<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

CHƯƠNG 1. NHÀ NƯỚC VÀ NHÀ NƯỚC XHCN VIỆT NAM:

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

A. Nguồn gốc, bản chất, hình thức của nhà nước:

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

1. Nguồn gốc của nhà nước

:

Sự tan rã của chế độ công sản nguyên thủy đã tạo tiền đề cho nhà nước xuất hiện thông qua ba cuộc cách mạng.

Lần thứ hai:

thủ công

nghiệp tách khỏi nông nghiệp.

Lần thứ ba. Buôn bán phát triển và thương nghiệp phát triển.

Các ngành kinh tế phát triển, sp làm ra ngày càng nhiều dẫn đến khả năng chiếm đoạt của cải làm tài sản riêng và vì vậy có sự phân hóa giàu nghèo, nảy sinh quá trình tư hữu ra đời và có sự phân chia giai cấp. Cùng với nó là chế độ hôn nhân một vợ một chồng, gđ nhỏ tách khỏi gđ lớn dần dần hình thành các đơn vị kinh tế độc lập, có tài sản riêng và tự tiến hành sản xuất.

Theo Mác- Lênin: Xã hội loài người vốn không có nhà nước, lúc đầu con người sống với nhau theo bầy đàn, theo các thị tộc, bộ lạc, của cải làm ra đều được chia đều cho mọi người. Sau đó, do lao động sản xuất phát triển, của cải làm ra nhiều hơn và dư thừa làm xuất hiện chế độ tư hữu và sự phân chia giai cấp trong xã hội. Đó là tiền đề cơ bản, khách quan để ra đời nhà nước.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

2. Bản chất nhà nước:

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

Khái niêm: Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị có bộ máy chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực thi chức năng quản lý xã hội nhằm thể hiện và bảo vệ trước hết lợi

ích của giai cấp thống trị trong xã hội có giai cấp đối kháng, cuả giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc trong xã hội xã hội chủ nghĩa.

Bản chất của nhà nước được xem xét trên hai bình diện:

Tính giai cấp

và

tính xã hội

, đó là hai mặt của vấn đề trong thể thống nhất, giữa chúng có

mối quan hệ biện chứng và không tách rời nhau.

- Giai cấp: Tính giai cấp là thuộc tính bản chất của bất kỳ nhà nước nào.

+ Nhà nước là bộ máy bạo lực đặc biệt (cưỡng chế).

+ Nhà nước là công cụ để thực hiện sự thống trị trên mọi lĩnh vực (kinh tế, chính trị, tư tưởng…).

+ Nhà nước bảo vệ và củng cố quyền lợi của giai cấp thống trị.

- Xã hội: Phản ánh nhu cầu khách quan và là thuộc tính thể hiện bản chất của nhà nước. Tuy nhiên, mức độ và phạm vi của nó được biểu hiện trong mỗi kiểu nhà nước không hoàn toàn giống nhau, điều này tùy thuộc vào nhiều yếu tố, điều kiện và hoàn cảnh lịch sử.

Theo quy luật chung, cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, của dân chủ và văn minh thì tính xã hội của nhà nước sẽ càng được mở rộng.

+

Cộng sản nguyên thủy: Không có giai cấp, không có nhà nước, không có pháp luật

+ Chiếm hữu nô lệ: - Chủ nô => Nhà nước chủ nô - pháp luật chủ nô

- Nô lệ

+

Phong kiến: - Địa chủ phong kiến

=> Nhà

nước phong kiến – Pháp luật phong kiến

- Nông dân

+ TBCN:

- Tư sản =>

Nhà nước tư sản - pháp luật tư sản

- Vô sản

+ XHCN:

- Công nhân

- Nông dân => Nhà nước xã hội chủ nghĩa – pháp luật XHCN

- Trí thức

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

3. Đặc trưng của nhà nước:

Mỗi kiểu nhà nước đều có bản chất riêng, nhưng có một số đặc trưng cơ bản sau.

- Nhà nước thiết lập quyền lực công đặc biệt không hòa nhập với dân cư, hầu như tách khỏi xã hội, quyền lực công này là quyền lực chính trị chung. (Nhà nước

có bộ máy hùng mạnh được tổ chức chặt chẽ và được trao những quyền năng đặc biệt).

- Nhà nước phân chia lãnh thổ thành các đơn vị hành chính và thực hiện quản lý dân cư theo lãnh thổ.

- Nhà nước có chủ quyền quốc gia.

