Caâu 2: Hàng hóa là gì? Phân tích 2 thuộc tính của hàng hóa và giải thích tại sao hàng hóa lại có 2 thuộc tính đó? Từ đó rút ra ý nghĩa phương pháp luận.

a, Kh¸i niệm hµng ho¸

Hµng ho¸ lµ s¶n phÈm cña lao ®éng, nã cã thÓ tho¶ m·n những nhu cÇu nhất định nµo ®ã cña con ng­êi th«ng qua trao ®æi, mua b¸n.

b, Hai thuéc tÝnh cña hµng ho¸

     * Gi¸ trÞ sö dông

Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ lµ c«ng dông cña hµng ho¸ ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nµo ®ã cña con ng­êi (nhu cÇu: tiªu dïng c¸ nh©n, s¶n xuÊt, tinh thÇn, vËt chÊt…)

- BÊt cø hµng ho¸ nµo còng cã mét hay mét sè c«ng dông nhÊt ®Þnh vµ chÝnh c«ng dông ®ã lµm cho hµng hãa cã gi¸ trÞ sö dông.

- C¬ së gi¸ trÞ sö dông cña hµng hãa lµ do nh÷ng thuéc tÝnh tù nhiªn (lý, ho¸) cña thùc thÓ hµng ho¸ ®ã quyÕt ®Þnh, do vËy gi¸ trÞ sö dông lµ mét ph¹m trï vÜnh viÔn.

- Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ chØ thÓ hiÖn khi tiªu dïng nã

- ViÖc ph¸t hiÖn ra thuéc tÝnh tù nhiªn cña hµng ho¸ ®ã phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña x· héi, con ng­êi (sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt, lùc l­îng s¶n xuÊt). X· héi cµng tiÕn bé, lùc l­îng s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn th× gi¸ trÞ sö dông ngµy cµng nhiÒu, phong phó, chÊt l­îng gi¸ trÞ sö dông ngµy cµng cao.

- Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ lµ gi¸ trÞ sö dông x· héi v× gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông cho ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp mµ lµ cho ng­êi kh¸c, cho x· héi, th«ng qua trao ®æi mua b¸n. Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ còng lµ vËt mang gi¸ trÞ trao ®æi.

*  Gi¸ trÞ hµng ho¸

Gi¸ trÞ trao ®æi lµ mét quan hÖ vÒ sè l­îng, tû lÖ theo ®ã mét gi¸ trÞ sö dông lo¹i nµy ®­îc trao ®æi víi nh÷ng gi¸ trÞ sö dông lo¹i kh¸c.

VD: 1m v¶i = 10 kg thãc

T¹i sao v¶i vµ g¹o l¹i cã thÓ trao ®æi ®­îc víi nhau vµ l¹i trao ®æi chóng theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh (1- 10)?

+ Kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông v× chóng cã gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau

+ C¸i chung ®ã lµ: chóng ®Òu lµ s¶n phÈm cña lao ®éng, ®Òu cã lao ®éng kÕt tinh trong ®ã.

Ng­êi ta trao ®æi hµng ho¸ cho nhau ch¼ng qua lµ trao ®æi lao ®éng cña m×nh Èn dÊu trong nh÷ng hµng ho¸ Êy. ChÝnh lao ®éng hao phÝ ®Ó t¹o ra hµng ho¸ lµ c¬ së chung cña viÖc trao ®æi vµ t¹o thµnh gi¸ trÞ cña hµng ho¸.

Gi¸ trÞ trao ®æi lµ h×nh thøc biÓu hiÖn ra bªn ngoµi cña gi¸ trÞ, gi¸ trÞ lµ néi dung, lµ c¬ së cña gi¸ trÞ trao ®æi. Gi¸ trÞ lµ néi dung cña gi¸ c¶, gi¸ c¶ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ.

Nh­ vËy: gi¸ trÞ cña hµng ho¸ lµ lao ®éng x· héi cña ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ kÕt tinh trong hµng ho¸.

Caâu 4: Phân tích những nhân tố ảnh hưởng tới lượng giá trị hàng hóa. Ý nghĩa rút ra đối với phát triển kinh tế hàng hóa ở nước ta hiện nay.

- Khái niệm:Giá trị hàng hoá được xét cả về mặt chất và lượng. Chất giá trị hàng hoá là do lao động trìu tượng của người sxhh kết tinh trong hàng hoá. Vậy lượng giá trị hàng hoá là do lượng lao động hao phí để sx ra hàng hoá đó quyết định

- Thước đo lượng giá trị hàng hoá được tính bằng thời gian lao động xã hội cần thiết: thời gian lao động xã hội cần thiết là thời gian cần thiết để sx ra1 hàng hoá trong điều kiện bình thường của xh, tức là với một trình độ kỹ thuật trung bình, trình độ khéo léo trung bình và cường độ lao động trung bình so với hoàn cảnh xh nhất định

- Các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị:

* Năng suất lao động là sản phẩm tăng thêm trong 1 thời gian lao động nhất định. Năng suất lao động có 2 loại

+ Năng suất lao động cá biệt: Năng suất lao động của các cá nhân

+ Năng suất lao động xh: Là tăng số lượng sản phẩm trên toàn xh ở 1 lĩnh vực trong 1 thời gian nào đó

