Chúng ta đã thấy sự biến dạng ngăn cản không cho chúng ta hiểu đượcgiấc mơ chính là kết quả của sự kiểm duyệt đối với những ham muốn vôthức, hay không thể chấp nhận được. Nhưng chúng ta không khẳng địnhrằng sự kiểm duyệt là yếu tố duy nhất phát sinh ra sự biến dạng này vàngoài sự kiểm duyệt ra còn có những yếu tố khác. Điều này đúng đến nỗidù cho sự kiểm duyệt có bị gạt bỏ hoàn toàn đi chăng nữa thì không phảivì như thế mà chúng ta sẽ dễ dàng hiểu giấc mơ hơn, và giấc mơ rõ ràngkhông phải vì thế mà trùng hợp với giấc mơ tiềm tàng. 

Chúng ta đã tìm ra được những yếu tố khác này nhờ có một lỗ hổng trongkỹ thuật của chúng ta. Tôi đã đồng ý với các bạn là ở một vài giấc mơ đãđược phân tích có khi những yếu tố đặc biệt của giấc mơ không gợi chongười nằm mơ một ý tưởng gì cả. Tất nhiên sự kiện này ít xảy ra hơnngười ta thường khẳng định và trong nhiều trường hợp nhờ sự kiên nhẫnngười ta đã làm cho nhiều ý kiến phải xuất hiện. Nhưng vẫn có nhiềutrường hợp người ta không tìm thấy có sự liên tưởng và khi gợi ra sự liêntưởng thì kết quả mong đợi lại không có gì cả. Khi sự việc này xảy ratrong một lần trị bệnh bằng phân tâm học nó trở nên quan trọng đặc biệt,nhưng ở đây chúng ta chưa nói đến tầm quan trọng này vội. Sự kiện đóxảy ra khi chúng ta giải thích những giấc mơ của chính chúng ta hay củanhững người bình thường khác. Trong trường hợp này, sau khi thấy rõràng dù có kiên nhẫn hơn cũng chẳng đi đến đâu, chúng ta lại tìm ra rằngsự kiện mà chúng ta không muốn đó lại xuất hiện điều hoà đối với mộtvài yếu tố nhất định trong giấc mơ, và đó không phải là sự bất thường màlà những sự việc phụ thuộc vào một luật định.

Đứng trước những sự kiện này chúng ta muốn tự mình giải thích nhữngyếu tố thầm lặng của giấc mơ, dùng những phương tiện riêng của mình đểtìm hiểu. Mỗi khi giải thích như thế thì người ta có cảm tưởng đạt đượcmột vài kết quả mỹ mãn, còn nếu không làm như thế thì giấc mơ sẽ chẳngcó nghĩa gì. Khi áp dụng phương pháp này càng ngày càng nhiều vàonhiều trường hợp hơn, chúng ta sẽ đi đến nhiều kết quả chắc chắn hơn.

Sự trình bày của tôi có vẻ như sơ sài nhưng sự sơ sài này thường đượcdùng trong ngành giáo dục để đơn giản hoá vấn đề.Làm như vừa nói, chúng ta có thể giải thích các giấc mơ một cách thoảđáng giống như những cuốn sách đoán mộng rất thịnh hành trong dângian. Tôi tin rằng các bạn chưa quên việc chúng ta chưa hề đạt được kếtquả cụ thể nào trong việc tìm hiểu những yếu tố bất biến trong giấc mơbằng kỹ thuật liên tưởng.

Các bạn sẽ cho rằng phương pháp này có vẻ không chắc chắn, có nhiềuđiều đáng bài bác hơn là phương pháp dành cho những ý tưởng được tựdo xuất hiện. Nhưng đến đây ta thấy có thêm một chi tiết khác. Sau khitập hợp được nhiều sự giải thích những yếu tố bất biến trong giấc mơ nhưthế bằng các cuộc thí nghiệm liên tục, đột nhiên ta thấy chúng ta có thểđạt được những kết quả giống như thế bằng cách chỉ dựa trên những điềumình biết và không cần dùng đến những điều mà người nằm mơ đã nhớlại, chúng ta cũng có thể hiểu chúng được. Do đâu mà chúng ta biết đượcnhư thế? 