- Nhà nước có quyền ban hành luật pháp và thực hiện quản lý nhà nước bằng pháp luật.

- Nhà nước có quyền quy định và thực hiện việc thu các loại thuế dưới các hình thức bắt buộc, với số lượng và thời hạn ấn định trước.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

4. Hình thức nhà nước.

Hình thức của nhà nước bao gồm hai yếu tố cấu thành là: Hình thức chính thể và hình thức cấu trúc nhà nước.

a. hình thức chính thể: Là hình thức tổ chức các cơ quan quyền lực tối cao và mối liên hệ của chúng với nhau cũng như mức độ tham gia của nhân dân vào việc thiết lập nên cơ quan này. Hình thức chính thể có hai dạng:

+ Chính thể quân chủ.

+ Chính thể cộng hòa.

b. Hình thức cấu trúc nhà nước: Là sự tổ chức nhà nước theo các đơn vị hành chính. Có hai hình thức cấu trúc:

+ Nhà nước đơn nhất.

+ Nhà nước liên bang.

c. Chế độ chính trị.

Là tổng thể những phương pháp và biện pháp mà các cơ quan nhà nước sử dụng để

thực hiện quyền lực nhà nước.

+ Phương pháp, biện pháp dân chủ: * Dân chủ trực tiếp. là sự tham gia trực tiếp của nhân dân vào giải quyết những vấn đề nhà nước.

* Dân chủ đại diện.

là thong qua những cơ quan đại diện như quốc hội, nghị viện.

+ Phương pháp, biện pháp phản dân chủ: thể hiện tính độc tài, cực quyền và có nhiều dạng.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

B. Bản chất, chức năng của nhà nước cộng hòa XHCN Việt Nam:

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

1. Bản chất nhà nước CHXHCNVN

Nhà nước CHXHCNVN là nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do dân và vì dân. Tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ tri thức (theo Hiến pháp 1992).

- Nhân dân là chủ thể cao nhất của quyền lực nhà nước.

- Nhà nước là biểu hiện tập trung của khối đại đoàn kết các dân tộc.

- Nhà nước thể hiện tính XH rộng lớn.

- Nhà nước ta là nhà nước pháp quyền XHCN.

-

Nhà nước thực hiện chính sách hòa bình, hữu nghị với các quốc gia trên thế giới.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

b. Chức năng của nhà nước CHXHCNVN.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

1. Khái niệm:

Chức năng của nhà nước là những phương diện hoạt động cơ bản của nhà nước thể hiện bản chất và vai trò của nhà nước.

- Các chức năng cơ bản:

+ Chức năng đối nội: Là những hoạt động chủ yếu của nhà nước diễn ra trong nội bộ một nước.

+ Chức năng đối ngoại: Là những hoạt động chủ yếu thể hiện trong các mối quan hệ với các nước, các dân tộc và các tổ chức quốc tế.

- Chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa.

* Chức năng đối nội:

- Là bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ an ninh chính trị và trận tự an toàn xã hội.

- Thực hiện phát huy quyền tự do dân chủ của nhân dân, xây dựng nền dân chủ XHCN.

- Tổ chức kinh tế xã hội.

- Tổ chức và quản lý văn hóa giáo dục, khoa học và công nghệ.

- Xây dựng và thực hiện các chính sách xã hội.

- Bảo vệ trật tự pháp luật XHCN, tăng cường pháp chế XHCN.

* Chức năng đối ngoại:

- Bảo vệ Tổ quốc và đảm bảo khả năng quốc phòng

-

Củng cố tăng cường tình hữu nghị, mở rộng quan hệ hợp tác với các nước bạn.

- Ủng hộ các phong trào giải phóng dân tộc, phong trào cách mạng, chống chiến tranh, góp phần xây dựng một thế giới hòa bình.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

C. cơ cấu tổ chức và nguyên tắc hoạt động của bộ máy CHXHCN Việt nam:

1. Khái niệm bộ máy nhà nước:

Là hệ thống các cơ quan nhà nước từ trung ương đến địa phương, tổ chức và hoạt động theo những nguyên tắc chung, đồng nhất nhằm tạo nên một cơ chế đồng bộ để thực hiện chức năng và nhiệm vụ của nhà nước.

Thể hiện ở ba cơ quan quyền lực: Lập pháp, hành pháp và tư pháp.

