỏng. Volume RAID-5 sử dụng ít nhất ba ổ đĩa (tối đa là 32).

Ưu điểm chính của kỹ thuật này là khả năng dung lỗi cao và tốc độ truy xuất cao bởi sử dụng nhiều

kênh I/O.

III. SỬ DỤNG CHƯƠNG TRÌNH DISK MANAGER.

Disk Manager là một tiện ích giao diện đồ hoạ phục vụ việc quản lý đĩa và volume trên môi trường

Windows 2000 và Windows Server 2003. Để có thể sử dụng được hết các chức năng của chương

trình, bạn phải đăng nhập vào máy bằng tài khoản Administrator. Vào menu Start ¾ Programs ¾

Administrative Tools ¾ Computer Management. Sau đó mở rộng mục Storage và chọn Disk

Management. Cửa sổ Disk Management xuất hiện như sau:

Phần sau sẽ hướng dẫn bạn thực hiện các thao tác căn bản bằng Disk Manager.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 264/555

III.1. Xem thuộc tính của đĩa.

Nhấp phải chuột lên ổ đĩa vật lý muốn biết thông tin và chọn Properties. Hộp thoại Disk Properties

xuất hiện như sau:

Hộp thoại cung cấp các thông tin:

- Số thứ tự của ổ đĩa vật lý

- Loại đĩa (basic, dynamic, CD-ROM, DVD, đĩa chuyển dời được, hoặc unknown)

- Trạng thái của đĩa (online hoặc offline)

- Dung lượng đĩa

- Lượng không gian chưa cấp phát

- Loại thiết bị phần cứng

- Nhà sản xuất thiết bị

- Tên của adapter

- Danh sách các volume đã tạo trên đĩa

III.2. Xem thuộc tính của volume hoặc đĩa cục bộ.

Trên một ổ đĩa dynamic, bạn sử dụng các volume. Ngược lại trên một ổ đĩa basic, bạn sử dụng các

đĩa cục bộ (local disk). Volume và đĩa cục bộ đều có chức năng như nhau, do vậy các phần sau dựa

vào đĩa cục bộ để minh hoạ. Để xem thuộc tính của một đĩa cục bộ, bạn nhấp phải chuột lên đĩa cục bộ

đó và chọn Properties và hộp thoại Local Disk Properties xuất hiện.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 265/555

III.2.1 Tab General.

Cung cấp các thông tin như nhãn đĩa, loại, hệ thống tập tin, dung lượng đã sử dụng, còn trống và tổng

dung lượng. Nút Disk Cleanup dùng để mở chương trình Disk Cleanup dùng để xoá các tập tin

không cần thiết, giải phóng không gian đĩa.

III.2.2 Tab Tools.

Bấm nút Check Now để kích hoạt chương trình Check Disk dùng để kiểm tra lỗi như khi không thể

truy xuất đĩa hoặc khởi động lại máy không đúng cách. Nút Backup Now sẽ mở chương trình Backup

Wizard, hướng dẫn bạn các bước thực hiện việc sao lưu các tập tin và thư mục trên đĩa. Nút

Defragment Now mở chương trình Disk Defragment, dùng để dồn các tập tin trên đĩa thành một khối

liên tục, giúp ích cho việc truy xuất đĩa.

III.2.3 Tab Hardware.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 266/555

Liệt kê các ổ đĩa vật lý Windows Server 2003 nhận diện được. Bên dưới danh sách liệt kê các thuộc

tính của ổ đĩa được chọn.

III.2.4 Tab Sharing.

Cho phép chia sẻ hoặc không chia sẻ ổ đĩa cục bộ này. Theo mặc định, tất cả các ổ đĩa cục bộ đều

được chia sẻ dưới dạng ẩn (có dấu $ sau tên chia sẻ).

III.2.5 Tab Security.

Chỉ xuất hiện khi đĩa cục bộ này sử dụng hệ thống tập tin NTFS. Dùng để thiết lập quyền truy cập lên

đĩa. Theo mặc định, nhóm Everyone được toàn quyền trên thư mục gốc của đĩa.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 267/555

III.2.6 Tab Quota.

Chỉ xuất hiện khi sử dụng NTFS. Dùng để quy định lượng không gian đĩa cấp phát cho người dùng.

III.2.7 Shadow Copies.

Shadow Copies là dịch vụ cho phép người dùng truy cập hoặc khôi phục những phiên bản trước đây

của những tập tin đã lưu, bằng cách dùng một tính năng ở máy trạm gọi là Previous Versions.

III.3. Bổ sung thêm một ổ đĩa mới.

III.3.1 Máy tính không hỗ trợ tính năng "hot swap".

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 268/555

Bạn phải tắt máy tính rồi mới lắp ổ đĩa mới vào. Sau đó khởi động máy tính lại. Chương trình Disk

Management sẽ tự động phát hiện và yêu cầu bạn ghi một chữ ký đặc biệt lên ổ đĩa, giúp cho

Windows Server 2003 nhận diện được ổ đĩa này. Theo mặc định, ổ đĩa mới được cấu hình là một đĩa

dynamic.

III.3.2 Máy tính hỗ trợ "hot swap".

Bạn chỉ cần lắp thêm ổ đĩa mới vào theo hướng dẫn của nhà sản xuất mà không cần tắt máy. Rồi sau

đó dùng chức năng Action ¾ Rescan Disk của Disk Manager để phát hiện ổ đĩa mới này.

III.4. Tạo partition/volume mới.

Nếu bạn còn không gian chưa cấp phát trên một đĩa basic thì bạn có thể tạo thêm partition mới, còn

trên đĩa dynamic thì bạn có thể tạo thêm volume mới. Phần sau hướng dẫn bạn sử dụng Create

Partition Wizard để tạo một partition mới:

Nhấp phải chuột lên vùng trống chưa cấp phát của đĩa basic và chọn Create Logical Drive.

Xuất hiện hộp thoại Create Partition Wizard. Nhấn nút Next trong hộp thoại này.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 269/555

Trong hộp thoại Select Partition Type, chọn loại partition mà bạn định tạo. Chỉ có những loại còn khả

năng tạo mới được phép chọn (tuỳ thuộc vào ổ đĩa vật lý của bạn). Sau khi chọn loại partition xong

nhấn Next để tiếp tục.

Tiếp theo, hộp thoại Specify Partition Size yêu cầu bạn cho biết dung lượng định cấp phát. Sau khi

chỉ định xong, nhấn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 270/555

Trong hộp thoại Assign Drive Letter or Path, bạn có thể đặt cho partition này một ký tự ổ đĩa, hoặc

gắn (mount) vào một thư mục rỗng, hoặc không làm đặt gì hết. Khi bạn chọn kiểu gắn vào một thư

mục rỗng thì bạn có thể tạo ra vô số partition mới. Sau khi đã quyết định xong, nhấn Next để tiếp tục.

Hộp thoại Format Partition yêu cầu bạn quyết định có định dạng partition này không. Nếu có thì dùng

hệ thống tập tin là gì? đơn vị cấp phát là bao nhiêu? nhãn của partition (volume label) là gì? có định

dạng nhanh không? Có nén tập tin và thư mục không? Sau khi đã chọn xong, nhấn Next để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 271/555

Hộp thoại Completing the Create Partition Wizard tóm tắt lại các thao tác sẽ thực hiện, bạn phải

kiểm tra lại xem đã chính xác chưa, sau đó nhấn Finish để bắt đầu thực hiện.

III.5. Thay đổi ký tự ổ đĩa hoặc đường dẫn.

Muốn thay đổi ký tự ổ đĩa cho partition/volume nào, bạn nhấp phải chuột lên volume đó và chọn

Change Drive Letter and Path. Hộp thoại Change Drive Letter and Path xuất hiện.

Trong hộp thoại này, nhấn nút Edit để mở tiếp hộp thoại Edit Drive Letter and Path, mở danh sách

Assign a drive letter và chọn một ký tự ổ đĩa mới định đặt cho partition/volume này. Cuối cùng đồng

ý xác nhận các thay đổi đã thực hiện.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 272/555

III.6. Xoá partition/volume.

Để tổ chức lại một ổ đĩa hoặc huỷ các dữ liệu có trên một partition/volume, bạn có thể xoá nó đi. Để

thực hiện, trong cửa sổ Disk Manager, bạn nhấp phải chuột lên partition/volume muốn xoá và chọn

Delete Partition (hoặc Delete Volume). Một hộp thoại cảnh báo xuất hiện, thông báo dữ liệu trên

partition hoặc volume sẽ bị xoá và yêu cầu bạn xác nhận lại lần nữa thao tác này.

III.7. Cấu hình Dynamic Storage.

III.7.1 Chuyển chế độ lưu trữ.

Để sử dụng được cơ chế lưu trữ Dynamic, bạn phải chuyển đổi các đĩa cứng vật lý trong hệ thống

thành Dynamic Disk. Trong công cụ Computer Management ¾ Disk Management, bạn nhấp phải

chuột trên các ổ đĩa bên của sổ bên phải và chọn Convert to Dynamic Disk.... Sau đó đánh dấu vào

tất cả các đĩa cứng vật lý cần chuyển đổi chế độ lưu trữ và chọn OK để hệ thống chuyển đổi. Sau khi

chuyển đổi xong hệ thống sẽ yêu cầu bạn restart máy để áp dụng chế độ lưu trữ mới.

Các loại Volume mà chúng ta sẽ tạo ở phần sau:

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 273/555

III.7.2 Tạo Volume Spanned.

Trong công cụ Disk Management, bạn nhấp phải chuột lên vùng trống của đĩa cứng cần tạo Volume,

sau đó chọn New Volume.

Tiếp theo, bạn chọn loại Volume cần tạo. Trong trường hợp này chúng ta chọn Spanned.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 274/555

Bạn chọn những đĩa cứng dùng để tạo Volume này, đồng thời bạn cũng nhập kích thước mà mỗi đĩa

giành ra để tạo Volume. Chú ý đối với loại Volume này thì kích thước của các đĩa giành cho Volume

có thể khác nhau.

Bạn gán ký tự ổ đĩa cho Volume.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 275/555

Bạn định dạng Volume mà bạn vừa tạo để có thể chứa dữ liệu.

Đến đây đã hoàn thành việc tạo Volume, bạn có thể lưu trữ dữ liệu trên Volume này theo cơ chế đã

trình bày ở phần lý thuyết.

III.7.3 Tạo Volume Striped.

Các bước tạo Volume Striped cũng tương tự như việc tạo các Volume khác nhưng chú ý là kích

thước của các đĩa cứng giành cho loại Volume này phải bằng nhau và kích thước của Volume bằng

tổng các kích thước của các phần trên.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 276/555

III.7.4 Tạo Volume Mirror.

Các bước tạo Volume Mirror cũng tương tự như trên, chú ý kích thước của các đĩa cứng giành cho

loại Volume này phải bằng nhau và kích thước của Volume bằng chính kích thước của mỗi phần trên.

III.7.5 Tạo Volume Raid-5.

Các bước tạo Volume Raid-5 cũng tương tự như trên nhưng chú ý là loại Volume yêu cầu tối thiểu

đến 3 đĩa cứng. Kích thước của các đĩa cứng giành cho loại Volume này phải bằng nhau và kích

thước của Volume bằng 2/3 kích thước của mỗi phần cộng lại.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 277/555

IV. QUẢN LÝ VIỆC NÉN DỮ LIỆU.

Nén dữ liệu là quá trình lưu trữ dữ liệu dưới một dạng thức chiếm ít không gian hơn dữ liệu ban đầu.

Windows Server 2003 hỗ trợ tính năng nén các tập tin và thư mục một cách tự động và trong suốt.

Các chương trình ứng dụng truy xuất các tập tin nén một cách bình thường do hệ điều hành tự động

giải nén khi mở tập tin và nén lại khi lưu tập tin lên đĩa. Khả năng này chỉ có trên các partition NTFS.

Nếu bạn chép một tập tin/thư mục trên một partition có tính năng nén sang một partition FAT bình

thường thì hệ điều hành sẽ giải nén tập tin/thư mục đó trước khi chép đi.