Chúng ta gọi sự liên quan giữa yếu tố của giấc mơ và sự giải thích nóbằng cái tên là liên quan tượng trưng vì yếu tố này chỉ tượng trưng chomột ý tưởng vô thức trong giấc mơ. Trước đây, khi xét đến các liên quangiữa những yếu tố của giấc mơ và bản thể của chúng, tôi đã trình bày rằngyếu tố này chẳng khác gì một phần đối với toàn thể, rằng ý tưởng đó cũngcó thể là một sự ám chỉ đến bản thể hay là một sự biểu thị của bản thể.Ngoài ba loại liên quan như thế còn một loại liên quan thứ tư nữa. Đó làliên quan tượng trưng. Trước khi trình bày những nhận xét tượng trưngnày chúng ta hãy nói đến những vấn đề đã được đem tranh luận thú vịquanh vấn đề đó. Tính cách tượng trưng sẽ là vấn đề đáng chú ý nhấttrong thuyết về giấc mơ.

Ta nên nói ngay rằng trong một vài phương diện những ký hiệu tượngtrưng đã thực hiện được lý tưởng cũ kỹ của quần chúng trong việc giảithích giấc mơ và kỹ thuật của chúng ta đã đưa chúng ta đi rất xa lý tưởngđó. 

Những ký hiệu tượng trưng này giúp cho ta, là trong một vài trường hợp,giải thích giấc mơ mà không cần hỏi gì người nằm mơ cả, vả lại chínhngười này cũng chẳng thêm được gì vào trong ký hiệu đó. Khi biết đượcnhững ký hiệu tượng trưng thường dùng này, biết rõ cá tính, và đời sốngcủa người nằm mơ và những tình cảm phát sinh ra giấc mơ, chúng tacũng có thể giải thích giấc mơ chẳng khó khăn gì như mở một cuốn sáchra xem. Một công trình tuyệt diệu như vậy quả thật là một khích lệ lớn lao cho người giải thích và cũng như cho người nằm mơ, tránh cho người taviệc khó chịu là phải hỏi han lôi thôi người nằm mơ. Nhưng bạn đừngcho rằng công việc đó dễ dàng. Chúng ta phải đạt được cái công trìnhtuyệt diệu này. Kỹ thuật đặt căn bản trên sự tượng trưng không thể thaythế kỹ thuật dựa trên căn bản của sự liên tưởng và không thể so sánh vớinó được. Trái lại, kỹ thuật này chỉ bổ túc kỹ thuật trước và hiến cho nónhững dữ kiện dùng được. Về việc hiểu rõ tình trạng tinh thần của ngườinằm mơ, các bạn nên biết rằng những giấc mơ mình phải giải thích khôngphải là của những người mà các bạn biết rõ, thường thường bạn khôngđược biết những sự việc gì trong ngày đã phát sinh ra giấc mơ, các bạnchỉ biết về đời sống tinh thần của người nằm mơ qua những ý tưởng vànhững điều nhớ lại của người nằm mơ thôi.

Thực là một điều lạ lùng khi thấy quan niệm về tính cách tượng trưng củagiấc mơ liên quan giữa giấc mơ và sự vô thức lại gặp những sự chống đốirất ghê gớm. Ngay cả những người biết suy nghĩ và hiểu biết không cóđiều gì để bài bác môn phân tâm học cũng không chịu đi theo con đườngđó. Thái độ này càng tỏ ra kỳ lạ khi tính cách tượng trưng đâu có phải làmột đặc tính riêng của giấc mơ mới có và sự tìm ra tính cách không phảilà công trình của môn phân tâm học, trong khi chính môn này cũng đã tìmra được nhiều điều khác nổi tiếng hơn. Cha đẻ của tính cách tượng trưngtrong các giấc mơ chính là nhà triết học K. A. Scherner (1861). Môn phântâm học khẳng định ý kiến của Scherner và cũng làm cho ý kiến này bịthay đổi sâu rộng.

