Trong một lần kể chuyện Vật lý cho bạn của tôi nghe, tôi đã hỏi cô ấy rằng "Nếu bây giờ bạn có thể quay về quá khứ ngày hôm qua và giết chết chính bản thân bạn của hôm qua đi, vậy kẻ nào là hung thủ giết bạn?". Và suy nghĩ của cô ấy nhanh chóng bị đưa vào vòng quay luẩn quẩn để tìm xem kẻ nào đã giết mình! Nếu cô ấy quay về và giết chết bản thân cô ấy của hôm qua, như vậy cô ấy đã chết từ hôm qua, đồng nghĩa với hôm nay cô ấy không còn sống, do đó không có ai để quay về quá khứ giết cô ấy của hôm qua cả. Suy ra hôm qua cô ấy vẫn còn sống, nhưng nếu thế thì hôm nay cô ấy vẫn quay về để giết mình,... Những nghịch lý như thế này là lý do để các nhà Vật lý loại bỏ ý tưởng du hành thời gian, vì khoa học luôn dựa trên các ý tưởng nhất quán logic, nên một nghịch lý thời gian thích đáng cũng hoàn toàn loại bỏ đi ý tưởng này.

Các loại nghịch lý du hành thời gian có thể phân chia ra như sau:

• Nghịch lý ông bà: chính là ví dụ tôi vừa nói.

• Nghịch lý thông tin: giả sử một giáo sư giảng cho một sinh viên của mình về phương pháp mới của ông, sau đó sinh viên này quay về quá khứ ngày hôm trước và dùng bài giảng này giảng lại cho chính ông giáo sư kia nghe. Như vậy nguồn gốc của bài giảng này sẽ không rõ là xuất xứ từ đâu, không biết ai mới là tác giả của nó (ông giáo sư hay anh sinh viên) và vòng luẩn quẩn này bắt đầu từ lúc nào!

• Nghịch lý thay đổi số phận: hai nghịch lý trên đều theo hướng quay về quá khứ, còn đối với nghịch lý này, bạn du hành đến tương lai và xem trước tình hình tài chính năm sau của mình như thế nào. Sau khi biết được mình sẽ trở thành một đại gia, sống biệt thự, tiền tiêu như lá tre, bạn quay về và quyết định chẳng làm gì nữa cả (vì làm gì thì mình cũng sẽ sướng thôi!). Sau một năm vứt hết ý chí, nghị lực, làm việc đi, chỉ ăn chơi xả láng, bạn đã chính thức bước chân vào giới... ăn mày! Như thế, chính bạn đã làm cho sự việc trong tương lai của mình không thể xảy ra. Nhưng nếu vẫn có sự bắt buộc vô hình nào đó khiến bạn không thể nào làm trái được tương lai của mình, hóa ra con người không hề có sự tự do nào cả. Nếu chúng ta có thể xem trước tương lai của mình, thì tất cả mọi thứ đều đã được sắp đặt sẵn!

• Nghịch lý sinh sản: ở nghịch lý này, tôi yêu cầu bạn tưởng tượng rằng bạn quay về quá khứ và gặp mẹ mình từ lúc bà ấy còn là một thiếu nữ bằng tuổi bạn, và cưới cô ấy! Như vậy, bạn chính là cha của bạn! Có thể bạn không thích tưởng tượng tình huống này cho lắm, nhưng hãy sử dụng tinh thần khoa học của bạn và suy nghĩ thử, rất là thú vị.

Vậy nên, khi tôi hỏi bạn của tôi rằng liệu tuổi thơ chúng ta có thể gắn liền với chú mèo máy Doraemon được nữa hay không nếu hồi ấy ông Fujio cho Nobita quay về quá khứ và giết chính mình, thì các bạn cũng rõ câu trả lời rồi đó. Nếu tác giả đã vướng vào vòng quay nghịch lý này, thì bộ truyện sẽ không thể nào còn logic nữa! Nhân tiện, "logic" với "khoa học viễn tưởng" là hai thứ hoàn toàn khác nhau. Sở dĩ tôi nhắc đến, vì đôi khi các bạn hay lấy lý do để bao biện cho một số tình huống không hợp logic trong vài bộ phim khoa học viễn tưởng ấy là vì chúng là phim khoa học viễn tưởng, nên cái quái gì cũng xảy ra được! Thực ra, chữ "viễn tưởng" có nghĩa là những công nghệ mà hiện nay chúng ta chưa chế tạo ra được, nhưng chúng là hợp với những quy luật Vật lý và có khả năng sẽ làm được trong tương lai xa (chẳng hạn: một phi thuyền bay được với tốc độ gần ánh sáng). Vì thế một bộ phim khoa học viễn tưởng vẫn phải đảm bảo logic giữa các sự kiện, suy ra ông Fujio rõ ràng đã cố tình phớt lờ nghịch lý ông bà để bộ truyện của mình bán được vì không nghĩ ra cách nào để lý giải nó.

Tôi có một cách lý giải khá "hợp lý" cho việc này, đó là "các thế giới song song". Theo đó, khi bạn quay về hôm qua và giết mình, thực chất bạn đã vào một vũ trụ (lượng tử) song song khác, do đó việc bạn giết chết một phiên bản của mình trong vũ trụ khác không ảnh hưởng đến "bạn" ở vũ trụ này, vì vậy ở đây bạn vẫn sống (còn trong vũ trụ kia thì "bạn" đã "đứt" từ hôm qua rồi). Mặc dù, cách lý giải này vẫn chứa một thắc mắc lớn là tại sao bạn lại bị bắt buộc phải vào một vũ trụ khác khi bạn du hành thời gian (nghĩa là liệu có cách nào để vẫn quay lại trong chính vũ trụ của mình được không?), nhưng vẫn tốt hơn là phớt lờ vấn đề đi. Việc không thể quay lại chính vũ trụ của mình có thể được giải thích tiếp bằng Vật lý lượng tử, đó là cái "hợp lý" thứ nhất so với cách giải thích rằng có một tác động vô hình của vũ trụ ngăn cản tuyệt đối việc cố gắng thay đổi tương lai hay quá khứ (như vậy làm mất đi sự tự do của con người). Cái "hợp lý" thứ hai là vấn đề doanh thu của các hãng phim. Việc sử dụng các giả thuyết chưa được chứng minh là đúng nhưng cũng chưa thể bác bỏ, hay các công nghệ chưa chế tạo được trong thực tế nhưng phù hợp về mặt lý thuyết, sẽ vẫn giúp bộ phim đạt được logic và được giải thích "đầy đủ". Bộ phim vẫn ăn khách trong khi các fan sẽ phải bày tỏ thắc mắc của mình với các nhà Vật lý chứ không có gì để khó chịu ở người viết kịch bản phim cả (trừ phi diễn viên không được bắt mắt hay diễn xuất quá tệ)!

Dù sao từ đầu đến giờ, chúng ta chỉ mới phân tích phần kết quả, tức là những gì sẽ nhận được nếu giấc mơ du hành thời gian trở thành hiện thực, nhưng nếu điều đó là bất khả, hay con người không thể đủ trình độ để thực hiện được thì sao?

Tiếp sau đây, sẽ là một cách mà chúng ta có thể "du hành thời gian", và bạn sẽ hiểu vì sao tôi đặt chữ "du hành thời gian" trong ngoặc kép!