Để thi hành việc nén một tập tin/thư mục, bạn sử dụng chương trình Windows Explorer và thực hiện

theo các bước sau:

- Trong cửa sổ Windows Explorer, duyệt đến tập tin/thư mục định nén và chọn tập tin/thư mục đó.

- Nhấp phải chuột lên đối tượng đó và chọn Properties.

- Trong hộp thoại Properties, nhấn nút Advanced trong tab General.

- Trong hộp thoại Advanced Properties, chọn mục "Compress contents to save disk space" và

nhấn chọn OK.

Nhấn chọn OK trong hộp thoại Properties để xác nhận thao tác. Nếu bạn định nén một thư mục, hộp

thoại Confirm Attribute Changes xuất hiện, yêu cầu bạn lựa chọn hoặc là chỉ nén thư mục này thôi

(Apply changes to this folder only) hoặc nén cả các thư mục con và tập tin có trong thư mục (Apply

changes to this folder, subfolders and files). Thực hiện lựa chọn của bạn và nhấn OK.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 278/555

Để thực hiện việc giải nén một thư mục/tập tin, bạn thực hiện tương tự theo các bước ở trên và bỏ

chọn mục Compress contents to save disk space trong hộp thoại Advanced Properties.

V. THIẾT LẬP HẠN NGẠCH ĐĨA (DISK QUOTA).

Hạn ngạch đĩa được dùng để chỉ định lượng không gian đĩa tối đa mà một người dùng có thể sử dụng

trên một volume NTFS. Bạn có thể áp dụng hạn ngạch đĩa cho tất cả người dùng hoặc chỉ đối với

từng người dùng riêng biệt.

Một số vấn đề bạn phải lưu ý khi thiết lập hạn ngạch đĩa:

- Chỉ có thể áp dụng trên các volume NTFS.

- Lượng không gian chiếm dụng được tính theo các tập tin và thư mục do người dùng sở hữu.

- Khi người dùng cài đặt một chương trình, lượng không gian đĩa còn trống mà chương trình thấy

được tính toán dựa vào hạn ngạch đĩa của người dùng, không phải là lượng không gian còn trống

trên volume.

- Được tính toán trên kích thước thật sự của tập tin trong trường hợp tập tin/thư mục được nén.

V.1. Cấu hình hạn ngạch đĩa.

Bạn cấu hình hạn ngạch đĩa bằng hộp thoại Volume Propertise đã giới thiệu trong phần trên. Bạn

cũng có thể mở hộp thoại này bằng cách nhấp phải chuột lên ký tự ổ đĩa trong Windows Explorer và

chọn Propertise. Trong hộp thoại này nhấp chọn tab Quota. Theo mặc định tính năng hạn ngạch đĩa

không được kích hoạt.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 279/555

Các mục trong hộp thoại có ý nghĩa như sau:

- Enable quota management: thực hiện hoặc không thực hiện quản lý hạn ngạch đĩa.

- Deny disk space to users exceeding quota limit: người dùng sẽ không thể tiếp tục sử dụng đĩa

khi vượt quá hạn ngạch và nhận được thông báo out of disk space.

- Select the default quota limit for new users on this volume: định nghĩa các giới hạn sử dụng.

Các lựa chọn bao gồm "không định nghĩa giới hạn" (Do not limit disk space), "giới hạn cho phép"

(Limit disk space to) và "giới hạn cảnh báo" (Set warning level to).

- Select the quota logging options for this volume: có ghi nhận lại các sự kiện liên quan đến sử

dụng hạn ngạch đĩa. Có thể ghi nhận khi người dùng vượt quá giới hạn cho phép hoặc vượt quá

giới hạn cảnh báo.

- Biểu tượng đèn giao thông trong hộp thoại có các trạng thái sau:

- Đèn đỏ cho biết tính năng quản lý hạn ngạch không được kích hoạt.

- Đèn vàng cho biết Windows Server 2003 đang xây dựng lại thông tin hạn ngạch.

- Đèn xanh cho biết tính năng quản lý đang có tác dụng.

V.2. Thiết lập hạn ngạch mặc định.

Khi bạn thiết lập hạn ngạch mặc định áp dụng cho các người dùng mới trên volume, chỉ những người

dùng chưa bao giờ tạo tập tin trên volume đó mới chịu ảnh hưởng. Có nghĩa là những người dùng đã

sở hữu các tập tin/thư mục trên volume này đều không bị chính sách hạn ngạch quy định. Như vậy,

nếu bạn dự định áp đặt hạn ngạch cho tất cả các người dùng, bạn phải chỉ định hạn ngạch ngay từ khi

tạo lập volume.

Để thực hiện, bạn mở hộp thoại Volume Properties và chọn tab Quota. Đánh dấu chọn mục Enable

quota management và điền vào các giá trị giới hạn sử dụng và giới hạn cảnh báo.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 280/555

V.3. Chỉ định hạn ngạch cho từng cá nhân.

Trong một vài trường hợp, bạn cần phải chỉ định hạn ngạch cho riêng một người nào đó, chẳng hạn có

thể là các lý do sau:

- Người dùng này sẽ giữ nhiệm vụ cài đặt các phần mềm mới, và như vậy họ phải có được lượng

không gian đĩa trống lớn.

- Hoặc là người dùng đã tạo nhiều tập tin trên volume trước khi thiết lập hạn ngạch, do vậy họ sẽ

không chịu tác dụng. Bạn phải tạo riêng một giới hạn mới áp dụng cho người đó.

Để thiết lập, nhấn nút Quota Entries trong tab Quota của hộp thoại Volume Properties. Cửa sổ

Quota Entries xuất hiện.

Chỉnh sửa thông tin hạn ngạch của một người dùng: nhấn đúp vào mục của người dùng tương

ứng, hộp thoại Quota Setting xuất hiện cho phép bạn thay đổi các giá trị hạn ngạch.

Bổ sung thêm một mục quy định hạn ngạch: trong cửa sổ Quota Entries, vào menu Quota chọn

mục New Quota Entry ¾ xuất hiện hộp thoại Select Users, bạn chọn người dùng rồi nhấn OK ¾ xuất

hiện hộp thoại Add New Quota Entry, bạn nhập các giá trị hạn ngạch thích hợp và nhấn OK.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 281/555

VI. MÃ HOÁ DỮ LIỆU BẰNG EFS.

EFS (Encrypting File System) là một kỹ thuật dùng trong Windows Server 2003 dùng để mã hoá các

tập tin lưu trên các partition NTFS. Việc mã hoá sẽ bổ sung thêm một lớp bảo vệ an toàn cho hệ

thống tập tin. Chỉ người dùng có đúng khoá mới có thể truy xuất được các tập tin này còn những người

khác thì bị từ chối truy cập. Ngoài ra, người quản trị mạng còn có thể dùng tác nhân phục hồi

(recovery agent) để truy xuất đến bất kỳ tập tin nào bị mã hoá. Để mã hoá các tập tin, tiến hành theo

các bước sau:

Mở cửa sổ Windows Explorer.

Trong cửa sổ Windows Explorer, chọn các tập tin và thưc mục cần mã hoá.

Nhấp phải chuột lên các tập tin và thư mục, chọn Properties.

Trong hộp thoại Properties, nhấn nút Advanced.

Hộp thoại Advanced Properties xuất hiện, đánh dấu mục Encrypt contents to secure data và nhấn

OK.

Trở lại hộp thoại Properties, nhấn OK, xuất hiện hộp thoại Confirm Attribute Changes yêu cần bạn

cho biết sẽ mã hoá chỉ riêng thư mục được chọn (Apply changes to this folder only) hoặc mã hoá

toàn bộ thư mục kể các các thư mục con (Apply changes to this folder, subfolders and files). Sau

đó nhấn OK.

Để thôi không mã hoá các tập tin, bạn thực hiện tương tự theo các bước trên nhưng bỏ chọn mục

Encrypt contents to secure data.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 282/555

Bài 14

TẠO VÀ QUẢN LÝ THƯ MỤC DÙNG CHUNG

Tóm tắt

Lý thuyết 4 tiết - Thực hành 10 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

các loại quyền truy cập,

tạo và quản lý các thư

mục dùng chung trên

mạng, NTFS, DFS...

I. Tạo các thư mục dùng

chung.

II. Quản lý các thư mục dùng

chung.

III. Quyền truy cập NTFS.

IV. DFS.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 283/555

I. TẠO CÁC THƯ MỤC DÙNG CHUNG.

I.1. Chia sẻ thư mục dùng chung.

Các tài nguyên chia sẻ là các tài nguyên trên mạng mà các người dùng có thể truy xuất và sử dụng

thông qua mạng. Muốn chia sẻ một thư mục dùng chung trên mạng, bạn phải logon vào hệ thống với

vai trò người quản trị (Administrators) hoặc là thành viên của nhóm Server Operators, tiếp theo trong

Explorer bạn nhầp phải chuột trên thư mục đó và chọn Properties, hộp thoại Properties xuất hiện,

chọn Tab Sharing.

Ý nghĩa của các mục trong Tab Sharing:

Mục Mô tả

Do not share this folder Chỉ định thư mục này chỉ được phép truy cập cục bộ

Share this folder

Chỉ định thư mục này được phép truy cập cục bộ và truy cập qua

mạng

Share name Tên thư mục mà người dùng mạng nhìn thấy và truy cập

Comment

Cho phép người dùng mô tả thêm thông tin về thư mục dùng

chung này

User Limit

Cho phép bạn khai báo số kết nối tối đa truy xuất vào thư mục tại

một thời điểm

Permissions

Cho phép bạn thiết lập danh sách quyền truy cập thông qua mạng

của người dùng

Offline Settings

Cho phép thư mục được lưu trữ tạm tài liệu khi làm việc dưới chế

độ Offline.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 284/555

I.2. Cấu hình Share Permissions.

Bạn muốn cấp quyền cho các người dùng truy cập qua mạng thì dùng Share Permissions. Share

Permissions chỉ có hiệu lực khi người dùng truy cập qua mạng chứ không có hiệu lực khi người dùng

truy cập cục bộ. Khác với NTFS Permissions là quản lý người dùng truy cập dưới cấp độ truy xuất

đĩa. Trong hộp thoại Share Permissions, chứa danh sách các quyền sau:

- Full Control: cho phép người dùng có toàn quyền trên thư mục chia sẻ.

- Change: cho phép người dùng thay đổi dữ liệu trên tập tin và xóa tập tin trong thư mục chia sẻ.

- Read: cho phép người dùng xem và thi hành các tập tin trong thư mục chia sẻ.

Bạn muốn cấp quyền cho người dùng thì nhấp chuột vào nút Add.

Hộp thoại chọn người dùng và nhóm xuất hiện, bạn nhấp đôi chuột vào các tài khoản người dùng và

nhóm cần chọn, sau đó chọn OK.

Trong hộp thoại xuất hiện, muốn cấp quyền cho người dùng bạn đánh dấu vào mục Allow, ngược lại

khóa quyền thì đánh dấu vào mục Deny.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 285/555

I.3. Chia sẻ thư mục dùng lệnh netshare.

Chức năng: tạo, xóa và hiển thị các tài nguyên chia sẻ.

Cú pháp:

net share sharename

net share sharename=drive:path [/users:number | /unlimited] [/remark:"text"]

net share sharename [/users:number | unlimited] [/remark:"text"]

net share {sharename | drive:path} /delete

Ý nghĩa các tham số:

- [Không tham số]: hiển thị thông tin về tất cả các tài nguyên chia sẻ trên máy tính cục bộ

- [Sharename]: tên trên mạng của tài nguyên chia sẻ, nếu dùng lệnh net share với một tham số

sharename thì hệ thống sẽ hiển thị thông tin về tài nguyên dùng chung này.

- [drive:path]: chỉ định đường dẫn tuyệt đối của thư mục cần chia sẻ.

- [/users:number]: đặt số lượng người dùng lớn nhất có thể truy cập vào tài nguyên dùng chung

này.

- [/unlimited]: không giới hạn số lượng người dùng có thể truy cập vào tài nguyên dùng chung này.

- [/remark:"text"]: thêm thông tin mô tả về tài nguyên này.