Và bây giờ các bạn muốn biết một vài điều về tính cách tượng trưng, biếtmột vài trường hợp. Tôi sẵn sàng hiến các bạn điều đó nhưng cũng cầnnói trước rằng chúng ta chưa hiểu được hoàn toàn hiện tượng này như ýmuốn. 

Đặc tính của sự tượng trưng nằm trong một sự so sánh. Nhưng một sosánh thôi không đủ. Chắc cũng còn phải có một vài điều kiện nào khácnữa nhưng những điều kiện nào thì hiện nay chúng ta chưa biết. Nhữngcái gì có thể so sánh được với một vật gì hay một sự diễn biến nào tronggiấc mơ lại không tượng trưng cho vật đó hay sự diễn biến đó. Ngoài ra,giấc mơ lại chỉ chọn để tượng trưng cho mình một vài yếu tố nằm trongcác ý tưởng tiềm tàng trong giấc mơ thôi. Vì thế tính cách tượng trưng bịgiới hạn ở mọi mặt. Khái niệm về sự tượng trưng cũng chưa được rõ ràng,khái niệm này thường hay bị lầm lẫn với khái niệm về sự thay thế, biểudiễn, có khi lại tiến gần đến sự ám chỉ nữa. Trong nhiều sự tượng trưng, sự so sánh rõ ràng được dùng làm nền tảng. Nhưng trong nhiều trườnghợp, chúng ta lại tự hỏi nền móng của sự so sánh đó nằm ở chỗ nào? Sựsuy nghĩ kỹ may ra chúng ta tìm được chăng? Vả lại nếu sự tượng trưnglà một sự so sánh thì thực là một sự lạ khi sự liên tưởng lại không giúp tatìm ra sự so sánh đó, khi chính người nằm mơ cũng không biết nó nằm ởđâu, tuy có dùng đến nó nhưng chẳng biết mô tê gì cả. Điều đặc biệt làngay cả khi người ta chỉ cho người nằm mơ rõ sự so sánh đó, anh ta cũngchẳng chịu công nhận. Các bạn hẳn đã thấy là liên quan tượng trưng làmột sự so sánh thuộc loại đặc biệt mà chúng ta không biết gì hết. Có thểlà sau này chúng ta sẽ được biết một vài điều chăng.

Những đối tượng được hình dung tượng trưng trong giấc mơ rất ít. Đó làthân thể người ta, anh em, bè bạn, cha con, sự sinh, sự tử, sự trần truồnghay một vài sự gì nữa. Chính căn nhà là sự biểu thị duy nhất điển hình,nghĩa là điều hoà trong con người. Sự kiện này đã được Scherner côngnhận là có tầm quan trọng hàng đầu nhưng chúng ta cho rằng ông đã lầm.Nhiều khi trong giấc mơ, mình thường thấy mình tụt từ trên cao xuống ởđằng trước mặt nhà và có cảm giác khi thì sung sướng khi thì lo âu.Những căn nhà có những bức tường trơn tuột nhẵn nhụi là hình dung chonhững người đàn ông còn những căn nhà sần sùi, có bao lơn khiến chongười ta có chỗ bấu víu thường hình dung cho đàn bà. Cha mẹ thườngtượng trưng cho đức vua và hoàng hậu hay những nhân vật quan trọng:chính vì thế mà những giấc mơ trong đó có hình cha mẹ thường diễn ratrong bầu không khí hiếu thảo. Những giấc mơ, trong đó những ngườianh em, chị em hay những đứa bé con thường được tượng trưng bằngnhững con vật nhỏ, những con rệp bớt âu yếm hơn. Sự sinh đẻ gần nhưbao giờ cũng được hình dung bằng những động tác trong đó bao giờ nướccũng là yếu tố chính người ta nằm mơ thấy mình đang ngã xuống sônghay từ dưới nước đi lên, cứu một người ở dưới nước đưa lên hay đượcngười ta cứu, nghĩa là giữa người này và người nằm mơ có cả những dâyliên lạc về tình mẫu tử. Sự sắp chết đến nơi được hình dung bằng mộtcuộc đời ra đi, một chuyến du hành bằng xe lửa, cái chết được hình dungbằng một vài điểm xấu, ghê sợ. Sự trần truồng được tượng trưng bằngquần áo, những bộ đồng phục. Các bạn thấy là chúng ta ở giữa hai loạibiểu thị: một đằng là sự tượng trưng một đằng là những sự ám chỉ. 