Khi năng suất lao động càng tăng thì thời gian lao động càng giảm. Năng suất lao động phụ thuộc vào các yếu tố kh-kt, trình độ tay nghề của người lao động, hiệu quả sử dụng các yếu tố sản xuất

* Cường độ lao động: là mức độ khẩn trương, mệt nhọc của người lao động.Tăng cường độ lao động thì lượng lao động hao phí cũng tăng lên nhưng lượng giá trị trên từng sản phẩm không đổi

* Mức độ giản đơn hay phức tạp của lao động

+ Lao động giản đơn là lao động không qua đào tạo

+ Lao động phức tạp là lao động đã qua đào tạo

Caâu 5: Phân tích bản chất và nguồn gốc của tiền tệ.

a) Sự ph¸t triÓn c¸c h×nh th¸i gi¸ trÞ

H×nh th¸i gi¸ trÞ gi¶n ®¬n hay ngÉu nhiªn

     Trong h×nh th¸i nµy, mét hµng ho¸ ®­îc trao ®æi mét c¸ch ngÉu nhiªn víi mét hµng ho¸ kh¸c, ch¼ng h¹n:

  1 m v¶i = 10 kg thãc

- Trong h×nh th¸i nµy, hµng ho¸ ë vÕ tr¸i cña ph­¬ng tr×nh (1 m v¶i) ë vµo vÞ trÝ h×nh th¸i t­¬ng ®èi, gi¸ trÞ cña nã ®­îc biÓu hiÖn ra bªn ngoµi. Hµng ho¸ ë vÕ ph¶i cña ph­¬ng tr×nh (10 kg thãc) ë vµo vÞ trÝ h×nh th¸i ngang gi¸, dïng ®Ó biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña thãc.

- Trong h×nh th¸i gi¶n ®¬n hay ngÉu nhiªn cña gi¸ trÞ, gi¸ trÞ sö dông cña mét hµng ho¸ ®· trë thµnh h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ. Vµ v× thÕ,  C.M¸c cho r»ng, ngay trong h×nh th¸i gi¶n ®¬n hay ngÉu nhiªn cña gi¸ trÞ ®· cã mÇm mèng cña tiÒn tÖ.

- Nh­îc ®iÓm cña h×nh th¸i nµy lµ trao ®æi cßn trùc tiÕp vËt lÊy vËt, tû lÖ trao ®æi ch­a ®­îc x¸c ®Þnh.

 H×nh th¸i gi¸ trÞ toµn bé hay më réng

                                    =       10 kg thãc hoÆc

1 m v¶i                     =                  2 con gµ hoÆc

                          =           0,1 chØ vµng, hoÆc

                                                  =                     v...v..

- Khi lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éngx· héiph¸t triÓn, s¶n phÈm thÆng d­ nhiÒu h¬n th× xuÊt hiÖn h×nh th¸i nµy.

- H×nh th¸i nµy bao gåm nhiÒu ph­¬ng tr×nh trao ®æi vµ viÖc ph©n tÝch mçi ph­¬ng tr×nh còng gièng nh­ trong h×nh th¸i gi¶n ®¬n hay ngÉu nhiªn cña gi¸ trÞ. H×nh th¸i nµy kh¸c h×nh th¸i trªn ë chç: h×nh thøc biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña mét hµng ho¸ ®· ®­îc më réng, kh«ng cè ®Þnh ë mét hµng ho¸.

- Nh­îc ®iÓm cña h×nh th¸i nµy lµ trao ®æi cßn trùc tiÕp vËt lÊy vËt.

10 kg thãc

        hoÆc     2 con gµ               = 1 m v¶i             

        hoÆc     1 chØ vµng

        v...v...

H×nh th¸i chung cña gi¸ trÞ

- Lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi tiÕp tôc ph¸t triÓn cao h¬n, trao ®æi hµng ho¸ trë nªn th­êng xuyªn vµ ngµy cµng më réng h¬n n÷a. Mét hµng ho¸ cã thÓ trao ®æi ®­îc víi nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau.  Nh­ng còng v× thÕ, nh÷ng ng­êi cã s¶n phÈm d­ thõa kh«ng dÔ g× ®æi ngay ®­îc nh÷ng s¶n phÈm mµ hä cÇn.

- Qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ dÇn dÇn lµm xuÊt hiÖn hµng ho¸ trung gian trong trao ®æi. Nh÷ng hµng ho¸ trung gian ph¶i mang tÝnh th«ng dông, cã ý nghÜa kinh tÕ ®èi víi mét ®Þa ph­¬ng, mét bé téc, bé l¹c... Khi ®· cã hµng ho¸ trung gian, ng­êi ta dÔ dµng ®æi ®­îc hµng ho¸ mµ hä cÇn. Khi ®ã, h×nh th¸i më réng cña gi¸ trÞ ph¸t triÓn thµnh h×nh th¸i chung cña gi¸ trÞ.