- /delete: xóa thuộc tính chia sẻ của thư mục hiện tại.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 286/555

II. QUẢN LÝ CÁC THƯ MỤC DÙNG CHUNG.

II.1. Xem các thư mục dùng chung.

Mục Shared Folders trong công cụ Computer Management cho phép bạn tạo và quản lý các thư mục

dùng chung trên máy tính. Muốn xem các thư mục dùng chung trên máy tính bạn chọn mục Shares.

Nếu thư mục dùng chung nào có phần cuối của tên chia sẻ (share name) là dấu $ thì tên thư mục

dùng chung này được ẩn đi và không tìm thấy khi bạn tìm kiếm thông qua My Network Places hoặc

duyệt các tài nguyên mạng.

II.2. Xem các phiên làm việc trên thư mục dùng chung.

Muốn xem tất cả các người dùng đang truy cập đến các thư mục dùng chung trên máy tính bạn chọn

mục Session. Mục Session cung cấp các thông tin sau:

- Tên tài khoản người dùng đang kết nối vào tài nguyên chia sẻ.

- Tên máy tính có người dùng kết nối từ đó.

- Hệ điều hành mà máy trạm đang sử dụng để kết nối.

- Số tập tin mà người dùng đang mở.

- Thời gian kết nối của người dùng.

- Thời gian chờ xử lý của kết nối.

- Phải là truy cập của người dùng Guest không?

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 287/555

II.3. Xem các tập tin đang mở trong các thư mục dùng chung.

Muốn xem các tập đang mở trong các thư mục dùng chung bạn nhấp chuột vào mục Open Files. Mục

Open Files cung cấp các thông tin sau:

- Đường dẫn và tập tin hiện đang được mở.

- Tên tài khoản người dùng đang truy cập tập tin đó.

- Hệ điều hành mà người dùng sử dụng để truy cập tập tin.

- Trạng thái tập tin có đang bị khoá hay không.

- Trạng thái mở sử dụng tập tin (Read hoặc Write).

III. QUYỀN TRUY CẬP NTFS.

Có hai loại hệ thống tập được dùng cho partition và volume cục bộ là FAT (bao gồm FAT16 và

FAT32). FAT partition không hỗ trợ bảo mật nội bộ, còn NTFS partition thì ngược lại có hỗ trợ bảo

mật; có nghĩa là nếu đĩa cứng của bạn định dạng là FAT thì mọi người đều có thể thao tác trên các file

chứa trên đĩa cứng này, còn ngược lại là định dạng NTFS thì tùy theo người dùng có quyền truy cập

không, nếu người dùng không có quyền thì không thể nào truy cập được dữ liệu trên đĩa. Hệ thống

Windows Server 2003 dùng các ACL (Access Control List) để quản lý các quyền truy cập của đối

tượng cục bộ và các đối tượng trên Active Directory. Một ACL có thể chứa nhiều ACE (Access

Control Entry) đại điện cho một người dùng hay một nhóm người.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 288/555

III.1. Các quyền truy cập của NTFS.

Tên quyền Chức năng

Traverse Folder/Execute

File

Duyệt các thư mục và thi hành các tập tin chương trình trong thư mục

List Folder/Read Data

Liệt kê nội dung của thư mục và đọc dữ liệu của các tập tin trong thư

mục

Read Attributes Đọc các thuộc tính của các tập tin và thư mục

Read Extended Attributes Đọc các thuộc tính mở rộng của các tập tin và thư mục

Create File/Write Data Tạo các tập tin mới và ghi dữ liệu lên các tập tin này

Create Folder/Append Data Tạo thư mục mới và chèn thêm dữ liệu vào các tập tin

Write Attributes Thay đổi thuộc tính của các tập tin và thư mục

Write Extendd Attributes Thay đổi thuộc tính mở rộng của các tập tin và thư mục

Delete Subfolders and Files Xóa thư mục con và các tập tin

Delete Xóa các tập tin

Read Permissions Đọc các quyền trên các tập tin và thư mục

Change Permissions Thay đổi quyền trên các tập tin và thư mục

Take Ownership Tước quyền sở hữu của các tập tin và thư mục

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 289/555

III.2. Các mức quyền truy cập được dùng trong NTFS.

Take Ownership

Change Permissions

Read Permissions

Delete

Delete Subfolders and

Files

Write Extended

Attributes

Write Attributes

Create Folder /Append

Data

Create File /Write Data

Read Extended

Attributes

Read Attributes

List Folder /Read Data

Traverse Folder

/Execute File

Tên quyền

X X X X X X X X X X X X X

Full

Control

X X X X X X X X X X

Modify

x

X X X X

Read&

Execute

X

X X X X

List

Folder

Contents

X

X X X

Read

X

X X X

Write

III.3. Gán quyền truy cập NTFS trên thư mục dùng chung.

Bạn muốn gán quyền NTFS, thông qua Windows Explorer bạn nhấp phải chuột vào tập tin hay thư

mục cần cấu hình quyền truy cập rồi chọn Properties. Hộp thoại Properties xuất hiện. Nếu ổ đĩa của

bạn định dạng là FAT thì hộp thoại chỉ có hai Tab là General và Sharing. Nhưng nếu đĩa có định dạng

là NTFS thì trong hộp thoại sẽ có thêm một Tab là Security. Tab này cho phép ta có thể quy định

quyền truy cập cho từng người dùng hoặc một nhóm người dùng lên các tập tin và thư mục. Bạn nhầp

chuột vào Tab Security để cấp quyền cho các người dùng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 290/555

Muốn cấp quyền truy cập cho một người dùng, bạn nhấp chuột vào nút Add, hộp thoại chọn lựa người

dùng và nhóm xuất hiện, bạn chọn người dùng và nhóm cần cấp quyền, nhấp chuột vào nút Add để

thêm vào danh sách, sau đó nhấp chuột vào nút OK để trở lại hộp thoại chính.

Hộp thoại chính sẽ xuất hiện các người dùng và nhóm mà bạn mới thêm vào, sau đó chọn người dùng

và nhóm để cấp quyền. Trong hộp thoại đã hiện sẵn danh sách quyền, bạn muốn cho người dùng đó

có quyền gì thì bạn đánh dấu vào phần Allow, còn ngược lại muốn cấm quyền đó thì đánh dấu vào

mục Deny.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 291/555

III.4. Kế thừa và thay thế quyền của đối tượng con.

Trong hộp thoại chính trên, chúng ta có thể nhấp chuột vào nút Advanced để cấu hình chi tiết hơn cho

các quyền truy cập của người dùng. Khi nhấp chuột vào nút Advanced, hộp thoại Advanced Security

Settings xuất hiện, trong hộp thoại, nếu bạn đánh dấu vào mục Allow inheritable permissions from

parent to propagate to this object and child objects thì thư mục hiện tại được thừa hưởng danh

sách quyền truy cập từ thư mục cha, bạn muốn xóa những quyền thừa hưởng từ thư mục cha bạn

phải bỏ đánh dấu này. Nếu danh sách quyền truy cập của thư mục cha thay đổi thì danh sách quyền

truy cập của thư mục hiện tại cũng thay đổi theo. Ngoài ra nếu bạn đánh dấu vào mục Replace

permission entries on all child objects with entries shown here that apply to child objects thì

danh sách quyền truy cập của thư mục hiện tại sẽ được áp dụng xuống các tập tin và thư mục con có

nghĩa là các tập tin và thư mục con sẽ được thay thế quyền truy cấp giống như các quyền đang hiển

thị trong hộp thoại.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 292/555

Trong hộp thoại này, Windows Server 2003 cũng cho phép chúng ta kiểm tra và cấu hình lại chi tiết

các quyền của người dùng và nhóm, để thực hiện, bạn chọn nhóm hay người dùng cần thao tác, sau

đó nhấp chuột vào nút Edit.

III.5. Thay đổi quyền khi di chuyển thư mục và tập tin.

Khi chúng ta sao chép (copy) một tập tin hay thư mục sang một vị trí mới thì quyền truy cập trên tập tin

hay thư mục này sẽ thay đổi theo quyền trên thư mục cha chứa chúng, nhưng ngược lại nếu chúng ta

di chuyển (move) một tập tin hay thư mục sang bất kì vị trí nào thì các quyền trên chúng vẫn được giữ

nguyên.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 293/555

III.6. Giám sát người dùng truy cập thư mục.

Bạn muốn giám sát và ghi nhận lại các người dùng thao tác trên thư mục hiện tại, trong hộp thoại

Advanced Security Settings, chọn Tab Auditing, nhấp chuột vào nút Add để chọn người dùng cần

giám sát, sau đó bạn muốn giám sát việc truy xuất thành công thì đánh dấu vào mục Successful,

ngược lại giám sát việc truy xuất không thành công thì đánh dấu vào mục Failed.

III.7. Thay đổi người sở hữu thư mục.

Bạn muốn xem tài khoản người và nhóm người dùng sở hữa thư mục hiện tại, trong hộp thoại

Advanced Security Settings, chọn Tab Owner. Đồng thời bạn cũng có thể thay đổi người và nhóm

người sở hữu thư mục này bằng cách nhấp chuột vào nút Other Users or Groups.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 294/555

IV. DFS.

DFS (Distributed File System) là hệ thống tổ chức sắp xếp các thư mục, tập tin dùng chung trên

mạng mà Server quản lý, ở đó bạn có thể tập hợp các thư mục dùng chung nằm trên nhiều Server

khác nhau trên mạng với một tên chia sẻ duy nhất. Nhờ hệ thống này mà người dùng dễ dàng tìm

kiếm một tài nguyên dùng chung nào đó trên mạng... DFS có hai loại root: domain root là hệ thống

root gắn kết vào Active Directory được chứa trên tất cả Domain Controller, Stand-alone root chỉ

chứa thông tin ngay tại máy được cấu hình. Chú ý DFS không phải là một File Server mà nó là chỉ là

một "bảng mục lục" chỉ đến các thư mục đã được tạo và chia sẻ sẵn trên các Server. Để triển khai một

hệ thống DFS trước tiên bạn phải hiểu các khái niệm sau:

- Gốc DFS (DFS root) là một thư mục chia sẻ đại diện cho chung cho các thư mục chia sẻ khác

trên các Server.

- Liên kết DFS (DFS link) là một thư mục nằm trong DFS root, nó ánh xạ đến một tài nguyên chia

sẻ các Server khác.

IV.1. So sánh hai loại DFS.

Stand-alone DFS Fault-tolerant DFs

- Là hệ thống DFS trên một máy Server

Stand-alone, không có khả năng dung lỗi.

- Người dùng truy xuất hệ thống DFS thông

qua đường dẫn \\servername\dfsname.

- Là hệ thống DFS dựa trên nền Active

Directory nên có chính dung lỗi cao.

- Hệ thống DFS sẽ tự động đồng bộ giữa các

Domain Controller và người dùng có thể truy

xuất đến DFS thông qua đường dẫn

\\domainname\dfsname.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 295/555

IV.2. Cài đặt Fault-tolerant DFS.

Để tạo một hệ thống Fault-tolerant DFS bạn làm theo các bước sau:

Bạn nhấp chuột vào Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ Distributed File System. Hộp

thoại Welcome xuất hiện, bạn nhấn Next để tiếp tục. Hộp thoại Root Type xuất hiện, bạn chọn mục

Domain Root, nhấn Next để tiếp tục.

Hệ thống yêu cầu bạn chọn tên miền (domain name) kết hợp với hệ thống DFS cần tạo.

Tiếp theo bạn khai báo tên của Domain Controller chưa root DFS cần tạo.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 296/555

Đến đây bạn khai báo tên chia sẻ gốc (Root Name) của hệ thống DFS, đây chính là tên chia sẻ đại

diện cho các tài nguyên khác trên mạng. Bạn nhập đầy đủ các thông tin chọn Next để tiếp tục.

Trong hộp thoại xuất hiện, bạn khai báo tên thư mục chia sẻ gốc của hệ thống DFS.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 297/555

Sau khi cấu hình hệ thống DFS hoàn tất, tiếp theo bạn tạo các liên kết đến các tài nguyên dùng chung

trên các Server khác trong mạng.

