"Man-an mo buut na hambalun kara?" pamangkot ni Mustafa kanakun samtang ginabilad ko ang regalo na kanakun nga "ankh" - ang krus bala nga imbes diretso ang tungko, nagapatimbulog tana. Direktor si Mustafa ka sangka kumpanya kag bag-o abot halin sa biyahe na sa Ehipto.

"Baw, huud, eh! Simbolo dya ka Kristiyanismo kag makatarandug ka baratyagun hay ang sangka Muslim nga pareho kanimo, nagregalo ka krus," sabat ko nga nalipay gid sa pagtinguha ni Mustafa nga mapakita ang pagtaha sa akun relihiyon.

"Aw, amo gali ra pag-intindi mo. Bay-i lamang kon," maluya na nga sabat. Bangud buhay kami wara ka kitaay, imbes mang-usisa ako ka buut na hambalun, nagpinamangkot ako kang parti sa biyahe na kag sa kon ano pa nga nagkaratabo sa kabuhi na nga ana man ginpangsabat hasta magdalum ang gabii kag kinahanglan run namun mag-uli.

Amo dya umpisa ka istorya ni Ester kanakun kang ginbisitahan na ako sa akun kara-kamalig sa tunga ka taramnanan. Gaaso-aso pa ang sara-sara sa tason kang mag-umpisa tana ka istorya. Sangka OFW sa Riyadh si Ester.

"Amo ra, Tiyay Imak, gapati gid takun nga ang paghigugma kabos."

Imaw ni Ester sa opisina si Mustafa kag nangin suud na nga abyan nga pirme na ginadangpan kon ginahidlaw tana sa anang pamilya, kon may problema nga nagatublag kana, ukon ginaluyahan. Si Mustafa handa mag-unong kana, mapa-emosyonal ukon -pinansyal. Pero bisan ano ka suud kang andang pag-abyanay, wara gid naglampuwas si Ester sa limitasyon. Nakauli run tana sa Pilipinas kang naman-an na nga ang sahi ka krus nga gintugro kana ni Mustafa, krus nga ginatugro ka sangka laki sa bayi nga gusto na pangasaw-un.

"Ti, gusto mo man raad tana nga mangin bana haw?" pang-usisa ni Tiyay nyo nga naghumlad ang talinga sa kalapad hay nakabati ka kutso-kutso nga mananam sa pamatin-an.

"Pwede run man raad, eh, Tiyay, kon man-an ko lang. Indi man mabudlay palanggaun si Mustafa hay mapinalanggaun tana kanakun. Ugaring, urihi run ang tanan. Ang paghigugma, Tiyay, kabos gid man," komentar ni Ester samtang nagaturuk sa marayu, daw dalum ang ginapanumdum.

"Kang antis matapos kontrata ko, Tiyay, nagkanobyo pa ako kang Indian. Si Abishek nga handa magtugro ka bilog na nga paranubliun para lang indi run ako mag-uli kag mag-asikaso ka balay namun nga burutungun kang bangko bangud nalubung kami sa utang sa pagdayalisis ni Tatay," padayon ni Ester nga nagaduhung gihapon.

"Pero nag-uli gid takun. Ginhikot ko ang tanan kag wara run nagbalik hay gusto ko makaimaw si Tatay hasta sa urihi na nga mga inadlaw. Sige-sige ang tawag ni Abishek kanakun. May dyan nga gusto na hikuton ang papeles pati kang ana mga ginikanan para lang masunod ang atun tradisyon sa pagpamalaye. Kag handa tana mag-istar kon sa diin man ang gusto ko. Importante kana, imaway kami," naglitik ang yuhum sa pungyahun ni Ester samtang nagaistorya kadya.

"Andut wara natabo haw?" pamangkot ko man.

"Hay bukut tana ang sahi ka laki nga gusto ko, Tiyay."

Indi pa gid maributay si Tiyay nyo. Nangalkal gid ka istorya para mahangpan ang buut hambalun ni Ester kon andut nakuon na nga ang paghigugma kabos.