2. Cơ cấu tổ chức:

Nhà nước XHCNVN được tổ chức

trên cơ sở: Nhà nước tổ chức

thành lập ra hệ thống các cơ quan quyền lực, cơ quan hành chính và cơ quan tư pháp.

Có hai cách để nhìn nhận về nguyên tắc tổ chức.

_ Theo đơn vị và các cấp bậc hoạt động.

+ Ở trung ương thì hệ thống các cơ quan nhà nước gồm: quốc hội, chính phủ và các cơ quan công tố, cơ quan xét xử.

+ ở địa phương thì bộ máy nhà nước hành chính các cấp địa phương từ trên xuống.

3. Nguyên tắc hoạt động.

Bộ máy nhà nước việt nam nhìn chung hoạt động dựa trên năm nguyên tắc sau.

+ Nguyên Tắc tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.

+ Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của đảng đối với nhà nước.

+ Nguyên tắc tập trung dân chủ.

+ Nguyên tắc bình đẳng đoàn kết, tương trợ giữa các dân tộc.

Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

* Câu hỏi ôn bài:

Câu 1. Anh chị hãy nêu khái niệm, nguồn gốc và bản chất của pháp luật,

Câu 2. Anh chị nêu khái niệm của quy phạm pháp luật, các bộ phận cấu thành của quy phạm pháp luật là gì?

Câu 3. Trách nhiệm pháp lý là gì? Nêu các đặc điểm (Dấu hiệu ) của trách nhiệm pháp lý.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

CHƯƠNG 2: PHÁP LUẬT VÀ PHÁP LUẬT XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

.

1.

Nguồn gốc và bản chất của pháp luật.

a. Nguồn gốc của pháp luật:

Khi nhà nước chưa

ra đời thì chưa có ngay hệ thống pháp luật để quản lý nhà nước người ta sẽ sử dụng các tập quán và tín ngưỡng tôn giáo. Đó chỉ là những quy tắc xử sự do mọi người tự đặt ra, nếu ai không tuân theo thì bị xã hội lên án.

Nguồn gốc ra đời của pháp luật cũng là những nguồn gốc bắt nguồn từ sự ra dời nhà nước.

Bắt nguồn từ việc xuất hiện chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất và quan hệ sản xuất dẫn tới việc phân hóa giàu nghèo và phân chia giai cấp từ đó nhà nước xuất hiện. Nhà nước xuất hiện đòi hỏi phải có pháp luật của nhà nước đó nhằm bảo vệ nhà nước và phát triển xã hội cũng như giải quyết mâu thuẫn nảy sinh trong xã hội của nhà nước đó.

Pháp luật ra đời cùng với việc xã hội có giai cấp và đấu tranh giai cấp.

Pháp luật ra đời nhằm giải quyết các mâu thuẫn phát sinh trong xã hội và giúp nhà nước quản lý xã hội đó bằng pháp luật.

Pháp luật được hình thành bằng hai con đường:

+ Do nhà nước cải cách hoặc thừa nhận các quy phạm xã hội – phong tục, tập quán biến chúng thành pháp luật.

+ Bằng

hoạt động sáng tạo pháp luật của nhà nước thông qua: Ban hành các văn bản pháp luật: Thừa nhận các tiền lệ pháp hoặc án lệ của tòa án.

b. Bản chất của pháp luật.:

- Khái niệm về pháp luật:

Theo quan điểm của Mác thì pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận, và được đảm bảo bắng bộ máy nhà nước nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội theo mục tiêu, định hướng cụ thể.

Từ đó rút ra bản chât của pháp luật là

:

-

tính giai cấp của pháp luật. Pháp luật thể hiện ý chí của giai cấp thống trị

-

Tính xã hội của pháp luật. Pháp luật phải phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ

-

Tính dân tộc của pháp luật. Pháp luật phải phản ánh được những phong tục tập quán, đặc điểm lịch sử, trình độ văn hóa… của dân tộc.

-

Tính mở của pháp luật. Pháp luật phải là hệ thống pháp luật mở, sẵn sang tiếp nhận những thành tựu của nền văn minh, văn hóa pháp lý của nhân loại.

2. Bản chất, vai trò của nhà nước CHXHCNVN.

a.. Bản chất của xã hội chủ nghĩa:

- Pháp luật XHCN thể hiện ý chí của đại đa số quần chúng nhân dân lao động.

- Pháp luật của nhà nước XHCN mang tính hiện đại.