Để sử dụng hệ thống DFS này, tại máy trạm bạn ánh xạ (map) thư mục chia sẻ gốc thành một ổ đĩa

mạng. Trong ổ đĩa mạng này bạn có thể nhìn thấy tất cả các thư mục chia sẻ trên các Server khác

nhau trên hệ thống mạng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 298/555

Tương tự như Fault-tolerant DFS, bạn có thể tạo ra một Stand-alone DFS trên một máy Server

Stand-alone, tất nhiên là hệ thống đó không có khả năng dung lỗi có nghĩa là khi Server chứa DFS

Root hỏng thì các máy trạm sẽ không tìm thấy các tài nguyên chia sẻ trên các Server khác. Nhưng hệ

thống Stand-alone DFS được sử dụng rộng rải vì nó đơn giản, tiện dụng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 299/555

Bài 15

DỊCH VỤ DHCP

Tóm tắt

Lý thuyết 2 tiết - Thực hành 3 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

dịch vụ cấp phát địa chỉ IP

động cho các máy trạm ...

I. Giới thiệu dịch vụ DHCP.

II. Hoạt động của giao thức DHCP.

III. Cài đặt dịch vụ DHCP.

IV. Chứng thực dịch vụ DHCP

trong Active Directory.

V. Cấu hình dịch vụ DHCP

Dựa vào bài

tập môn

Quản trị

Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn

Quản trị

Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 300/555

I. GIỚI THIỆU DỊCH VỤ DHCP.

Mỗi thiết bị trên mạng có dùng bộ giao thức TCP/IP đều phải có một địa chỉ IP hợp lệ, phân biệt. Để hỗ

trợ cho vấn đề theo dõi và cấp phát các địa chỉ IP được chính xác, tổ chức IETF (Internet

Engineering Task Force) đã phát triển ra giao thức DHCP (Dynamic Host Configuration Protocol).

Giao thức này được mô tả trong các RFC 1533, 1534, 1541 và 1542. Bạn có thể tìm thấy các RFC này

tại địa chỉ http://www.ietf.org/rfc.html. Để có thể làm một DHCP Server, máy tính Windows Server

2003 phải đáp ứng các điều kiện sau:

- Đã cài dịch vụ DHCP.

- Mỗi interface phải được cấu hình bằng một địa chỉ IP tĩnh.

- Đã chuẩn bị sẵn danh sách các địa chỉ IP định cấp phát cho các máy client.

Dịch vụ DHCP này cho phép chúng ta cấp động các thông số cấu hình mạng cho các máy trạm

(client). Các hệ điều hành của Microsoft và các hệ điều hành khác như Unix hoặc Macintosh đều hỗ

trợ cơ chế nhận các thông số động, có nghĩa là trên các hệ điều hành này phải có một DHCP Client.

Cơ chế sử dụng các thông số mạng được cấp phát động có ưu điểm hơn so với cơ chế khai báo tĩnh

các thông số mạng như:

- Khắc phục được tình trạng đụng địa chỉ IP và giảm chi phí quản trị cho hệ thống mạng.

- Giúp cho các nhà cung cấp dịch vụ (ISP) tiết kiệm được số lượng địa chỉ IP thật (Public IP).

- Phù hợp cho các máy tính thường xuyên di chuyển qua lại giữa các mạng.

- Kết hợp với hệ thống mạng không dây (Wireless) cung cấp các điểm Hotspot như: nhà ga, sân

bay, trường học...

II. HOẠT ĐỘNG CỦA GIAO THỨC DHCP.

Giao thức DHCP làm việc theo mô hình client/server. Theo đó, quá trình tương tác giữa DHCP client

và server diễn ra theo các bước sau:

- Khi máy client khởi động, máy sẽ gửi broadcast gói tin DHCPDISCOVER, yêu cầu một server

phục vụ mình. Gói tin này cũng chứa địa chỉ MAC của máy client.

- Các máy Server trên mạng khi nhận được gói tin yêu cầu đó, nếu còn khả năng cung cấp địa chỉ

IP, đều gửi lại cho máy Client gói tin DHCPOFFER, đề nghị cho thuê một địa chỉ IP trong một

khoản thời gian nhất định, kèm theo là một subnet mask và địa chỉ của Server. Server sẽ không

cấp phát địa chỉ IP vừa đề nghị cho những Client khác trong suốt quá trình thương thuyết.

- Máy Client sẽ lựa chọn một trong những lời đề nghị (DHCPOFFER) và gửi broadcast lại gói tin

DHCPREQUEST chấp nhận lời đề nghị đó. Điều này cho phép các lời đề nghị không được chấp

nhận sẽ được các Server rút lại và dùng đề cấp phát cho Client khác.

- Máy Server được Client chấp nhận sẽ gửi ngược lại một gói tin DHCPACK như là một lời xác

nhận, cho biết là địa chỉ IP đó, subnet mask đó và thời hạn cho sử dụng đó sẽ chính thức được

áp dụng. Ngoài ra Server còn gửi kèm theo những thông tin cấu hình bổ sung như địa chỉ của

gateway mặc định, địa chỉ DNS Server, ...

III. CÀI ĐẶT DỊCH VỤ DHCP.

Thực hiện theo các bước sau:

Chọn menu Start ¾ Settings ¾ Control Panel.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 301/555

Trong cửa sổ Control Panel, nhấp đôi chuột vào mục Add/Remove Programs.

Trong hộp thoại Add/Remove Programs, nhấp chọn mục Add/Remove Windows Components.

Trong hộp thoại Windows Components Wizard, tô sáng Networking Services và nhấn nút Details.

Trong hộp thoại Networking Services, nhấn chọn mục Dynamic Host Configuration Protocol

(DHCP) và nhấn nút OK.

Trở lại hộp thoại Windows Components Wizard, nhấn chọn Next.

Windows 2000 sẽ cấu hình các thành phần và cài đặt dịch vụ DHCP.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 302/555

Cuối cùng, trong hộp thoại Completing the Windows Components Wizard, nhấn chọn Finish để kết

thúc.

IV. CHỨNG THỰC DỊCH VỤ DHCP TRONG ACTIVE DIRECTORY.

Nếu máy tính Windows Server 2003 chạy dịch vụ DHCP trên đó lại làm việc trong một domain (có thể

là một Server thành viên bình thường hoặc là một máy điều khiển vùng), dịch vụ muốn có thể hoạt

động bình thường thì phải được chứng thực bằng Active Directory.

Mục đích của việc chứng thực này là để không cho các Server không được chứng thực làm ảnh

hưởng đến hoạt động mạng. Chỉ có những Windows 2003 DHCP seRver được chứng thực mới được

phép hoạt động trên mạng. Giả sử có một nhân viên nào đó cài đặt dịch vụ DHCP và cấp những thông

tin TCP/IP không chính xác. DHCP Server của nhân viên này không thể hoạt động được (do không

được quản trị mạng cho phép) và do đó không ảnh hưởng đến hoạt động trên mạng. Chỉ có Windows

2003 DHCP Server mới cần được chứng thực trong Active Directory. Còn các DHCP server chạy

trên các hệ điều hành khác như Windows NT, UNIX, ... thì không cần phải chứng thực.

Trong trường hợp máy Windows Server 2003 làm DHCP Server không nằm trong một domain thì

cũng không cần phải chứng thực trong Active Directory. Bạn có thể sử dụng công cụ quản trị DHCP

để tiến hành việc chứng thực một DHCP Server. Các bước thực hiện như sau:

Chọn menu Start ¾ Administrative Tools ¾ DHCP.

Trong ô bên trái của cửa sổ DHCP, tô sáng Server bạn định chứng thực. Chọn menu Action ¾

Authorize.

Đợi một hoặc hai phút sau, chọn lại menu Action ¾ Refresh.

Bây giờ DHCP đã được chứng thực, bạn để ý biểu tượng kế bên tên Server là một mũi tên màu xanh

hướng lên (thay vì là mũi tên màu đỏ hướng xuống).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 303/555

V. CẤU HÌNH DỊCH VỤ DHCP.

Sau khi đã cài đặt dịch vụ DHCP, bạn sẽ thấy biểu tượng DHCP trong menu Administrative Tools.

Thực hiện theo các bước sau để tạo một scope cấp phát địa chỉ:

Chọn menu Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ DHCP.

Trong cửa sổ DHCP, nhấp phải chuột lên biểu tượng Server của bạn và chọn mục New Scope trong

popup menu.

Hộp thoại New Scope Wizard xuất hiện. Nhấn chọn Next.

Trong hộp thoại Scope Name, bạn nhập vào tên và chú thích, giúp cho việc nhận diện ra scope này.

Sau đó nhấn chọn Next.

Hộp thoại IP Address Range xuất hiện. Bạn nhập vào địa chỉ bắt đầu và kết thúc của danh sách địa

chỉ cấp phát. Sau đó bạn chỉ định subnet mask bằng cách cho biết số bit 1 hoặc hoặc nhập vào chuỗi

số. Nhấn chọn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 304/555

Trong hộp thoại Add Exclusions, bạn cho biết những địa chỉ nào sẽ được loại ra khỏi nhóm địa chỉ đã

chỉ định ở trên. Các địa chỉ loại ra này được dùng để đặt cho các máy tính dùng địa chỉ tĩnh hoặc dùng

để dành cho mục đích nào đó. Để loại một địa chỉ duy nhất, bạn chỉ cần cho biết địa chỉ trong ô Start

IP Address và nhấn Add. Để loại một nhóm các địa chỉ, bạn cho biết địa chỉ bắt đầu và kết thúc của

nhóm đó trong Start IP Address và Stop IP Address, sau đó nhấn Add. Nút Remove dùng để huỷ

một hoặc một nhóm các địa chỉ ra khỏi danh sách trên. Sau khi đã cấu hình xong, bạn nhấn nút Next

để tiếp tục.

Trong hộp thoại Lease Duration tiếp theo, bạn cho biết thời gian các máy trạm có thể sử dụng địa chỉ

này. Theo mặc định, một máy Client sẽ cố làm mới lại địa chỉ khi đã sử dụng được phân nửa thời gian

cho phép. Lượng thời gian cho phép mặc định là 8 ngày. Bạn có thể chỉ định lượng thời gian khác tuỳ

theo nhu cầu. Sau khi đã cấu hình xong, nhấn Next để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 305/555

Hộp thoại Configure DHCP Options xuất hiện. Bạn có thể đồng ý để cấu hình các tuỳ chọn phổ biến

(chọn Yes, I want to configure these options now) hoặc không đồng ý, để việc thiết lập này thực

hiện sau (chọn No, I will configure these options later). Bạn để mục chọn đồng ý và nhấn chọn

Next.

Trong hộp thoại Router (Default Gateway), bạn cho biết địa chỉ IP của default gateway mà các máy

DHCP Client sẽ sử dụng và nhấn Add. Sau đó nhấn Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 306/555

Trong hộp thoại Domain Name and DNS Server, bạn sẽ cho biết tên domain mà các máy DHCP

client sẽ sử dụng, đồng thời cũng cho biết địa chỉ IP của DNS Server dùng phân giải tên. Sau khi đã

cấu hình xong, nhấn Next để tiếp tục.

Trong hộp thoại WINS SERVER tiếp theo, bạn có thể cho biết địa chỉ của của WINS Server chính và

phụ dùng phân giải các tên NetBIOS thành địa chỉ IP. Sau đó nhấn chọn Next. (Hiện nay dịch vụ WINS

ít được sử dụng, do đó bạn có thể bỏ qua bước này, không nhập thông tin gì hết.)

Tiếp theo, hộp thoại Activate Scope xuất hiện, hỏi bạn có muốn kích hoạt scope này hay không.

Scope chỉ có thể cấp địa chỉ cho các máy Client khi được kích hoạt. Nếu bạn định cấu hình thêm các

thông tin tuỳ chọn cho scope thì chưa nên kích hoạt bây giờ. Sau khi đã lựa chọn xong, nhấn chọn

Next.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 307/555

Trong hộp thoại Complete the New Scope Wizard, nhấn chọn Finish để kết thúc.

