ik werd waker in een trein wagon, het stonk er en we zaten allemaal op elkaar geplet. We waren misschien met een kleine zeventig of tachtig mensen. Ik hoorde alle talen. Nederlands, Frans, Engels, en die van achter spraken Spaans. Ik ging wat rechter zitten tegen de muur van de wagon. Ik zag Maurice en Renee zitten wat verderop maar besefte dat het onmogelijk was om tot hun te komen, we waren met te veel. Andrea zag ik nergens. Overal hoorde ik mensen huilen, en mensen die troosten. Er werd weinig gezegd. Wat zou er ons te wachten staan? Ik bekeek de jongen die naast me zit, hij was klein voor zijn leeftijd en had bruin kort haar, een grijze jas met een ster op genaaid. Een Davidster herinnerde ik me. Dat is het teken dat ze Joods zijn. Hij keek me aan met zijn blauwe lege ogen. Het leek alsof hij de angst zelf was. Ik probeerde te lachen, maar het lukte niet echt. Hij keek weer weg en gluurde tussen de gaatjes in de planken. Ik had gehoord dat Hitler Joden haat, dat hij ze vermoord. Waarom? Dat weet niemand. Hij deed het gewoon alsof hun leven niets betekende. Ik had medelijden met die mensen. Ze hadden toch niets verkeerd gedaan? De toch duurde een eeuwigheid. Niemand wist waar we naartoe werden gebracht, of waar we waren. Ik miste mijn moeder, die ver in Lion de gewonden hielp, of mijn vader die strijd aan het front. Zouden ze weten wat ons overkomt? Ik denk het niet. Of hoe zou het zijn met Max? Zou hij nog leven? Of zouden ze hem hebben opgegeten zoals de meeste mensen doen met hun hond als ze geen voedsel hebben. Ik zou mijn Olivier nooit kunne opeten, het idee alleen al. Oorlog brengt mensen tot wanhoop's daden. Maar mijn hond is dood, hij ligt in Dranouter. Hij is dood geschoten toen hij mijn leven redde. De tranen kwamen weer in mijn ogen als ik het beeld voor me hield hoe hij daar lag. Dood, met bloed op zijn borst. De kogel is vast door zijn longen en hart gegaan. Genoeg Lisa! Niet aan denken. Hij is nu in de hemel en heeft het daar goed. De trein stopte en iedereen ging recht zitten. Zijn we er? Er kwamen voetstappen dichter en dichter. Het slot werd opengedaan en er stond een man te wachten. Hij was gekleed in typische Duitse leger kleren. Ik kende niet veel van de rangen in het leger maar iets zij me dat hij een hoge rang had. Zijn gezicht stond nors zijn zwarthaar was keurig naar achter gekamd en hij had een missende tand recht boven.'Schauen Bande slackers!' riep hij. Iets zij me dat dat geen complimenten zijn in het Duits. Hij nam de arm van een vrouw die bij de deur zat en trok haar ruw naar buiten. De vrouw viel buiten op de grond, een tweede man (vast en zeker de zoon van de eerste) trok de vrouw weer recht en sleurde haar mee naar een plaats wat verderop.(dat is allemaal zacht uitgedrukt.) meneer tandloos trok nog meer mensen ruw de trein uit, daar hoorde ook Renee bij. We werden in drie rijen verdeeld. Aan de ene kant de meisjes, de andere kant de jongens en de laatste kant al de andere, iets oudere mensen. We stonden te kijken naar meneer tandloos die vooraan stond. Hij hoestte even, vast en zeker om een speech te geven.' Hallo, willkommen in Ihrem neuen Zuhause.' begon hij, maar niemand verstond wat hij zij.'Wir bitten nicht viel zu tun, nur das, was für uns funktioniert. Gehört, dass es mit so großen Gruppe, die einstellen, Zuerst kann stoppen Sie, bis Sie arbeiten. Hij zag dat niemand iets verstond dus verhief hij zijn stem en riep iets dat lijkt op:'jeder kann Deutsch?' Een oude man, uit de derde groep stak zijn hand op. De zoon van Tandloos duwde de mans naar voor. De man was niet op zijn gemak, tandloos keek hem dan ook nog eens kil aan. Heel kil.'Übersetzen, was ich sagte.' zei hij tegen de man. De man slikte even en begon te praten.'Hij zei dat hij jullie welkom hete in jullie nieuwe thuis, ze vragen niet veel van ons alleen om een beetje voor hun te werken. De man stopte met praten en keek de mensen aan.'Tragen.' zei Tandloos.'Bij zulke grote groep horen natuurlijk wat regels. Ten eerste mogen we pas stopten als zij dat zeggen.' de Man keek tandloos aan en hij begreep dat alles vertaald was.'Wenn jemand zu arbeiten weigert, wir Sie schießen.'

'Als iemand weigerd te werken schieten ze je dood.'

'wenn Sie versuchen zu fliehen, wird der andere für Ihre Aktionen getötet werden.'

'als je probeert te ontsnappen, zullen de andere worden vermoord voor je daden.'

'Wer macht grobe erschossen.'

'Wie grof doet word dood geschoten'

'Kurz gesagt, wenn Sie nicht hören Sie sterben.'

'Kort om, wie niet luistert sterft.' 

'Ich wünsche Ihnen viel Glück in Ihrem neuen Zuhause.'