Trong nhiều sự tượng trưng, sự so sánh rõ ràng được dùng làm nền tảng.Nhưng trong nhiều trường hợp chúng ta lại tự hỏi nền móng của sự sosánh đó nằm ở chỗ nào? Sự suy nghĩ kỹ may ra chúng ta tìm được chăng.Vả lại nếu sự tượng trưng là một sự so sánh thì thực là một sự lạ khi sựliên tưởng lại không giúp ta tìm ra sự so sánh đó, khi chính người nằmmơ cũng không biết nó nằm ở đâu, tuy có dùng đến nó mà chẳng biết môtê gì cả. Điều đặc biệt là ngay cả khi người ta chỉ cho người người nằmmơ rõ sự so sánh đó, anh ta cũng chẳng chịu công nhận. Các bạn hẳn đãthấy là liên quan tượng trưng là một sự so sánh thuộc loại đặc biệt màchúng ta không biết gì hết. Có thể là sau này chúng ta sẽ biết được mộtvài điều chăng.

Ra khỏi sự liệt kê ngắn ngủi kể trên, chúng ta bước vào một môi trườngtrong đó những đối tượng và nội dung được hình dung bằng một sự tượngtrưng dồi dào, có thiên hình vạn trạng. Đó là môi trường của đời sống tìnhdục, của cơ quan sinh dục, của những hành vi giao cấu. Phần lớn nhữngký hiệu tượng trưng trong giấc mơ là những ký hiệu tình dục. Nhưng ởđây chúng ta đứng trước một sự khác biệt kỳ lạ. Trong khi nội dung thìrất ít, những ký hiệu để chỉ những nội dung đó thì rất nhiều, thành ra mỗiđối tượng đều được tượng trưng bằng rất nhiều ký hiệu mà ký hiệu nàocũng có giá trị như nhau. Nhưng trong khi giải thích, người ta thường gặpnhững sự ngạc nhiên khó chịu. Trái với những hoạt động của các giấc mơthường có thiên hình vạn trạng, sự giải thích các ký hiệu tượng trưng đềuchán nản không thể tả. Đó là sự kiện làm mọi người bực mình nhưng làmsao được bây giờ?

Vì đây là lần đầu tiên chúng ta nói đến nội dung của đời sống tình dục, tôiphải nói cho bạn nghe rõ tôi muốn nói đến vấn đề đó theo cách nào. Mônphân tâm học không có lý do gì để nói một cách úp mở, hay chỉ nói đếnbằng những sự ám chỉ. Môn này không xấu hổ khi xét vấn đề quan trọngđó, thấy rằng việc gọi sự việc bằng chính tên của chúng là phương sáchhay nhất để tránh những ý tưởng xấu xa. Việc có mặt trong cử toạ đạidiện của cả hai phái nam nữ cũng chẳng thay đổi gì. Nếu chúng ta khôngcó một khoa học dành riêng cho các ông hoàng bà chúa thì chúng ta cũngkhông có khoa học nào dành riêng cho các cô gái ngây thơ và các bà hiệndiện trong những buổi học này, chứng tỏ rằng họ muốn được đối xửngang hàng với các ông, ít nhất là cũng về phương diện khoa học.