VI. CẤU HÌNH CÁC TUỲ CHỌN DHCP.

Các tuỳ chọn DHCP là các thông tin phụ gửi kèm theo địa chỉ IP khi cấp phát cho các máy Client. Bạn

có thể chỉ định các tuỳ chọn ở hai mức độ: scope và Server. Các tuỳ chọn mức scope chỉ áp dụng cho

riêng scope đó, còn các tuỳ chọn mức Server sẽ áp đặt cho tất cả các scope trên toàn Server. Tuỳ

chọn mức scope sẽ che phủ tuỳ chọn mức server cùng loại nếu có.

Các bước thực hiện:

Chọn menu Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ DHCP.

Trong cửa sổ DHCP, ở ô bên trái, mở rộng mục Server để tìm Server Options hoặc mở rộng một

scope nào đó để tìm Scope Options.

Nhấn phải chuột lên mục tuỳ chọn tương ứng và chọn Configure Options.

Hộp thoại cấu hình các tuỳ chọn xuất hiện (mức Server hoặc scope đều giống nhau). Trong mục

Available Options, chọn loại tuỳ chọn bạn định cấp phát và nhập các thông cấu hình kèm theo. Sau

khi đã chọn xong hoặc chỉnh sửa các tuỳ chọn xong, nhấn OK để kết thúc.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 308/555

Trong cửa sổ DHCP, mục tuỳ chọn tương ứng sẽ xuất hiện các thông tin định cấp phát.

VII. CẤU HÌNH DÀNH RIÊNG ĐỊA CHỈ.

Giả sử hệ thống mạng của bạn sử dụng việc cấp phát địa chỉ động, tuy nhiên trong đó có một số máy

tính bắt buộc phải sử dụng một địa chỉ IP cố định trong một thời gian dài. Bạn có thể thực hiện được

điều này bằng cách dành một địa chỉ IP cho riêng máy đó. Việc cấu hình này được thực hiện trên từng

scope riêng biệt.

Các bước thực hiện:

Chọn menu Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ DHCP.

Trong ô bên trái của cửa sổ DHCP, mở rộng đến scope bạn định cấu hình, chọn mục Reservation,

chọn menu Action ¾ New Reservation.

Xuất hiện hộp thoại New Reservation. Đặt tên cho mục này dành riêng này trong ô Reservation

Name, có thể là tên của máy tính được cấp địa chỉ đó. Trong mục IP Address, nhập vào địa chỉ IP

định cấp cho máy đó. Tiếp theo, trong mục MAC Address, nhập vào địa chỉ MAC của máy tính đó (là

một chuỗi liên tục 12 ký số thập lục phân). Bạn có thể ghi một dòng mô tả về địa chỉ vào mục

Description. Supported Types có ý nghĩa:

DHCP only: chỉ cho phép máy client DHCP yêu cầu địa chỉ này bằng cách sử dụng giao thức DHCP.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 309/555

BOOTP only: chỉ cho phép máy client DHCP yêu cầu địa chỉ này bằng cách sử dụng giao thức

BOOTP (là tiền thân của giao thức DHCP).

Both: máy client DHCP có thể dùng giao thức DHCP hoặc BOOTP để yêu cầu địa chỉ này.

Lặp lại thao tác trên cho các địa chỉ dành riêng khác. Cuối cùng nhấn chọn Close.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 310/555

Bài 16

QUẢN LÝ IN ẤN

Tóm tắt

Lý thuyết 2 tiết - Thực hành 2 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

dịch vụ in ấn trên mạng

như cài đặt máy in mạng,

quản lý, cấp quyền sử

dụng máy in mạng ...

I. Cài đặt máy in mạng.

II. Quản lý thuộc tính máy in.

III. Cấu hình thông số port.

IV. Cấp quyền trên máy in mạng

V. Cấu hình Print Server

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 311/555

I. CÀI ĐẶT MÁY IN.

Trước khi bạn có thể truy xuất vào thiết bị máy in vật lý thông qua hệ điều hành Windows Server 2003

thì bạn phải tạo ra một máy in logic. Nếu máy in của bạn có tính năng Plug and Play thì máy in đó sẽ

được nhận diện ra ngay khi nó được gắn vào máy tính dùng hệ điều hành Windows Server 2003.

Tiện ích Found New Hardware Wizard sẽ tự động bật lên. Tiện ích này sẽ hướng dẫn cho bạn từng

bước để cài đặt máy in. Nếu hệ điều hành nhận diện không chính xác thì bạn dùng đĩa CD được hãng

sản xuất cung cấp kèm theo máy để cài đặt.

Ngoài ra, bạn cũng có thể tự mình thực hiện tạo ra một máy in logic bằng cách sử dụng tiện ích Add

Printer Wizard. Để có thể tạo ra một máy in logic trong Windows Server 2003 thì trước hết bạn phải

đăng nhập vào hệ thống với vai trò là một thành viên của nhóm Administrators hay nhóm Power

Users (trong trường hợp đây là một Server thành viên) hay nhóm Server Operators (trong trường

hợp đây là một domain controller).

Bạn có thể tạo ra một máy in logic cục bộ tương ứng với một máy in vật lý được gắn trực tiếp vào máy

tính cục bộ của mình hoặc tương ứng với một máy in mạng (máy in mạng được gắn vào một máy tính

khác trong mạng hay một thiết bị Print Server). Muốn thao tác bằng tay để tạo ra một máy in cục bộ

hay một máy in mạng, chúng ta lần lượt thực hiện các thao tác sau đây:

Nhấp chuột chọn Start, rồi chọn Printers And Faxes.

Nhấp chuột vào biểu tượng Add Printer, tiện ích Add Printer Wizard sẽ được khởi động. Nhấp chuột

vào nút Next để tiếp tục.

Hộp thoại Local Or Network Printer xuất hiện. Bạn nhấp vào tùy chọn Local Printer Attached To

This Computer trong trường hợp bạn có một máy in vật lý gắn trực tiếp vào máy tính của mình. Nếu

trường hợp ta đang tạo ra một máy in logic ứng với một máy in mạng thì ta nhấp vào tùy chọn A

Printer Attached To Another Computer. Nếu máy in được gắn trực tiếp vào máy tính, bạn có thể

chọn thêm tính năng Automatically Detect And Install My Plug And Play Printer. Tùy chọn này cho

phép hệ thống tự động quét máy tính của bạn để phát hiện ra các máy in Plug and Play, và tự động

cài đặt các máy in đó cho bạn. Khi đã hoàn tất việc chọn lựa, nhấp chuột vào nút Next để sang bước

kế tiếp.

Nếu máy in vật lý đã được tự động nhận diện bằng tiện ích Found New Hardware Wizard. Tiện ích

này sẽ hướng dẫn bạn tiếp tục cài đặt driver máy in qua từng bước.

Hộp thoại Print Test Page xuất hiện. Nếu thiết bị máy in được gắn trực tiếp vào máy tính của bạn, bạn

nên in thử một trang kiểm tra để xác nhận rằng mọi thứ đều được cấu hình chính xác. Ngược lại, nếu

máy in là máy in mạng thì bạn nên bỏ qua bước này. Nhấp chuột vào nút Next để sang bước kế tiếp.

Hộp thoại Completing The Add Printer Wizard hiện ra. Hộp thoại này đem đến cho chúng ta một cơ

hội để xác nhận rằng tất cả các thuộc tính máy in đã được xác lập chính xác. Nếu bạn phát hiện có

thông tin nào không chính xác, hãy nhấp chuột vào nút Back để quay lại sửa chữa thông tin cho đúng.

Còn nếu nhận thấy mọi thứ đều ổn cả thì bạn nhấp chuột vào nút Finish.

Một biểu tượng máy in mới sẽ hiện ra trong cửa sổ Printer And Faxes. Theo mặc định, máy in sẽ

được chia sẻ.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 312/555

II. QUẢN LÝ THUỘC TÍNH MÁY IN.

II.1. Cấu hình Layout.

Trong hộp thoại Printing Preferences, chọn Tab Layout. Sau đó trong mục Orientation, bạn chọn

cách thức in trang theo chiều ngang hay chiều dọc. Trong mục Page Order, bạn chọn in từ trang đầu

đến trang cuối của tài liệu hoặc in theo thứ tự ngược lại. Trong mục Pages Per Sheet, bạn chọn số

trang tài liệu sẽ được in trên một trang giấy.

II.2. Giấy và chất lượng in.

Cũng trong hộp thoại Printing Preferences, để qui định giấy và chất lượng in, chúng ta chọn Tab

Paper/Quality. Các tùy chọn trong Tab Paper/Quality phụ thuộc vào đặc tính của máy in. Ví dụ, máy

in chỉ có thể cung cấp một tùy chọn là Paper Source. Còn đối với máy in HP OfficeJet Pro Cxi, chúng

ta có các tùy chọn là: Paper Source, Media, Quality Settings và Color.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 313/555

II.3. Các thông số mở rộng.

Nhấp chuột vào nút Advanced ở góc dưới bên phải của hộp thoại Printing Preferences. Hộp thoại

Advanced Options xuất hiện cho phép bạn điều chỉnh các thông số mở rộng. Chúng ta có thể có các

tùy chọn của máy in như: Paper/Output, Graphic, Document Options, và Printer Features. Các

thông số mở rộng có trong hộp thoại Advanced Options phụ thuộc vào driver máy in mà bạn đang sử

dụng.

III. CẤU HÌNH CHIA SẺ MÁY IN.

Nhấp phải chuột lên máy in, chọn Properties. Hộp thoại Properties xuất hiện, bạn chọn Tab Sharing.

Để chia sẻ máy in này cho nhiều người dùng, bạn nhấp chuột chọn Share this printer. Trong mục

Share name, bạn nhập vào tên chia sẻ của máy in, tên này sẽ được nhìn thấy trên mạng. Bạn cũng có

thể nhấp chọn mục List In The Directory để cho phép người dùng có thể tìm kiếm máy in thông qua

Active Directory theo một vài thuộc tính đặc trưng nào đó.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 314/555

Ngoài ra, trong Tab Sharing, ta có thể cấu hình driver hỗ trợ cho các máy trạm sử dụng máy in trong

trường hợp máy trạm không phải là Windows Server 2003. Đây là một tính năng cần thiết vì nó cho

phép chỉ định các driver hỗ trợ in để các máy trạm có thể tải về một cách tự động. Mặc định, driver

duy nhất được nạp vào là driver của hãng Intel cho các máy trạm là Windows 2000, Windows

Server 2003, và Windows XP. Để cung cấp thêm các driver cho máy trạm khác, bạn nhấp chuột vào

nút Additional Drivers nằm phía dưới Tab Sharing. Hộp thoại Additional Drivers xuất hiện.

Windows Server 2003 hỗ trợ các driver thêm vào cho các Client là một trong những hệ điều hành

sau:

- Itanium Windows XP hay Windows Server 2003.

- x86 Windows 2000, Windows XP, hay Windows Server 2003 (mặc định).

- x86 Windows 95, Windows 98, hay Windows Millennium Edition.

- x86 Windows NT 4.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 315/555

IV. CẤU HÌNH THÔNG SỐ PORT.

IV.1. Cấu hình các thông số trong Tab Port.

Trong hộp thoại Properties, bạn chọn Tab Port để cấu hình tất cả các port đã được định nghĩa cho

máy in sử dụng. Một port được định nghĩa như một interface sẽ cho phép máy tính giao tiếp với thiết

bị máy in. Windows Server 2003 hỗ trợ các port vật lý (local port) và các port TCP/IP chuẩn (port

logic).

Port vật lý chỉ được sử dụng khi ta gắn trực tiếp máy in vào máy tính. Trong trường hợp Windows

Server 2003 đang được triển khai trong một nhóm làm việc nhỏ, hầu như bạn phải gắn máy in vào

port LPT1.