"Ang akun tagipusuon, Tiyay, para maman-an mo, natigana gid lang kay Ricardo. Masuud ko nga abyan kag isara sa pinakanakunyag kang naman-an na nga indi run ako magbalik sa Riyadh. Tanan run nahimo na para mapakita ang pagpalangga kanakun, pero bangud nabulag ako sa pag-abyanay namun kag naparalisa kang kahadluk nga basi madura tana kanakun kon magsobra pa sa pag-abyanay ang pangayuon ko kana, duro ang mga nabuhat ko nga nagtugro kang sakit ka buut kana. Hasta nadura tana sa kabuhi ko kag wara run ako ti balita kana," sa dya nga bahin sakit ang pisngu ni Ester samtang ginatinguhaan nga matapos ang istorya.

Si Ricardo gid lang ang saranhun nga nagpapitik kang anang kasing-kasing indi lang tungud sa kabuhayun kang andang pag-abyanay kondi tungud sa pagpalangga nga ginpakita ni Ricardo paagi sa mga suporta nga wara ti kapin kag kulang - halin kang mga nagligad nga panahon nga tana nagasaranhun nga nagalukdo kang problema kang andang pamilya. Rugyan man si Ricardo nga nagsalbar kana kang naduraan run tana ka pagsarig sa anang kaugalingun kag ginpanumdum na nga manginmatay lamang.

Rugyan pa gid ang abyan hasta sa katapusan nga decenaryo pagkatapos malubung ang anang Tatay. Kag kang nagpuas ang tanan, kag tana ang nabilin nga nagasaranhun sa pangabuhi, rugto na nahangpan kon ano ka importante kana ang abyan. Sa amo nga tion nareyalisar ni Ester kon ano kabahul kang anang pagpalangga sa abyan. Wara run ti makapalipay pa kana kondi ang makaimaw si Ricardo kada minuto kang ana kabuhi. Pero, kang handa run tana mangin tampad sa abyan kag ipaalinton ang ana pagpalangga, nakapanaw run si Ricardo para magpasimpalad sa siyudad. Wara ti ginbilin nga mensahe, adres, ukon telepono.

Nagahibubun-ut si Ester kang natapos ang istorya. Masakit ang hiribiun. May bahul nga paghinulsul sa limug na. Kon pwede lang siguro ibalik ang tiyempo, himuon na. Ugaring naglipas run kag indi run mahimo nga balikan pa.

Ginkagat run kang kadulum ang palibot kang nagbungkaras si Ester sa anang purungkuan kag maglisensya mauli. Ginpasalamatan ko tana ka bahul hay sa liwan may liksyon ako nga mapaalinton sa mga nagabasa kang akun sinulatan. Wara lang makaabot sa Pista kang Paghigugma pero pwede pa. Ginpili kuno ni Ester nga ipaalinton kanakun ka personal imbes nga ipadara ang sulat hay mas matugruan ka duag ang ana inagyan kon makita ang tanan nga emosyon nga imaw kang anang mga istorya.

Ang paghinulsul ang pinakamasakit sa tanan nga pwede natun maeksperyensyahan. Bangud nga wara run kita ti mahimo kon urihi run ang tanan. Amo dya ang nagatugro kang kasubu, kasakit, kag pag-antos sa atun pagmal-am, hay sa paghinalup kang atun kabuhi, nagabalik ang tanan kag rugto natun makita ang mga tikang nga dapat atun ginhimo, ang mga tinaga nga dapat atun ginbungat, ang mga baratyagun nga dapat atun ginpautwas. Pero nadura run ang tanan nga kahigayunan, nagtaliwan run ang mga tawo kag nalubung run ang mga baratyagun. Raku mga mal-am nga ginapalipud ang paghinulsul sa pag-ugut, pag-alogadi, ukon pagburingut. Ang kada kurit kang kamal-amun sa andang pungyahun kag dahi, tanda kang mga ginhinulsulan nanda sa kabuhi.

Ako nagapati nga ang paghigugma pirme kabos. Pero indi bala may mahimo man kita para magtupung