- Hµng ho¸ ®ãng vai trß vËt ngang gi¸ chung trë thµnh m«i giíi, thµnh ph­¬ng tiÖn ®Ó trao ®æi c¸c hµng ho¸ víi nhau. Lóc ®Çu, vËt ngang gi¸ chung kh¸c nhau ë mçi ®Þa ph­¬ng, mçi bé téc, bé l¹c v× ë mçi n¬i s¶n phÈm th«ng dông, cã ý nghÜa kinh tÕ kh¸c nhau, cã n¬i dïng thãc, cã n¬i dïng vá sß, vá èc v...v...

 H×nh th¸i tiÒn tÖ

- Khi lùc l­îng s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi ph¸t triÓn cao h¬n n÷a, trao ®æi hµng ho¸ ®ßi hái ph¶i cã vËt ngang gi¸ chung thèng nhÊt gi÷a c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng.

- Khi vËt ngang gi¸ chung ®­îc cè ®Þnh l¹i ë mét hµng ho¸ ®éc t«n vµ phæ biÕn th× h×nh th¸i tiÒn tÖ xuÊt hiÖn. Hµng ho¸ ®ãng vai trß tiÒn tÖ ph¶i tho¶ m·n c¸c yªu cÇu: 1. ThuÇn nhÊt, dÔ chia nhá; 2. DÔ vËn chuyÓn, dÔ b¶o qu¶n, träng l­îng nhá, gi¸ trÞ cao... Thuéc tÝnh tù nhiªn cña b¹c vµ vµng ®¸p øng tèt nhÊt c¸c yªu cÇu ®ã, nªn vµng vµ b¹c ®· trë thµnh tiÒn tÖ. Khi tiÒn tÖ xuÊt hiÖn, thÕ giíi hµng ho¸ ph©n lµm hai cùc: mét cùc lµ nh÷ng hµng th«ng th­êng ®¹i biÓu cho nh÷ng gi¸ trÞ sö dông; cùc kh¸c lµ hµng ho¸ ®ãng vai trß tiÒn tÖ, ®¹i biÓu cho gi¸ trÞ.

b, B¶n chÊt cña tiÒn tÖ

TiÒn tÖ lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt ®­îc t¸ch ra tõ trong thÕ giíi hµng ho¸ lµm vËt ngang gi¸ chung thèng nhÊt cho tÊt c¶ hµng ho¸, nã thÓ hiÖn lao ®éng x· héi vµ biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸.

Víi t­ c¸ch lµ hµng ho¸, vµng vµ b¹c còng cã hai thuéc tÝnh gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ sö dông cña c¸c hµng ho¸ nµy thÓ hiÖn ë chç, nã ®­îc sö dông trong viÖc chÕ t¹o mét sè chi tiÕt s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ lµm ®å trang søc. Gi¸ trÞ cña hµng ho¸ vµng, b¹c còng do hao phÝ thêi gian lao ®éng x· héi cÇn thiÕt, gi¶n ®¬n cña ng­êi khai th¸c, s¶n xuÊt vµng, b¹c kÕt tinh trong nã quyÕt ®Þnh.

Caâu 6: Phân tích quy luật giá trị trong nền sản xuất hàng hóa và cho biết sự biểu hiện của nó trong các giai đoạn phát triển của CNTB. Cho biết ý nghĩa của việc nghiên cứu đối với việc phát triển kinh tế thị trường ở nước ta.

- trên thị trường ngoài giá trị giá của hh còn phụ thuộc vào các yếu tố như cạnh tranh, cung cầu  ta?

yêu cầu của quy luật giá trị:

- quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của nền sản xuất hàng hóa

- trong quá trình sản xuất hàng hóa quy luật giá trị đòi hỏi việc trao đổi và sx hh phải dựa trên cơ sở hao phí lao động xh cần thiếtvà sức mua của đồng tiền

Tác động quy luật của giá trị:

- quy luật của giá trị điều tiết sx và lưu thông hh: điều tiết sx là quá trình điều hòa phân bổ các yếu tố sx giữa các ngành và các lĩnh vực từ nơi đầu tư có hiệu quả thấp đến nơi đầu tư có hiệu quả cao hơn : điều tiết lưu thông thông qua giá cả trên thị trường hh sẽ luân chuyển từ nơi có giá trị thấp đến nơi có giá cả cao hơn

-  kích thích cải tiến khoa học kĩ thuật tăng năng suất và cải tiến lực lượng sx:

+ trong quá trình sx hh các chủ thể sx hh kinh doanh muốn thu được lợi nhuận cao thì phải giảm giá thành tăng năng suất. Như vậy phải áp dụng khoa học kĩ thuật và nó là nhân tố thúc đẩy

+ người sx muốn dành được lợi thế trong cạnh tranh muốn hạ thấp hao phí cá biệt của mình phải đặc biệt chú ý đến sự phát triển và áp dụng máy móc khoa học kĩ thuật

- quy luật giá trị thực hiện sự lựa chọn tự nhiên và phân hóa người sx thành kẻ giàu người khoa học kĩ thuật phát triểnnghèo

+ việc theo đuổi giá trị sẽ dẫn tới người có điều kiện lợi thế thì phát triển và mở rộng sx ngược lại người ko có điều kiện sẽ bị phá sản

+ với quy luật giá trị những người sx bán được hàng mở rộng sx thành người giàu có những người ko bán được hàng, ế ẩm và bị phá sản trở thành người làm thuê

Ý nghĩa của quy luật: do sự tác động quy luật giá trị mà nhà nước cần có biện pháp phát huy măt tích cực hạn chế mặt tiêu cực giúp cho nền kinh tế thị trường phát triển theo định hướng

Caâu 7: Phân tích nội dung quy luật giá trị thặng dư và cho biết sự biểu hiện của nó trong các giai đoạn phát triển của CNTB.