Port TCP/IP chuẩn được sử dụng khi máy in có thể kết nối trực tiếp vào mạng (trên máy in có hỗ trợ

port RJ45) và máy in này có một địa chỉ IP để nhận dạng. Ưu điểm của máy in mạng là tốc độ in

nhanh hơn máy in cục bộ và máy in có thể đặt bất kì nơi nào trong hệ thống mạng. Khi đó bạn cần chỉ

định một port TCP/IP và khai báo địa chỉ IP của máy in mạng. Cùng với việc xoá và cấu hình lại một

port đã tồn tại, bạn cũng có thể thiết lập printer pooling và điều hướng các công việc in ấn đến một

máy in khác.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 316/555

IV.2. Printer Pooling.

Printer pool được sử dụng nhằm phối hợp nhiều máy in vật lý với một máy in logic, được minh họa

như hình bên dưới. Lợi ích của việc sử dụng printer pool là máy in rảnh đầu tiên sẽ thực hiện thao tác

in ấn cho bạn. Tính năng này rất hữu dụng trong trường hợp ta có một nhóm các máy in vật lý được

chia sẻ cho một nhóm người dùng, ví dụ như là nhóm các thư ký.

Để cấu hình một printer pool, bạn nhấp chuột vào tùy chọn Enable Printer Pooling nằm ở phía dưới

Tab Port trong hộp thoại Properties. Sau đó, kiểm tra lại tất cả các port mà ta dự định gắn các máy in

vật lý trong printer pool vào. Nếu ta không chọn tùy chọn Enable Printer Pooling thì ta chỉ có một

port duy nhất cho mỗi máy in. Chú ý tất cả các máy in vật lý trong một printer pool phải sử dụng cùng

một driver máy in.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 317/555

IV.3. Điều hướng tác vụ in đến một máy in khác.

Nếu một máy in vật lý của bạn bị hư, bạn có thể chuyển tất cả các tác vụ in ấn của máy in bị hư sang

một máy in khác. Để làm được điều này, trước hết bạn phải đảm bảo máy in mới phải có driver giống

với máy in cũ. Sau đó, trong Tab Port, bạn nhấp chuột vào nút Add Port, chọn Local port rồi chọn

tiếp New Port. Hộp thoại Port Name xuất hiện, gõ vào tên UNC của máy in mới theo định dạng:

\\computername\printer_sharename.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 318/555

V. CẤU HÌNH TAB ADVANCED.

V.1. Các thông số của Tab Advanced.

Trong hộp thoại Properties, bạn nhấp chuột vào Tab Advanced để điều khiển các đặc tính của máy

in. Bạn có thể cấu hình các thuộc tính sau:

- Khả năng của máy in

- Độ ưu tiên của máy in

- Driver mà máy in sẽ sử dụng

- Các thuộc tính đồng tác (spooling) của máy in

- Cách thức in tài liệu theo biểu mẫu

- Chế độ in mặc định

- Sử dụng bộ xử lý in ấn nào

- Các trang độc lập

V.2. Khả năng sẵn sàng phục vụ của máy in.

Thông thường, chúng ta cần kiểm tra khả năng sẵn sàng phục vụ của máy in trong trường hợp chúng

ta có nhiều máy in cùng sử dụng một thiết bị in. Mặc định thì tùy chọn Always Available luôn được bật

lên. Do đó, người dùng có thể sử dụng máy in 24 tiếng một ngày. Để giới hạn khả năng phục vụ của

máy in, bạn chọn Available From và chỉ định khoảng thời gian mà máy in sẽ phục vụ. Ngoài khoảng

thời gian này, máy in sẽ không phục vụ cho bất kì người dùng nào.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 319/555

V.3. Độ ưu tiên (Printer Priority).

Khi bạn đặt độ ưu tiên, bạn sẽ định ra bao nhiêu công việc sẽ được gửi trực tiếp vào thiết bị in. Ví dụ,

bạn có thể sử dụng tùy chọn này khi 2 nhóm người dùng cùng chia sẻ một máy in và bạn cần điều

khiển độ ưu tiên đối với các thao tác in ấn trên thiết bị in này. Trong Tab Advanced của hộp thoại

Properties, bạn sẽ đặt độ ưu tiên bằng các giá trị từ 1 đến 99, với 1 là có độ ưu tiên thấp nhất và 99 là

có độ ưu tiên cao nhất.

Ví dụ: giả sử có một máy in được phòng kế toán sử dụng. Những người quản lý trong phòng kế toán

luôn luôn muốn tài liệu của họ sẽ được ưu tiên in ra trước các nhân viên khác. Để cấu hình cho việc

sắp xếp thứ tự này, ta tạo ra một máy in tên là MANAGERS gắn vào port LPT1 với độ ưu tiên là 99.

Sau đó, cũng trên port LPT1, ta tạo thêm một máy in nữa tên là WORKERS với độ ưu tiên là 1. Sau

đó, ta sẽ sử dụng Tab Security trong hộp thoại Properties để giới hạn quyền sử dụng máy in

MANAGERS cho những người quản lý. Đối với các nhân viên còn lại trong phòng kế toán, ta cho phép

họ sử dụng máy in WORKERS (chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn về Security trong phần sau). Khi các tác

vụ in xuất phát từ máy in MANAGERS, nó sẽ đi vào hàng đợi của của máy in vật lý với độ ưu tiên cao

hơn là các tác vụ xuất phát từ máy in WORKERS. Do đó, tài liệu của những người quản lý sẽ được ưu

tiên in trước.

V.4. Print Driver.

Mục Driver trong Tab Advanced cho phép bạn chỉ định driver sẽ dùng cho máy in. Nếu bạn đã cấu

hình nhiều máy in trên một máy tính thì bạn có thể chọn bất kì driver nào trong các driver đã cài đặt.

Thao tác thực hiện như sau: Nhấp chuột vào nút New Driver để khởi động Add Printer Driver

Wizard. Add Printer Driver Wizard cho phép bạn thực hiện cập nhật cũng như thêm driver mới.

V.5. Spooling.

Khi bạn cấu hình tùy chọn spooling, bạn cần chỉ định rõ các tác vụ in ấn sẽ được đẩy ra đường ống

máy in hay được gửi trực tiếp đến thiết bị máy in. Spooling có nghĩa là các thao tác in ấn sẽ được lưu

trữ xuống đĩa thành một hàng đợi trước khi các thao tác in này được gửi đến máy in. Có thể xem

spooling giống như là bộ điều phối in ấn nếu như tại một thời điểm có nhiều người dùng cùng lúc gởi

yêu cầu đến máy in. Theo chế độ mặc định, tùy chọn spooling sẽ được bật lên sẵn.

V.6. Print Options.

Phía dưới Tab Advance có chứa bốn tùy chọn in ấn. Đó là các tùy chọn:

- Hold Mismatched Documents: tùy chọn này hữu dụng trong trường hợp bạn sử dụng chế độ

nhiều biểu mẫu trong một máy in. Mặc định thì tùy chọn này sẽ không được bật lên. Các tác vụ sẽ

được in theo chế độ first-in-first-out (FIFO). Nếu bạn bật tùy chọn này lên, hệ thống sẽ chọn ưu

tiên in trước những tác vụ có chung một biểu mẫu.

- Print Spooled Documents First: tùy chọn này qui định rằng các tác vụ in ấn được điều hướng

xong trước các loại tác vụ lớn khác. Điều này có nghĩa là các tác vụ in ấn sẽ có độ ưu tiên lớn hơn

các loại tác vụ khác trong quá trình điều hướng. Mặc định thì tùy chọn này luôn được bật lên giúp

gia tăng hiệu quả làm việc của máy in.

- Keep Printed Documents: tùy chọn này qui định rằng các tác vụ in ấn phải được xóa khỏi hàng

đợi điều hướng in ấn khi các tác vụ này đã hòan tất quá trình in. Thông thường, bạn muốn xóa các

tác vụ in ấn ngay khi nó bắt đầu in bởi vì nếu chúng ta tiếp tục lưu trữ các tác vụ này trong hàng

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 320/555

đợi điều hướng và đợi cho đến khi chúng được in xong mới xóa thì sẽ phải tốn dung lượng ổ đĩa

cho việc lưu trữ. Mặc định thì tùy chọn này sẽ không được bật lên.

- Enable Advanced Printing Features: tùy chọn này qui định rằng bất kì các tính năng mở rộng

nào mà máy in của bạn có hỗ trợ ví dụ như Page Order và Pages Per Sheet nên được bật lên.

Mặc định thì tùy chọn này luôn được bật lên. Chỉ trong trường hợp xảy ra các vấn đề về tương

thích thì bạn có thể tắt tùy chọn này. Ví dụ như bạn đang sử dụng driver cho một thiết bị máy in

tương tự nhưng nó không hỗ trợ tất cả các tính năng của máy in. Trong trường hợp đó, bạn nên

tắt tùy chọn này đi.

V.7. Printing Defaults.

Nút Printing Defaults nằm ở góc trái phía dưới của Tab Advance. Nếu bạn nhấp chuột vào nút

Printing Defaults, hộp thoại The Printing Preferences sẽ xuất hiện. Đây cũng chính là hộp thoại sẽ

xuất hiện khi bạn nhấp chuột vào nút Printing Preferences trong Tab General.

V.8. Print Processor.

Bộ xử lý in ấn được sử dụng để qui định Windows Server 2003 có cần phải thực hiện các xử lý bổ

sung trong công việc in ấn hay không. Bộ xử lý in ấn WinPrint mặc định được cài đặt và được

Windows Server 2003 sử dụng. Bộ xử lý in ấn WinPrint có thể hỗ trợ một vài kiểu dữ liệu.

Theo mặc định thì hầu hết các ứng dụng trên nền Window sử dụng chuẩn EMF (enhanced metafile)

để gởi các tác vụ đến máy in. Chuẩn EMF dùng kiểu dữ liệu RAW. Kiểu dữ liệu này sẽ báo với bộ xử

lý in ấn là tác vụ này không cần phải sửa đổi độ ưu tiên khi in. Điều này là do nhà sản xuất phần mềm

qui định.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 321/555

Bảng danh sách các kiểu dữ liệu được bộ xử lý in ấn trong Windows Server 2003 hỗ trợ:

Kiểu dữ liệu Mô tả

RAW Không làm thay đổi tài liệu in ấn

RAW (FF appended)

Không làm thay đổi tài liệu in ấn ngoại trừ việc thêm vào một kí tự form-

feed

RAW (FF Auto)

Không làm thay đổi tài liệu in ấn ngoại trừ việc kiểm tra xem có cần thêm

vào một kí tự form-feed hay không

NT EMF 1.00x Thường điều hướng các tài liệu được gửi từ các máy tính Window khác

TEXT

Phiên dịch tất cả các kiểu dữ liệu văn bản đơn giản và máy in sẽ thực

hiện in bằng cách sử dụng các lệnh văn bản chuẩn.

V.9. Separator Pages.

Separator pages được sử dụng tại thời điểm bắt đầu của mỗi tài liệu nhằm mục đích định dạng rõ

người dùng nào đã thực hiện việc in tài liệu này. Nếu như máy in không được chia sẻ thì chế độ

Separator pages vô hình chung sẽ gây ra lãng phí giấy in. Nếu trong trường hợp máy in được chia sẻ

cho nhiều người dùng thì chế độ Separator pages sẽ hữu dụng trong việc phân phối các tác vụ in ấn

đã hoàn tất.

Để thêm một Separator page, bạn thực hiện như sau: nhấp chuột vào nút Separator page nằm ở góc

phải phía dưới Tab Advance. Hộp thoại Separator page hiện ra, bạn nhấp chuột vào nút Browse để

chọn tập tin Separator page nào bạn muốn sử dụng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 322/555

VI. CẤU HÌNH TAB SECURITY.

VI.1. Giới thiệu Tab Security.

Chúng ta có thể kiểm soát quyền truy cập vào máy in Windows Server 2003 của người dùng cũng

như các nhóm người dùng bằng cách cấu hình quyền in ấn. Chúng ta có thể cho phép hoặc không cho

phép người dùng truy xuất máy in. Chúng ta cấp quyền in ấn cho người dùng và nhóm người dùng

thông qua Tab Security trong hộp thoại Properties của máy in.

Bảng phân quyền in ấn cho người dùng

Quyền hạn Mô tả

Print Cho phép người dùng hoặc một nhóm người dùng có thể kết nối và gửi tác vụ in

ấn đến máy in.