- Pháp luật XHCN được thực hiện chủ yếu trên cơ sở giáo dục và thuyết phục.

b. Vai trò của pháp luật:

* .Đối với sự lãnh đạo của đảng cầm quyền:

- Pháp luật là phương tiện thể chế hóa đường lối chủ trương, chính sách của đảng thành những quy định cụ thể trong nội dung pháp luật.

- Hệ thống chính trị:

+ Đảng cộng sản VN: Lãnh đạo

+ Bộ máy nhà nước: Trung tâm

+ Mặt trận Tổ quốc VN: Cơ sở chính trị

- Đối với nhà nước pháp luật là phương tiện để nhà nước quản lý mọi mặt: Kinh tế - CT - VH- Xã hội.

* . Đối với quyền làm chủ của nhân dân:

Pháp luật được coi là phương tiện, công cụ để thực hiện và bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân.

+ Đối với kinh tế: Pháp luật là phương tiện để nhà nước thực hiện chức năng quản lý kinh tế.

+ Đối văn hóa tư tưởng:

Pháp luật có vai trò giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc

+ Đối với đạo đức: Có tác dụng gìn giữ giá trị đạo đức truyền thống.

+ Vai trò pháp luật trong đấu tranh phòng chống tội phạm, bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

3.

Quy phạm pháp luật.

Khái niệm: Quy phạm pháp luật: Là những

quy tắc xử sự

có tính khuân mẫu, bắt buộc mọi chủ thể phải tuân thủ, được hiển thị bằng hình thức nhất định do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận để điều chỉnh các quan hệ xã hội và được đảm bảo thực hiện bằng cưỡng chế của nhà nước.

a.

Các bộ phận của quy phạm pháp luật:

+ Bộ phận giả định: Là bộ phận của quy phạm pháp luật trong đó nêu lên

những điều kiện hoàn cảnh xảy ra trong đời sống thực tế mà các chủ thể có thể gặp phải.

+ Bộ phận quy định: Là bộ phận quy phạm pháp luật mà trong đó nêu lên cách chủ thể theo nếu rơi vào hoàn cảnh trong điều kiện được giải quyết.

+ Bộ phận chế tài: Là quy phạm pháp luật trong đó nêu lên những biện pháp tác động mà những dữ kiện sẽ áp dụng cho chủ thể nếu không xử sự nêu trong phần quy định

Þ

Một quy phạm pháp luật không nhất thiết phải bao gồm cả ba bộ phận.

b. Các văn bản quy phạm pháp luật.

Khái nhiệm: Văn bản quy phạm pháp luật là văn bản do cơ quan nhà nước ban hành hoặc phối hợp ban hành theo thẩm quyền, trình tự, thủ tục được quy định trong luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật của hội đồng

nhân dân, ủy ban nhân dân trong đó có quy tắc xử sự chung, có hiệu lực bắt buộc chung, được nhà nước đảm bảo thực hiện nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội.

c. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật của nước ta hiện nay:

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật bao gồm:

-

Hiến pháp, luật, nghị quyết của quốc hội.

-

Pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

-

Lệnh, quyết định của chủ tịch nước.

-

Nghị định của chính phủ.

-

Quyết định của thủ tướng chính phủ.

-

Nghị quyết của hội đồng thầm phán Tòa án nhân dan tối cao, Thông tư của chánh án Tòa án nhân dân tối cao.

-

Thông tư của viện kiểm sát nhân dân tối cao.

-

Thông tư của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

-

Quyết định của Tổng Kiểm toán Nhà nước.

-

Nghị quyết lien tịch giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội Hoặc giữa chính phủ với các cơ quan trung ương của tổ chức chính trị - xã hội.

-

Thông tư liên tịch giữa chánh án tòa án nhân dân tối cao với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao: Giữa bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ với chánh án tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao: Giữa các bộ trưởng, thủ trưởng các cơ quan ngang bộ.

-

Văn bản quy phạm pháp luật của hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân.

4.

Quan hệ pháp luật.

a.Khái niệm.

quan hệ pháp luật là hình thức pháp lý của quan hệ xã hội xuất hiện dưới sự tác động điều chỉnh của

quy phạm pháp luật, trong đó các

bên tham gia quan hệ có quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý được pháp luật nghi nhận và được nhà nước bảo đảm thực hiện bằng các biện pháp giáo dục, thuyết phục tổ chức và có thể bằng cả biện pháp cưỡng chế.

b. Đặc điểm của quan hệ pháp luật.

+ Là quan hệ mang tính ý chí.