Caâu 8: Thực chất và động cơ của tích lũy tư bản? Phân tích những nhân tố ảnh hưởng tới qui mô tích lũy? Từ đó rút ra ý nghĩa phương pháp luận.

Thực chất của tích lũy tư bản: là sự chuyển hóa 1 phần giá trị thặng dư thành tb hay là quá trình tb hóa giá trị thặng dư.

Các yếu tố quyết định đến quy mô tích lũy tb: việc ngiên cứu quy mô tích lũy nó sẽ xảy ra 2 trường hợp

- trường hợp khối lượng giá trị thặng dư ko đổi, quy mô tích lũy phụ thuộc vào sự phân chia giữa tiêu dùng và tích lũy

- nếu tỉ lệ phân chí được xác định thì quy mô tích lũy phụ thuộc vào khối lượng giá trị thăng dư. Khi đó xảy ra các trường hợp sau:

+ trình độ bóc lột sức lao động thông qua các biện pháp thặng dư tương đối, tuyệt đối và siêu nghạch

+ trình độ năng suất lao động xh

+ sự chênh lệch giữa tb được sử dụng và tb tiêu dùng

+ quy mô của tb ứng trước

Caâu 10: Phân tích bản chất và các hình thức của địa tô TBCN. Từ đó rút ra ý nghĩa đối với việc phát triển kinh tế ở nước ta hiện nay.

1) Phân tích bản chất của địa tô tư bản chủ nghĩa. Nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp phải thuê ruộng đất của địa chủ và thuê công nhân để tiến hành sản xuất. Do đó nhà tư bản phải trích một phần giá trị thặng dư do công nhân tạo ra để trả cho địa chủ dưới hỡnh thức địa tô. Như vậy, địa tô tư bản chủ nghĩa là một bộ phận lợi nhuận siêu ngạch ngoài lợi nhuận bình quân của tư bản đầu tư trong nông nghiệp do công nhân nông nghiệp tạo ra mà nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp phải nộp cho địa chủ với tư cách là kẻ sở hữu ruộng đất.

2) Các hình thức địa tô tư bản chủ nghĩa

a) Địa tô chênh lệch là phần lợi nhuận siêu ngạch ngoài lợi nhuận bình quân thu được trên ruộng đất có điều kiện sản xuất thuận lợi hơn. Nó là số chênh lệch giữa giá cả sản xuất chung được quyết định bởi điều kiện sản xuất trên ruộng đất xấu nhất và giá cả sản xuất cá biệt trên ruộng đất tốt và trung bỡnh (kớ hiệu Rcl).

Địa tô chênh lệch có hai loại là địa tô chênh lệch I và địa tô chênh lệch II. Địa tô chênh lệch I là loại địa tô thu được trên những ruộng đất có điều kiện tự nhiên thuận lợi. Chẳng hạn, có độ màu mỡ tự nhiên thuận lợi (trung bỡnh và tốt) và cú vị trớ gần nơi tiêu thụ hay gần đường giao thông. Địa tô chênh lệch II là loại địa tô thu được nhờ thâm canh năng suất, là kết quả của tư bản đầu tư thêm trên cùng đơn vị diện tích.

b) Địa tô tuyệt đối là loại địa tô mà các nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp tuyệt đối phải nộp cho địa chủ, dù đất đó tốt hay xấu, ở gần hay xa.Địa tô tuyệt đối là số lợi nhuận siêu ngạch dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân, hình thành nờn bởi chênh lệch giữa giá trị nụng sản với giá cả sản xuất chung của nụng phẩm.

Ví dụ, Có hai tư bản nông nghiệp và công nghiệp đều là 100, cấu tạo hữu cơ trong nông nghiệp là 3/2, cấu tạo hữu cơ trong công nghiệp là 4/1. Giả sử m’=100%, thỡ giỏ trị sản phẩm và giỏ trị thặng dư sản xuất ra trong từng lĩnh vực sẽ là, trong công nghiệp 80c + 20v + 20m = 120; trong nông nghiệp 60c + 40v + 40m = 140. Giá trị thặng dư dôi ra trong nông nghiệp so với trong công nghiệp là 20. Số chờnh lệch này khụng bị bỡnh quõn hoỏ mà chuyển hoỏ thành địa tô tuyệt đối.

Cơ sở của địa tô tuyệt đối là do cấu tạo hữu cơ của tư bản trong nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp. Cũn nguyên nhân tồn tại của địa tô tuyệt đối là chế độ độc quyền sở hữu ruộng đất đó ngăn nông nghiệp tham gia cạnh tranh giữa các ngành để hỡnh thành lưọi nhuận bình quân.

c) Địa tô độc quyền là hình thức đặc biệt của địa tô tư bản chủ nghĩa; nó có thể tồn tại trong nông nghiệp, công nghiệp khai thác và ở các khu đất trong thành thị.