'Dan wens ik je veel geluk in je nieuwe thuis?'

'Gruppe 3'm gehen, um Ihre zu waschen.' en hij wees naar de groep met de iets oudere mensen.

'Groep 3, ga jullie gaan wassen.'

'Die anderen beiden bilden eine Zeile für mich und meinen Sohn.'

'De andere vormen een rij voor hem en zijn zoon.'

Meneer tandloos klopte op de rug van de man en wees hem naar groep 3 die al werd weggedragen. De andere mannen en vrouwen vormden zich een rij voor meneer tandloos. Zijn zoon bracht hem een naald en zwarte inkt die hij op een tafel zette. Het nam de rechter arm van het voorste meisje.'Arm!' zei hij wat tamelijk overbodig is omdat hij haar arm al vast had. Hij dopte de naald in de inkt en stak het vervolgens in de arm van het meisje. Ze gierde het uit van de pijn. Hij haalde de naald uit het vlees en stak nog eens, wat verder. Weer gaf ze een schreeuw. Als hij gedaan had duwde hij het meisje naar zijn zoon toe die klaar stonk met een kam en een schaar. Ze huilde nog van haar arm maar toen hij zag wat hij van plan was ging ze nog iets meer huilen. Ik begrijp het; als je even lang mooi verzorgd blond haar had als zij zou ik ook wenen als ze me dan kaal scheren. Ach, o nee, ik moet dat ook ondergaan. Het probleem is dat je niemand kunt voor laten, niemand wil voor! Het meisje dat voor me stond ging al weg om haar haar af te doen. Meneer tandloos keek me nors aan.'Arm.' voorzichtig gaf ik mijn arm, hij nam hem beet en stak zijn naald in mijn arm. Hij had een ijzersterke greep. Ik moest een schreeuw onderdrukken. Als het al niet erg genoeg was was die stomme naald nog eens super warm. Weer schoot de pijn door mijn arm. Ik beet op mijn onderlip. Als ik hier uitkwam zal ik hem eens op zijn Duitse hoofd geven. Toen hij klaar was duwde hij me weg. Direct greep ik naam mijn arm, hij stond helemaal rood en gezwollen, en er stond ook een getal, 3047. hij had een getal op mijn arm getatoeëerd.'Sie sind die ersten, die nicht gut sind, Anzahl 3047.' zei hij. Ik had geen flauw idee wat hij zei maar ik gaf hem ook geen dank. Als hij nors kan kijken kan ik dat ook. Hij duwde me naar zijn zoon die er niet veel beter bij was.'Sitzen,' zei hij en hij wees naar en stoel. Ik nam plaats en direct begon hij me te scheren. De lokken haar vielen van mijn schouders naar de grond. Ook hij moest ik een klap geven, dacht ik. Als hij klaar was stuurde hij me naar een groep andere kale en bezeerde vrouwen. Ik ging langs achter staan. Zo val je niet op. Er tikte iemand op mijn schouder en direct keek ik om. Eerst herkende ik haar niet maar iets zei me dat ik haar moest kennen.'Lisa, het is ik, Andrea.' direct gaf ik haar een knuffel. Toen ik haar los liet wees ze naar een jongen die bij de andere groep stond.'Daar staat Maurice.' Maurice zwaaide even en ik zwaaide terug.'Waar is Renee?' Fluisterde ik. Ik heb der nog niet gevonden.'Stille!' schreeuwde zijn zoon. En direct was iedereen stil. Als iedereen een nummer had en kaal was stuurden ze ons een gebouw in. Mannen en vrouwen apart. We kwamen in een grote zaal terecht, het was betegeld met stenen tegels en op het plafond hingen buizen. Links en recht, alleen in het midden niet.'Kleider aus' zei de zoon want Tandloos was mee met de mannen. Iedereen begon zijn kleren af te doen en ik deed dus maar mee. Hij deed de kleren in een grote mand, iets zei me dat ik die niet meer ging terug zien. Hij duwde ons het trapje af en klapte in zijn handen. Ik ging in het midden gaan staan, dat leek me het best. Plots gingen de buizen af. Iedereen tierde doordat ik in het midden stond had ik niet veel water op me maar toch genoeg om het te voelen, aan de rechter kant was het water heet, maar echt heel heet. Alsof ze het hadden gekookt en dan in de buizen hadden gestoken, aan de linker kant was het dan weer koud, maar dan ook heel koud, misschien zat er wel ijs op de buizen. De vrouwen liepen van links naar recht en omgekeerd. Niet slim, van heel koud naar warm. Moet pijn doen. Sommige vielen en konden niet meer recht staan. En bleven liggen, zouden ze dood zijn? 'Durch!' riep de zoon. En iedereen ging aan de andere kant staan. Bij sommige vrouwen zag ik duidelijk dat hun huid verbrand was. Op een tafel lagen vuile rokken en hemden. 'Setzen die Kleidung auf.' zei hij en iedereen trok de vuile vodden aan. Iedereen deed wat hij werd opgedragen behalve de vrouwen die bleven liggen. Ik besefte nu pas dat ze echt dood waren.'  niemand bleibt zurück! die Menschen mitnehmen.' zei de zoo en een paar vrouwen gingen terug om de lijken met zich mee te dragen. Wat zou ons in godsnaam nog te wachten staan?