Mas malapad ang sakup kang pagtuon ni Paguntalan tungud magluwas sa pagpaathag kang pamaagi kang katigbatohan, may panugda tana sa paggamit kang gutab (hyphen). Ang iban kadya sarang mangin ugat sa paghimo kang iban pa nga mga pagsurundan sa Kinaray-a. Amo diya ang anang mga panuytoy sa gamit kang lang-at:

1. Pagpang-ulut sa darwa ka taga bilang ilis sa taga nga gindora sa pagpabugu. 

Hal. Sorolatun-barasahun, balay-tiriponan

2. Pagpain-mitlang kang kunla sa dason nga kunla agud matugroan kang kaathagan hay ang katonog nagasunod da patonog ka gang kunla nahulog sa katuonog; kag pagtugro kang tuhay nga kasayodan kon malang-atan.  

Hal. Halo (sapat); hal-o (inugtoto kang baraywun)

3. Kon magdasonay ang darwa ka pareho nga patonog sa katapusan kang tinaga nga wara it ginasundan nga katonog, butangan it lang-at agud matigda ang pagmitlang. 

Hal. Bota-a, boti-i, to-o

4. Kon magdasonay ang tuhay nga patonog

Hal. Si-ad, si-ok, si-ud, tago-an, ko-ing, kadu-an

5. Kon magdasonay ang tohay nga patonog sa kataposan kang tinaga.

Hal. Bugna-i, lapo-i, ri-a, sisi-o, tagu-a, togro-i, higku-i

6. May mga pasahi (exception) man:

a. Kon magdasonay ang darwa kang pareho nga patonog nga nagsonod sa katonog wara run it kinahanglan ang lang-at. 

Hal. Reeleksyon, riit, balaan, kalooy, naluoy

b. Kon magdasonay ang ae, ao, kag au nga nagasunod sa katonog wara run it kinahanglan ang lang-at:

Hal. –hidaet, malain, laon-launon

Pero may bawi man sa kataposan nga panuytoy: “Kon butangan gid man kang lang-at wara it sayod kadya. Sarang man matogot.”

Ang mga panugyan ni Paguntalan sa ikatlo tubtub ikalima mga pagbantay batok sa pagsundanay kang patunog kapin pa kon mga dipthongs. Diya tungud ginatamdan na ang mga pagsurundan sa pulong ngaIngles kag Espanyol. Halimbawa, sa Ingles ang “boot” mangin sangka kunla na lang sa pagbasa; ang mga tinaga nga siok, siud, tagoan, koing, kaduan, bugnai, ria, magatunog nga syok, syud, tag-wan, koyng, kad-wan, bug-nay, ri-ya, so-syo, tag-wa, tog-roy, kag higkwi. Indi run kinahanglan ang diya nga mga panuytoy kon sundan lang ang simple nga pagsurundan nga “kon ano ang mitlang, amo man ang batobato,” nga duna sa Kinaray-a kag sa mga pulong sa Pilipinas. Balik ruman kita sa panugyan nga wara it dipthong sa Kinaray-a.

Ang marahalun sa panugyan sa gamit kang lang-at ni Paguntalan amo ang ikarwa, tungud kon indi pagsundon diya, makataralang ang mga tinaga kag mangin mabudlay sa nagabasa. Sa katigbatohan, dapat mangin sangka paranumduman man nga manami turukun ang nasulat nga mga tinaga. Bisan si Paguntalan nagakilala kadya gani may panugyan tana sa pagsulat kang mga pantangi, kapin pa sa mga lay-aw nga ngaran, nga indi run pagbalhinun ang pagbatobato hay nagaraw-ay kon turukun. Kuon na:

Tulad abi kang ngaran nga Charles ukon Carlos. Indi pagsulatun nga Tsarls ukon Karlos. Solata sonosa Ininglis kon sa Kinatsila nga pagbatobato. Amo man ang ngaran kang banwa. Tulad abi kang San Miguel. Raw-ay diya nga sulatun nga San Migil. Garing ang hangbanwa kang Bakolod sarang masolat sa amo hay indi man raw-ay kon turukun.

Kon paranumduman man ang hitsura pang-estetiko kang mga tinaga, ayhan dapat likawan man ang duro nga mga gutab ukon lang-at hay maraw-ay man turukun ang tinaga nga duro utod-utod. Gani sa paghimo kang mga dapun nga tinaga (compound words) kag sa paggamit kang lang-at pensarun anay kon kinahanglan gid hay basi nagagamo lang turukun sa nasulat nga tinaga.

Ginhingaranan man ni Paguntalan ang mga panabid (affixes) nga sarang mahubon sa unabid (prefix), tungabid (infix), kag uribid (suffix) nga ginaangut sa gamut (rootword). Ginagamit ang mga panabid sa pagbalhin kang mga pangngaran, panggawi (verb), kag pangsahi (adjective) suno sa gamit sa pasayud.