Trong nông nghiệp, địa tô độc quyền có ở các khu đất có tính chất đặc biệt, cho phép trồng các loại cây đặc sản hay sản xuất các sản phẩm đặc biệt. Trong công nghiệp khai thác, địa tô độc quyền có ở khai thác kim loại, khoáng chất quý hiếm, hoặc những khoáng sản có nhu cầu vượt xa khả năng khai thác chúng. Trong thành thị, địa tô độc quyền có ở các khu đất có vị trí thuận lợi cho phép xây dựng các trung tâm công nghiệp, thương mại, dịch vụ, nhà cho thuê có khả năng thu lợi nhuận cao.

Nguồn gốc của địa tô độc quyền cũng là lợi nhuận siêu ngạch do giá cả độc quyền của sản phẩm thu được trên đất đai ấy, mà nhà tư bản phải nộp cho địa chủ.

3) í nghĩa. Lý luận địa tô của C.Mác không chỉ nêu ra quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trong nông nghiệp, mà cũn là cơ sở lý luận để nhà nước xây dựng các chính sách thuế đối với nông nghiệp và các ngành khác có liên quan đến đất đai, để việc sử dụng đất đai có hiệu quả hơn.

Caâu 11: Phân tích nguyên nhân ra đời và bản chất của TB độc quyền nhà nước.

a. Nguyên nhân:

Một là: Sự phát triển của LLSX dẫn đến quy mô của nèen kinh tế ngày càng lớn, tính chất xã hội hoá của nền kinh tế ngày càng cao đòi hỏi phải có sự điều tiết của xã hội đối với sản xuất và phân phối, một kế hoạch hoá tập trung từ một trung tâm. Nhà nước phải dùng các công cụ khác nhau để can thiệp, điều tiết nền kinh tế.

Hai là: Sự phát triển của phân công lao động xã hội đã làm xuất hiện một só ngành mà các tổ chức độc quyền tư bản tư nhân không thể hoặc không muốn kinh doanh vì đầu tư lớn, thu hồi vốn chậm và ít lợi nhuận (như năng lượng, giao thông vận tải, giáo dục, nghiên cứu khoa học cơ bản...). Nhà nước tư sản trong khi đảm nhiệm kinh doanh những ngành đó, tạo điều kiện cho các tổ chức độc quyền tư nhân kinh doanh các ngành khác có lợi hơn.

Ba là: sự thống trị của độc quyền đã làm sâu sắc thêm sự đối kháng giai cấp giữa giai cấp tư sản và giai cấp vô sản, nhân dân lao động. Nhà nước phải có chính sách để giải quyết những mâu thuẫn đó: Trợ cấp thất nghiệp, điều tiết thu nhập quốc dân, phat triển phúc lợi xã hội.

Bốn là: Sự tích tụ và tập trung tư bản cao dẫn đến mâu thuẫn giữa các tổ chức độc quyền với nhau, mâu thuẫn giữa tư bản độc quyền với các tổ chức kinh doanh vừa và nhỏ….trở nên gay gắt cần có sự điều tiết, can thiệp của nhà nước…. 

Năm là: Cùng với xu thế quốc tế hóa đời sống kinh tế, sự bành trướng của các tổ chức liên minh độc quyền quốc tế vấp phải những hàng rào quốc gia dân tộc và xung đột lợi ích giữa các đối thủ trên thì trường thế giới. Đòi hỏi có sự điều tiết các quan hệ chính trị, kinh tế quốc tế của nhà nước tư sản. Nhà nước tư sản có vai trò quan trọng để giải quyết các quan hệ đó.

Ngoài ra, việc thi hành chủ nghĩa thực dân mới, cuộc đấu tranh với CNXH hiện thực và tác động của cách mạng khoa học- công nghệ, đòi hỏi có sự can thiệp trực tiếp của nhà nước vào đời sống kinh tế.

b. Bản chất.

- Xét về bản chất CNTB độc quyền nhà nước vẫn là chủ nghĩa tư bản, chịu sự chi phối của quy luật giá trị thặng dư, mặc dù đã có nhiều thay đổi so với chủ nghĩa tư bản thời kỳ canh tranh tự do.

- CNTB độc quyền nhà nước là nấc thang phát triển mới của chủ nghĩa tư bản độc quyền, nhưng nóc vẫn chưa thoát khỏi chủ nghĩa tư bản độc quyền.

- CNTB độc quyền nhà nước chỉ là một nấc thang mới so với chủ nghĩa tư bản độc quyền thời kỳ đầu.

Đặc điểm nổi bật của CNTB độc quyền nhà nước là sự can thiệp, sự điều tiết của nhà nước về kinh tế.

Như vậy CNTB độc quyền nhà nước không phải là một chế độ kinh tế mới so với CNTB, lại càng không phải chế độ tư bản mới so với CNTB độc quyền. CNTB độc quyền nhà nước chỉ là CNTB độc quyền có sự can thiệp, điều tiết của nhà nước về kinh tế, là sự kết hợp sức mạnh của tư bản độc quyền với sức mạnh của nhà nước về kinh tế.

