Trọng thương

- Coi trọng thương mại, xem nhẹ sản xuất.

- Tiền là của cải duy nhất biểu hiện của sự giàu có, nông sản phẩm là sản phẩm trung gian.

-Tiền vừa là tư bản lưu thông vừa là tư bản để sinh lời.

- Tiền là mục đích, hàng hóa là phương tiện.

- Quốc gia giàu có là quốc gia có khối lượng tiền khổng lồ.

- Lưu thông là lĩnh vực duy nhất tạo ra của cải, tạo ra giàu có.

- Sản xuất nông nghiệp là ngành trung gian không làm tăng, cũng không làm giảm khối lượng tiền tệ của quốc gia.

- Nguyên tắc trao đổi không ngang giá.

- Lợi nhuận là kết quả của lưu thông.

- Kết quả của thương mại: bên có lợi, bên bị thiệt hại.

- Ngoại thương với chính sách xuất siêu, là nguồn gốc mang lại giàu có cho các quốc gia.

- Chỉ phân tích hiện tượng bên ngoài, không phân tích hiện tượng bên trong.

- Phân tích kinh tế 1 cách chủ quan, không thấy tính khách quan của hoạt động kinh tế.

- Ủng hộ sự can thiệp của nhà nước, nhằm phát triển kinh tế và đảm bảo xuất siêu.

- Quốc gia làm giàu trên cơ sở làm bần cùng hóa quốc gia khác.

- Bảo vệ lợi ích của tư bản thương nhân.

Trọng nông

- Coi trọng sản xuất, xem nhẹ lưu thông.

- Tiền không là của cải duy nhất biểu hiện sự giàu có, nông sản phẩm là của cải biểu hiện sự giàu có, là của cải tạo ra của cải tăng them.

- Tiền chỉ là phương tiện lưu thông, còn tư bản là tư liệu sản xuất trong nông nghiệp, không sinh lời.

- Hàng hóa là mục đích, tiền là phương tiện.

- Quốc gia giàu có là quốc gia có khối lượng sản phẩm dồi dào.

- Lưu thông không tạo ra của cải, chỉ có sản xuất mới tạo ra của cải.

- Sản xuất nông nghiệp là lĩnh vực duy nhất tạo ra của cải vật chất, tạo ra sự giàu có.

- Nguyên tắc trao đổi ngang giá.

- Lợi nhuận là kết quả của tự nhiên.

- Kết quả của thương mại: không có lợi, không thiệt hại, thực chất là trao đổi giá trị sử dụng chung.

- Không thấy vai trò cần thiết của ngoại thương đối với sự phát triển kinh tế và làm giàu cho quốc gia.

- Không chỉ phân tích hiện tượng bên ngoài mà còn cố gắng đi sâu phân tích.

- Cho rằng quy luật khách quan chi phối hoạt động kinh tế 1 cách tốt nhất.

- Ủng hộ tự do kinh tế và quy luật khách quan, chống lại sự can thiệp của nhà nước, nhà nước phải tôn trọng nguyên tắc “tự do kinh tế”.

- Quốc gia làm giàu trên cơ sở phát triển, sản xuất nông nghiệp tưbản.

- Bảo vệ lợi ích của địa chủ phong kiến.

Nhận xét:

Tóm lại, chủ nghĩa trọng nông (CNTN) đã phê phán chủ nghĩa trọng thương (CNTT) một cách sâu sắc và khá toàn diện, “công lao quan trọng nhất của phái trọng nông là ở chỗ họ đã phân tích tư bản trong giới hạn của tầm mắt tư sản, chính công lao này mà họ đã trở thành người cha thực sự của khoa kinh tế chính trị hiện đại”. Phái trọng nông đã chuyển công tác nghiên cứu về nguồn gốc của giá trị thặng dư từ lĩnh vực lưu thông sang lĩnh vực sản xuất trực tiếp, như vậy là họ đặt cơ sở cho việc phân tích nền sản xuất TBCN. Họ cho rằng nguồn gốc của cải là lĩnh vực sản xuất không phải lĩnh vực lưu thông và thu nhập thuần tuý chỉ được tạo ra ở lĩnh vực sản xuất. Đây là cuộc cách mạng về tư tưởng kinh tế của nhân loại. CNTN nghiên cứu quá trình sản xuất không chỉ quá trình sản xuất cá biệt đơn lẻ…mà quan trọng hơn họ biết nghiên cứu quá trình tái sản xuất của toàn XH, đặt cơ sở cho nghiên cứu mối liên hệ bản chất nền SXTB - một nội dung hết sức quan trọng của kinh tế chính trị. CNTN còn lần đầu tiên nêu tư tưởng hệ thống quy luật khách quan chi phối hoạt động kinh tế mang lại tính khoa học cho tư tưởng kinh tế. Ngoài ra họ đã nêu ra nhiều vấn đề có giá trị cho đến ngày nay : như tôn trọng vai trò tự do của con người, đề cao tự do cạnh tranh, tự do buôn bán,…CNTN thật sự đã có những bước tiến bộ vượt bậc so với CNTT còn quá nhiều hạn chế về lý luận và quan điểm.