+ Là một loại quan hệ tư tưởng, quan hệ của kiến trúc thượng tầng.

+ Xuất hiện trên cơ sở quy phạm pháp luật.

+ là quan hệ mà các bên tham gia ( Các chủ thể) quan hệ đó mang những quyền chủ thể và nghĩa vụ pháp lý.

+ Sự thực hiện quan hệ pháp luật được đảm bảo bằng sự cưỡng chế của nhà nước.

+ Có tính xác đinh.

c. Chủ thể của quan hệ pháp luật.

- cá nhân: + cá nhân.

+ Người nước ngoài.

- Tổ chức.

.

Chủ thể của quan hệ pháp luật phải có đủ năng lực về pháp luật và năng lực về hành vi.

d. Khách thể của quan hệ pháp luật.

Là những giá trị vật chất, tinh thần và giá trị xã hội khác mà cá nhân tổ chức mong muốn đạt được nhằm thỏa mãn các lợi ích như cầu của mình khi tham gia vào các quan hệ pháp luật. Khách thể của quan hệ pháp luật có thể là giá trị vật chất cũng như những giá trị phi vật chất.

e. Nội dung của quan hệ pháp luật.

Nội dung bao gồm quyền và nghia vụ trong đó.

-

Quyền chủ thể.

+ Khả năng được hành động trong khuân khổ do quy phạm pháp luật xác định trước.

+ Khả năng yêu cầu bên kia (Chủ thể cùng tham gia quan hệ pháp luật) thực hiện nghĩa vụ của họ.

+ Khả năng yêu cầu các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện sự cưỡng chế cần thiết đối với bên kia để họ thực hiện nghĩa vụ trong trường hợp quyền chủ thể của mình bị bên kia vi phạm.

-

Nghĩa vụ pháp lý.

+ Là sự bắt buộc phải có những xử sự nhất định do quy phạm pháp luật xác định trước.

+ Cách xử sự nhằm thực hiện quyền chủ thể của bên kia. Trong trường hợp cần thiết nhĩa vụ pháp lý sẽ được đảm bảo thực hiện bằng việc cưỡng chế của nhà nước.

5.

Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lý.

a. Vi phạm pháp luật

*. Khái niệm.

- Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật, có lỗi do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện, xâm hại các quan hệ xã hội được pháp luật bảo vệ.

- Các dấu hiệu cơ bản để nhận biết vi phạm pháp luật.

- Dấu hiệu hành vi.

- Dấu hiệu trái pháp luật.

- Dấu hiệu lỗi của chủ thể có hành vi trái pháp luật.

+ Lỗi cố ý:

Cố ý trực tiếp;

Cố ý gián tiếp.

+ Lỗi vô ý:

Cẩu thả;

Quá tự tin.

Dấu hiệu năng lực pháp lý của chủ thể thực hiện hành vi trái pháp luật .

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

*. Các loại vi phạm pháp luật.

- Vi phạm hình sự (Tội phạm): Chủ thể tội phạm chỉ là những cá nhân có năng lực trách nhiệm hình sự.

- Vi phạm hành chính: Chủ thể vi phạm hành chính có thể là những cá nhân cũng có thể là tổ chức.

- Vi phạm dân sự: Là những hành vi trái pháp luật, có lỗi xâm hại tới những quan hệ tài sản, quan hệ nhân thân có liên quan tới tài sản, quan hệ phi tài sản....

- Vi phạm kỷ luật nhà nước: chủ thể vi phạm là những cá nhân cũng có thể là những tập thể.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

b. Trách nhiệm pháp lý:

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

*. Khái niệm:

Là trách nhiệm của các chủ thể vi phạm pháp luật trước nhà nước, thể hiện mối quan hệ đặc biệt giữa nhà nước (thông qua các cơ quan hoặc nhà trức trách có thẩm

quyền) với chủ thể vi phạm pháp luật, được các quy phạm pháp luật xác lập và điều chỉnh.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

*. Các đặc điểm(Dấu hiệu) cơ bản của trách nhiệm pháp lý:

- Trách nhiệm pháp lý chỉ phát sinh khi có sự việc vi phạm pháp luật.

- Trách nhiệm pháp lý luôn được thực hiện trong phạm vi của quan hệ pháp luật giữa hai bên với tính chất là hai chủ thể có quyền và nghĩa vụ nhất định. Một bên là nhà nước và bên kia là người đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

- Trách nhiệm pháp lý được xác định bằng một trình tự đặc biệt bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền mà trình tự đó phải do pháp luật quy định.