Manage

Printers

Cho phép thực hiện thao tác điều khiển, quản lý máy in. Với quyền này, người

dùng hoặc nhóm người dùng có thể dừng hoặc khởi động lại máy in, thay đổi cấu

hình của bộ điều tác, chia sẻ hoặc không chia sẻ máy in, thay đổi quyền in ấn, và

quản trị các thuộc tính của máy in.

Manage

Documents

Cho phép người dùng quản lý các tài liệu in qua các thao tác dừng việc in, khởi

động lại, phục hồi lại, hoặc là xoá tài liệu ra khỏi hàng đợi máy in. Người dùng

không thể điều khiển trạng thái của máy in.

Special

Permissions

Bằng cách chọn Tab Advanced trong hộp thoại Print Permissions, bạn có thể

quản lý các quyền đặc biệt.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 323/555

Theo mặc định, bất kì khi nào một máy in được tạo ra, các quyền in ấn mặc định sẽ được thiết lập.

Bảng các quyền in ấn mặc định:

Nhóm quyền Được phép in Quản lý máy in Quản lý tài liệu in

Administrators 9 9 9

Creator Owner 9

Everyone 9

Print Operators 9 9 9

Server Operators 9 9 9

VI.2. Cấp quyền in cho người dùng/nhóm người dùng.

Thông thường, bạn có thể chấp nhận quyền in ấn mặc định đã được thiết lập sẵn. Tuy nhiên, trong một

số trường hợp đặc biệt, bạn cần phải hiệu chỉnh lại các quyền in cho thích hợp. Ví dụ: Công ty của

bạn vừa trang bị cho phòng Marketing một máy in laser màu đắt tiền, bạn không muốn ai cũng được

phép sử dụng máy in này. Trong trường hợp này, trước tiên bạn phải bỏ tùy chọn Allow checkbox for

the Everyone group. Sau đó, thêm nhóm Marketing vào trong danh sách của Tab Security. Cuối

cùng bạn cấp cho nhóm Marketing quyền Print. Muốn thêm các quyền in ấn, bạn thực hiện các bước

sau:

1. Ở Tab Security trong hộp thoại Properties của máy in, nhấp chuột vào nút Add.

2. Hộp thoại Select Users, Computers, Or Groups xuất hiện, bạn nhập vào tên của người dùng

hoặc nhóm người dùng mà bạn định cấp quyền in ấn rồi nhấp chuột vào nút Add. Sau đó, bạn

chọn tất cả các người dùng mà bạn muốn cấp quyền và nhấp chuột vào nút OK

3. Chọn người dùng hoặc nhóm người dùng từ danh sách các phân quyền, sau đó chọn Allow để

cấp quyền hoặc chọn Deny để không cấp quyền in ấn, các quyền quản lý máy in hay các quyền

quản lý tài liệu in.

Để loại bỏ một nhóm có sẵn trong danh sách phân quyền, ta sẽ chọn nhóm đó và nhấp chuột vào nút

Remove. Nhóm vừa chọn sẽ không còn được liệt kê trong Tab Security nữa và không thể được cấp

bất kì quyền hạn in ấn nào.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 324/555

VII. CẤU HÌNH TAB DEVICES.

Trong hộp thoại Properties, chọn mở Tab Devices. Các thuộc tính hiển thị trong Tab Devices phụ

thuộc vào đặc tính của máy in và driver máy in mà bạn đã cài đặt.

VIII. QUẢN LÝ PRINT SERVER.

VIII.1. Hộp thoại quản lý Print Server.

Print Server là một một máy tính trên đó có định nghĩa sẵn các máy in. Khi người dùng gửi một yêu

cầu in ấn đến một máy in mạng, thì trước tiên, yêu cầu đó phải được gửi đến Print Server. Nói cách

khác Print Server sẽ có nhiệm vụ quản lý tất cả các máy in logic đã được tạo ra trên máy tính. Với tư

cách là một Print Server, máy tính này phải đủ mạnh để hỗ trợ cho việc đón nhận các tác vụ in ấn và

nó cũng phải đủ không gian đĩa trống để chứa các tác vụ in trong hàng đợi.

Bạn có thể quản lý Print Server bằng cách cấu hình các thuộc tính trong hộp thoại Print Server

Properties. Chúng ta mở hộp thoại Print Server Properties bằng cách: mở hộp thoại Printers And

Faxes, chọn File rồi chọn tiếp Server Properties. Hộp thoại Print Server Properties bao gồm các

Tab: Forms, Ports, Drivers và Advanced.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 325/555

VIII.2. Cấu hình các thuộc tính của biểu mẫu in.

Nếu máy in của bạn có nhiều khay giấy và ở mỗi khay, bạn đặt vào đó các loại giấy khác nhau, bạn có

thể cấu hình các thuộc tính trong Tab Form để tạo ra và quản lý nhiều biểu mẫu cho máy in. Một biểu

mẫu chủ yếu được cấu hình dựa vào kích cỡ. Muốn tạo ra một biểu mẫu mới, ta thực hiện theo bốn

bước sau:

(1) Trong Tab Forms, bạn nhấp chuột vào tùy chọn Create A New Form.

(2) Trong mục Form Name, bạn nhập vào tên của biểu mẫu.

(3) Trong mục Form Description, bạn lựa chọn kích thước cho biểu mẫu

(4) Nhấp chuột vào nút Save Form để hoàn tất việc tạo biểu mẫu

Chúng ta vừa tạo ra một biểu mẫu. Tiếp theo, chúng ta cần kết hợp biểu mẫu với khay giấy của máy

in. Để làm được điều này, chúng ta phải sử dụng Tab Devices trong hộp thoại Properties của máy in.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 326/555

Phía dưới phần Form To Tray Assignment, trước tiên bạn chọn khay giấy, rồi chọn biểu mẫu để kết

hợp với khay giấy đó.

VIII.3. Cấu hình các thuộc tính Port của Print Server.

Trong hộp thoại Printer Server Properties, bạn mở Tab Port. Tab này cũng tương tự như Tab Port

trong hộp thoại Properties của máy in. Sự khác nhau giữa hai Tab Port là: Tab Port trong hộp thoại

Print Server Properties được sử dụng để quản lý tất cả các port trên Print Server. Còn Tab port

trong hộp thoại Properties của máy in quản lý các port của thiết bị máy in vật lý.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 327/555

VIII.4. Cấu hình Tab Driver.

Trong hộp thoại Printer Server Properties, bạn mở tab Driver. Tab Driver cho phép bạn quản lý các

driver máy in đã được cài đặt trên Print Server. Đối với mỗi driver máy in, Tab này sẽ hiển thị tên,

môi trường và hệ điều hành mà driver hỗ trợ.

Sử dụng các tùy chọn trong Tab Driver, bạn có thể thêm vào hay loại bỏ hay cập nhật driver máy in.

Để nhìn thấy các thuộc tính của một driver máy in, ta chọn driver cần hiển thị và nhấp chuột vào nút

Properties. Các thuộc tính của một driver máy in gồm có:

- Tên driver.

- Phiên bản.

- Bộ xử lý.

- Ngôn ngữ.

- Loại dữ liệu mặc định.

- Đường dẫn của driver.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 328/555

IX. GIÁM SÁT TRẠNG THÁI HÀNG ĐỢI MÁY IN.

Chúng ta có thể dùng tiện ích System Monitor để quản lý hàng đợi máy in. System Monitor được

dùng để theo dõi các counter liên quan đến thao tác thực hiện cho nhiều đối tượng máy tính. Muốn

quản lý hàng đợi máy in bằng System Monitor, ta thực hiện theo các bước sau:

1. Chọn Start ¾ Administrative Tools ¾ Performance.

2. Hộp thoại Performance sẽ xuất hiện. Mặc định thì tiện ích System Monitor sẽ được chọn như

hình sau:

3. Nhấp chuột vào nút Add (có biểu tượng dấu +) để truy xuất vào hộp thoại Add Counters. Sau đó,

nhấp chọn Print Queue Performance Object.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 329/555

4. Trong hộp thoại Add Counters, bạn có thể chỉ định ra máy tính mà bạn muốn giám sát (cả máy

tính cục bộ và máy tính ở xa). Performance Object mà bạn cần theo dõi (trong trường hợp này là

hàng đợi - Print Queue), các counter mà bạn muốn theo dõi, và bạn cũng chỉ ra là bạn có muốn

theo dõi tất cả các thể hiện hay là bạn chỉ muốn theo dõi một số thể hiện của counter được bạn

lựa chọn. Nếu bạn chọn tất cả các thể hiện được lựa chọn sẽ cho phép tất cả dữ liệu của tất cả

các hàng đợi in ấn đã được định nghĩa trong máy in. Còn nếu bạn chọn chỉ theo dõi một số thể

hiện của counter thì bạn chỉ theo dõi được dữ liệu từ một số hàng đợi in ấn cá nhân.

Bảng danh sách các hàng đợi in ấn đã được định nghĩa:

Print Queue Counter Mô tả

Add Network

Printer Calls

Counter này sẽ chỉ ra bao nhiêu Print Server đã được thêm vào các máy

in được chia sẻ trong mạng. Con số này được tích lũy từ lần khởi động

cuối cùng của server.

Bytes Printed/Sec Số byte trong thực tế đã được in trên một hàng đợi trong mỗi giây

Enumerate Network

Printer Calls

Chỉ ra có bao nhiêu yêu cầu đã được gửi đến Print Server từ các danh

sách duyệt mạng. Con số này được tích luỹ từ lần khởi động cuối cùng

của Server.

Job Errors

Tổng số các lỗi thao tác đã được tường trình bởi hàng đợi in ấn. Con số

này được tích luỹ từ lần khởi động cuối cùng của Server.

Jobs

Chỉ ra con số hiện tại các thao tác in ấn vẫn còn trong hàng đợi chưa

được xử lý.

Job Spooling

Chỉ ra con số hiện tại các thao tác in ấn đã được điều hướng đến hàng

đợi in ấn..

Max Jobs Spooling Chỉ ra con số tối đa các thao tác in ấn đã được lưu trữ trong hàng đợi in

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 330/555

ấn kể từ lần khởi động cuối cùng của Server.

Max References

Chỉ ra con số tối đa các tác vụ mở (tham chiếu) đã được gửi đến máy in

kể từ lần khởi động cuối cùng của Server.

Not Ready Errors

Chỉ ra số lượng các lỗi máy in "chưa sẵn sàng phục vụ" đã được phát

sinh trong hàng đợi in ấn. Con số này được tích luỹ từ lần khởi động cuối

cùng của Server.

Out of Paper Errors

Chỉ ra số lượng các lỗi máy in không có giấy đã được phát sinh trong

hàng đợi in ấn. Con số này được tích luỹ từ lần khởi động cuối cùng của

Server.

Total Jobs Printed

Được sử dụng để hiển thị bao nhiêu tác vụ in ấn đã được thực hiện thành

công. Con số này được tích luỹ từ lần khởi động cuối cùng của Server.

Total Pages Printed

Được sử dụng để hiển thị bao nhiêu trang đã được in thành công. Con số

này được tích luỹ từ lần khởi động cuối cùng của Server.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 331/555

Bài 17

DỊCH VỤ TRUY CẬP TỪ XA

Tóm tắt

Lý thuyết 5 tiết - Thực hành 10 tiết

Mục tiêu Các mục chính Bài tập bắt

buộc

Bài tập làm

thêm

Kết thúc bài học này cung

cấp học viên kiến thức về

dịch vụ truy cập từ xa, cho

phép máy trạm ở xa có

thể quay số kết nối vào

công ty thông qua đường

dây điện thoại, chia sẻ

Internet đơn giản ...

I. Xây dựng một Remote

Access Server.

