Cau 39: mo ta cac loai phan xa tuy, cho vi du minh hoa va UDLS

1. phan xa cang co: co tac dung lam co co khi co bi gi•n ra

VD: go bua pxa vao gan co tu dau dui gay pxa co co nay nen cang chan dang gap se duoi ra

UD: co gap va co duoi deu co pxa nay -> ud rat thg quy trong tham kham thg quy (pxa dau goi, pxa duoi)

*) receptor cua pxa cang co la suot co. so lg suot trong moi co phu thuoc vao tung laoi co, nhung co thuc hien dong tac tinh te, chinh xac co nhieu suot hon la cac co chi dung de duy tri tu the

- cac soi co noi suot: soi noi suot la cac soi co van rat manh, phan giua co rat it or ko co xo actin va xo myosin nen 2 dau soi moi co knang co rut. Co 2 loai soi chinh la soi co tui nhan va soi co chuoi nhan. chieu dai cua suot thay doi theo chieu dai cua co

- TK o suot: co 2 laoi soi cam giac xuat phat tu xuat TK co

+ loai I: soi so cap la 1 soi to co cac nhanh toi tat ca moi soI co noi suot o gan trung tam

+ loai II: soi thu cap, nho hon, tan cung o 2 dau cac soi co chuoi nhan. phan nhan cam giac cua suot nam o gan trung tam suot.

Soi vd dI toi suot la soi gama

*) cung pxa cang co: khi ca khoi co bi keo dai or khi 2 dau cua soi noi suot co la se kcik thick fan trung tam cua suot. Xung dong dI theo soi Ia vao tuy song qua re sau toi kick thick noron anpha, roi xung dong tu noron anpha dI theo re truoc toi co van tg ung, gay co co. canh noron anpha co TB renshaw, TB nay nhan tin hieu tu noron anpha toi kick thick va khi hung phan la quay lai uc che noron anpha. Noron anpha cang hung phan manh thi su uc che cua TB Renshaw len no cang manh. day la co che dhoa tai cho hd of noron anpha. Nhu vay, co van bi keo dai ra 1 cach dot ngot se gay pxa co de ngan ko cho no bi dai them khi co d• dat den 1 do dai moi thi pxa cang co cham dut. Khi co bi ngan lai dot ngot thi cac htg xay ra htoan ngc lai

- cung pxa cang co la cung pxa don synap nen dap ung cham dut ngay va ko co htg lan toa

*) vai tro cua noron gama

Nuu he vd gama tang kick thick len soi noi suot lam co soI noi suot se lam tang tinh chiu kick thick cua suot va do do lam pxa cang co manh len, dong tac dc mem mai va ltuc. Ngc lai neu he gama giam kick thick len soi noi suot thi pxa cang co se bi giam, cac dong tac dc thuc hien rat nhanh

*) y nghia cua pxa cang co: trong khi dong tac tuy y dang dc thuc hien, soi Ia tu cac suot luon thong bao cho cac trung tam vd nhung thay doi ve chieu dai cua co va tac dong them len noron vd anpha. Nho co pxa cang co, cac dong tac dc mem mai va lien tuc chu ko run ray, giat cuc va co the duy tri dc vtri, tu the cua chi khi mang 1 vat nang

2. phan xa gan: giua cac soi gan cua co co thu cam cua bo golgi. Trung binh co tu 10 - 15 soi gan dc noi voi 1 thu cam the golgi. Khi co co thi cac thu cam the golgi o gan cua co do bi kick thick, xung dong dc truyen theo cac soi A anpha co toc do nhanh ve tuy. Cho biet suc cang cua co va gay pxa uc che co co ngan ko cho co cang qua muc.

- cung nhu suot co, thu cam the golgi thong bao thuong cuyen cho cac trung tam vd cao hon ve nhung thay doi tuc thoi do cang o cac co khi dang thuc hien dong tac

ud: cac thong tin tu 2 bo phan nay dc truyen theo bo tuy - tieu n•o sau len tieu n•o voi toc do khoang 120m/s. pxa nay co t/d phan bo dong deu luc co giua cac nhom soi co. soi nao d• co manh thi bi uc che, soi noa co yeu thi bi kick thick -> suc taI dc phan bo dong deu cho cac soi, tranh dc 1 so soi phaI chiu taI qua muc dan den bi ton thuong

- phan xa gan cung mang tinh chat tiet doan tuc la moi dot tuy la trung tam cua pxa gan o 1 vung nhat dinh cua co the

3. pxa rut lui:

Khi 1 vung da cua chi bi kick thick, nhat la bi dau thi gay pxa lam gap chi do lai. neu kcik thck dau o cac noI khac thi gay pxa lam noI do roi xa kick thick do dgla pxa gap. Cung co the goi pxa nay la px da do kick thick gay px t/d vao receptor dau o da.

- recepto cua cam giac dau la cxac dau tu do cua soi TK A gam va C. vao toi tuy, soi cam giac tiep xuc voi nhieu noron trung gian roi moi toi noron vd. cung px ngan nhat cung co tu 3 -5 noron

- pxa rut lui xh vai phan nghin giay sau khi cac receptor dau bi kcik thick

- pxa rut lui co dac diem:

+ co thoi gian tiem tang dai do cac soi dan truyen nho, toc do dan truyen cham va co nhieu synap

+ van con dap ung khi ko con txuc voi tac nhan kick thick nho cac duong sung va cac cung lap lai kick thick

+ co doi lap cung ben bi uc che, qua cac noron trung gian, noron anpha chi phoi co doi lap bi uc che

+ dap ung dinh hinh nho px duoi cheo: chi bi kick thick gap lai con chi doi dien lai duoi ra

+ neu kcik thick nhe thi chi phan bi kick thick dao ung

4. pxa duoi cheo: khoang 0,2 - 0,5s sau khi kthick d• gay ra pxa gap 1 chi thi chi ben kia duoi ra. do la pxa duoi cheo, co t/d phoi hop vd cua cac chi de dua co the ra xa cac tac nhan gay dau. So di co pxa nay vi cac xung dong toi tuy song bat cheo ca sang ben kia va gay ra cac dap ung hoan toan traI ngc voi ben co dap ung gap. Cung pxa nay co nhieu noron trung gian

5. pxa da: xh khi g•I tren da 1 so noI (dabung, da biu) gay co co o gan or o duoi cho do. Cung pxa co 3 noron, noron trung gian nam trong bo tuy - doi thi trc nen khi bo nay bi dut thi pxa da mat

- kthick co hoc hay dien gay dc pxa, nhung 1 kthick don doc du manh cung ko gay dc pxa, ngc lai kthick pxa yeu nhung lap lai lai gay dc pxa theo quy luat cong kick thick.

- trung tam pxa co vtri nhat dinh tuy theo vung da