Vậy giấc mơ về cơ quan sinh dục của đàn ông có nhiều sự biểu thị có tínhcách tượng trưng trong khi đó cái gì có tính cách chung dùng để so sánhthường hiện ra rõ ràng. Cơ quan này thường được tượng trưng bằng consố 3. Phần chính trong cơ quan sinh dục này, cái dương vật thường đượccả hai phái nam nữ chú ý đến một cách thích thú, được tượng trưng bằngnhững đồ vật có hình thức giống như nó: cái gậy, cái ô, thân cây, cây cối.., rồi đến những đồ vật có thể đi sâu vào một vật nào khác gây ratrong đó những vết thương: khí giới nhọn đủ loại: như dao, dao găm, lưỡidao, gươm giáo, hay súng, nhất là súng lục rất giống cái dương vật nhất.Trong những cơn ác mộng của các cô gái, họ thường nằm mơ người đànông cầm dao hoặc là súng lục đuổi theo. Có thể đó là trường hợp hay xảyra nhất về tính cách tượng trưng của các giấc mơ, và giải thích những giấcmơ đó chẳng có gì là khó. Sự hình dung dương vật bằng những đồ vậtphun ra một thứ nước cũng dễ hiểu chẳng kém: vòi nước, bình nước, suốinước vọt ra ngoài, hay bằng những đồ vật có kéo dài ra như những cáiđèn, cái bút chì... rồi những cái bút, những cái giũa móng tay, những cáibúa cũng đều được dùng tượng trưng cho dương vật, điều này cũng chẳngcó gì khó hiểu.

Việc dương vật có thể cương cứng lên được, không chịu ảnh hưởng củatrọng lực được tượng trưng bằng những trái banh khinh khí, những máybay, những khinh khí cầu Zeppenlin. Những giấc mơ cũng dùng mộtphương sách đầy ý nghĩa để tượng trưng cho sự cương cứng của dươngvật. Giấc mơ cho dương vật như cái gì cần thiết nhất trong con người vàlàm cho con người bay được lên cao. Các bạn đừng ngạc nhiên nếu tôinói rằng những giấc mơ mà ai cũng biết, những giấc mơ thực đẹp đẽtrong đó sự bay lên đóng một vai trò vô cùng quan trọng, phải được giảithích như do sự khuynh hướng của cơ quan sinh dục, hiện tượng của sựcương cứng dương vật. Trong số những nhà phân tâm học có P. Federnđã dựa vào những bằng chứng không thể phủ nhận được để chứng minhđiều đó, và ngay cả một nhà thí nghiệm danh tiếng không liên can gì đếnphân tâm học cũng đi đến kết luận tương tự bằng cách đặt chân tay ngườichủ theo một chiều hướng đặc biệt để gây ra những giấc mơ (ông MauryVold). Các bạn sẽ cãi lại rằng chính những người đàn bà cũng nằm mơthấy mình bay lên. Các bạn hãy nhớ lại rằng giấc mơ thường được mô tảlại sự thực hiện những điều mà mình muốn làm trong ngày và khôngthiếu gì đàn bà muốn trở thành đàn ông dù lòng ham muốn này có ý thứchay không. Những bạn nào đã được học môn giải phẫu học sẽ không ngạcnhiên khi thấy người đàn bà cũng muốn thực hiện lòng dục của mìnhbằng những cảm giác chẳng khác gì cảm giác của đàn ông. Trong cơ quansinh dục của đàn bà cũng có một cơ quan cũng cương cứng được lên nhưdương vật và trong thời thơ ấu cũng như trong tuổi dậy thì trước khi giaohợp cũng giữ vai trò chẳng khác gì dương vật.

Trong những ký hiệu tượng trưng cho dương vật khó hiểu hơn chúng tathấy có những loại bò sát và loài cá, nhất là con rắn. Tại sao cái mũ và cáiáo tơi cũng dùng trong công việc tượng trưng đó? Thực không thể dễđoán chút nào nhưng quả là sự tượng trưng đó phải có ý nghĩa. Ngoài rangười ta tự hỏi việc dùng chân tay thay thế cho dương vật có ý nghĩatượng trưng nào không? Tôi tin rằng khi xét toàn thể giấc mơ, xét đếnnhững cơ quan sinh dục của người đàn bà, chúng ta phải nhận thức ýnghĩa đó.