II. Xây dựng một Internet

Connection Server.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Dựa vào bài

tập môn Quản

trị Windows

Server 2003.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 332/555

I. XÂY DỰNG MỘT REMOTE ACCESS SERVER.

Giả sử bạn định xây dựng một hệ thống mạng cho phép các người dùng di động (mobile user) hoặc

các văn phòng chi nhánh ở xa kết nối về. Để đáp ứng được nhu cầu trên bạn phải thiết lập một

Remote Access Server (RAS). Khi máy tính Client kết nối thành công vào RAS, máy tính này có thể

truy xuất đến toàn bộ hệ thống mạng phía sau RAS, nếu được cho phép, và thực hiện các thao tác

như thể máy đó đang kết nối trực tiếp vào hệ thống mạng.

I.1. Cấu hình RAS server.

Sau đây là các bước xây dựng một RAS Server dùng các kết nối quay số.

Đầu tiên, bạn phải đảm bảo đã cài driver cho các modem định dùng để nhận các cuộc gọi vào. Để

kiểm tra, bạn vào Start ¾ Settings ¾ Control Panel ¾ Phone and Modem Options, trong hộp thoại

Phone and Modem Options, bạn chọn Modem cần kiểm tra và nhấp chuột vào nút Properties. Tại

hộp thoại Properties, bạn chọn Tab Diagnostics và nhấp chuột vào nút Query Modem để hệ thống

kiểm tra Modem hiện tại, nếu có lỗi thì hệ thống sẽ thông báo.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 333/555

Tiếp theo bạn cần kích hoạt dịch vụ Routing and Remote Access trên Windows Server 2003. Bạn

nhấp chuột vào Start ¾ Programs ¾ Administrative Tools ¾ Routing and Remote Access, hộp

thoại mở ra bạn nhấp phải chuột lên biểu tượng server của bạn, chọn Configure and Enable Routing

and Remote Access. Chương trình sẽ xuất hiện hộp thoại Welcome to the Routing and Remote

Access Server Setup Wizard. Nhấn Next để tiếp tục.

Trong hộp thoại tiếp theo, Configuration, bạn chọn Custom configuration và chọn Next.

Tiếp theo hộp thoại Custom Configuration xuất hiện, bạn chọn mục Dial-up access vì chúng ta cần

xây dựng một Server cho phép các máy tính ở xa truy cập vào. Sau đó bạn nhấp chuột vào nút Next

để tiếp tục. Hộp thoại Completing the Routing and Remote Access Server Setup Wizard xuất hiện,

chọn Finish để kết thúc.

Một hộp thoại cảnh báo xuất hiện, yêu cầu bạn cho biết có khởi động dịch vụ này lên hay không? Bạn

chọn Yes để khởi động dịch vụ.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 334/555

Trong cửa sổ chính của chương trình, bạn cấu hình cho phép hệ thống dùng modem để nhận các

cuộc gọi. Nhấp phải chuột lên mục Ports, chọn Properties. Hộp thoại Ports Properties xuất hiện.

Trong hộp thoại này, chọn một thiết bị Modem và nhấn Configure để cấu hình.

Xuất hiện hộp thoại Configure Device. Trong hộp thoại này, chọn vào mục Remote access

connections (inbound only), chỉ chấp nhận các cuộc gọi hướng vào. Sau đó nhấn nút OK.

Lặp lại bước (7) cho các thiết bị modem khác. Sau khi đã thực hiện xong, nhấn nút OK để đóng hộp

thoại Ports Properties lại. Tiếp theo, bạn sẽ cấu hình để Server thực hiện chức năng RAS. Nhấn phải

chuột lên biểu tượng Server và chọn Properties.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 335/555

Hộp thoại Server Properties xuất hiện. Trong Tab General, bạn chọn các mục Router, LAN and dial-

demand routing và mục Remote access server.

Tiếp theo, bạn chọn Tab IP. Tab này chỉ xuất hiện khi hệ thống mạng của bạn có sử dụng bộ giao thức

TCP/IP. Phần IP address assignment chỉ định cách cấp phát địa chỉ IP cho các RAS Client khi quay

số vào. Nếu hệ thống mạng đã thiết lập một DHCP Server thì bạn có thể nhờ DHCP Server này cấp

phát địa chỉ cho các RAS Client (chọn mục Dynamic Host Configuration Protocol). Nếu không có,

bạn phải chỉ định danh sách các địa chỉ sẽ cấp phát (chọn mục Static address pool). Trong ví dụ này,

bạn sẽ nhập vào danh sách địa chỉ IP.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 336/555

Để bổ sung danh sách địa chỉ, chọn mục Static address pool và nhấn Add. Xuất hiện hộp thoại New

Address Range. Trong hộp thoại này, bạn nhập vào địa chỉ bắt đầu và địa chỉ kết thúc của danh sách.

Các địa chỉ này nên lấy từ đường mạng của RAS Server. Nếu bạn sử dụng đường mạng khác, bạn

phải đặt các đường đi tĩnh cho từng đường mạng mới đó. Sau đó nhấn OK để đồng ý tạo.

Các Tab khác chúng ta để mặc định, sau khi đã cấu hình xong, nhấn OK để đóng hộp thoại Server

Properties lại.

Bước tiếp theo là cấu hình các tài khoản dùng để quay số. Bạn có thể tạo trong local security

database nếu RAS Server nằm trong workgroup hoặc tạo trên Active Directory database nếu là

thành viên của một domain. Kích hoạt chương trình Local User and Group (hoặc Active Directory

Users and Computers tuỳ theo ví trị tạo tài khoản), nhấp phải chuột lên tài khoản định cấu hình và

chọn Properties.

Hộp thoại User Properties xuất hiện. Bạn chọn Tab Dial-in và chọn mục Allow Access để cho phép

người dùng này được phép truy cập từ xa thông qua quay số. Ngoài ra trong hộp thoại này cũng cho

phép bạn chọn chế độ quay số, nếu chọn mặc định (No Callback) thì phía máy trạm sẽ trả phí điện

thoại, nhưng nếu bạn chọn chế độ Callback thì phía Server sẽ trả chi phí điện thoại trong quá trình

quay số để truyền dữ liệu. Sau đó nhấn OK để đóng hộp thoại lại.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 337/555

Như vậy là bạn đã cấu hình xong một RAS Server. Người dùng có thể bắt đầu dùng tài khoản đã cấp

thực hiện kết nối từ xa qua đường quay số, truy xuất vào hệ thống mạng ở cơ quan.

I.2. Cấu hình RAS client.

Tiếp theo chúng ta tạo một network connection trên máy trạm để quay số đến một RAS Server. Máy

trạm có thể sử dụng hệ điều hành Win98, WinME, Win2000, WinXP... Để kết nối đến một RAS

Server, bạn cần tối thiểu ba thông tin như: số điện thoại của RAS Server, username và passwork do

RAS Server cấp. Trong ví dụ này chúng ta dùng máy Windows Server 2003 Stand-alone để minh

họa, các bước thực hiện như sau:

Mở menu Start ¾ Settings ¾ Network and Dial-up Connections. Trong cửa sổ Network and Dial-

up Connections, nhấp đôi chuột vào Make New Connection. Xuất hiện hộp thoại Welcome to the

Network Connection Wizard, bạn nhấn Next để tiếp tục.

Trong hộp thoại Network Connection Type, bạn chọn mục Connect to the network at my

workplace vì ở đây chúng ta kết nối với RAS Server nội bộ của công ty, không kết nối Internet. Sau

đó nhấn nút Next để tiếp tục.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 338/555

Tiếp theo bạn chọn loại kết nối là Dial-up hay VPN, ở đây chúng ta chọn kết nối kiểu quay số dùng

Modem.

Theo hướng dẫn của chương trình, bạn sẽ nhập tên của kết nối này, số điện thoại cần gọi đến của

RAS Server, kết nối này chỉ dùng cho người dùng hiện tại hay cho mọi người.

Cuối cùng, hộp thoại Completing the Network Connection Wizard xuất hiện bạn nhấn nút Finish để

hoàn thành quá trình tạo kết nối.

Khi muốn thiết lập kết nối, bạn kích hoạt biểu tượng của Connection mới tạo, hộp thoại Connect xuất

hiện, bạn nhập vào username và password đã được tạo ra trên RAS Server (hay nói cách khác là đã

được quản trị RAS Server cấp phát), kiểm tra lại số điện thoại của RAS Server và nhấn nút Dial.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 339/555

II. XÂY DỰNG MỘT INTERNET CONNECTION SERVER.

Bạn đang quản lý một hệ thống mạng nhỏ, sử dụng giao thức TCP/IP và bạn định thiết lập kết nối

Internet cho hệ thống mạng của mình. Thông thường, các hệ thống mạng như vậy sử dụng địa chỉ

riêng (private address). Để các máy tính bên trong mạng có thể truy xuất ra mạng Internet, bạn cần

phải có một máy tính đóng vai trò như một Router hỗ trợ NAT (Network Address Translation).

II.1. Cấu hình trên server.

Bạn có thể sử dụng dịch vụ Routing and Remote Access để xây dựng một Internet Connection

Server hỗ trợ NAT, phục vụ cho mục đích trên. Cách thực hiện như sau:

Đầu tiên, bạn phải đảm bảo đã cài driver cho các modem. Thực hiện kiểm tra như hướng dẫn trong

phần trên. Cấu hình để các Modem này chấp nhận các cuộc gọi ra ngoài khi có nhu cầu (demand-

dial). Thực hiện theo các bước như trong mục trên nhưng đến hộp thoại Configuration, bạn chọn

trong Network address translation (NAT).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 340/555

Tiếp theo hộp thoại NAT Internet Connection xuất hiện, bạn để mặc định vì chúng ta cần tạo một

demand-dial interface. Bạn nhấn Next để chương trình tiếp tục.

Hộp thoại Interface Name yêu cầu bạn đặt cho interface mới này một cái tên. Thông thường bạn nên

đặt tên của Router ở xa để dễ quản lý.

Hộp thoại Connection Type yêu cầu bạn chọn loại kết nối mà interface này sử dụng.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 341/555

Hộp thoại Select a device yêu cầu bạn chọn loại thiết bị kết nối dùng cho interface.

Trong hộp thoại Phone Number, bạn nhập vào số điện thoại mà ISP cung cấp cho bạn. Hộp thoại

Protocols and Security yêu cầu bạn chọn loại giao thức chuyển vận và các tuỳ chọn an toàn cho kết

nối. Thông thường, bạn nên chọn Route IP packets on this interface.

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 342/555

Trong hộp thoại Dial Out Credentials, bạn nhập vào thông tin tài khoản dùng để kết nối đến ISP (cũng

chính ISP sẽ cung cấp cho bạn).

Cuối cùng hộp thoại Completing the demand dial interface wizard cho biết kết thúc quá trình cấu

hình. Bạn nhấn Finish để kết thúc.

Sau khi đã tạo xong demand-dial interface, tuỳ theo ISP có chấp nhận việc thiết lập kết nối an toàn

hoặc không an toàn. Hiện tại các nhà cung cấp dịch vụ ở Việt Nam cung cấp các kết nối không mã

hóa. Trong mục Network Interfaces, nhấn phải chuột lên demand-dial interface mới tạo, chọn

Properties. Trong hộp thoại Properties, chọn Tab Security. Trong phần Security options, mục

Validate my identity as follows, bạn có thể chọn Require secured password hoặc Allow

unsecured password (nếu quay số vào ISP thông thường thì nên chọn mục này).

Tài liệu hướng dẫn giảng dạy

Học phần 3 - Quản trị mạng Microsoft Windows Trang 343/555

Mở rộng mục IP Routing trong cửa sổ Routing and Remote Access, nhấn phải chuột lên mục NAT

và chọn Properties. Trong hộp thoại NAT Properties, bạn chọn Tab Name Resolution. Trong Tab

này, bạn chọn mục Clients using Domain Name System (DNS). Nếu muốn mỗi khi có yêu cầu phân

giải tên thì Server sẽ kết nối vào mạng thì bạn chọn luôn mục Connect to the public network when a

name needs to be resolved và chọn demand-dial interface vừa tạo. Sau khi chọn xong nhấn OK để

kết thúc.

II.2. Cấu hình trên máy trạm.

Do server bạn vừa thiết lập trên đây là một NAT router và một Forwarder DNS Server, cho nên trên

các máy trạm, ngoài việc cấu hình TCP/IP về địa chỉ IP, subnet mask, bạn phải chỉ định default