.

Caâu 14: Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là gì? Phân tích những nhân tố khách quan nào quy định sứ mệnh lịch sử đó.

- nội dung  sứ mệnh ls của gccn:

+ gccn có sứ mệnh xóa bỏ chế độ TBCN xóa bỏ chế độ người bóc lột người, giải phóng gccn, nhân dân lao động và toàn thể nhân loại khỏi áp bức bóc lột của CNTB. Đấu tranh loại bỏ nghèo nàn, lạc hậu, xây dụng thành công chủ nghĩa cộng sản văn minh.

+ sứ mệnh lịch sử của gccn là 1 qua trình với 2 giai đoạn:

→ gc vô sản dùng bạo lực cách mạng để giành chính quyền tước đoạt TLSX của CNTB về tay gccn và nhân dân lao động

→ sử dụng chính quyền để xây dựng chế độ xã hội mới, xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn đầu của nó là CNXH

+ để thực hiện được sứ mệnh của mình  gccn phải tập hợp được lực lượng đông đảo quần chúng tham gia

+ Xây dựng 1 xã hội mới xã hội, xã hội chủ nghĩa không còn giai cấp. Mọi người đang được sống bình đẳng tự do

- những điều kiện khách quan quy định sứ mệnh ls của gccn:

+ do vị trí kinh tế- xã hội khách quan, gccn là giai cấp gắn liền với lực lượng sx tiên tiến nhất dưới CNTB. và, với tính cách như vậy nó là lực lượng quyết định phá vỡ quan hệ sx TBCN. Sau khi giành chính quyền, gccn đại biểu cho sự tiến bộ của lịch sử là người duy nhất có khả năng lãnh đạo xh xây dụng 1 phương thức sx mới cao hơn phương thức sx TBCN

+ Những đặc điểm chính trị xã hội của gccn: gccn là giai cấp tiên phong cách mạng, là giai cấp có tinh thần cách mạng triệt để nhất, là giai cấp có ý thức tính chất kỷ luật cao, là giai cấp có bản chất quốc tế

- Liên hệ: gccn Việt Nam hiện nay phải đi đầu thực hiện thắng lợi  sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước. Đưa đất nước thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc chống lại mọi âm mưu phá hoại của kẻ thù

Caâu 15: Trình bày tính tất yếu và những đặc trưng cơ bản của nền dân chủ XHCN.

- dân chủ là quyền lực của nhân dân, dân chủ là quyền lực thuộc về nhân dân

- dân chủ là chế độ của nhà nước

- Dân chủ là một hình thức nhà nước gắn với 1 hệ thống của gc thống trị trong xã hội

Tóm lại dân chủ có tính gc gắn với bản chất của nhà nước. Vậy dân chủ là 1 khái niệm dùng để chỉ quyền lực về nhân dân, nó mang bản chất gc thống trị và bản chất của nhà nước

- Nền dân chủ hay chế độ dân chủ là hình thái dân chủ gắn với bản chất tính chất của nhà nước, là cơ chế thực thi dân chủ và mang bản chất gc của gc thống trị

- Những đặc trưng cơ bản của nền dân chủ XHCN:

+ Với tư cách là chế độ nhà nước được sáng tạo bởi quần chúng nhân dân dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản nền dân chủ là quyền lực thuộc về nhân dân có tính giai cấp, tính dân tộc và tính nhân dân rộng rãi

+ Nền dân chủ XHCN có cơ sở kinh tế là chế độ công hữu về những tư liệu SX có lực lượng SX phát triển cao

+ thực hiện nền dân chủ rộng rãi của đông đảo quần chúng chấn áp với thiểu số gc áp bức

+ trên cơ sở của sự kết hợp hài hòa lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể và lợi ích của toàn xã hội là nền dân chủ có sức động viên khuyến khích và thu hút mọi tiềm năng sáng tạo, tính tích cực xã hội của nhân dân trong sự nghiệp xây dựng xã hội mới

Caâu 16: Dân tộc là gì? Phân tích cương lĩnh dân tộc của CN.Mac-Lênin.

Kh¸i niÖm d©n téc th­êng ®­îc dïng víi 2 nghÜa:

D©n téc lµ chØ céng ®ång ng­êi cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ vµ bÒn v÷ng, cã sinh ho¹t kinh tÕ chung, cã ng«n ng÷ riªng vµ nh÷ng nÐt v¨n ho¸ ®Æc thï; xuÊt hiÖn sau bé l¹c, bé téc vµ thÓ hiÖn thµnh ý thøc tù gi¸c téc ng­êi cña d©n c­ céng ®ång ®ã.

->Víi nghÜa nµy, d©n téc lµ 1 bé phËn cña quèc gia nh­ d©n téc Kinh, Tµy, Nïng, M­êng… ë n­íc ta.

D©n téc lµ chØ 1 céng ®ång ng­êi æn ®Þnh hîp thµnh nh©n d©n mét n­íc, cã l·nh thæ, quèc gia, nÒn kinh tÕ thèng nhÊt, quèc ng÷ chung vµ cã ý thøc vÒ sù thèng nhÊt quèc gia cña m×nh, ng¾n bã víi nhau bëi lîi Ých chÝnh trÞ, kinh tÕ, truyÒn thèng v¨n ho¸ vµ truyÒn thèng ®Êu tranh chung trong suèt qu¸ tr×nh lÞch sö l©u dµi dùng n­íc vµ gi÷ n­íc.

 Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n téc.

-         C¨n cø vµo quan ®iÓm cña M-¡ vÒ quan hÖ d©n téc, giai cÊp, t×nh tr¹ng ¸p bøc bãc lét...

-         Dùa vµo sù tæng kÕt kinh nghiÖm ®Êu tranh cña phong trµo c¸ch m¹ng thÕ giíi vµ c¸ch m¹ng Nga.

-         Ph©n tÝch 2 xu h­íng kh¸ch quan cña phong trµo d©n téc g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña CNTB (giai ®o¹n ®Õ quèc CN )

à    Lªnin ®· kh¸i qu¸t l¹i thµnh “C­¬ng lÜnh d©n téc ”cña §¶ng céng s¶n vµ trong t¸c phÈm vÒ quyÒn d©n téc tù quyÕt, ng­êi ®· chØ râ”: C¸c d©n téc hoµn toµn b×nh ®¼ng, c¸c d©n téc ®­îc quyÒn tù quyÕt, liªn hiÖp c«ng nh©n tÊt c¶ c¸c d©n téc l¹i ”

C¸c d©n téc hoµn toµn b×nh ®¼ng:

- §©y lµ quyÒn thiªng liªng cña c¸c d©n téc; c¸c d©n téc hoµn toµn b×nh ®¼ng cã nghÜa lµ c¸c d©n téc dï lín hay nhá, kh«ng ph©n biÖt tr×nh ®é ph¸t triÓn cao hay thÊp... ®Òu cã nghÜa vô vµ quyÒn lîi ngang nhau; kh«ng mét d©n téc nµo ®­îc gi÷ ®Æc quyÒn ®Æc lîi vµ ®i ¸p bøc bãc lét d©n téc kh¸c.

- Trong mét quèc gia cã nhiÒu d©n téc, quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc ph¶i ®­îc ph¸p luËt b¶o vÖ vµ ®­îc thÓ hiÖn trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi.

- Trªn ph¹m vi quèc tÕ, ®Êu tranh chèng l¹i chñ nghÜa ph©n biÖt chñng téc, chñ nghÜa S«-vanh(d©n téc lín ¸p bøc d©n téc nhá); x©y dùng mét trËt tù kinh tÕ thÕ giíi míi.

ا©y lµ c¬ së ®Ó xo¸ bá t×nh tr¹ng n« dÞch, ¸p bøc d©n téc, tõng b­íc kh¾c phôc sù chªnh lÖch vÒ sù ph¸t triÓn gi÷a c¸c d©n téc, x©y dùng sù b×nh ®¼ng toµn diÖn gi÷a c¸c d©n téc.

C¸c d©n téc ®­îc quyÒn tù quyÕt:

- QuyÒn tù quyÕt thùc chÊt lµ mét néi dung cña quyÒn b×nh ®¼ng, ®ã lµ quyÒn lµm chñ cña mçi d©n téc ®èi víi vËn mÖnh cña d©n téc m×nh.

- QuyÒn tù quyÕt cã tÝnh chÊt 2 mÆt.

 + Mét mÆt, lµ quyÒn tù do ph©n lËp vÒ chÝnh trÞ (lµ mét quèc ®éc lËp)

 + MÆt kh¸c, cßn lµ quyÒn tù nguyÖn liªn bang víi c¸c d©n téc kh¸c trªn c¬ së b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô.

- Khi xem xÐt, gi¶i quyÕt quyÒn tù quyÕt cña d©n téc cÇn ®øng v÷ng trªn lËp tr­êng cña giai cÊp c«ng nh©n. V× giai cÊp c«ng nh©n tiªu biÓu cho quyÒn lîi vµ lîi Ých cña nh©n d©n lao ®éng, ®ång thêi ph¶i kiªn quyÕt chèng l¹i mäi thñ ®o¹n dïng chiªu bµi “d©n téc tù quyÕt” ®Ó can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé c¸c n­íc, kÝch ®éng t©m lý ®ßi ly khai d©n téc.

ØLªnin: “ Yªu s¸ch d©n téc ph¶i phôc tïng lîi Ých cña giai cÊp v« s¶n”

 ChÝnh v× thÕ mµ chóng ta cÇn ph¶i .

Liªn hiÖp c«ng nh©n tÊt c¶ c¸c D©n téc:

- Liªn hiÖp c«ng nh©n tÊt c¶ c¸c d©n téc lµ v× quyÒn b×nh ®¼ng vµ quyÒn tù quyÕt kh«ng ph¶i tù nhiªn mµ cã, mµ lµ kÕt qu¶ cña cuéc ®Êu tranh l©u dµi, bÒn bØ cña giai cÊp v« s¶n víi nh©n d©n lao ®éng chèng l¹i c¸c thÕ lùc x©m l­îc trªn toµn thÕ giíi. (Khi giai cÊp t­ s¶n lµ mét lùc l­îng quèc tÕ)

- Liªn hiÖp c«ng nh©n c¸c d©n téc thùc chÊt lµ ®oµn kÕt, thèng nhÊt c¸c lùc l­îng tiÕn bé ®Êu tranh v× hoµ b×nh, v× sù nghiÖp gi¶i phãng giai cÊp vµ d©n téc.

