Daw ulianun run ang atun kalibutan. Indi run maintindihan ang ana nga ginapanghimo. Pareho dulang ka dya: kon bulan kang tag-ururan, nagatagiti ang init; kag kon bulan duman kang tag-irinit, nagabundak ang uran, kon kaisa gani gabinagyo pa. Paano dulang kon magnyebe (snow)? Amo pa gid ran ang kurulbaan.

Wara pa isara ka dangaw ang kataasun kang adlaw sa sidlangan, pero tama run ka init ang sirak ka dya. Timprano pa, ginaubos run ka init ang imo pwersa. Manami lang pirmi magpabugnaw sa huyup kang hangin sa idalum ka kahoy, ran kon may bilin pa nga mga maragbong nga puno nga pwede mapasirungan.

Gamay lang nga tinuro ka uran, nagabinaha run. Ano man abi ang manghawid kang tubig-uran kon ang atun kabukidan kalbo pa sa ulo kang mga mal-am? Ang mga ugat daad kang mga daragkul nga kahoy ang mahawid ugaring wara run. Naubos sanda tapas. Gani sa paglum-uk ka lupa, sigurado nga matiphag man ang lupa.

Sa binit duman tana kang baybay, gulpyada lang nga nagalulon ang daragkul nga balud. Nagaugut ka tama nga daw indi na gusto buslan kang mga nagaturubo nga mga panimalay ang mga bakhawan. Ginadalahig pa ang mga baruto kang mga mangingisda nga amo lang ang nagabulig sa anda pangitan-an.

Ang bagyo nagapanguyus run tulad. Indi run basta-basta. Pareho kay Yolanda, seryoso tana sa pagpangguba kag pagpanghawan. Gindara na pa tinlo hasta ang kaluluoy nga mga pumuluyo.

Masunson duman tulad ang linog. Ginatay-ug bala kita para makabugtaw sa mga nagakaratabo do karon? Basi kon padayon lang kita sa pagturog nga nagadaramguhanun?

Balikan ta kang una ang hambal kang mga mal-am: sa mga agi kang karbaw, may isda ikaw nga pwede sabawan. Tulad tana, nagaamat-amat run dura ang mga isda tungud sa mga hilo. Kang una, ginaimnan ang mga bubon. Tulad tana, sin-o ang mainum kon man-an mo nga ang mga hilo nga ginasab-og sa taramnanan kag komersyal nga abono ang nagapanalupsup sa atun tuburan?

Tulad, wara run nagapanghagbas, kondi nagapahapos dulang pauran kang herbicide para magpatay kang mga hilamon sa dalan ukon kahon sa taramnanan. Wara guro sanda kamaan nga indi lang hilamon ang anda ginapatay. Diin run mangitlog ang mga kurit kon wara run it kugon? Diin run maobra balay ang mga damang nga nagapangaun kang mga sapat-sapat nga peste sa taramnanan?

Kon ang atun kamal-aman nga ulianun ginasapupo kag ginabatiti, tion man siguro nga atun balikdun kag sapupuhon ang nagaulianun natun nga kalibutan.

Ano pa gid ang atun mabulig obra sa nagaulianun natun nga kalibutan? Ano pa gid ang inyo napanilagan nga daw indi run nagakaangay nga nagakatabo sa atun palibot?