Cơ quan sinh dục của người đàn bà được tượng trưng bằng những vật gìgiống như một cái lỗ có khả năng chứa được một vật khác như: mỏ, hố,hốc đá, chai lọ, hộp, rương, túi.. Tàu thủy cũng thế. Một vài ký hiệu khácnhư: lò, tủ, phòng tượng trưng cho tử cung hơn là cho cơ quan chính thức.Ký hiệu phòng cũng gắn liền với các nhà, cửa, cổng tượng trưng cho cửamình. Một vài vật khác cũng có ý nghĩa tượng trưng như gỗ, giấy, bàn,sách vở. Về loài vật thì những con sên, con sò cũng tượng trưng cho cơquan sinh dục của phụ nữ. Cũng tượng trưng cho cơ quan này là cái mồm,những toà nhà, hay những nhà thờ, nhà nguyện. Các bạn hẳn đã thấy rằngkhông phải là những sự tượng trưng nào cũng đều dễ hiểu cả. 

Đôi vú cũng phải được coi như cơ quan tình dục, cũng như một vài cơquan khác trong người đàn bà được tượng trưng bằng những trái đào, tráitáo, hoa quả. Lông ở bộ phận sinh dục đàn ông cũng như đàn bà đượctượng trưng bằng những khu rừng rậm, bụi rậm. Cách cấu tạo phức tạpcủa cơ quan tình dục đàn bà thường được tượng trưng bằng một phongcảnh có đủ tảng đá, khu rừng, mây nước. Cơ quan của đàn ông đượctượng trưng bằng đủ các thứ máy móc khó tả.

Một sự tượng trưng khác cho cơ quan tình dục của đàn bà là những hộpđồ nữ trang cũng như kho tàng thường tượng trưng cho những sự vuốt vecủa người đàn ông đối với người mình yêu; những đồ ngọt như kẹo bánhtượng trưng cho sự thoả mãn tình dục. Sự thoả mãn dục tình mà khôngcần đến người khác phái được tượng trưng bằng những trò chơi, ví dụchơi dương cầm. Sự trơn trợt, trèo xuống hay bẻ gãy cành cây tượngtrưng cho sự thủ dâm. Còn gãy răng hay bẻ răng tượng trưng cho sự bịthiến, một trừng phạt đối với những thoả mãn trái thiên nhiên. Những kýhiệu tượng trưng cho sự giao cấu không nhiều như ta tưởng, ví dụ nhưnhững hành động nhịp nhàng như khiêu vũ, cưỡi ngựa, trèo núi, haynhững tai nạn kinh khủng như bị xe hơi chẹt, một vài cử động bằng taynhư dọa dẫm bằng khí giới.

Sự áp dụng và giải thích những tượng trưng này không đơn giản nhưmình tưởng, cả hai đều có nhiều chi tiết mà mình không chờ đợi. Có mộtđiều mình không tưởng tượng được là những ký hiệu tượng trưng nàykhông hề phân biệt những sự thoả mãn dục tình của đàn ông hay đàn bà.Có những ký hiệu chỉ cơ quan của đàn ông cũng được, của đàn bà cũngđược: ví dụ như hình dung của những đứa trẻ con, trẻ trái hay trẻ gái. Cókhi một ký hiệu đàn ông chỉ một phần trong cơ quan tình dục của đàn bàhay trái lại. Những điều này thực khó hiểu khi người ta chưa biết đếnnhững sự phát triển của những sự biểu thị về tình dục của con người. Cómột ít trường hợp ở trong đó không có sự lẫn lộn trong việc tượng trưng,ví dụ như túi, khí giới, hộp chỉ dùng riêng cho đàn bà thôi.

Tôi sẽ xét duyệt tất cả những phạm vi mà những sự tượng trưng đã dùngviệc hình dung tình dục, nhất là những trường hợp mà yếu tố chung chưađược hiểu rõ. Ví dụ như cái mũ vừa dùng cho đàn ông được, mà dùng chođàn bà cũng được. Cái áo tơi thường chỉ một người đàn ông có khi khôngliên can gì đến tình dục cả, chả hiểu vì sao. Cái cà vạt rũ xuống trướcngực rõ ràng là một ký hiệu riêng cho đàn ông vì đàn bà không đeo cà vạtbao giờ. Quần áo trắng, vải thường tượng trưng cho đàn bà; áo dài, đồngphục tượng trưng cho sự trần truồng, hình thể; giầy da, giầy vải tượngtrưng cho cơ quan tình dục đàn bà, cũng như cái bàn, đồ gỗ. Cái thang,bậc thang, chỗ vịn tay đều tượng trưng cho sự giao hợp. Nghĩ kỹ hơnchúng ta thấy yếu tố chung cho sự nhịp nhàng khi trèo lên cao cho sự kíchđộng lên tới chỗ tuyệt đỉnh: càng lên cao càng thấy khó thở.

