poem marcus stephenus
Ang barko nga bulawan kang mga ingkanto bantog sa mga sugidanun kang mangingisda nga komyunidad sa Dao kag Anini-y, mga banwa kang Antique. Ginalaragway ang barko nga angay kang Katsila nga galyon ukon sarakyan pangdagat nga nagakarga kang kalamay nga napaagto-pabalik sa Negros kag Panay. Ang pinakakilala nga durungkaan amo ang Punta Hagdan, ang turukladun nga bukid sa pinakapunta nga sur sa Antique. Katatlo ka bisis run dya ginpawas-ag agud himuan kang karsada.
Ang Punta Hagdan, nga mga apat ka kilomitro ang karayuun sa poblasyon, ginapatung-an kang mga baranggay Igdalaguit kag Tagimtim (kadya Pacencia), kag buhay run ginahambal nga sangka importanti nga syudad kang mga tamawo. Namuno dya nanday Blair kag Robertson sa andang ginsulat nga The Philippine Islands (1413-1893) bilang lugar nga ginaistaran kang mga ingkanto. Maduro ang mga disgrasya sa Punta Hagdan kon wara nagapanirbato ang mga drayber agud ipamaan ang andang paglubas. Ang mga balay kang mga ingkanto nagkaraguba tungud sa nagapaagto nga mga sarakyan kag tungud ka dya nagakarasamad ang mga drayber sa pagtimalus kang mga ingkanto. Sa likod kang turukladun nga Punta Hagdan ang kantilado nga baybay – ginapatihan nga pwirti ka riit. Mga pira ka mitro halin sa sipot nga dalan paagto sa Punta Hagdan, sa wala nga bahin kon maghalin sa poblasyon, amo ang magamay nga tuburan nga wara ginahubsan kang tubig bisan sa tag-irinit. Rugya nagasulud ang ingkantado nga mga barko. Ang barko nagapamito kang mga alas nwibi sa gabii agud ianunsyo ang anang pag-abot kag duro sa mga taga-baryo ang nakabati kang huni kang kadina kag paggirinual kang mga tawo nga nagapanaog sa barko.
Rugya ang isara sa mga istorya:
Si Nerecina, mga saysinta i-singko anyos ang idad, retirada nga maistra kag nagaistar sa baranggay Igdalaguit, may kilala nga sangka laki nga pirmi nagaagi sa Ginub-an, lugar nga ginpawas-ag agud palapadun ang dalan. Sa pihak nga bahin ka dya amo ang turo-turo, ang magamay nga tuburan kang nagailig nga tubig. Haros kada alas onsi sa gabii, ang laki nga dya makabati kang huni kang angkla nga ginahulog. Masundan dya kang pagtuhaw kang barko nga bulawan sa diriksyon kang turo-turo nga tuburan. Madiskarga ang barko kang mga pasahiro kag indi magbuhay mabatian na ang paghinagung kang mga awto nga nagaabat sa mga indi makita nga pasahiro. Nabalita man kang iba nga mga tawo ang mga istorya nga anggid kadya.
Sa pihak nga bahin kang sapa amo ang dagat nga mga dosi mitro ang kadalumun. Ang bilog nga baybay marapit sa Punta Hagdan hasta sa kaiping nga Igdalaguit, ginakabig nga delikado kag mariit nga lugar. May sangka pamatan-un kauna ang ginsabnit kang syukoy sa atubang mismo kang mga imaw na kag gindara sa kalibutan kang mga ingkanto bilang pinalakad.
Rugya pa gid ang sangka istorya:
Si Leoncio, bata nga disisyiti anyos ang idad nga taga-Igdalanguit-Diclum, nagsuksok kang bag-o na nga puroy para mangisda imaw ang mga migo na. Kada sara kananda nagsakay sa sibid-sibidan, sangka gamay nga baruto nga ginagamit sa pagpamunit. Mga sangka kilomitro lang ang andang nadangat kag makita pa nanda ang isara kag isara sa andang mga baruto. Nabanga sanda sa pagpamunit kag wara nanda matalupangdan ang pagdalagan kang tyimpo. Kang ang mga imaw ni Leoncio nagturuk sa palibot, nakita nanda ang anang sibid-sibidan nga nagalutaw piro wara ti sulud kag si Leoncio indi run makit-an. Indi sanda magpati nga nalunod si Leoncio hay man-an nanda nga sagad dya maglangoy. Wara gid makit-an kang mga manogsalum ang lawas ni Leoncio.
Ang dyang mga hitabo parti sa barko nga bulawan kag ang pagkaradura kang mga tawo, ginpamatud-an kang mga anggid nga istorya sa baybayun nga baranggay kang Dao, mga kwarinta i-singko kilomitro ang karayuun sa poblasyon. Nagakabuhi ang mga tawo rugya sa pagpangisda gamit ang pukot sa mga bulan nga tag-irinit kag gauruho ang mga isda. Nagapanguma man sanda sa maniki nga patag rapit sa baybay, piro ang mga pumuluyo nga naglunsad kang Igdanlog kag Arobo lunsay mga mangingisda, kag ang pinakamal-am amo si Lolo Oste, otsinta i-nwibi anyos ang idad.
Amo dya ang ana istorya parti sa barko nga bulawan:
Ginahaya sa baryo si Guadulupe, ang syam ka tuig nga bugto ni Oste nga napatay kang mga alas kwatro sa hapon kang Agosto 1939. Maduro nga mga tawo ang nagdaraw sa andang balay. Kang mga alas sais sa sirum, nakabati ang mga tawo kang busina halin sa baybay. Nagdaralagan sanda paggwa hay abi nanda may barko nga nahimaras. Natingala sanda kang nakita nanda ang bahul nga barko nga bulawan nga may ngaran “MV Carit-an.” Ang iba kananda nakaparapit kag nakakaput pa sa barko. Nagabanaag ang barko dara kang kasanag kang anang mga sulo. Makita ang mga pasahiro sa sulud piro darwa lang ang nanaog kag nag-ubog sa tubig paagto sa daray-ahan. Naghulat sanda ka maniki nga tion kag brubhay nakita nga nagsaka liwat imaw ang sangka bata nga bayi. Dayon nakita nanda nga nagpalawud ang barko nga bulawan.
Ang pagtuhaw kang barko nagsanto gid sa pagkamatay ni Guadalupe. Ginapatihan nga nag-abot ang barko para abatun tana antis ilubung. Nagapati ang mga tawo nga gindara tana kang mga ingkanto sa andang ginharian sa Mindoro bilang pinalakad. Ginapatihan man nga ang barko nga bulawan nga dya amo man ang barko nga nagabyahi halin sa Punta Nasug paagto sa Siraan Hot Spring kag Nogas Island, paagto sa Punta Hagdan kag balik sa Carit-an sa Patnongon, Antique.
- Sundi ang urihi nga kasugpon –
Bạn đang đọc truyện trên: AzTruyen.Top