-> ChÝnh v× vËy mµ néi dung toµn kÕt GCCN vµ nh©n d©n lao ®éng c¸c d©n téc ®­îc nªu lªn trong c­¬ng lÜnh kh«ng chØ lµ lêi kªu gäi mµ cßn lµ gi¶i phµp h÷u hiÖu ®Ó ®¶m b¶o quyÒn tù quyÕt vµ b×nh ®¼ng gi÷a c¸c d©n téc. Néi dung nµy cã vai trß quan träng trong viÖc liªn kÕt c¶ 3 néi dung cña c­¬ng lÜnh d©n téc ®Ó t¹o nªn mét chØnh thÓ thèng nhÊt. V× vËy cÇn vËn dông cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng quèc gia d©n téc trong thêi ®¹i hiÖn nay.

Caâu 17: Tôn giáo là gì? Hãy phân tích những nguyên tắc cơ bản của CN.Mac-Lênin trong việc giải quyết vấn đề tôn giáo.

a. Kh¸i niÖm t«n gi¸o

T«n gi¸o lµ mét h×nh th¸i ý thøc - x· héi, ra ®êi vµ biÕn ®æi theo sù biÕn ®éng cña ®iÒu kiÖn KT-XH, nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH, t«n gi¸o cßn tån t¹i vµ cã nh÷ng biÕn ®æi nhÊt ®Þnh.

- Theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin:T«n gi¸o lµ mét h×nh th¸i ý thøc XH ph¶n ¸nh mét c¸ch hoang ®­êng, h­ ¶o hiÖn thùc kh¸ch quan.Qua sù ph¶n ¸nh cña t«n gi¸o, nh÷ng søc m¹nh cña tù nhiªn vµ XH ®Òu trë thµnh thÇn bÝ.

(Nh­ trong t¸c phÈm Chèng §uy rinh-> ¡ngghen viÕt:”TÊt c¶ t«n gi¸o ch¼ng qua lµ sù ph¶n ¸nh h­ ¶o vµo trong ®Çu ãc con ng­êi, cña nh÷ng lùc l­îng ë bªn ngoµi chi phèi cuéc sèng hµnh ngµy cña hä...trong ®ã nh÷ng lùc l­îng ë trÇn thÕ ®· mang h×nh thøc nh÷ng lùc l­îng siªu trÇn thÕ ”)

à    T«n gi¸o lµ s¶n phÈm cña con ng­êi, nh­ng nã thÓ hiÖn sù bÊt lùc cña con ng­êi tr­íc hiÖn thùc, h­íng con ng­êi ®i t×m h¹nh phóc h­ ¶o. Do ®ã, xÐt vÒ mÆt b¶n chÊt, thÕ giíi quan, t«n gi¸o lµ mét hiÖn t­îng XH tiªu cùc.

C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña Chñ nghÜa M¸c-Lªnin trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t«n gi¸o.

TÝn ng­ìng, t«n gi¸o lµ mét vÊn ®Ò tÕ nhÞ, nh¹y c¶m vµ phøc t¹p -> gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i thËn träng, tØ mØ vµ chuÈn x¸c ... ®óng nh­ tinh thÇn cña CN M¸c-Lªnin, t­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm cña §¶ng ta: kh«ng “ tuyªn chiÕn ” víi t«n gi¸o mµ t«n träng quyÒn tù do tÝn ng­ìng vµ kh«ng tÝn ng­ìng cña nh©n d©n.

ð  Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t«n gi¸o trong qu¸ tr×nh x©y dùng CNXH cÇn dùa trªn nh÷ng quan ®iÓm sau:

- Kh¾c phôc dÇn nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc cña T«n gi¸o trong ®êi sèng XH.

- T«n träng vµ ®¶m b¶o quyÒn tù do tÝn ng­ìng vµ kh«ng tÝn ng­ìng cña c«ng d©n, mäi c«ng d©n theo T«n gi¸o ho¹c kh«ng theo T«n gi¸o ®Òu b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt, ®Òu cã quyÒn lîi vµ nghÜa vô nh­ nhau. 

- Thùc hiÖn ®oµn kÕt nh÷ng ng­êi theo ho¹c kh«ng theo mét t«n gi¸o nµo, ®oµn kÕt c¸c t«n gi¸o kh¸c víi nhau ®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc XHCN, ®em l¹i h¹nh phóc thËt sù cho nh©n d©n.

- Ph©n biÖt râ 2 mÆt chÝnh trÞ vµ t­ t­ëng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t«n gi¸o.

+ MÆt t­ t­ëng: ThÓ hiÖn sù tÝn ng­ìng.

+ MÆt chÝnh trÞ: Lîi dông t«n gi¸o ®Ó chèng l¹i sù nghiÖp x©y dùng CNXH.

     - Ph¶i cã quan ®iÓm lÞch sö cô thÓ khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t«n gi¸o.