Phong cảnh tượng trưng cho âm hộ. Núi non, tảng đá tượng trưng chodương vật, vườn cho âm hộ. Trái cây chỉ đôi vú chứ không phải đứa con.Dã thú chỉ những người đam mê tình ái, rồi những bản năng xấu xa. Hoa,nhụy chỉ âm hộ, nhất là sự trinh tiết. Những đoá hoa chưa nhú chính là cơnăng sinh dục của loài cây trong đời thực. Từ cái phòng, những cửa sổ,cửa ra vào đều chỉ những lỗ như cửa mình, chỉ sự mở to của cửa mình.Phòng đóng, phòng mở, chỉ người đàn bà, còn chìa khoá chỉ người đànông.

Đó là những vật liệu cấu thành những giấc mơ tượng trưng. Thực ra chưađầy đủ, chúng ta có thể kể nhiều nữa về chiều rộng cũng như chiều sâu,nhưng như thế cũng tạm đủ rồi. Có thể bạn sẽ nổi giận và bảo tôi: "Nghegiáo sư nói thì chúng ta sống trong một thế giới bao quanh bằng những kýhiệu tượng trưng cho tình dục. Tất cả những gì quanh ta, áo chúng ta mặc,những đồ chúng ta cầm tay chẳng là gì khác hơn những cái tượng trưngcho tình dục, không hơn không kém". Tôi công nhận là quả có nhiều điều khó hiểu thực và câu hỏi đầu tiên đến với các bạn hẳn là câu sau đây:Làm sao chúng ta biết được ý nghĩa của những ký hiệu tượng trưng đókhi chính người nằm mơ không cho ta biết gì hết, hay có cho biết thì cũngchỉ là những điều thiếu sót.

Tôi trả lời: Chúng ta biết những điều đó là nhờ nhiều nguồn gốc lắm,những chuyện cổ tích, huyền thoại, chuyện vui cười, dân ca nghĩa là nhờsự khảo sát những tập quán, phương ngôn, tục ngữ, bài hát, thi ca, tiếngnói hàng ngày của các dân tộc trên thế giới. ở bất cứ đâu chúng ta cũngthấy những ký hiệu như nhau, dễ hiểu. Khảo sát các nguồn gốc đó chúngta thấy là chúng đi rất sâu sát với tính cách tượng trưng trong các giấc mơđến nỗi những điều vừa nói được xác nhận hoàn toàn.

Chúng ta đã nói rằng theo Sherner thì căn nhà tượng trưng cho thân thểngười ta, cũng như cửa sổ, cửa ra vào tượng trưng cho các lỗ, bề mặt cănnhà chỉ những chỗ lồi lõm, ban công chỉ những chỗ dựa. Chính trongtiếng nói thường ngày của chúng ta cũng dùng những ký hiệu đó: chúngta chẳng thường gọi bạn thân của chúng ta là: "ngôi nhà cũ" và "mọi việcđều không được trật tự lắm trên tầng lầu một của anh ta" sao? (dịch từngchữ trong tiếng Đức).

Thoạt nghe người ta thấy thực kỳ khi cha mẹ được tượng trưng bằng vuachúa và hoàng hậu. Trong nhiều chuyện cổ tích khi đọc thấy: "Ngày xưacó một ông vua và một bà hoàng hậu "những chữ này thực ra chỉ lànhững chữ thay thế cho: Ngày xưa có một người cha và một người mẹ".Trong gia đình, người ta thường gọi đứa trẻ con là những ông hoàng, đứalớn nhất là hoàng thái tử (kronprinz). Chính vua thường được gọi là chamẹ dân. Những đứa bé thường được gọi đùa là những con sâu, chúng tachẳng đã thương hại gọi đùa chúng là "Những con sâu nhỏ bé đángthương" sao? (Das arme Wurm).