- Trách nhiệm pháp lý luôn gắn liền với những biện pháp cưỡng chế nhà nước, truy cứu trách nhiệm pháp lý chính là áp dụng những biện pháp cưỡng chế nhà nước

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

*. Các loại trách nhiệm pháp lý:

- Trách nhiệm hình sự: là loại trách nhiệm pháp lý nghiêm khắc nhất do tòa án áp dụng đối với những người có hành vi phạm tội ( chỉ áp dụng với các chủ thể là cá nhân khi họ phạm tội)

- Trách nhiệm hành chính: Do cơ quan nhà nước hay nhà trức trách có thẩm quyền áp dụng đối với các chủ thể vi phạm hành chính

- Trách nhiệm kỷ luật: Là trách nhiệm do người đứng đầu một tổ chức

áp dụng đối với nhân viên của mình khi họ vi phạm kỷ luật

- Trách nhiệm dân sự là loại trách nhiệm do tòa án áp dụng đối với các chủ thể vi phạm dân sự

- Trách nhiệm vật chất là loại trách nhiệm pháp lý do cơ quan, xí nghiệp áp dụng đối cán bộ, công nhân viên chức...tại cơ quan mình khi họ gây thiệt hại về tài sản

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

*. Truy cứu trách nhiệm pháp lý:

Là một quá trình hoạt động phức tạp và rất khó khăn của các cơ quan nhà nước, các nhà trức trách có thẩm quyền trong việc xem xét, tìm hiểu sự việc bị coi là vi phạm pháp luật để đưa ra quyết định về việc áp dụng các hình thức truy cứu trách nhiệm đối với các hành vi vi phạm đó.

6.

Pháp chế xã hội chủ nghĩa.

a.

KHÁI NIỆM:

PHÁP CHẾ XHCN LÀ MỘT CHẾ ĐỘ ĐẶC BIỆT CỦA ĐỜI SỐNG CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI TRONG ĐÓ TẤT CẢ CÁC CƠ QUAN NN, CÁC TỔ CHỨC KINH TẾ, TỔ CHỨCXÃ HỘI VÀ MỌI CÔNG DÂN ĐỀU PHẢI TÔN TRỌNG VÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT MỘT CÁCH NGHIÊM CHỈNH, TRIỆT ĐỂ VÀ CHÍNH XÁC PHÁP CHẾ XHCN LÀ MỘT CHẾ ĐỘ ĐẶC BIỆT CỦA ĐỜI SỐNG CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI TRONG ĐÓ TẤT CẢ CÁC CƠ QUAN NN, CÁC TỔ CHỨC KINH TẾ, TỔ CHỨCXÃ HỘI VÀ MỌI CÔNG DÂN ĐỀU PHẢI TÔN TRỌNG VÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT MỘT CÁCH NGHIÊM CHỈNH, TRIỆT ĐỂ VÀ CHÍNH XÁC

...

b. Những yêu cầu cơ bản của pháp chế xã hội chủ nghĩa.

- Tôn trọng tính tối cao của Hiến pháp và Luật.

- Bảo đảm tính thống

nhất của pháp chế trên quy mô toàn quốc.

- Các cơ quan xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện và bảo vệ pháp luật phải hoạt động một cách tích cực, chủ động, có hiệu quả.

- Không tách rời công tác pháp chế với văn hóa.

c. Vấn đề tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa.

- Tăng cường sự lãnh đạo của đảng đối với pháp chế.

- Đẩy mạnh công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa.

- Tăng cường công tác tổ chức thực hiện pháp luật.

- Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm pháp luật.

7. Hệ thống pháp luật

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

a. Khái niệm:

Là tổng thể các quy phạm pháp luật, có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, được sắp xếp thành các chế định pháp luật, các ngành luật và được thể hiện trong các văn bản quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành theo trình tự, thủ tục và hình thức nhất định.

*. Hình thức pháp luật phản ánh:

- Cấu trúc bên trong (Hệ thống cấu trúc của pháp luật).

- Hình thức biểu hiện bên ngoài (hệ thống văn bản quy phạm pháp luật)

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

b

. Hệ thống các ngành luật:

- Các ngành luật: Là tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh một loại quan hệ xã hội có cùng tính chất thuộc một lĩnh vực nhất định của đời sống xã hội.

Mỗi ngành luật có đối tượng, phương pháp, tính chất, đặc điểm riêng khác với đối tượng điều chỉnh của ngành luật khác.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

*.

Một số ngành luật ở nước ta hiện nay.

+ Luật nhà nước (Luật Hiến pháp);

+ Luật Hành chính;

+ Luật Dân sự;

+ Luật Hôn nhân và gia đình;

+ Luật Kinh tế, Luật Thương mại, Luật Tố tụng Hình sự, Tố tụng Dân sự.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

c

. Quy phạm pháp luật: Là quy tắc xử sự do nhà nước đặt ra thừa nhận hay không thừa nhận để điều chỉnh các quan hệ xã hội và được đảm bảo thực hiện bằng cưỡng chế của nhà nước.

*.

Các bộ phận của quy phạm pháp luật:

+ Bộ phận giả định: Là bộ phận của quy phạm pháp luật trong đó nêu lên

những điều kiện hoàn cảnh xảy ra trong đời sống thực tế mà các chủ thể có thể gặp phải.

+ Bộ phận quy định: Là bộ phận quy phạm pháp luật mà trong đó nêu lên cách chủ thể theo nếu rơi vào hoàn cảnh trong điều kiện được giải quyết.

+ Bộ phận chế tài: Là quy phạm pháp luật trong đó nêu lên những biện pháp tác động mà những dữ kiện sẽ áp dụng cho chủ thể nếu không xử sự nêu trong phần quy định

Þ

Một quy phạm pháp luật không nhất thiết phải bao gồm cả ba bộ phận.

*. Chế định pháp luật: Là tập hợp từ hai quy phạm pháp luật trở lên điều chỉnh các quan hệ xã hội có liên hệ mật thiết với nhau.

·

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

Câu

hỏi ôn bài:

Câu 1. Thế nào là luật nhà nước? đối tượng và phương pháp điều chỉnh của luật nhà nước?

Câu 2. Hãy nêu một số nội dung cơ bản của luật nhà nước.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

CHƯƠNG 3. LUẬT NHÀ NƯỚC.

1.

Khái niệm:

Là một ngành luật độc lập trong hệ thống pháp luật gồm tổng thể các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội cơ bản và quan trọng.

a.

Đối tượng điều chỉnh.

Đối tượng điều chỉnh rộng, bao gồn các lĩnh vực của đời sống nhà nước và xã hội, kinh tế - trính trị, các mối quan hệ xã hội cơ bản nhất, quan trong nhất.

b.phương pháp điều chỉnh.

- Phương pháp cho phép như luật kinh tế.

- Phương pháp bắt buộc.

- Phương pháp cấm.

c. nguồn của luật nhà nước.

Hiến pháp là nguồn cơ bản nhất tạo nên luật nhà nước. Đó là đạo luật có hiệu lực pháp lý cao nhất do quốc hội ban hành quy định cách thức tổ chức nhà nước

và mối quan hệ nhà nước và công dân.

Dưới hiến pháp nguồn của luật nhà nước bao gồm nhiều đạo luật khác nhau như: Luật tổ chức chính phủ, Luật tổ chức quốc hội, Luật tổ chức toàn án nhân dân, Luật tổ chức Viện kiểm sát, Luật tổ chức hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân.

2.

Một số nôi dung cơ bản của Luật nhà nước.

a. Chế độ chính trị: ( Điều 1 – Điều 14 pháp 1992)

Xác định những nguyên tắc cơ bản của tổ chức quyền lực chính trị của nhà nước xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Quy định đường lối rộng mở của nhà nước, theo đó nhà nước ta thực hiện một số chính sách hòa bình hữu nghị, mở rộng giao lưu, hợp tác với tất cả các nước trên thế giới.

b. Chế độ kinh tế: ( Điều 15 – Điều 29 pháp 1992)

- Sở hữu toàn dân (sở hữu nhà nước).

- Sở hữu tập thể.

- Sở hữu tư nhân.

c

. Chính sách văn hóa, giáo dục, khoa học công nghệ:

- Chính sách phát triển văn hóa.

- Chính sách giáo dục- Giáo dục là quốc sách hàng đầu.

- Chính sách khoa học- công nghệ.

d. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Các quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân được ghi nhận trong hiến pháp 1992 là:

- Quyền về chính trị.

- Quyền về kinh tế văn hóa,xã hội.

- Quyền về tự do dân chủ và tự do hóa cá nhân.

- Các nghĩa vụ cơ bản của công dân bao gồm: công dân phải có nghĩ vụ bảo vệ tổ quốc, tôn trọng pháp luật, hiến pháp và đóng thuế.

<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">

CHƯƠNG 4. LUẬT HÀNH CHÍNH.

1.

Khái niệm.

Luật hành chính bao gồm tổng thể các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình tổ chức và thực hiện hoạt động chấp hành và điều hành của các cơ quan nhà nước.

*. Đối tượng điều chỉnh:

- Mối quan hệ trong các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoạt đông chấp hành, điều hành trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.

- quan hệ pháp sinh trong quá trình các cơ quan nhà nước xây dựng và củng cố chế độ công tác nội bộ.

- Quan hệ phát sinh giữa cơ quan nhà nước với các tổ chức xã hội khác.

- Quan hệ của cơ quan hành chính nhà nước với công dân.

*. Phương pháp điều:

Là phương pháp điều chỉnh mệnh lệnh đơn phương và bắt buộc phục tùng.

b. Quan hệ pháp luật hành chính.

*. Khái niệm:

Quan hệ hành chính là hình thức pháp lý của quan hệ xã hội xuất hiện dưới tác động điều chỉnh.

*. Đặc điểm của quan hệ pháp luật hành chính:

-

Có sự không bình đẳng về địa vị pháp lý của các chủ thể tham gia quan hệ.

- Chủ thể bị quản lý phải gánh chịu trách nhiệm trước nhà nước, phần lớn các tranh chấp hành chính phát sinh đều được giải quyết theo thủ tục hành chính.

- Chủ thể của quan hệ hành chính:

+ Chủ thể quản lý là nhà nước.

+ Chủ thể bị quản lý là cá nhân.

c. Quản lý hành chính nhà nước.

*. Hình thức quản lý hành chính nhà nước:

Là sự biểu hiện ra bên ngoài của những hoạt động quản lý trong những trường hợp cụ thể, hình thức quản lý hành chính nhà nước là biểu hiện có tính tổ chức – pháp lý của những hoạt động cụ thể cùng loại của chủ thể quản lý hành chính nhà nước nhằm hoàn thành các nhiệm vụ đặt ra.

Có năm hình thức.

- Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

- Ban hành các văn bản áp dụng.

- Thực hiện các tính.

- Áp dụng những biện pháp tổ chức trực tiếp.

- Thực hiện những tác động về nghiệp vụ - kỹ thuật.

*. Phương pháp quản lý hành chính nhà nước:

Có hai phương pháp quản lý hành chính:

- Phương pháp thuyết phục và cưỡng chế.

- Phương pháp hành chính và kinh tế.

2. vi phạm hành chính và xử lý vi phạm hành chính.

a. Khái niệm:

Là những hành vi trái pháp luật do các cá nhân, tổ chức thực hiện một cách cố ý hay vô ý vi phạm tới các quy tắc quản lý của nhà nước mà không phải là tội phạm và theo quy định của pháp luật phải bị sử phạt hành chính.

b. Dấu hiệu vi phạm hành chính:

- Hành vi trái pháp luật hành chính.

- Có lỗi.

- Chủ thể vi phạm hành chính cũng có thể là cá nhân hay tổ chức.

- Chủ thể phải có năng lực trách nhiệm hành chính.

c. Đặc điểm vi phạm hành chính:

- Vi phạm hành chính xảy ra trong nhiều lĩnh vực: An toàn giao thông ...

-

Vi phạm hành chính có mức độ nguy hiểm thâp hơn so với vi phạm hình sự.

- Chủ thể cụ thể là cá nhân hay tổ chức.

3. Xử lý vi phạm hành chính<strong style="mso-bidi-font-weight: normal;">.

a. Các hình thức xử lý vi phạm hành chính (Giảng SGK).

b. Nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính: Mọi vi phạm hành chính phải được phát hiện kịp thời,xử lý công minh theo đúng quy định của pháp luật

- Nguyên tắc pháp chế.

- Nguyên tắc công bằng, bình đẳng trong xử lý vi phạm.

c. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính:

Chủ yếu là cơ quan hành chính nhà nước các cấp và các cá nhân có thẩm quyền được quy định trong luật hành chính.

d. Các biện pháp xử lý vi phạm hành chính khác

- Giáo dục tại địa phương.

- Đưa vào trường giáo dưỡng.

- Đưa vào cơ sở giáo dục,cơ sở chữa bệnh.

- Quản chế hành chính.

·